Tiểu luận: Tín dụng_Cơ sở lý luận và thực tiễn tại Việt Nam

Chia sẻ: Thanh Cong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'tiểu luận: tín dụng_cơ sở lý luận và thực tiễn tại việt nam', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận: Tín dụng_Cơ sở lý luận và thực tiễn tại Việt Nam

II ------ Tiểu luận Tín dụng_Cơ sở lý luận và thực tiễn tại Việt Nam
I . Đ Ặ T VẤN ĐỀ HIỆN NAY 1 . T ính c ấp thiết H i ện nay, Việt Na m đang tiế n h à nh c ông nghi ệp hoá - h i ện đạ i h oá đ ất n ư ớc, muốn vậy cần có nền kinh tế tăng tr ư ởng v à phát tri ể n c ao. Trong đó nhu c ầu về vốn l à h ết sức cần thiết, đ ư ợc coi l à y ếu t ố h àng đ ầu, l à ti ền đề phát triể n kinh tế.Đại hội đại biểu to à n qu ốc g i ữa nhiệm kỳ khoá VII c ủa đảng đ ã đ ề ra: “để công nghiệp hoá - h i ện đại hoá đất n ư ớc cần huy động nhiều nguồn vốn sẵn có với s ử d ụng vốn có hiệu quả, trong đó nguồ n vốn trong n ư ớc l à quy ết định n gu ồn vốn b ên ngoài là quan tr ọng...”. Tín dụng ra đời rất sớm, ra đ ời khi x ã h ội bắt đầu có sự phân công lao động x ã h ội v à ch ế độ sở h ữu t ư nhân v ề t ư li ệu sản xuất. Tín dụng đ ã t ồn tại v à phát tri ển ở n hi ều nề n kinh tế với các mức độ phát triển khác nh a u. Đ ặc biệt h i ện nay trong nền kinh tế thị tr ư ờng, nền sản xuất h àng hoá phá t t ri ển mạnh mẽ, c ùng v ới sự tồn tạ i các mối quan hệ cung - c ầu về h àng hoá, v ật t ư, s ức lao động th ì quan h ệ cung cầu về tiền vốn đ ã x u ất hiện v à ngày m ột phát triển nh ư m ột đ òi h ỏi cần thiết khác h q uan c ủa nề n kinh tế nhằ m đáp ứng nhu cầu tiết kiệ m v à đ ầ u t ư. N hà nư ớc đ ã s ử dụng tín dụng nh ư m ột công cụ quan trọng trong hệ t h ống các đ òn b ẫy kinh tế để thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế q u ốc dân. M uốn t ìm hi ểu r õ v ề tín dụng t ôi đ ã ch ọn viết đề t ài: “ Tín d ụng: c ơ s ở lí luận v à th ực tiễn ở Việt Nam”. 2 . M ục ti êu nghiên c ứu G óp ph ần hệ thống hoá c ơ s ở lí luận về tín dụng. - P hân tích tình hình tín d ụng ở Việt N am. - Đ ưa ra m ột số biệ n pháp nhằ m nâng cao hiệ u quả của ho ạt - đ ộng tín dụng. 1
I I. N GH IÊN C ỨU TỔNG QUAN 1 . Cơ s ở lí luận về tín dụng 1 .1. K hái ni ệm : T ín d ụng l à quan h ệ vay m ư ợn lẫn nha u theo nguy ên t ắc có h oàn tr ả. D anh t ừ tín dụng d ùng đ ể chỉ một số h ành vi kinh t ế rất phức t ạp nh ư: bán ch ịu h à ng hoá, cho vay, chi ết khấu, bảo h ành,ký thác, p hát hành gi ấy bạc. T rong m ỗi một h ành vi tín d ụng c ó hai b ên ca m k ế t với nhau n hư sau: - M ột b ên thì trao ngay m ột số t ài hoá hay ti ền tệ - C òn m ột b ên kia ca m k ết sẽ ho àn l ại những đối khoản của sổ t ài hoá trong m ột thời gian nhất định v à theo m ột số điều kiện nhất đ ịnh n ào đó. N hà kinh t ế pháp, ông Louis Baudin, đ ã đ ịnh nghĩa tín dụng n hư là “ M ột sự trao đổi t ài hoá hi ện tại lấy một t ài hóa tương la i”. ở đ ây yế u tố thời gian đ ã xen l ẫn v ào và c ũng v ì có s ự xen lẫn đó c ho nên có th ể có sự bất trắc, rủi ro xảy ra v à c ần có sự tín nhiệ m c ủa ha i b ên đương s ự đối với nhau. Hai b ên đương s ự dựa v ào s ự tín n hi ệ m, sử dụng sự tín nhiệ m của nhau v ì v ậy mới có danh từ thuật n g ữ tín dụng. Những h ành vi tín d ụng có thể do bất c ứ ai thực hiện. C h ẳng hạn hai ng ư ời th ư ờng có thể cho nhau vay tiền. Tuy nhi ê n n gày nay khi nói t ới tín dụng ng ư ời ta nói ngay tới các ngân h àng vì c ác cơ quan này chuyên làm các vi ệc nh ư cho vay, b ảo lảnh, chiết k h ấu, kí thác v à phát h ành gi ấy bạc. 2
