Tình hình nghiên cứu nhu cầu dinh dưỡng của cá biển

Taïp chí Khoa hoïc – Coâng ngheä Thuûy saûn soá 03/2007<br /> <br /> Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang<br /> <br /> VAÁN ÑEÀ TRAO ĐỔI<br /> <br /> TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU NHU CẦU DINH DƯỠNG CỦA CÁ BIỂN<br /> ThS. Lê Anh Tu
n<br /> Khoa Nuôi trồng Thủy sản, Trường ĐH Nha Trang<br /> <br /> Nuôi cá biển đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nghề nuôi trồng thủy sản ở Việt<br /> Nam nói riêng và trong khu vực nói chung. Do thức ăn chiếm một phần lớn trong giá thành,<br /> nên thức ăn đầy đủ dưỡng chất có giá cả hợp lý là cực kỳ quan trọng đối với nghề nuôi. Bài<br /> báo này tổng hợp hiện trạng nghiên cứu nhu cầu dinh dưỡng của cá biển, đặc biệt là những<br /> loài hiện được nuôi trên thế giới.<br /> <br /> Những tổng kết gần đây về nhu cầu chất<br /> dinh dưỡng trong thức ăn cho trên 40 chất<br /> dinh dưỡng thiết yếu [1; 11] cho thấy các số<br /> liệu liên quan đến các loài cá biển rất hạn<br /> chế. Tuy nhiên, các báo cáo này cũng cho<br /> thấy một mức độ đồng nhất cao về các nhu<br /> cầu định lượng đối với nhiều chất dinh<br /> dưỡng thiết yếu.<br /> 1. NHU CẦU PROTEIN, CÁC ACID AMIN<br /> VÀ NĂNG LƯỢNG CỦA CÁ BIỂN<br /> Ở các loài như cá chẽm châu Âu<br /> (Dicentrarchus labrax) và cá hanh (Sparus<br /> aurata), các nghiên cứu về các nhu cầu<br /> protein đã được bắt đầu từ những năm cuối<br /> của thập kỷ bảy mươi của thế kỷ trước. Theo<br /> một trong những công trình sớm nhất trong<br /> lĩnh vực này của Sabaut và Luquet (1973)<br /> [11], các nhu cầu về mức protein tối thiểu<br /> trong thức ăn cho sinh trưởng tối đa của cá<br /> hanh được xác định chiếm khoảng 45% hàm<br /> <br /> lượng chất khô. Ở cá chẽm châu Âu, các nhu<br /> cầu protein cũng như khả năng của các<br /> nguồn năng lượng không phải là protein đã<br /> được xác định thông qua một loạt các nghiên<br /> cứu được tiến hành bởi Alliot và cộng sự<br /> (1979), Hidalgo và cộng sự (1987- 1988) [9;<br /> 10; 11]. Nhu cầu protein được xác định là<br /> khoảng 50% và mức chất béo tối ưu trong<br /> thức ăn là 12% cũng đã được nêu ra. Chất<br /> lượng protein trong thức ăn và tỷ lệ protein<br /> tiêu hoá (Digestible Protein - DP) với năng<br /> lượng tiêu hoá (Digestible Energy - DE) đã<br /> có một ảnh hưởng đáng kể lên việc thúc đẩy<br /> sinh trưởng và sử dụng thức ăn của cá [4].<br /> Nhu cầu protein và năng lượng của một<br /> số loài cá biển được trình bày trong Bảng 1.<br /> Nhìn chung, nhu cầu protein của các loài cá<br /> ăn động vật khá cao, phần lớn nằm trong<br /> khoảng 40-60% hàm lượng chất khô của<br /> thức ăn tùy theo loài và giai đoạn phát triển.