Tóm tắt luận văn Thạc sỹ Luật học: Chuẩn bị xét xử vụ án hình sự - Thực trạng và giải pháp

Më ®Çu<br /> 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi<br /> ChuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù lµ ho¹t ®éng tè tông h×nh sù ®-îc thùc hiÖn trong<br /> giai ®o¹n xÐt xö vô ¸n h×nh sù. Víi ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cña m×nh, t¸c gi¶ lùa<br /> chän vµ lµm s¸ng tá mét sè ®iÒu cña Bé LuËt tè tông H×nh sù n¨m 2003 quy ®Þnh vÒ ho¹t<br /> ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù. Nh- vËy, nghiªn cøu vµ lµm râ quy ®Þnh vÒ ho¹t<br /> ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù lµ mét ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc luËt cã ý<br /> nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi thùc tiÔn xÐt xö vô ¸n h×nh sù cña ngµnh Tßa ¸n còng<br /> nh- ho¹t ®éng x©y dùng, ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù vµ c¸c ngµnh luËt kh¸c cã liªn quan.<br /> TÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy, trong khoa häc ph¸p lý kh«ng nhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu, bµi viÕt<br /> ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n còng nh- thùc tiÔn ¸p dông quy ph¹m ph¸p luËt vÒ ho¹t<br /> ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù.<br /> C¸c quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù cña Bé LuËt tè tông<br /> H×nh sù n¨m 2003 so víi quy ®Þnh tr-íc ®ã ®· cã nhiÒu ®iÓm míi vµ cô thÓ h¬n<br /> nh-ng vÉn cßn mét sè h¹n chÕ ch-a ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu cña thùc tiÔn xÐt xö trong<br /> qu¸ tr×nh c¶i c¸ch t- ph¸p. §©y lµ mét ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc luËt rÊt cã Ých,<br /> nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c thùc tiÔn. Ho¹t ®éng nµy gióp cho c¸c nhµ<br /> x©y dùng ph¸p luËt, ¸p dông ph¸p luËt vµ ®Æc biÖt h¬n c¶ lµ ®èi víi nh÷ng ng-êi lµm<br /> c«ng t¸c xÐt xö cã quyÕt ®Þnh ®óng ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña nhµ n-íc,<br /> c«ng d©n vµ x· héi.<br /> §©y lµ mét ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc luËt t-¬ng ®èi réng vµ cã søc hÊp dÉn<br /> rÊt lín ®èi víi t«i v× mét sè lý do sau:<br /> Thø nhÊt, ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù quy ®Þnh trong Bé LuËt tè<br /> tông H×nh sù n¨m 2003 cßn thiÕu râ rµng, cô thÓ lµ mét sè kh¸i niÖm sau ®©y ®-îc<br /> hiÓu nh- thÕ nµo: ThÕ nµo lµ chuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n h×nh sù? ChuÈn bÞ xÐt xö<br /> phóc thÈm vô ¸n h×nh sù? B¶n chÊt ph¸p lý vµ néi dung ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô<br /> ¸n h×nh sù ? Nguyªn nh©n mét sè v-íng m¾c trong thùc tiÔn ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt<br /> xö vô ¸n h×nh sù vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh- thÕ nµo? ChuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n<br /> h×nh sù kh¸c víi chuÈn bÞ xÐt xö phóc thÈm vô ¸n h×nh sù ë chç nµo?<br /> Thø hai, ®©y lµ mét chÕ ®Þnh liªn quan ®ång thêi ®Õn nhiÒu ngµnh luËt chø<br /> kh«ng chØ ®èi víi ngµnh luËt h×nh sù vµ tè tông h×nh sù. Do ®ã, viÖc lµm râ kh¸i niÖm<br /> 1<br /> <br /> nµy cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp ®ång bé gi÷a nhiÒu ngµnh luËt kh¸c nhau. V× vËy, cã thÓ<br /> nãi r»ng nghiªn cøu nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n<br /> h×nh sù lµ ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®èi víi ho¹t ®éng xÐt xö vô ¸n h×nh sù.