1 .2. Cơ s ở ra đời của tín dụng K hi có s ự phân công lao động x ã h ội v à s ự xuất hiện của sở h ữu t ư nhân v ề t ư li ệu sản xuất th ì tín d ụng ra đời. Sở hữu t ư nhân v ề t ư li ệu sản xuất dẫn đến sở hữu t ư nhân v ề sản phẩm l àm ra. Xã h ội có sự phân hoá gi àu nghèo. N h ững ng ư ời ngh è o khi g ặp khó k hăn trong cu ộc sống họ phải vay m ư ợn. Tín dụng ra đời. Tr ê n p hương di ệ n x ã h ội, do có s ự phân công lao động x ã h ội h ình thành s ản xuất h àng hoá và ti ền tệ đ ã xu ất hiện để s ử dụng trong quá tr ình s ản xuất h àng hoá. Ngư ời sản xuất có lúc thiếu vốn bằng tiền để t i ến h ành s ản xuất kinh doanh nh ưng có lúc th ừa vốn bằng tiền. Để đ i ều chỉnh nhu cầu v à kh ả năng vốn bằng tiền của các c hủ thể trong q uá trình s ản xuất h àng hoá đ òi h ỏi tín dụng ra đời. T rong l ịch sử phá t triển kinh tế x ã h ội, h ình th ức đầu ti ên c ủa t ín d ụng l à tín d ụng nặng l ãi đ ư ợc ra đời v ào th ời k ì c ổ đại. Trong x ã h ội nô lệ v à nh ất l à ở x ã h ội phong kiến, tín dụng nặ ng l ãi đ ã p hát tri ển v à m ở rộng h ơn. Đ ặc điểm của tín dụng nặng l ã i là lã i s u ất rất cao, h ình th ức vận động của vốn rất đa dạng, d ư ới nhiề u h ình th ức v à m ục đích vay v ào tiêu dùng là ch ủ yếu. Khi ph ương t h ức sản xuất T ư b ản chủ nghĩa h ình thành và phát tri ển, nề n sả n x u ất h àng hoá l ớn đ ư ợc mở rộng, tín dụng t ư b ản chủ ng h ĩa về c ơ b ản đ ã thay th ế tín dụng nặng l ãi. Tuy v ậ y tín dụng nặng l ãi không m ất đi m à v ẫ n tồn tại v à phát tri ển ở nhiều nề n kinh tế với các mức đ ộ phát triển khác nhau. Hiệ n nay tín dụng nặng l ãi v ẫn tồn tại phổ b i ến ở các n ư ớc c hậ m phát triển. Ng ày na y c ùng v ới sự phát triể n c ủa x ã h ội, tín dung cũng không ngừng mở rộng v à phát tri ển đa d ạng. Chủ thể tha m gia tín dụng bao gồm tất cả các th ành ph ần kin h t ế: Nh à nư ớc, doanh nghiệp, cá nhân, t ư nhân. t ập thể, tất cả các cấ p t ừ trung ư ơng đ ế n địa ph ương, các t ổ chức chính phủ, phi chính phủ t rong nư ớc,quốc tế. Các quan hệ tín dụng đ ư ợc mở rộng cả về đối 3
t ư ợng v à quy mô ho ạt động. Thể hiện ở các ngân h àng có m ặt ở hầu h ết mọi n ơi. H ầu nh ư toà n b ộ các doanh nghiệ p, các nh à kinh doanh đ ều sử dụng vốn tín dụng d ư ớ i hình th ức vay ngân h àng, phát hành t rái phi ếu, mua chịu h àng hoá. Kh ối l ư ợng vốn tín dụng ng ày ngà y c àng l ớn, các h ình th ức tín dụng ng ày càng đa d ạ ng (tín dụng nh à n ư ớc,ngân h àng, thuê mua, n ặng l ãi...). 