Tóm tắt Luận văn Dược sĩ Chuyên khoa cấp 1: Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trong đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên năm 2019

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của Luận án này nhằm cung cấp dữ liệu thực tế về việc sử dụng kháng sinh trong điều trị đợt cấp BPTNMT tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên. Từ đó đưa ra những đề xuất, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh trong đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Dược sĩ Chuyên khoa cấp 1: Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trong đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên năm 2019

BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI ---------- Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC NGUYỄN VĂN ĐỒNG PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG ĐỢT CẤP BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH TẠI BỆNH VIỆN PHỔI HƯNG YÊN NĂM 2019 LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I HÀ NỘI 2020
BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI ---------- NGUYỄN VĂN ĐỒNG Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG ĐỢT CẤP BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH TẠI BỆNH VIỆN PHỔI HƯNG YÊN NĂM 2019 LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I CHUYÊN NGÀNH: DƯỢC LÝ VÀ DƯỢC LÂM SÀNG MÃ SỐ: CK 60720405 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hoàng Anh Nơi thực hiện: Trường Đại học Dược Hà Nội Bệnh viện Phổi Hưng Yên Thời gian thực hiện: từ ngày 28 tháng 7 đến 28 tháng 11 năm 2020 HÀ NỘI 2020
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới người thầy đã hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này: PGS. TS Nguyễn Hoàng Anh – Giảng viên bộ môn Dược lực – Đại học Dược Hà Nội, Giám đốc Trung tâm Quốc gia về Thông tin thuốc và Theo dõi phản ứng có hại của thuốc. Người thầy đã định hướng và cho tôi những lời khuyên quý báu trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tới ThS.Cao Thị Thu Huyền – Chuyên viên Trung Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC tâm DI & ADR Quốc gia, người đã tham gia trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo và đóng góp ý kiến rất nhiều trong thời gian nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn BS.CKII Phạm Hồng Quang – Giám đốc Bệnh viện Phổi Hưng Yên và các cán bộ Khoa Dược - VTYT cùng Phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Phổi Hưng Yên đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình thu thập số liệu cho luận văn tốt nghiệp. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trường Đại học Dược Hà Nội, cùng các anh chị chuyên viên Trung tâm Quốc gia về Thông tin thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc, là những người sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm cùng các tài liệu quý báu để tôi có thể hoàn thành tốt nhất luận văn tốt nghiệp này. Cuối cùng tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè, các cô chú anh chị đồng nghiệp đã động viên, ủng hộ tôi rất nhiều trong quá trình hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2020 Học viên Nguyễn Văn Đồng
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ............................................................................................. 3 Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC 1.1. Tổng quan về đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ................................................. 3 1.1.1. Định nghĩa ............................................................................................................... 3 1.1.2. Dịch tễ bệnh ............................................................................................................. 3 1.1.3. Nguyên nhân gây bệnh ............................................................................................ 4 1.1.4. Chẩn đoán và phân loại mức độ nặng ..................................................................... 5 1.1.5. Mục tiêu điều trị ...................................................................................................... 6 1.2. Sử dụng kháng sinh trong đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ............................. 7 1.2.1. Lựa chọn kháng sinh................................................................................................ 8 1.2.2. Độ dài đợt điều trị .................................................................................................... 9 1.3. Các hướng dẫn về sử dụng kháng sinh trong đợt cấp BPTNMT ............................. 