Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp khoa Văn hóa dân tộc thiểu số: Then giải hạn của người Nùng ở xã Vân Nham, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn

 <br /> Tr−êng §¹i häc V¨n ho¸ Hμ Néi<br /> Khoa v¨n hãa d©n téc thiÓu sè<br /> <br />          ‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐ <br />  <br /> <br />  <br />  <br /> <br />  <br /> <br /> THEN GIẢI HẠN CỦA NGƯỜI NÙNG Ở<br /> Xà VÂN NHAM, HUYỆN HỮU LŨNG,<br /> TỈNH LẠNG SƠN<br /> Gi¶ng viªn h−íng dÉn : Th.s:<br /> <br /> Nguyễn Thị Thanh Vân<br /> <br /> Sinh viªn thùc hiÖn : Hoàng Thị Quý<br /> <br /> Hμ néi - 2014<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN <br /> <br /> Để hoàn thành bài khóa luận này, ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân<br /> tôi đã nhận được nhiều sự giúp đỡ rất tận tình của cơ quan đoàn thể và các cá<br /> nhân trong quá trình đi điền dã ở xã Vân Nham, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng<br /> Sơn. Đầu tiên tôi xin cám ơn các thầy cô giáo trong khoa Văn hóa Dân tộc<br /> thiểu số đã dạy dỗ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.<br /> Đặc biệt người viết xin chân thành cảm ơn Th.s: Nguyễn Thị Thanh<br /> Vân - Giảng viên khoa Văn hóa Dân tộc thiểu số trường Đại học Văn Hóa Hà<br /> Nội là người trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện đề tài này.<br /> Xin cảm ơn phòng Văn hóa thông tin huyện Hữu Lũng, UBND xã Vân<br /> Nham, đồng bào người Nùng và các thầy Then trong xã Vân Nham, huyện<br /> Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn đã giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập tài liệu để<br /> hoàn thành khóa luận này.<br /> Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên của tôi nên không tránh khỏi<br /> những sai sót, hạn chế. Rất mong được các thầy cô và các bạn góp ý kiến để<br /> bài viết được hoàn thiện.<br /> Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2014<br /> Xin chân thành cám ơn!<br /> Sinh viên<br /> <br /> Hoàng Thị Qúy<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. 1<br /> MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1<br /> Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ NGƯỜI NÙNG VÀ CÁC LOẠI THEN<br /> CỦA NGƯỜI NÙNG Ở Xà VÂN NHAM .................................................... 7<br /> 1.1 Khái quát về người Nùng xã Vân Nham.............................................. 7<br /> 1.1.1 Đặc điểm tự nhiên .............................................................................. 7<br /> 1.1.2 Đặc điểm dân tộc ............................................................................... 8<br /> 1.1.3 Khái quát về người Nùng ở Vân Nham.............................................. 8<br /> 1.2 Các loại Then của người Nùng ở xã Vân Nham. .............................. 15<br /> 1.2.1 Khái niệm Then ............................................................................... 15<br /> 1.2.2 Các loại Then của người Nùng ở xã Vân Nham .............................. 17<br /> 1.2.2.1 Then cầu mong ........................................................................... 17<br /> 1.2.2.2. Then chữa bệnh......................................................................... 18<br /> 1.2.2.3. Loại Then cúng lễ cấp sắc (Lẩu Then) ..................................... 20<br /> 1.2.2.4 Một số loại Then khác ............................................................... 23<br /> Chương 2: ĐẶC ĐIỂM, QUY TRÌNH VÀ GIÁ TRỊ THEN GIẢI HẠN<br /> CỦA NGƯỜI NÙNG Ở Xà VÂN NHAM .................................................. 25<br /> 2.1 Khái niệm Then giải hạn và người làm Then giải hạn ..................... 25<br /> 2.1.1. Khái niệm về Then giải hạn ............................................................ 25<br /> 2.1.2 Thầy Then (Những người làm Then giải hạn) ................................. 26<br /> 2.2. Môi trường thực hành của nghi lễ Then giải hạn ............................ 29<br /> 2.2.1. Thời gian và không gian diễn ra nghi lễ Then giải hạn. ................ 29<br /> 2.2.2. Các vật dụng trong nghi lễ Then giải hạn ...................................... 30<br /> 2.2.3 Điện thờ. .......................................................................................... 