Tình hình suy tim cấp trên bệnh nhân nhập viện Bệnh viện Chợ Rẫy

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> TÌNH HÌNH SUY TIM CẤP TRÊN BỆNH NHÂN NHẬP VIỆN<br /> BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Trần Phi Long*, Châu Ngọc Hoa**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Suy tim cấp (AHF) thường được định nghĩa là sự phát triển nhanh chóng hoặc thay đổi<br /> đột ngột các triệu chứng và dấu chứng suy tim cần được chăm sóc y tế. Các bệnh đồng mắc tim mạch<br /> thường là nguyên nhân suy tim cấp. Ngược lại, các bệnh đồng mắc ngoài tim mạch, hiếm khi đóng vai<br /> trò nguyên nhân gây suy tim, nhưng thường làm trầm trọng thêm diễn tiến trình lâm sàng suy tim<br /> cấp. Một số yếu tố đóng vai trò thúc đẩy của AHF đã được thống kê từ các nghiên cứu Châu Mỹ và<br /> Châu Âu.<br /> Mục tiêu: Khảo sát đặc điểm chung, các bệnh lý đồng mắc và các yếu tố thúc đẩy, yếu tố tiên<br /> lượng tử vong nội viện của bệnh nhân suy tim cấp<br /> Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang<br /> Kết quả: Nghiên cứu gồm 120 bệnh nhân tham gia. Tỷ lệ tử vong nội viện là 9,2%. Tuổi trung<br /> bình: 68,9 ± 14,1. Tỉ lệ nữ cao hơn nam (57,5% so với 42,5%), sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê<br /> (p=0,12). Ngày nằm viện trung bình: 12 ± 8,9. Tỉ lệ suy tim cấp thể mới mắc là 29,2%. Các thể theo<br /> phân loại sinh lý bệnh gồm: suy tim mạn mất bù cấp là 68,3%, phù phổi cấp 46.7%, suy tim tăng<br /> huyết áp cấp 6,7%, choáng tim 15%, suy tim sau nhồi máu cơ tim cấp 43,3%, suy tim phải cấp đơn<br /> độc 5,7%. Trong đó có 61,7% các bệnh nhân có LVEF ≤ 40%. Các bệnh đồng mắc thường gặp: suy tim<br /> mạn 70,8%, tăng huyết áp 61,7%, đái tháo đường típ 2 là 33,3%, bệnh động mạch vành mạn 30%,<br /> nhồi máu cơ tim cũ 15%, rung nhĩ mạn tính 15%, đã từng PCI/CABG 12,5%, tai biến mạch máu não<br /> cũ 8,3%, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 8,3%. Yếu tố thúc đẩy thường gặp: không tuân thủ điều trị<br /> (60,8%), hội chứng vành cấp (48,3%), viêm phổi (40,8%), tăng huyết áp không kiểm soát (25,8%),<br /> loạn nhịp tim (26,7%). Các yếu tố dự báo tử vong nội viện gồm: tuổi > 70, nhịp tim > 100 l/p, huyết<br /> áp tâm thu ≤ 90 mmHg, suy tim cấp mới mắc, điều trị Noradrenalin, choáng tim, suy tim cấp sau<br /> NMCT cấp<br /> Kết luận: Hội chứng suy tim cấp là nguyên nhân nhập viện hàng đầu ở người cao tuổi, bệnh có tỷ<br /> lệ tử vong cao. Bệnh nhân suy tim cấp thường tồn tại nhiều yếu tố thúc đầy và các bệnh đồng mắc.<br /> Một số yếu tố hiện nay có thể dùng tiên lượng trong giai đoạn bệnh nhân điều trị nội viện.<br /> Từ khóa: Hội chứng suy tim cấp, đặc điểm, yếu tố thúc đẩy, bệnh đồng mắc<br /> ABSTRACT<br /> STATUS OF ACUTE HEART FAILURE SYMDROM<br /> IN PATIENTS ADMITED TO THE DEPARTMENT OF CARDIOLOGY<br /> IN CHO RAY HOSPITAL<br /> Tran Phi Long, Chau Ngoc Hoa<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 90 - 95<br /> <br /> Background: Acute heart failure (AHF) is generally defined as the rapid development or changes<br /> <br /> <br /> * **<br /> Bệnh viện Quận Thủ Đức Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả: ThS.BS.Trần Phi Long ĐT: 0923366122 Email:drphilongtran@gmail.com<br /> 90 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> of symptoms and signs of heart failure that requires medical attention. Cardiovascular comorbidities<br /> may often have a causal relationship with AHF. In contrast, extracardiac comorbidities, which are<br /> rarely the cause of AHF but may frequently affect its clinical course and contribute to its worsening or<br /> progression. Several precipitating factors act as a trigger of AHF. Lack of compliance with prescribed<br /> medications is a common precipitating factor.