10 1.3.1. Các hướng dẫn điều trị đợt cấp BPTNMT trên thế giới ........................................ 10 1.3.2. Hướng dẫn điều trị đợt cấp BPTNMT của Bộ Y tế............................................... 12 1.4. Giới thiệu về Bệnh viện Phổi Hưng Yên và tình hình điều trị BPTNMT tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên. ....................................................................................................... 15 1.4.1. Tổng quan về Bệnh viện Phổi Hưng Yên .............................................................. 15 1.4.2. Về tình hình điều trị BPTNMT tại bệnh viện Phổi Hưng Yên.............................. 15 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................. 17 2.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................... 17 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 17 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................................... 17 2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................................ 17 2.3. Nội dung và chỉ tiêu nghiên cứu............................................................................... 18 2.3.1. Đặc điểm bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu .......................................................... 18 2.3.2. Đặc điểm sử dụng kháng sinh trên mẫu nghiên cứu ............................................. 18 2.3.3. Phân tích tính phù hợp trong việc sử dụng phác đồ kháng sinh ban đầu .............. 18
2.4. Một số tiêu chí đánh giá, quy ước trong nghiên cứu ................................................ 18 2.4.1. Phân loại mức độ nặng đợt cấp BPTNMT ............................................................ 18 2.4.2. Tiêu chuẩn phân loại nhóm đối tượng bệnh nhân theo yếu tố nguy cơ với mức độ trung bình và nặng. .......................................................................................................... 19 2.4.3. Tiêu chí đánh giá đối tượng bệnh nhân có yếu tố nhiễm Pseudomonas ............... 19 2.4.4. Phác đồ kháng sinh ................................................................................................ 20 2.4.5. Tiêu chuẩn phân tích liều dùng và nhịp đưa thuốc: .............................................. 20 Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC 2.4.5. Kết quả điều trị ...................................................................................................... 20 2.5. Xử lý số liệu ............................................................................................................. 21 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................................... 22 3.1. Đặc điểm bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu ............................................................. 23 3.1.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân ............................................................................. 23 3.1.2. Đặc điểm quản lý - điều trị và hiệu quả điều trị đợt cấp BPTNMT ...................... 24 3.2. Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh điều trị đợt cấp BPTNMT trên mẫu nghiên cứu ................................................................................................................................... 25 3.2.1. Các phác đồ điều trị kháng sinh ban đầu ............................................................... 25 3.2.2. Thay đổi phác đồ trong quá trình điều trị .............................................................. 27 3.2.3. Độ dài của đợt điều trị và sử dụng kháng sinh ...................................................... 29 3.2.4. Phân tích tính phù hợp trong việc sử dụng phác đồ kháng sinh ban đầu trong điều trị đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính theo hướng dẫn của Bộ Y tế 2018 ................. 30 3.2.5. Phân tích sự phù hợp trong lựa chọn phác đồ kháng sinh ban đầu trên bệnh nhân phù hợp về chỉ định kháng sinh ....................................................................................... 31 3.2.6. Phân tích sự phù hợp về liều dùng kháng sinh ...................................................... 32 3.2.7. Phân tích sự phù hợp về nhịp đưa thuốc ............................................................... 34 CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN .............................................................................................. 36 4.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu .............................................................................. 