33<br /> 2.3. Lý do và quy trình làm Then giải hạn. ............................................. 37<br /> <br /> 2.4. Giá trị Then giải hạn của người Nùng ở Vân Nham ....................... 48<br /> 2.4.1. Văn học trong nghi lễ Then giải hạn .............................................. 48<br /> 2.4.2. Âm nhạc và diễn xướng trong Then giải hạn ................................. 50<br /> 2.4.3.Nghi lễ và tín ngưỡng trong Then giải hạn ..................................... 51<br /> 2.4.4. Mỹ thuật trong nghi lễ Then giải hạn ............................................. 52<br /> Chương 3: VAI TRÒ CỦA THẦY THEN TRONG BẢO TỒN, PHÁT<br /> HUY CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRUYỀN QUA NGHIÊN CỨU THEN<br /> GIẢI HẠN CỦA NGƯỜI NÙNG Ở Xà VÂN NHAM .............................. 54<br /> 3.1. Vai trò của thầy Then trong bảo tồn nghi lễ Then giải hạn............ 54<br /> 3.2. Vai trò của Thầy Then trong bảo tồn, phát huy văn hóa truyền<br /> thống người Nùng ở xã Vân Nham. .......................................................... 55<br /> 3.2.1. Về trang phục .................................................................................. 55<br /> 3.2.2. Về ngôn ngữ, chữ viết ..................................................................... 57<br /> 3.2.3.Về văn hóa dân gian ........................................................................ 57<br /> 3.3. Thực trạng về Then giải hạn và đội ngũ Thầy Then ở xã Vân Nham ..62<br /> 3.3.1. Thực trạng ....................................................................................... 62<br /> 3.3.2. Nguyên nhân biến đổi. .................................................................... 64<br /> 3.4. Kiến nghị, Giải pháp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền<br /> thống tộc người thể hiện trong Then của người Nùng ở xã Vân Nham 66<br /> 3.4.1. Những kiến nghị và đề xuất ............................................................ 66<br /> 3.4.2. Giải pháp thực hiện ........................................................................ 67<br /> KẾT LUẬN .................................................................................................... 74<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 76<br /> PHỤ LỤC ....................................................................................................... 78<br /> <br />  <br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Cũng như 54 dân tộc khác ở Việt Nam, trong quá trình sinh sống và<br /> phát triển, người Nùng đã sáng tạo và sở hữu một nền văn hóa tín ngưỡng độc<br /> đáo của riêng mình. Trong đó tiêu biểu là Then.<br /> Trải qua quá trình định cư và phát triển, người Nùng ở Lạng Sơn nói<br /> chung và người Nùng ở xã Vân Nham nói riêng luôn tự hào và yêu thích hát<br /> Then. Bởi Then có ảnh hưởng rất lớn trong đời sống văn hóa – xã hội của<br /> đồng bào. Then luôn gắn liền với phong tục tập quán dân dã, tục thờ cúng tổ<br /> tiên của người Nùng và mong ước về những vị thần diệt trừ cái xấu, mang lại<br /> cho bà con cuộc sống ấm no hạnh phúc. Hình ảnh những ông Then, bà Then<br /> trên tay cầm cây đàn tính làm lễ là một diễn xướng độc đáo, trong đó ẩn chứa<br /> nhiều giá trị văn hóa dân gian đặc sắc như: tín ngưỡng, nghệ thuật trình diễn,<br /> thẩm mỹ, âm nhạc, thơ ca…<br /> Hát Then nói chung và Then giải hạn nói riêng đã góp phần làm cho<br /> đời sống tinh thần của người Nùng thêm phong phú, lành mạnh, đáp ứng yêu<br /> cầu hưởng thụ văn hóa của đồng bào. Chính đội ngũ thầy Then là người sáng<br /> tạo, giữ gìn và lưu truyền những giá trị văn hóa đó. Trước đây, có một khoảng<br /> thời gian Then được xếp vào một trong những loại hình mê tín và các thầy<br /> Then bị cấm hành nghề. Đó chính là một trong những nguyên nhân làm cho<br /> Then đang có nguy cơ mất dần trong đời sống người Nùng ở một số địa<br /> phương. Các nghệ nhân Then ngày càng ít đi, và vì vậy các nghi lễ Then, đặc<br /> biệt là Then cấp sắc và Then giải hạn còn ít được thực hành trong đời sống.<br /> Điều đó đồng nghĩa các giá trị văn hóa – nghệ thuật trong Then cũng đang bị<br /> mai một nhanh chóng.<br /> <br /> 1 <br />  <br /> <br />