<br /> Thø ba, ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù ®-îc quy ®Þnh trong Bé LuËt<br /> tè tông H×nh sù n¨m 2003 lµ sù thÓ hiÖn mét phÇn c¸c nguyªn t¾c nh©n ®¹o, nguyªn<br /> t¾c c«ng b»ng, nguyªn t¾c x¸c ®Þnh sù thËt cña vô ¸n. Sù tån t¹i nh÷ng quy ®Þnh nµy<br /> lµ c¬ së cho nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c trong lÜnh vùc ph¸p luËt cã mét ®Þnh h-íng<br /> ®óng ®¾n khi vËn dông, x©y dùng ph¸p luËt. Nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c ¸p dông ph¸p<br /> luËt cã mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n: Cã ®-a vô ¸n ra xÐt xö hay kh«ng? QuyÕt ®Þnh ®×nh<br /> chØ vô ¸n hay t¹m ®×nh chØ vô ¸n? QuyÕt ®Þnh cã tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung hay<br /> kh«ng?. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù cßn gãp phÇn ®¶m b¶o<br /> cho viÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c kh«ng tr¸nh khái tr¸ch nhiÖm h×nh sù, mµ néi dung c¬<br /> b¶n cña nguyªn t¾c nµy lµ: ChØ nh÷ng ng-êi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi ®-îc quy<br /> ®Þnh t¹i Bé LuËt H×nh sù míi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Mäi hµnh vi ph¹m téi<br /> ph¶i ®-îc ph¸t hiÖn kÞp thêi, xö lý nhanh chãng vµ kh¸ch quan theo ®óng ph¸p luËt<br /> víi môc ®Ých kh«ng bá lät téi ph¹m vµ ng-êi ph¹m téi, tr¸nh lµm oan ng-êi v« téi.<br /> Thø t-, c¸c b¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m cña ngµnh Tßa ¸n c¶ n-íc nãi chung<br /> vµ ngµnh Tßa ¸n nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi nãi riªng nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khi ®Ò cËp<br /> ®Õn c¸c vô ¸n h×nh sù, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n bÞ söa, huû th× nguyªn nh©n dÉn ®Õn<br /> t×nh tr¹ng trªn lµ do mét sè nh÷ng ng-êi tiÕn hµnh tè tông cßn thiÕu kü n¨ng nghiÖp<br /> vô, chuyªn m«n vµ cßn chñ quan trong ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù nªn<br /> dÉn ®Õn t×nh tr¹ng huû, söa ¸n. Nh- vËy, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng söa, huû ¸n th× nh÷ng<br /> ng-êi tiÕn hµnh tè tông mµ trong ®ã ThÈm ph¸n ®-îc ph©n c«ng chñ täa phiªn tßa lµ<br /> ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm chñ ®¹o ph¶i cã kü n¨ng vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cao trong<br /> ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù nãi riªng vµ xÐt xö vô ¸n h×nh sù nãi chung.<br /> Tõ nh÷ng lËp luËn trªn, t«i chän ®Ò tµi “ChuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù - Thùc<br /> tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” ®Ó nghiªn cøu vµ b¶o vÖ víi mong muèn ®Ò tµi khoa häc thµnh<br /> c«ng sÏ ®ång thêi cã ý nghÜa trªn hai ph-¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn.<br /> 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi<br /> Nghiªn cøu ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù ®· ®-îc mét sè t¸c gi¶<br /> nghiªn cøu ë nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau.<br /> 2<br /> <br /> C«ng tr×nh nghiªn cøu mang tÝnh ®¹i c-¬ng cã: 1. GS.TSKH Lª V¨n C¶m chñ tr×<br /> (2009), Gi¸o tr×nh T- ph¸p H×nh sù. Bé m«n T- ph¸p H×nh sù - Khoa LuËt §¹i häc<br /> Quèc gia Hµ Néi; 2.TS. NguyÔn Ngäc ChÝ chñ biªn (2001), Gi¸o tr×nh LuËt tè tông<br /> H×nh sù ViÖt Nam, Khoa LuËt §¹i häc quèc gia Hµ Néi. Nxb §¹i häc Quèc gia Hµ<br /> Néi; 3. PGS.TS Hoµng ThÞ Minh S¬n chñ biªn (2008) Gi¸o tr×nh LuËt tè tông H×nh sù<br /> ViÖt Nam (t¸i b¶n lÇn thø 4 cã söa ®æi, bæ sung), Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi. Nxb<br /> C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi; 4. TS. NguyÔn S¬n (2004), PhÇn 5 Ch-¬ng 2. ChuÈn bÞ<br /> xÐt xö vô ¸n h×nh sù - Gi¸o tr×nh kü n¨ng gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù. Nxb T- ph¸p, Hµ<br /> Néi. 5. TS. Lª V¨n C¶m (2005), Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong khoa häc LuËt h×nh sù<br /> phÇn chung, Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi.<br /> C«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn s©u cã: 1. Th.s Tèng ThÞ Thanh Thanh (2004),<br /> ChuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n h×nh sù, luËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc, Häc viÖn t- ph¸p. 2.