1 .3. B ản chất của tín dụng T ín d ụn g r ất phong phú v à đa d ạng về h ình th ức. Bản chất c ủa tín dụng thể hiện ở các ph ương di ện sau: Một l à ngư ời sở hữu m ột số tiề n hoặc h àng hoá c huy ển giao c ho ng ư ời khác sử dụng một t h ời gian nhất định. Lúc n à y, v ốn đ ư ợc chuyển từ ng ư ời cho va y s ang ngư ời va y. Hai là, sau khi nh ận đ ư ợc vốn tín dụng, ng ư ời đi v ay đư ợc quyền sử dụng để th õa mã n m ột hay một số mục đích nhất đ ịnh. Ba l à, đ ến thời hạ n do hai b ên th ỏa thuận, ng ư ời vay ho àn tr ả l ại cho ng ư ời cho vay một giá trị lớn h ơn v ốn ba n đầu, tiền tăng t hêm đư ợc gọi l à ph ần l ãi. C ác Mác đ ã vi ết về bản chất của tín dụng nh ư sa u: “ Ti ề n c h ẳng qua chỉ rời khỏi ta y ng ư ời s ơ h ữu một thời gian v à ch ẳng qua c h ỉ tạ m thời chuyển từ tay ng ư ời t ư h ữu sang ta y nh à tư b ản hoạt đ ộng, cho n ên ti ề n không phải bỏ ra để thanh t oán, c ũng không phả i t ự đem bán đi m à cho vay, ti ền chỉ đe m nh ư ợng lại với một điề u k i ện l à nó s ẽ quay về điểm xuất phá t sau một k ì h ạn nhất định”. Đ ồng thời CácMác cũng vạch ra y ê u c ầu c ủa việc tiền quay trở về đ i ểm xuất phát l à: “ v ẫn giữ đ ư ợc nguy ên v ẹn g iá tr ị của nó v à đ ồng t h ời lại lớn l ên trong quá trình v ận động”. Đến nay các nh à kinh t ế đ ã có nhi ề u định nghĩa khác nhau về tín dụng nh ưng đ ều phả n ánh m ột b ên là đi vay và m ột b ên là cho vay, nó d ựa tr ê n cơ s ở c ủa l òng t in. Lòng tin đ ư ợc thể hiện tr ên k hía c ạnh: ng ư ời cho vay tin t ư ởng 4
n gư ời đi vay sử dụng đúng mục đích, có hiệu quả v à là quan h ệ có t h ời hạ n, có ho à n tr ả. Đây l à b ản chất của tín dụng. 1 .4. Vai trò c ủa tín dụng trong nền kinh tế thị tr ư ờng: - T ín d ụng góp phần đảm bảo cho quá tr ình s ản xuất diễn ra t hư ờng xuy ên, liên t ục. D o tính đa d ạng trong luân chuyển vốn của các doanh nghiệp t rong n ền kinh tế thị tr ư ờng, tại một thời điể m nhất định trong nền k inh t ế có một s ố doanh nghiệp “thừa vốn” tạ m thời do bán h àng h oá có ti ền n hưng chưa có nhu c ầu sử dụng ngay( nh ư c hưa tr ả l ương cho công nhân viê n...) đ ã là m n ảy s inh nhu cầu cho vay vốn đ ể trách t ình tr ạng ứa đọng vốn v à có thêm l ợi nhuận.Trong khi đó c ó nh ững doanh nghiệp thiếu vốn tạm thời do h àng háo chưa bán đ ư ợc, nh ưng l ại c ó nhu c ầ u mua nguy ên v ật liệu, thanh toán tiề n l ương... là m n ảy sinh nhu cầu đi vay để duy tr ì s ản xuất kinh doanh m ang l ại lợi nhuận. Tín dụng với việc cung cấp tín dụng cho vay k ịp thời, đ ã t ạo khả năng đảm bảo tính li ên t ục của quá tr ình s ả n x u ất kinh d oanh,cho phép các doanh nghi ệp thoả m ãn nhu c ầu về v ốn luôn tha y đổi v à không đ ể tồn đọng vốn trong quá tr ình luân c huy ển. - T ín d ụng góp phần tíc h tụ, tập trung vốn thúc đẩy sản xuất k inh doanh. T ập trung vốn phải dựa tr ên cơ s ở tích luỹ. Tro ng th ực tế, có n h ững l ư ợng tích luỹ rất lớn đ ư ợc nắm giữ ở các chủ thể khác nha u t rong n ền kinh tế. Nh ưng r ất nhiề u ng ư ời tích luỹ không muốn cho v ay tr ực tiếp hoặc không muốn có cổ phần trong các dự án đầu t ư v ì n goài lí do m ất khả năng thanh khoản th ì ng ư ời tích luỹ c òn b ị hạn c h ế bởi khả năng, kiến thức về t ài chính và pháp lí đ ể thực hiện trực 5