<br /> <br /> 67<br /> <br /> Taïp chí Khoa hoïc – Coâng ngheä Thuûy saûn soá 03/2007<br /> <br /> Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang<br /> <br /> Bảng 1. Các nhu cầu protein và năng lượng của một số loài cá biển<br /> Loài<br /> <br /> % CP<br /> <br /> CP/GE<br /> <br /> % DP<br /> <br /> (g/MJ)<br /> Cá chẽm châu Âu<br /> (Dicentrarchus labrax)<br /> <br /> 43-60<br /> <br /> Cá chẽm<br /> <br /> 40-50<br /> <br /> DP/DE<br /> <br /> Nguồn<br /> <br /> (g/MJ)<br /> 40-48<br /> <br /> 24,5-25,8<br /> <br /> 21-24<br /> <br /> [11; 12]<br /> <br /> 26,7<br /> <br /> [2; 3]<br /> <br /> (Lates calcarifer)<br /> Cá hanh đỏ<br /> <br /> 37-55<br /> <br /> 40-45<br /> <br /> 21-24<br /> <br /> [11; 14]<br /> <br /> 55<br /> <br /> 40-48<br /> <br /> 19,3-28,5<br /> <br /> [11; 15]<br /> <br /> 40-55<br /> <br /> 16-19<br /> <br /> [22]<br /> <br /> 41-62<br /> <br /> 18-21,4<br /> <br /> [8]<br /> <br /> 27,6<br /> <br /> [13]<br /> <br /> (Pagrus major)<br /> Cá hành đầu vàng<br /> (Sparus aurata)<br /> Cá hồi Đại Tây Dương<br /> (Salmo salar)<br /> Cá bơn Đại Tây Dương<br /> (Hippoglosus hippoglosus)<br /> Cá bơn Nhật<br /> (Paralichthys olivaceus)<br /> Cá bơn Bắc Mỹ<br /> <br /> 45-60<br /> <br /> 50-55<br /> <br /> [6]<br /> <br /> (Scophthalmus maximus)<br /> Cá cam<br /> <br /> 48,3-71<br /> <br /> 20-26<br /> <br /> [19]<br /> <br /> (Seriola quinqueradita)<br /> Cá hồng Mỹ<br /> <br /> 35-45<br /> <br /> 22,2-28,6<br /> <br /> [7; 23]<br /> <br /> (Sciaenops ocellatus)<br /> Cá măng biển<br /> <br /> 40<br /> <br /> 28,2-30,3<br /> <br /> [17]<br /> <br /> (Chanos chanos)<br /> Cá giò<br /> <br /> 44,5<br /> <br /> [5]<br /> <br /> (Rachycentron canadum)<br /> Cá mú chuột<br /> <br /> >44<br /> <br /> [24]<br /> <br /> (Cromileptes altivelis)<br /> Nhu cầu về các acid amin không thể thay<br /> thế (Indispensable amino acid - IAA) dường<br /> như không thay đổi đáng kể giữa các loài cá<br /> biển với nhau (Bảng 2). Số liệu về các nhu<br /> cầu đối với các acid amin là không đầy đủ.<br /> <br /> 68<br /> <br /> Tuy nhiên, căn cứ vào sự tương quan tương<br /> đối chặt chẽ giữa cấu trúc acid amin của toàn<br /> bộ cơ thể và nhu cầu IAA của các loài khác<br /> nhau [18], trong thực tế, người ta có thể lập<br /> công thức thức ăn chứa một kiểu IAA phản<br /> <br /> Taïp chí Khoa hoïc – Coâng ngheä Thuûy saûn soá 03/2007<br /> ánh được cấu trúc acid amin của protein của<br /> <br /> Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang<br /> toàn bộ cơ thể ở cùng một loài.<br /> <br /> Bảng 2. Nhu cầu acid amin không thể thay thế của một số loài cá biển (% Protein)<br /> <br /> Loài<br /> <br /> Arg<br /> <br /> Cá<br /> chẽm<br /> châu Âu<br /> Cá chẽm<br /> <br /> His<br /> <br /> Thr<br /> <br /> Try<br /> <br /> 4,1<br /> <br /> 4,8<br /> <br /> 2,6<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 4,4<br /> <br /> [11; 12]<br /> <br /> 3,6-3,8<br /> <br /> 4,55,2<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 2,242,4<br /> <br /> [2]<br /> <br /> Cá hanh đỏ<br /> <br /> 3,5<br /> <br /> Cá hanh đầu<br /> vàng<br /> <br />