<br /> Th.s NguyÔn ThÞ Thu HiÒn (2011), ChuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n h×nh sù, luËn v¨n<br /> th¹c sÜ LuËt häc, Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi.<br /> C¸c bµi viÕt cã: 1. TS. Hoµng ThÞ Minh S¬n: “Mét sè quy ®Þnh cña Bé LuËt tè<br /> tông H×nh sù vÒ quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n trong ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm vµ<br /> thùc tiÔn ¸p dông”, t¹p chÝ LuËt häc sè 7/2009; 2. Vò Gia L©m (2011), “Hoµn thiÖn<br /> mét sè quy ®Þnh vÒ xÐt xö s¬ thÈm h×nh sù nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nguyªn t¾c<br /> hai cÊp xÐt xö”. T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n (sè 21/T11 - 2011), tr1-7; 3. NguyÔn §øc<br /> Lùc (2011), “ThÈm quyÒn xÐt xö cña Tßa ¸n qu©n sù – Nh÷ng v-íng m¾c trong viÖc<br /> x¸c ®Þnh thÈm quyÒn xÐt xö”, TAQS khu vùc 1 - qu©n khu 3. T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n<br /> (sè 1/T1-2011), tr23, 25 - 27; 4. §inh V¨n QuÕ (2011), “Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn<br /> c¸c quy ®Þnh cña Bé LuËt tè tông H×nh sù vÒ xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù. T¹p<br /> chÝ Tßa ¸n nh©n d©n (sè 17/T9 - 2011), tr 16 - 18; 5. NguyÔn Minh Sö (2011), “KiÕn<br /> nghÞ nh»m n©ng cao vÞ thÕ ®éc lËp cña ThÈm ph¸n trong ho¹t ®éng xÐt xö”. T¹p chÝ<br /> Tßa ¸n nh©n d©n (sè 14/T7 - 2011), tr 1- 3.<br /> C¸c c«ng tr×nh khoa häc vµ bµi viÕt kÓ trªn ®Òu cã gi¸ trÞ to lín vÒ lý luËn vµ<br /> thùc tiÔn, nh-ng ch-a cã c«ng tr×nh vµ bµi viÕt nµo nghiªn cøu mét c¸ch ®Çy ®ñ, bëi<br /> ch-a ®Ò cËp ®Õn ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö phóc thÈm vô ¸n h×nh sù.<br /> 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu<br /> Môc ®Ých nghiªn cøu<br /> 3<br /> <br /> Trªn c¬ së lµm s¸ng tá lý luËn vµ néi dung c¬ b¶n cña ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt<br /> xö vô ¸n h×nh sù theo Bé LuËt tè tông H×nh sù n¨m 2003, viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh<br /> nµy trong thùc tiÔn còng nh- x¸c ®Þnh mét sè bÊt cËp vµ nguyªn nh©n cña nã, t¸c gi¶<br /> ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông chÕ ®Þnh nµy trong ho¹t ®éng<br /> chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù.<br /> NhiÖm vô nghiªn cøu<br /> MÆt lý luËn: X©y dùng kh¸i niÖm, ph©n tÝch ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña ho¹t ®éng<br /> chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù, ®ång thêi ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng quy ®Þnh cña Bé<br /> LuËt tè tông H×nh sù n¨m 2003 ®èi víi ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù.<br /> MÆt thùc tiÔn: Trªn c¬ së nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña<br /> Bé LuËt tè tông H×nh sù n¨m 2003 ®èi víi ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù<br /> trong thùc tiÔn xÐt xö c¸c vô ¸n h×nh sù. Th«ng qua ®ã ph©n tÝch nh÷ng tån t¹i cña<br /> viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®èi víi ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù.<br /> Tõ viÖc nghiªn cøu vµ ph©n tÝch trªn ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n h¹n chÕ vµ ®Þnh h-íng<br /> kh¾c phôc ®èi víi ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù.<br /> 4. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu<br /> §èi t-îng nghiªn cøu<br /> Thø nhÊt, c¸c vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n cña ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù.<br /> Thø hai, quy ®Þnh cña Bé LuËt tè tông H×nh sù n¨m 2003 vÒ ho¹t ®éng chuÈn bÞ<br /> xÐt xö vô ¸n h×nh sù: Thô lý vµ nghiªn cøu hå s¬, x¸c ®Þnh thÈm quyÒn xÐt xö vô ¸n,<br /> quyÕt ®Þnh trong ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ mét<br /> sè ho¹t ®éng cÇn thiÕt kh¸c cho viÖc më phiªn tßa.