<br /> Objective: To identify baseline characteristics, common comorbidities diseases, common<br /> precipitating factors and predictors for hospital mortality of acute heart failure syndromes.<br /> Method: A prospective cross-sectional study was conducted on patients with acute heart failure<br /> diagnosed at the Department of Cardiology in Cho Ray Hospital from January 2016 to June 2016.<br /> Result: This trial included 120 patients. 9.2% died during hospitalization. Mean age of patients<br /> was 68.9 ± 14.1 years. The percentage of men is 42.5%. The median length of hospitalization was 12 ±<br /> 8.9 days. De-novo heart failure was seen in 29.2% of the patients. Acute decompensated heart failure<br /> (ADHF) was reported in 68.3%, hypertensive AHF in 6.7%, pulmonary edema in 46.7%, cardiogenic<br /> shock in 15.0%, and right heart failure in 5.8%. About 61.7% had LVEF ≤ 40%. Common<br /> comorbidities diseases: chronic heart failure 70.8%, hypertension 61.7%, diabetes mellitus 33.3%,<br /> chronic ischemic heart disease 30%, previous myocardial infarction (MI) 15%, atrial fibrilation 15%,<br /> previous PCI/CABG 12.5%, previous stroke 8.3%. Common precipitating factors: uncompliance with<br /> prescribed medications (60.8%), acute coronary syndrome (48.3%), pneumonia (40.8%), uncontrolled<br /> hypertension (25.8%), arrhythmias (26.7%). The predictors for mortality included: age> 70 years,<br /> heart rate> 100 l/p, systolic blood pressure < 90 mmHg, De-novo acute heart failure, Noradrenalin<br /> treatment and acute coronary syndrome and heart failure.<br /> Conclusion: Acute heart failure is the fisrt cause of hospitalization in the elderly, with high<br /> mortality. Patients have multiple triggers and co-morbidities. Many factors now can be used for<br /> prognosis for in-hospial mortality.<br /> Key words: Acute heart failure syndrome, comorbidities diseases, precipitating factors, predictors<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Suy tim cấp là hậu quả chung của các Thiết kế nghiên cứu<br /> bệnh lý tim mạch có tổn thương cấu trúc và Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> chức năng cơ tim. Sự tiến triển nhanh chóng Đối tượng nghiên cứu<br /> hoặc thay đổi đột ngột triệu chứng của hội Bệnh nhân được chẩn đoán suy tim cấp<br /> chứng này khiến bệnh nhân cần phải nhập tại khoa Nội Tim Mạch – bệnh viện Chợ Rẫy<br /> viện điều trị khẩn cấp. Đây là nguyên nhân từ 01/2016 – 06/2016<br /> nhập viện thường gặp ở bệnh nhân lớn tuổi, Tiêu chuẩn chọn vào<br /> có nhiều yếu tố thúc đẩy và bệnh lý đồng<br /> Bệnh nhân nhập khoa Nội Tim Mạch tại<br /> mắc liên quan đến bệnh tim mạch và không BVCR được chẩn đoán suy tim cấp theo tiêu<br /> do tim mạch. Tại Việt Nam hiện nay số chuẩn Hiệp Hội Tim Châu Âu năm 2012:<br /> lượng nghiên cứu về suy tim cấp chưa nhiều triệu chứng suy tim khởi phát nhanh hay<br /> và chỉ tập trung một số đặc điểm. Đây là lý thay đổi cấp tính có bằng chứng bất thường<br /> do chúng tôi tiến hành nghiên cứu này gợi ý suy tim trên điện tâm đồ, X-quang tim<br /> nhằm cập nhật các tỷ lệ liên quan đặc điểm phổi, siêu âm tim và NT-ProBNP/BNP.<br /> suy tim cấp.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa 91<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ Đặc điểm chức năng tâm thu thất trái trên<br /> Những bệnh nhân không khai thác được siêu âm<br /> tiền sử bệnh lý và bệnh sử Bảng 2: Phân bố theo chức năng tâm thu thất<br /> Bệnh nhân không đồng ý tham gia trái<br /> nghiên cứu N %<br /> LVEF ≤ 40% 74 61,7 %<br /> Những bệnh nhân < 18 tuổi, phụ nữ có LVEF 41%-49% 24 20%<br /> thai. LVEF ≥ 50% 22 18,3 %<br /> Tổng số 120 100%<br /> Xử lý và phân tích số liệu: Cách phân loại dựa vào tiền sử suy tim<br /> Các dữ liệu sau khi thu thập được xử lý Bảng 3:phân bố tỷ lệ theo phân loại theo tiền sử<br /> bằng phần mềm SPSS 20.0 suy tim<br /> Biến định tính mô tả bằng tần số và tỉ lệ N %<br /> phần trăm. Suy tim cấp mới mắc 35 29,2 %<br /> Suy tim mạn mất bù cấp tính 85 70,8 %<br /> Biến số định lượng được trình bày dưới<br /> Tổng cộng 120 100 %<br /> dạng số trung bình (± độ lệch chuẩn).