Tóm tắt luận văn Thạc sỹ Luật học: Mối liên hệ giữa trách nhiệm hình sự và miễn trách nhiệm hình sự

phÇn më ®Çu<br /> 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi<br /> Trong giai ®o¹n x©y dùng Nhµ n-íc ph¸p quyÒn vµ c¶i c¸ch t- ph¸p ë<br /> ViÖt Nam hiÖn nay, ®Ó c«ng cuéc ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m ®¹t<br /> hiÖu qu¶ cao th× viÖc hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù ViÖt<br /> Nam lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Khi nghiªn cøu c¸c<br /> quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ hai chÕ ®Þnh tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù chóng t«i nhËn thÊy, hai chÕ<br /> ®Þnh nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa quan träng trong ph¸p luËt h×nh sù ViÖt<br /> Nam mµ cßn chi phèi hÇu hÕt c¸c chÕ ®Þnh kh¸c ®-îc quy ®Þnh trong Bé<br /> luËt h×nh sù.<br /> Cho ®Õn nay, ®· cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c bµi viÕt vÒ<br /> chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Tuy<br /> nhiªn, trong khoa häc luËt h×nh sù ViÖt Nam, khi ®Ò cËp ®Õn hai chÕ ®Þnh<br /> nµy vÉn cßn tån t¹i nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, hµng lo¹t vÊn ®Ò ch-a<br /> ®-îc lµm s¸ng tá nh-: kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm h×nh sù, c¬ së vµ nh÷ng ®iÒu<br /> kiÖn ¸p dông tr¸ch nhiÖm h×nh sù, kh¸i niÖm, b¶n chÊt ph¸p lý vµ c¸c hËu<br /> qu¶ cô thÓ cña miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, viÖc quy ®Þnh c¸c tr-êng hîp<br /> miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ch-a râ rµng vµ thèng nhÊt...<br /> MÆt kh¸c, thùc tiÔn ¸p dông hai chÕ ®Þnh nµy còng ®· ®Æt ra nhiÒu<br /> v-íng m¾c ®ßi hái khoa häc luËt h×nh sù ph¶i nghiªn cøu, gi¶i quyÕt nhc¬ së, ®iÒu kiÖn cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù, c¨n cø ¸p dông miÔn tr¸ch nhiÖm<br /> h×nh sù, ranh giíi khi nµo mét ng-êi lÏ ra ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù<br /> nh-ng l¹i ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ rÊt mong manh, v¨n b¶n gi¶i<br /> thÝch h-íng dÉn ¸p dông thiÕu hÖ thèng, chång chÐo nhau, ch-a cã sù vËn<br /> dông thèng nhÊt tõ phÝa c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông. V× vËy, viÖc tiÕp tôc<br /> 1<br /> <br /> nghiªn cøu mét c¸ch s©u s¾c, toµn diÖn, cã hÖ thèng mèi liªn hÖ gi÷a tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®ång thêi ®¸nh gi¸ viÖc ¸p<br /> dông hai chÕ ®Þnh nµy trong thùc tiÔn ®Ó ®-a ra nh÷ng kiÕn gi¶i lËp ph¸p<br /> nh»m hoµn thiÖn chóng trong giai ®o¹n hiÖn nay kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa<br /> lý luËn - thùc tiÔn vµ ph¸p lý quan träng, mµ cßn lµ vÊn ®Ò mang tÝnh cÊp<br /> thiÕt. §©y còng lµ lý do luËn chøng cho viÖc chóng t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò<br /> tµi "Mèi liªn hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù"<br /> lµm luËn v¨n th¹c sü luËt häc cña m×nh.<br /> 2. T×nh h×nh nghiªn cøu<br /> Nghiªn cøu hai chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm<br /> h×nh sù ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®· ®-îc mét sè nhµ khoa häc - luËt gia trong<br /> vµ ngoµi n-íc quan t©m nghiªn cøu. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ®·<br /> ®-a ra bµn luËn vµ gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc mµ lý luËn vµ thùc tiÔn<br /> ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù ®Æt ra. Tuy nhiªn, c¸c c«ng tr×nh nµy míi chØ<br /> dõng l¹i ë viÖc nghiªn cøu tõng chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù, chÕ ®Þnh<br /> miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù mét c¸ch riªng lÎ, cã mét sè c«ng tr×nh ®Ò cËp<br /> ®Õn mèi liªn hÖ gi÷a hai chÕ ®Þnh nµy nh-ng chØ ®-îc xem xÐt mèi liªn hÖ<br /> gi÷a hai chÕ ®Þnh nµy nh- khèi kiÕn thøc c¬ b¶n mét phÇn, mét môc<br /> trong c¸c gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y, mét ch-¬ng cña s¸ch chuyªn kh¶o hay mét<br /> phÇn cña luËn v¨n, luËn ¸n mµ ch-a cã c«ng tr×nh nµo ®Ò cËp ®Õn viÖc<br /> nghiªn cøu víi ®óng tªn gäi "Mèi liªn hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù" mét c¸ch cã hÖ thèng, toµn diÖn, ®ång bé vµ chuyªn<br /> kh¶o ë cÊp ®é mét luËn v¨n th¹c sü luËt häc.