t i ếp đầu t ư ho ặc cho vay. Với hoạt động của hệ thống tín dụng có đủ đ ộ tin cậ y, do tính c huy ên môn hoá cao trong ho ạt động tín dụng v à đ a d ạng hoá các doanh mục đ ầ u t ư thông qua nhi ề u nh à đ ầu t ư c ủa n hi ều dự án khác nhau vay, từ đó l àm gi ảm bớt rủi do cá nhân của n h ững ng ư ời tích luỹ, tạo n ên quá trình t ập trung vốn đ ư ợc thực h i ện nhanh chóng v à có hi ệ u quả đ ã t ạo khả năng cung ứng vốn cho n ền kinh tế, đặc biệt l à n gu ồn vốn d ài h ạ n các doanh nghiệ p, các n hà đ ầu t ư nh ờ nguồn vốn tín dụng có thể nhanh chóng mở rộng sản x u ất, thực hiện các dự án đầu t ư t ạo những b ư ớc nhảy vọt về năng l ực sản xuất do tiếp cận đ ư ợc với ph ương ti ện máy móc hiện đại, từ đ ó thúc đ ẩy sản xuấ t phát tri ển. - T ín d ụng góp phần điều chỉnh ổn định v à tă ng trư ởng kinh t ế. T rong n ền kinh tế thị tr ư ờng, các nh à đ ầu t ư thư ờng chỉ tập t rung v ốn đầ u t ư vào các l ĩnh vực có lợi nhuận cao, trong khi đó, n ền kinh tế đ òi h ỏi phải c ó sự phát triển c ân đ ối, đồng bộ giữa các n gành và các vùng, yêu c ầu phải c ó những ng ành then ch ốt, mũ i n h ọn để tạo đ à cho n ền kinh tế phát triển nhanh chóng. T ín d ụng thông qua cung cấp vốn, đặc biệt l à v ốn trung v à dà i h ạn đầy đủ, kịp thời với l ãi su ất v à đi ều kiện c ho vay ưu đ ãi, có va i t rò quan tr ọng trong việc góp phầ n đảm bảo vốn đầu t ư c ho cơ s ở hạ t ầng, h ình thành các ngành then ch ốt, mũi nhọn v à các vùng kinh t ế t r ọng điể m góp phần h ình thành c ơ c ấu kinh tế tối ư u. C h ẳng hạn, v ới ư u đ ãi v ề vốn, l ãi su ất, thời h ạn v à đi ều kiện vay vốn với nông n ghi ệp , nông thôn để xây dựng c ơ s ở vật chất, kết cấu hạ tầng, tín d ụng góp phần thúc đẩy chuyển dịch c ơ c ấu kinh tế nông nghiệp. T ín d ụng c òn là ph ương ti ện để nh à nư ớc thực hiện chính sách t i ền tệ thích hợp để ổn đ ịnh nền kinh tế khi nề n kinh tế có dấu hiệ u 6
b ất ổn. Chẳng hạ n nh ư khi n ền kinh tế phát triển chậ m, sản xuất đ ình tr ệ, nh à nư ớc thực hiện chính sách tiề n tệ “nới lỏng”, ngân h àng trung ương th ực hiện mua các chứng khoán của các ngâ n h àng t hương m ại, tạo áp l ực giảm l ã i su ất dẫn đến chi phí vay vốn giả m, t ạo điều kiệ n c ho các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, thúc đẩy tăng t rư ởng kinh tế v à ngư ợc lạ i. H ơn n ữa, với sự tham gia của tín dụng t hông qua d ịch vụ thanh toán không d ùng ti ền mặt đ ã gi ảm chi phí l ưu thông v à an toàn trong thanh toán. - T ín d ụng góp phần nâng cao đời s ống của nhân dân v à th ực h i ện các c hính sách x ã h ội khác của nh à nư ớc. V ới các h ình th ức tín dụng, c ơ c h ế v à lã i su ất thích hợp tín d ụng đ ã góp ph ần nâng cao đời sống của nhân dân ng ay c ả khi thu n h ập c òn h ạn c hế. T hông qua các ưu đ ãi v ề vốn, l ãi su ấ t, điều kiện v à th ời hạ n v ay đ ối với ng ư ời ngh èo và các đ ối t ư ợng chính sách, tín dụng đ ã đ óng vai tr ò quan tr ọng nhằm thực hiện các chính sách việc l à m, d ân s ố v à các chương tr ình xoá đ ói gi ả m ngh èo, đ ảm bảo công bằng x ã h ội. - T ín d ụng góp phần mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế H o ạt động tín dụng không c hỉ bó hẹp trong nền kinh tế của m ột quốc gia, m à còn m ở rộng tr ên ph ạm vi quốc tế. Trong điều k i ện kinh tế mở, vay nợ n ư ớc n goài ngày nay tr ở th ành m ột nhu cầ u k hách quan đ ối với tất cả các n ư ớc tr ên th ế giới, nó lại c àng t ỏ ra b ức thiết h ơn đ ối với các n ư ớc đa ng phát triển. Việt Na m cũng nh ư 7