36 4.1.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân ............................................................................. 36 4.1.2. Đặc điểm quản lý - điều trị và hiệu quả điều trị đợt cấp BPTNMT ..................... 37 4.2. Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trong điều trị đợt cấp BPTNMT tại bệnh viện Phổi Hưng Yên ........................................................................................................ 38 4.2.1. Các phác đồ điều trị kháng sinh ban đầu ............................................................... 38 4.2.2. Độ dài của đợt điều trị và sử dụng kháng sinh ...................................................... 39
4.2.3. Phân tích tính phù hợp trong việc sử dụng phác đồ kháng sinh ban đầu trong điều trị đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ........................................................................ 39 4.2.4. Phân tích sự phù hợp lựa chọn phác đồ kháng sinh ban đầu ................................. 40 4.2.5. Phân tích sự phù hợp về liều dùng kháng sinh ...................................................... 41 4.2.6. Phân tích sự phù hợp về nhịp đưa thuốc ............................................................... 42 4.3. Ưu điểm và hạn chế của nghiên cứu ........................................................................ 42 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................................... 44 Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC TÀI LIỆU THAM KHẢO CÁC PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ATS Hiệp hội lồng ngực Hoa Kỳ (American Thoracic Society) BMI Chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index) BPTNMT Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính BYT Bộ Y Tế C2G Cephalosporin thế hệ 2 C3G Cephalosporin thế hệ 3 Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC COPD Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính(Chronic Obstructive Pulmonary Disease) ĐC Đợt cấp ERS Hội Hô hấp châu Âu (European Respiratory Society) FEV1 Thể tích thở ra gắng sức trong giây đầu tiên (Forced Expiratory Volume in One Second) FQ Flouroquinolon GOLD Chiến lược toàn cầu về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease) GFR Mức lọc cầu thận (glomerular filtration rate) ICD-10 Bảng phân loại quốc tế mã hoá bệnh tật, nguyên nhân tử vong (International Classification of Diseases) ICS Corticosteroid dạng hít (Inhaled corticosteroid) LABA Thuốc cường beta-2 tác dụng kéo dài (Long-acting beta2-agonists) MLCT Mức lọc cầu thận MRSA Tụ cầu vàng kháng methicillin (Methicillin resistant S.aureus) NICE Viện Chăm sóc sức khỏe quốc gia Anh (National Institute for Health and Care Excellence) SABA Thuốc cường beta-2 tác dụng ngắn (Short-acting beta2-agonists) TLTV Tiên lượng tử vong TKMX Trực khuẩn mủ xanh
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Phân tầng bệnh nhân theo giá trị FEV1 ............................................................ 8 Bảng 1.2. Hướng dẫn sử dụng kháng sinh trong đợt cấp BPTNMT của NICE .............. 11 Bảng 2.1. Bảng phân loại nhóm đối tượng bệnh nhân theo yếu tố nguy cơ với mức độ trung bình theo Hướng dẫn BYT năm 2018. ................................................................... 19 Bảng 2.2. Bảng đánh giá đối tượng bệnh nhân có yếu tố nhiễm Pseudomonas ............. 19 Bảng 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu ............................................................. 23 Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC Bảng 3.2. Đặc điểm quản lý - điều trị BPTNMT của mẫu nghiên cứu ........................... 24 Bảng 3.3. Phác đồ điều trị đợt cấp COPD khi bệnh nhân mới vào nhập viện ................ 26 Bảng 3.4. Số lượt thay đổi phác đồ kháng sinh ............................................................... 27 Bảng 3.5. Các phác đồ thay thế trong quá trình điều trị .................................................. 28 Bảng 3.6. Lý do thay đổi phác đồ kháng sinh ................................................................. 29 Bảng 3.7. Số phác đồ và thời gian sử dụng kháng sinh tại bệnh viện ............................. 30 Bảng 3.8. Phân tích sự phù hợp trong việc chỉ định sử dụng kháng sinh trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT. ........................................................................................................... 31 Bảng 3.9. Sự phù hợp trong lựa chọn phác đồ kháng sinh ban đầu ................................ 32 Bảng 3.10. Phân tích về liều dùng trên bệnh nhân theo mức lọc cầu thận ...................... 33 Bảng 3.11. Phân tích về nhịp đưa thuốc trên bệnh nhân theo mức lọc cầu thận ............. 34