<br /> Ph¹m vi nghiªn cøu<br /> Kh«ng nghiªn cøu s©u vÊn ®Ò lý luËn mµ tËp trung nghiªn cøu nh÷ng quy ®Þnh<br /> cña Bé LuËt tè tông H×nh sù n¨m 2003 vµ thùc tiÔn ¸p dông c¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ<br /> xÐt xö vô ¸n h×nh sù. Bªn c¹nh ®ã, t¸c gi¶ còng ®Ò cËp ®Õn mét sè quy ph¹m kh¸c cña<br /> Bé LuËt H×nh sù vµ mét sè ngµnh luËt cã liªn quan nh»m hç trî cho viÖc gi¶i quyÕt<br /> nhiÖm vô vµ ®èi t-îng nghiªn cøu.<br /> Trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña Bé LuËt tè tông H×nh<br /> sù n¨m 2003 trong ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù tõ n¨m 2006 ®Õn nay, t¸c<br /> 4<br /> <br /> gi¶ cã ®iÓm qua mét vµi quy ph¹m ph¸p luËt tr-íc ®ã trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña<br /> lÞch sö lËp hiÕn vµ lËp ph¸p víi tinh thÇn kÕ thõa cã chän läc vµ ph¸t triÓn.<br /> 5. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> Dùa trªn c¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p luËn TriÕt häc M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå<br /> ChÝ Minh, quan ®iÓm cña §¶ng, Nhµ n-íc ViÖt Nam ta vÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch t- ph¸p vµ<br /> x©y dùng nhµ n-íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa.<br /> 6. §iÓm míi cña luËn v¨n<br /> Trªn c¬ së nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö, t¸c gi¶ nghiªn cøu ®Çy ®ñ ho¹t ®éng<br /> chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù ë hai cÊp xÐt xö lµ: ChuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm vµ chuÈn bÞ<br /> xÐt xö phóc thÈm vô ¸n h×nh sù.<br /> §©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc chuyªn ngµnh luËt tè tông h×nh sù ViÖt<br /> Nam t-¬ng ®èi cã hÖ thèng vµ ®Çy ®ñ vÒ c¸c vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn ®èi víi ho¹t<br /> ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù ë cÊp ®é mét luËn v¨n th¹c sÜ. Trong c«ng tr×nh<br /> nghiªn cøu khoa häc cña m×nh, t¸c gi¶ ®· lµm s¸ng tá mét sè vÊn ®Ò sau: Ph©n tÝch<br /> mét c¸ch cã hÖ thèng vµ t-¬ng ®èi toµn diÖn vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn ®èi víi ho¹t<br /> ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù : kh¸i niÖm, b¶n chÊt ph¸p lý vµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n<br /> cña ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù, c¸c quyÕt ®Þnh vµ viÖc ¸p dông biÖn<br /> ph¸p ng¨n chÆn. C¸c kü n¨ng nghÒ nghiÖp, chuyªn m«n cña nh÷ng ng-êi tiÕn hµnh tè<br /> tông mµ vai trß chñ ®¹o lµ ThÈm ph¸n chñ täa phiªn tßa. ThÈm ph¸n chñ täa phiªn tßa<br /> ph¶i tu©n thñ, chÊp hµnh ®óng ph¸p luËt, thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh theo<br /> quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nhµ n-íc, tæ chøc, c¬<br /> quan vµ c¸ nh©n.<br /> Ph©n tÝch tõng tr×nh tù, thñ tôc trong c¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh<br /> sù víi môc ®Ých: X©y dùng ®Þnh nghÜa, néi dung, tÇm quan träng vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông<br /> ®Ó cã ®-îc sù ®¸nh gi¸ tæng hîp thÕ m¹nh vµ h¹n chÕ cña chÕ ®Þnh nµy trªn ph-¬ng<br /> diÖn lý luËn vÒ lËp ph¸p tè tông h×nh sù.<br /> Ph©n tÝch viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña Bé LuËt tè tông H×nh sù n¨m 2003 ®èi<br /> víi ho¹t ®éng chuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n h×nh sù trong thùc tiÔn ho¹t ®éng cña Tßa ¸n tõ<br /> n¨m 2006 ®Õn nay vµ ®iÓm qua mét sè quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò nµy trong lÞch sö<br /> lËp ph¸p. Qua ®ã ®Ó cã nhËn thøc ®óng vÒ thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt tè tông h×nh<br /> sù liªn quan ®Õn xÐt xö vô ¸n h×nh sù ë n-íc ta trong thêi gian qua. Qua ®ã còng nªu<br /> 5<br /> <br />