n hi ều n ư ớc đang phát triển khác, l à nư ớc ngh èo, tích lu ỹ trong n ư ớc c òn h ạn chế, tron g khi c ần l ư ợng vốn rất lớn để phát triể n kinh tế. N h ờ có tín dụng, các n ư ớc có thể mua h à ng hoá, nh ập khẩu máy m óc, thi ết bị...v à ti ếp cận với những th ành t ựu khoa học kĩ thuật m ới c ũng nh ư tr ình đ ộ quản lý ti ê n ti ến tr ên th ế giới. Việc cấp tín d ụng của c ác nư ớc không chỉ mở rộng v à phát tri ển quan hệ ngoạ i t hương, mà c òn t ạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế ở các n ư ớc n h ập khẩu. Tín dụng đ ã t ạo môi tr ư ờng thuận lợi cho đầu t ư qu ốc tế t r ực tiếp – m ột h ình th ức hợp tác kinh tế ở mức độ cao h ơn. 1 .5. M ột số h ình th ức tín dụng chủ yếu - T ín d ụng th ương m ại: L à quan h ệ tín dụng giữa các nh à d oanh ngh ệp với nhau v à đư ợc biểu hiện d ư ới h ình th ức mua bá n c h ịu h àng hoá. Ngư ời bán chuyển h àng hoá cho ngư ời mua, ng ư ời m ua đư ợc sử dụng h àng hoá trong m ột th ời gian nhất định. Đến hạn n h ất định ng ư ời mua phải trả tiền cho ng ư ời bán thông th ư ờng bao g ồm cả l ãi su ất. Trong tr ư ờng hợp n ày ngư ời mua không đ ư ợc h ư ởng chiết khấu bán h àng. Cơ s ở pháp lí để xác định nợ trong quan h ệ tín dụng th ương m ại l à các gi ấy nợ. D o có tín d ụng th ương m ại n ên đ ã đ áp ứ ng đ ư ợc nhu cầu vố n c ho các doanh nghi ệp tạ m thời thiếu vốn trong thời hạn ngắn, giúp c ho các doanh nghi ệp ti êu th ụ đ ư ợc h àng hoá, các c h ủ doa nh nghiệp k hai thác đư ợc nguồn vốn đáp ứng kịp thời c ho sản xuất kinh d oa nh. T uy nhiên tín d ụng th ương m ại cũng có những hạn chế nhất đ ịnh. Thứ nhất l à h ạ n chế về quy mô tín dụng. Nế u ng ư ời cần vốn c ó nhu c ầu cao th ì ng ư ời bán không thể đáp ứng đ ư ợc. Thứ hai l à h ạn chế về thời hạn cho vay, thời hạn cho vay th ư ờng l à ng ắn. Ba l à h ạn chế về s ố l ư ợng ng ư ời tham gia. Chỉ có một số doanh nghiệp n h ất định tha m gia v à o hình th ức n ày. Đó là nh ững doanh nghiệp 8
c ần h àng hoá d ự trữ để đ ưa vào s ản xuất ngay, những doanh nghiệp c ần ti êu th ụ h àng hóa. B ốn l à ch ỉ thực hiện đ ư ợc tr ên c ơ s ở tín n hi ệ m lẫn nhau. - T ín d ụng ngân h àng: Là quan h ệ tín dụng giữa ngân h àng, c ác t ổ chức tín dụng với các chủ thể x ã h ội. T rong quan h ệ tín dụng ngâ n h àng v ừa l à ngư ời đi vay vừa l à n gư ời cho vay ngân h àng là môi giơí trung gian gi ữa ng ư ời c ó v ố n v à ngư ời cần vốn. Ngân h àng là t ổ chức kinh doanh tậ p thể, Hoạt đ ộng tín dụng l à ho ạt động dựa tr ên nh ững nguy ên t ắc cho vay nhất đ ịnh. N guy ên t ắc c ơ b ản l à cho vay ph ả i có h àng hoá tương đương đ ảm bảo nh ư có tài s ản thế chấp hoặc phải có giấ y tờ t ín ch ấp. Cho v ay ph ải ho àn tr ả đúng hạn cả vốn v à lãi. Tín d ụng ngâ n h à ng đư ợc c ung c ấp d ư ới h ình th ức tập thể bao gồm: th ương m ại v à bút t ệ t rong đó ch ủ yếu l à bút t ệ. Tín dụng ngân h àng là hình th ức tín dụng c h ủ yếu trong nền kinh tế quốc dân v à có qua n h ệ chặt chẽ với tín d ụng th ương m ại, bổ sung v à h ỗ trợ cho tín dụng th ương m ại. Các t hương