<br /> Các phân loại dựa theo hội chứng lâm sàng<br /> Sử dụng T - test để so sánh 2 giá trị<br /> lúc nhập viện<br /> trung bình nếu biến có phân phối chuẩn. Sử<br /> Bảng 3: Phân bố tỷ lệ theo phân loại sinh lý bệnh<br /> dụng Mann-Whiney U-test nếu biến không<br /> N %<br /> có phân phối chuẩn.<br /> Suy tim mất bù cấp 82 68,3%<br /> Sử dụng phép kiểm chi bình phương so Phù phổi cấp 56 46,7%<br /> sánh tỉ lệ của biến định tính ở mức ý nghĩa Suy tim tăng huyết áp cấp 8 6,7%<br /> 5%. Choáng tim 18 15,0%<br /> Suy tim sau nhồi máu cơ tim cấp 52 43,3%<br /> Phân tích hồi quy logistic đơn biến xác Suy tim phải cấp đơn độc 7 5,8%<br /> định các yếu tố tương quan với tử vong Tổng 120 100%<br /> trong bệnh viện. Tỉ lệ tử vong nội viện<br /> KẾT QUẢ Bảng 4: Tỉ lệ tử vong nội viện<br /> N %<br /> Kết quả từ 120 bệnh nhân tham gia<br /> Tử vong 11 9,2%<br /> nghiên cứu từ tháng 01/2016 đến tháng Không tử vong 109 90,8%<br /> 06/2016 ghi nhận như sau: Tổng số 120 100%<br /> <br /> Đặc điểm về giới Phân bố các bệnh đồng mắc trên dân số<br /> nghiên cứu<br /> Bảng 1: Phân bố suy tim cấp theo giới tính<br /> N % giá trị p<br /> Bảng 5: Phân bố các bệnh lý đồng mắc trong suy<br /> tim cấp<br /> Nam 51 42,5%<br /> N %<br /> Nữ 69 57,5% 0,12<br /> Tai biến mạch máu não cũ 10 8,3%<br /> Chung 120 100% Đã từng PCI/CABG 15 12,5%<br /> Tuổi trung bình Nhồi máu cơ tim cũ 18 15%<br /> 68,9 ± 14,2 (nhỏ nhất: 27 tuổi, lớn nhất: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 10 8,3%<br /> Bệnh động mạch vành mạn 36 30%<br /> 97 tuổi).<br /> Suy tim mạn 85 70,8%<br /> Số ngày nằm viện trung bình Rung nhĩ mạn tính 18 15%<br /> 12,0 ± 8,9 ngày (ngắn nhất: 1 ngày, dài Đái tháo đường típ 2 40 33,3%<br /> Tăng huyết áp 74 61,7%<br /> nhất: 65 ngày).<br /> Tổng 120 100%<br /> <br /> <br /> <br /> 92 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các yếu tố thúc đẩy suy tim cấp nghiên cứu Châu Âu(2,4,7,8,9) dao động từ 25%<br /> Bảng 6: tỉ lệ các yếu tố thúc đẩy suy tim cấp đến 55%, thay đổi khá nhiều trong các nghiên<br /> trên dân số chung cứu, điều đó phụ thuộc vào đặc điểm đặc<br /> N % trưng cho mỗi quần thể nghiên cứu và ngưỡng<br /> Tăng huyết áp không kiểm soát 31 25,8% điểm cắt (cut-off) áp dụng.<br /> Hội chứng vành cấp 58 48,3%<br /> Thể suy tim mới mắc cấp là 29,2%, kết<br /> Loạn nhịp tim 32 26,7%<br /> Viêm phổi 49 40,8%<br /> quả này gần tương tự nghiên cứu ALARM-<br /> Không tuân thủ thuốc 73 60,8% HF(4) tỷ lệ là 36,2%, EHFS II(7) tỷ lệ là 37%,<br /> Tổng 120 100% kết quả thấp hơn nghiên cứu của tác giả<br /> Các yếu tố nguy cơ có tương quan độc lập Jindrich Spinar(12) tỷ lệ là 58,3%.<br /> với tử vong nội viện Trong phân loại theo cơ chế sinh lý bệnh<br /> Bảng 5: Phân tích hồi quy đơn biến các yếu tố năm 2008, nghiên cứu không khảo sát tỷ lệ<br /> tiên lượng tử vong nội viện suy tim cấp cung lượng tim cao vì nhiều đối<br /> Các yếu tố OR KTC 95% p tượng trong nhóm này bị loại trừ như phụ<br /> Tuổi > 70 5,7 (1,2 – 27,7) 0,03 nữ có thai, cường giáp. Kết quả ghi nhận:<br /> Giới nam 1,3 (0,4 – 4,8) 0,67 Suy tim mạn mất bù cấp tỷ lệ 68,3%, kết quả<br /> Nhịp tim > 100 l/p 7,7 (1,9 – 31,2) 0,01 tương tự các nghiên cứu Châu Âu(2,4,7,8,9) dao<br /> Huyết áp tâm thu ≤ 90 động từ 65% đến 75%, kết quả cao hơn<br /> 4,5 (1,3– 16,0) 0,02<br /> mmHg nghiên cứu ALARM-HF(2,4,7,8,9) có tỷ lệ 38,6%<br /> Suy tim cấp mới mắc 8,1 (2,0 – 32,7) 0,01 và Jindrich Spinar(12)có tỷ lệ 55,3%. Suy tim<br /> Điều trị Noradrenalin 30,5 (6,0 – 156,1)