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1. Hướng dẫn dùng kháng sinh cho đợt cấp BPTNMT mức độ trung bình ........ 13 Hình 1.2. Hướng dẫn dùng kháng sinh cho đợt cấp BPTNMT nhập viện ...................... 14 Hình 3.1. Sơ đồ lựa chọn mẫu nghiên cứu ...................................................................... 22 Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC
ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT) là bệnh lý mạn tính, tiến triển theo thời gian; là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong trên toàn thế giới cũng như tại Việt Nam, dẫn đến gánh nặng kinh tế xã hội do bệnh lý này ngày càng gia tăng [2]. Dựa trên các nghiên cứu dịch tễ học, số ca mắc BPTNMT trên thế giới ước tính khoảng 251 triệu năm 2016, với 3,15 triệu ca tử vong hàng năm. Chi phí điều trị BPTNMT mỗi năm lên tới trên 50 tỷ đô la và đây là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC 3 tại Mỹ [30]. Ở Việt Nam, theo một nghiên cứu về dịch tễ học của BPTNMT năm 2009 cho thấy tỷ lệ mắc ở người > 40 tuổi là 4,2%. Với tỷ lệ hút thuốc ngày càng tăng ở các nước đang phát triển và tình trạng già hóa dân số ở các nước thu nhập cao, tỷ lệ mắc BPTNMT dự kiến sẽ tăng trong 40 năm tới và đến năm 2060, có thể có hơn 5,4 triệu ca tử vong hàng năm do BPTNMT và các tình trạng liên quan [74], [75]. Đợt cấp BPTNMT là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân phải nhập viện, tàn phế, tử vong và tăng gánh nặng về kinh tế, y tế cho xã hội. Tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân nhập viện do đợt cấp lên tới 50%, đặc biệt ở những trường hợp cần hỗ trợ thở máy [61]. Nguyên nhân đợt cấp BPTNMT thường gặp nhất là do nhiễm trùng chiếm tới 70-80% nguyên nhân gây đợt cấp [2]. Do đó, việc điều trị bằng kháng sinh trong đợt cấp BPTNMT có khả năng giúp cải thiện triệu chứng, bảo tồn chức năng phổi và phòng ngừa biến chứng nhiễm khuẩn toàn thân[63]. Một tổng quan hệ thống đã chỉ ra rằng kháng sinh làm giảm 77% nguy cơ tử vong, 53% nguy cơ thất bại điều trị và 44% đờm mủ ở bệnh nhân gặp đợt cấp [70]. Trên thế giới cũng như ở Việt Nam, phác đồ hiện tại chủ yếu để điều trị đợt cấp BPTNMT bao gồm: thuốc giãn phế quản, glucocorticoid và kháng sinh. Việc sử dụng kháng sinh trong điều trị đợt cấp BPTNMT góp phần rất lớn cải thiện tình trạng bệnh tật của bệnh nhân cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống của họ. Tuy nhiên, chỉ định kháng sinh trong đợt cấp BPTNMT vẫn còn là vấn đề được tranh luận trong thời gian dài bởi những khó khăn trong việc xác minh đợt cấp do căn nguyên vi khuẩn. Ngoài ra, việc lựa chọn kháng sinh nào, cho đối tượng bệnh nhân nào cũng đang là câu hỏi lớn được đặt ra. Một số bằng chứng đã cho thấy việc sử dụng kháng sinh không hợp lý có thể dẫn đến hiệu quả điều trị kém, tăng nguy cơ tái phát đợt cấp, gia tăng tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn và tăng chi phí điều trị [55]. Bệnh viện Phổi Hưng Yên là bệnh viện hạng 2, tuyến tỉnh trực thuộc Sở Y Tế Hưng Yên là cơ sở điều trị chuyên sâu về các bệnh hô hấp như viêm phổi, viêm phế 1
quản, hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Hầu hết bệnh nhân điều trị tại đây đều là các bệnh nhân ở tuyến huyện chuyển lên hoặc đã tự điều trị tại nhà nhưng không hiệu quả. Đây là thách thức lớn đối với các bác sĩ trong việc lựa chọn kháng sinh hợp lý để vừa đảm bảo hiệu quả trên bệnh nhân, vừa giảm tỷ lệ đề kháng kháng sinh. Hiện nay chưa có nghiên cứu nào được thực hiện nhằm đánh giá việc sử dụng kháng sinh trong điều trị đợt cấp BPTNMT tại bệnh viện Phổi Hưng Yên. Do vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Phân tích tình hình sử dụng kháng Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC sinh trong đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên năm 2019” nhằm 2 mục tiêu: 1. Khảo sát đặc điểm bệnh nhân trong đợt cấp BPTNMT tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên từ tháng 01/2019 – 12/2019. 2. Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trong điều trị đợt cấp BPTNMT tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên từ tháng 01/2019 – 12/2019. Chúng tôi hy vọng đề tài này sẽ giúp cung cấp dữ liệu thực tế về việc sử dụng kháng sinh trong điều trị đợt cấp BPTNMT tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên. Từ đó đưa ra những đề xuất, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh trong đợt cấp BPTNMT tại Bệnh viện Phổi Hưng Yên. 2