phi ếu trong lĩnh vực th ương m ạ i đ ư ợc thanh toán qua ngâ n h àng. N ếu ng ư ời trả không có tiền th ì đ ư ợc ngân h àng cho vay. N hư v ậy tín dụng ngân h àng đ ã t ạo c ơ s ở cho t ín d ụng ngân h àng ho ạt đ ộng. Ng ư ợc lạ i hoạt động của tín dụng ngân h àng s ẽ khắc phục đ ư ợc những hạn chế của lĩnh vực th ương m ại - T ín d ụng nh à nư ớc: l à quan h ệ giữ a một b ên là nhà nư ớc c òn b ên kia là cư dân và các t ổ chức kinh tế x ã h ội. Ở h ình t h ức tín dụng n ày nhà nư ớc vừa l à ngư ời đi vay vừa l à n gư ời c ho vay, nh à nư ớc có thể cho đâ n c ư vay dư ới h ình th ức phát h ành các tín phi ếu trái phiếu kho bạc, chính phủ nh à nư ớc cho va y t hư ờng l à chương ch ình tín d ụng ư u đ ãi. Ph ạm vi hoạ t động v à huy đ ộng v ốn rộng lớn gồm cả trong n ư ớc v à nư ớc ngo ài. Hình th ức huy 9
đ ộng vốn rất phong phú. C ó thể d ưói h ình th ức cho va y trực tiếp n ư ớc ngo ài b ằng công trái, bằng tiề n, bằng v à ng, b ằng ngoạ i tệ d ư ớ i h ình th ức l à phi ếu, tín phiếu, trá i phiếu của chính phủ tín dụng n g ắ n h ạn, tín dụng d ài h ạn. Tín dụng nh à nư ớc vừa mang tính lợi ích kinh t ế vừa mang tính c ư ỡng chế chính trị x ã h ội. - T ín d ụng không chính thống: l à quan h ệ tín dụng giữa cá n hân v ới nhau không đặt d ư ới quan hệ pháp luật H o ạt động của quan hệ k hông chính th ống không chịu s ự quản l í và giám sát c ủa nh à nư ớc, hoạt động tr ên cơ s ở tin t ư ởng lẫn n hau. Lư ợng vốn va y nhỏ, thời gian vay ngắ n, l ãi s u ất va y cao ha y t h ấp tuỳ thuộc v ào m ối quan hệ giữa ng ư ời đi vay v à ngư ời đi va y. T h ủ tục vay th ư ờng đ ơn g i ản, tiện lợi, bất cứ lúc n ào c ũng có sẳn. C hính vì v ậy m à trong n ền kinh tế hiện đại loại h ình này v ẫn tồn tạ i k há ph ổ biến, h ình th ức hoạt động phong phú, đa dạng. - T ín d ụng thu ê mua: là quan h ệ tín dụng giữa các doanh n ghi ệp thu ê tà i s ả n với các t ổ chức tín dụng thu ê mua như các công t y thuê mua, các công ty tài c hính T ín d ụng thu ê mua là ki ểu cho thu ê tài s ản chuy ên d ụng k èm t heo l ời hứa sẽ bán lại về sau, c hậm nhấ t l à khi k ết thúc hợp đồng c ho ngư ời thu ê theo giá thoã thu ận từ đầu. 2 . Th ự c ti ễn tín dụng ở Việt Nam N ư ớc ta hiện nay hệ thống tín dụng bắt đầ u phát triển mạnh. T rong th ời k ì quá đ ộ l ên ch ủ nghĩa x ã h ội đ òi h ỏi phải có nền kinh t ế phát triển vững mạnh. V ì v ậy nhu cầ u về vốn ng ày càng nhi ề u, v ốn đ ư ợc coi l à y ế u tố h àng đ ầu, l à ti ền đề phát triển kinh tế. 10
Đ ảng v à nhà nư ớc đ ã s ử dụng ph ương pháp tín d ụng l à phương p háp ch ủ yế u để giúp đỡ về t ài chính c ho các t ổ chức kinh tế tậ p t h ể.Bằ ng ph ương pháp tín d ụng, ngân h àng cho các t ổ chức kinh tế t ập thể vay vốn cố định v à v ốn l ưu đ ộng để tăng th ê m nă ng l ực sản x u ất, áp dụng các th ành t ựu sản xuất v ào trong đơn v ị m ình. Th ực tế đ ã ch ứng minh rằ ng đầu t ư tín d ụng có ý nghĩa hết s ức qua n trọng đ ối với các tổ chức kinh tế tập thể. Trong nhiều c ơ s ở, đặc biệt l à t rong các h ợp tác x ã nông - l âm - n ghư. V ốn tín dụng chiế m một tỷ t r ọng khá lớn trong to àn b ộ vốn hoạt động của đ ơn v ị. Ở n ư ớc ta tr ư ớc cách mạng tháng 8/45 v à trong th ời k ì t ừ nă m 5 4 - 75 ở m iền na m các quan hệ tín dụng thể hiện sự bóc lột của chủ n gh ĩa đế quốc đối với dân t ộc việt nam, của giai cấp t ư s ản với gia i c ấp công nhâ n v à nhân dân la o đ ộng, của giai cấp phong kiến v à b ọn cho vay nặng l ã i đ ối cới những ng ư ời sả n xuất nhỏ l à nông dâ n v à dân nghèo thành th ị. V i ệt nam, tr ư ớc đây bọn đế quốc v à các giai c ấp thống t r ị t rong nư ớc vừa thực hiện sự bóc lột thông qua các h ình th ức tín d ụng t ư b ả n chủ nghĩa vừa duy tr ì s ự bóc lột bằng tín dụng nặng l ãi. T ình hình nay đ ã tác đ ộng rất xấu đến nền kinh tế v à xã h ội n ư ớc ta. S au cách m ạ ng tháng 8 nă m 1945 quan hệ giai c ấp trong x ã h ội việt nam đ ã có nhi ều thay đổi v à tín d ụng đẫ bắt đầu đem theo n h ững nội dung kinh tế x ã h ội mới, hạn chế dần mặt bóc lột v à c huy ển sang phục vụ quyền lợi của đại đa số nhân dân lao động. N gày nay cùng v ới sự phát triển của nền kinh tế đ ất n ư ớc, tín d ụng c ũng đ ư ợc mở rộng v à phát tri ển đa dạng, h ình th ức phong p hú. T ất cả các th ành ph ần kinh tế đều c ó thể l à ch ủ thể tha m gia tín d ụng. Các quan hệ tín dụng đ ư ợc mở rộng. Các hệ thống ngân h àng v à các t ổ chức tín dụng có mặt ở hầu hế t mọi n ơi. H ệ thống ngâ n 11
h àng vi ệt na m đ ã có vai trò qua n tr ọng trong việc huy động v à cho v ay v ốn tới các th ành ph ần kinh tế. T h ực hiện nhiệ m vụ chủ yếu m à th ống đốc ngân h àng nhà n ư ớc đ ã đ ề ra l à tri ệt để khai thác nguồn vốn nh àn r ỗi trong x ã h ội đ ể đâ ù tư p hát tri ển. Nhiều chi nhá nh ngâ n h àng công thương đ ã đ a d ạng hoá các h ình th ức huy động vốn với l ãi su ất hấp dẫn theo c ơ c h ế thị tr ư ờng. Nguồn vốn huy động của to àn h ệ thống luôn duy tr ì m ức tăng tr ư ởng ổn định. Tính đến tháng 10/2000 tổng vốn huy đ ộng tă ng 24% so v ới đầ u nă m. Trong đó vốn huy động đồng việ t n a m tăng 20,5%. N gân hàng công thương vi ệt nam, luôn năng động, sáng tạo m ở ra nhiề u loại h ình c ho vay m ới, chủ động t ìm ki ế m các dự án k h ả thi. Nâng ca o năng lực thẩ m định, mở rộng diện đầu t ư. K hác h h àng là m ọi th ành ph ần kinh tế, kể cả doa nh nghiệp có vốn đầu t ư n ư ớc ngo à i. H ợp tác với các ngâ n h àng b ạn để c ho vay hợp vốn, đ ồng t ài tr ợ trong lĩnh vực Điện lực, B ưu chính vi ễn thông, hoạ t đ ộng xuất nhập khẩu... đáp ứng cao nhất cho nhu cầu vốn cho s ản x u ất kinh doanh. Tín dụng của ngân h àng công thương đ ã t ập trung v ào các ngành kinh t ế mũi nhọn nh ư các t ổng công ty lớn nh à nư ớc, t ạo b ư ớc chuyển mới trong c ơ c ấ u tín dụng, dịch vụ v à kinh doanh t i ền tệ. N goà i ch ức năng chủ yếu l à kinh doa nh, ng ân hàng công t hương v ẫn phát triể n cho vay theo c hính sách v à th ực hiện các c hương tr ình kinh t ế x ã h ội của nh à nư ớc gia o nh ư cho vay kh ắc p h ục hậu quả b ão l ụt, cho vay tạo việc l à m cho ngư ời hồi h ương t ừ Đ ức, cho vay doanh nghiệp vừa v à nh ỏ, cho vay phát t ri ể n kinh tế b i ển, cho vay hỗ trợ sinh vi ên h ọc tậ p từ các tr ư ờng ca o đẳ ng v à đ ạ i 12
h ọc, cho vay đáp ứng nhu cầu thu mua nông sản, l ương th ực để dự t r ữ v à xu ất khẩu. S au khi ưu tiê n đáp ứ ng vốn phục vụ sản xuất kinh doanh của n ền kinh tế nguồn vốn c òn l ạ i ngân h àng c ông thương đ ã tha m gia h o ạt động tr ên th ị tr ư ờng tiền tệ. Nh ư đ ầu t ư v ốn mua trái phiếu kho b ạc, trái phiếu c hính phủ,tín phiếu ngân h àng nhà nư ớc,công trá i x ây d ựng tổ quốc... Ngân h àng công thương tích c ực hoạt động mua b án l ại giấy tờ có g iá trê n th ị tr ư ờng mở v à là m ột th ành viên tha m g ia giao d ịch tr ên th ị tr ư ờng chứng khoá n V iệt Nam. M ặc d ù tín d ụng Việt Na m hiện nay đ ã và đ ang phát tri ển m ạnh tuy nhi ên còn nhi ều bất cập. ở tầm vĩ mô, văn bản pháp quy v ề tín dụng ch ưa đ ồng bộ. Ch ưa t ạo đ ư ợc h à nh lang pháp lí; H ệ t h ống tín dụng ch ưa phát tri ển đồng bộ ở các v ùng, đ ịa ph ương; Các h ình th ức vay vốn c òn ph ức tạp. 13
I II. K ẾT LUẬN. H o ạt động tín dụng có va i tr ò h ết sức quan trọng trong công c u ộc phát triển kinh t ế. V ì v ậy việc mở rộng v à phát tri ể n tín dụng l à t ất yếu khách quan. để tạo nguồn vốnphục vụ đầu t ư phát t ri ển,công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tế, hệ thống ngâ n h àng Vi ệt Na m cầ n tiếp tục ho àn ch ỉnh đ ưa vào ho ạt động các thị t rư ờng tiền tệ (nh ư th ị tr ư ờng li ên ngân hàng; th ị tr ư ờng đấu giá tín p hi ếu kho bạc); v à c ùng v ới các ng ành đưa vào ho ạt động thị tr ư ờng c h ứng khoán trong thập kỷ n ày. Th ực hiện chính sách huy động vốn v à cho vay v ốn tích c ực, mạnh mẽ vừa đả m bảo về khối l ư ợng vừa c hú tr ọng hiệ u qu ả c hất l ư ợng sử dụng vốn đảm bảo khả năng ho à n t r ả. Về việc huy động vốn, tr ư ớc hết, cần khẳng định rằng trong đ i ều kiện thu nhập b ình quân theo đ ầu ng ư ời c òn th ấp nh ư hi ện nay, k h ả năng tiết kiệm của nhân dâ n nh ìn chung h ạn hẹp. Bằng các h ình 14
t h ức huy đ ộng tiết kiệ m phong phú với l ã i s u ất khá cao hiện na y, hệ t h ống ngâ n h àng đ ã thu hút đ ư ợc phần lớn tiền nh àn r ỗi trong dân c ư ( ti ề n gửi c ủa khách h àng t ại các tổ chức tín dụng đ ã chi ế m tớ i 6 5% t ổng ph ương ti ện thanh toán của nề n kinh tế). Để nền kinh tế c ó tăng trư ởng cao, tín dụng ngân h àng c ần đ ư ợc mở rộng đáp ứng c ác nhu c ầ u vay vốn có hiệu quả với ph ương c hâm không đ ể các dự á n đ ầu t ư có hi ệu quả cao bị thiếu vốn. C ơ c ấu tín dụng cần tiế p tục c huy ển dịch có lợi cho đầu t ư phát tri ể n, tăng c ư ờng c ho v ay trung v à dài h ạn. Không ngừng nâng cao chất l ư ợng tín dụng, giả m tỉ lệ n ợ quá hạn v à n ợ khó đ òi xu ống mức l ành m ạnh theo ti êu chu ẩ n q u ốc tế, tăng v òng quay và nâng cao hi ệu quả sử dụng vốn của x ã h ội. Tiếp tục mở rộng đối t ư ợng cho vay đến cả các th ành p h ần kinh t ế, chú ý thích đáng việc cho vay đối với nông dân v à các đ ối t ư ợng c hính sác h, m ở rộng các hoạt động dịch vụ v à ph ục vụ của hệ thống n gân hàng thương m ại, góp phần khuyến khích phát triển kinh tế đ ồng đều giữa các v ùng, đ ịa ph ương. Đ ảng ta c ần có hệ thống, chính sách văn bản đầ y đủ, đồng bộ t ạo điều kiện cho tín dụng phát triển. C ần xâ y dựng hệ thống tín dụng đồng bộ, rộng khắp. Đội ngũ c án b ộ có tr ình đ ộ cao. Đặc biệt n ư ớc ta cần hội nhập với quốc tế. 15