<br /> 3. Môc ®Ých, ®èi t-îng, nhiÖm vô vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi<br /> 3.1. Môc ®Ých nghiªn cøu<br /> Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ lµm s¸ng tá mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §Æc biÖt chó träng khai th¸c mèi<br /> liªn hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®-a ra nh÷ng<br /> 2<br /> <br /> kiÕn gi¶i lËp ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam<br /> vÒ mèi liªn hÖ nµy. Qua ®ã gãp phÇn t¹o ra sù nhËn thøc ®óng ®¾n, toµn diÖn khi<br /> ¸p dông lý luËn trªn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n h×nh sù trong thùc tiÔn.<br /> 3.2. §èi t-îng nghiªn cøu<br /> §èi t-îng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ mèi liªn hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm<br /> h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cô thÓ lµ: kh¸i niÖm vµ c¸c ®Æc ®iÓm<br /> c¬ b¶n cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù, c¬ së vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña tr¸ch nhiÖm<br /> h×nh sù, ph©n biÖt tr¸ch nhiÖm h×nh sù víi c¸c d¹ng tr¸ch nhiÖm ph¸p lý<br /> kh¸c; kh¸i niÖm vµ c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù<br /> trong t-¬ng quan víi nh÷ng chÕ ®Þnh kh¸c, ý nghÜa, ®Æc ®iÓm, néi dung c¬<br /> b¶n cña mèi quan hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù,<br /> qua ®ã ®-a ra mét sè kiÕn gi¶i lËp ph¸p nh»m hoµn thiÖn hai chÕ ®Þnh nµy.<br /> 3.3. NhiÖm vô nghiªn cøu<br /> Víi môc ®Ých nghiªn cøu trªn, luËn v¨n tËp trung vµo gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm<br /> vô sau:<br /> VÒ mÆt lý luËn: Trªn c¬ së nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò vÒ chÕ ®Þnh<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù, chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®ång thêi so s¸nh<br /> hai chÕ ®Þnh nµy víi nhau vµ víi mét sè chÕ ®Þnh kh¸c trong ph¸p luËt h×nh<br /> sù ViÖt Nam, luËn v¨n ®i s©u vµo khai th¸c ý nghÜa, ®Æc ®iÓm, néi dung c¬<br /> b¶n cña mèi liªn hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù.<br /> VÒ mÆt thùc tiÔn: nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ viÖc vËn dông lý luËn vÒ<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®¸nh gi¸ mèi liªn hÖ gi÷a<br /> chóng trong thùc tiÔn xÐt xö cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông. §ång thêi,<br /> trªn c¬ së nh÷ng v-íng m¾c thiÕu sãt mµ thùc tiÔn ®Æt ra ®Ó ph©n tÝch vÒ<br /> mÆt lý luËn vµ ®-a ra nh÷ng kiÕn gi¶i lËp ph¸p nh»m hoµn thiÖn hai chÕ<br /> ®Þnh nµy.<br /> 3<br /> <br /> 3.4. Ph¹m vi nghiªn cøu<br /> Chóng t«i chØ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n nhÊt vÒ tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®Æc biÖt biÖt ®i s©u vµo nghiªn<br /> cøu mèi liªn hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù<br /> còng nh- viÖc ®-a ra nh÷ng kiÕn gi¶i lËp ph¸p nh»m hoµn thiÖn hai chÕ<br /> ®Þnh nµy.<br /> 4 C¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> C¬ së lý luËn cña luËn v¨n lµ quan ®iÓm cña Chñ nghÜa M¸c - Lª<br /> nin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt, ®-êng lèi, chÝnh<br /> s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta trong ®Êu tranh phßng vµ chèng téi<br /> ph¹m, còng nh- thµnh tùu cña c¸c chuyªn ngµnh khoa häc ph¸p lý; nh÷ng<br /> luËn ®iÓm khoa häc trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, s¸ch chuyªn kh¶o vµ<br /> c¸c bµi viÕt ®¨ng trªn t¹p chÝ cña mét sè nhµ khoa häc luËt h×nh sù ViÖt<br /> Nam.<br /> LuËn v¨n sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu nh-: so s¸nh, ph©n tÝch tµi<br /> liÖu, nghiªn cøu lÞch sö, tæng hîp,...<br /> 5. ý nghÜa lý luËn, thùc tiÔn vµ ®iÓm míi vÒ khoa häc cña luËn v¨n<br /> VÒ mÆt lý luËn: ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn kh¶o ®ång bé<br /> ®Çu tiªn ®Ò cËp mét c¸ch s©u s¾c vÒ mèi liªn hÖ gi÷a hai chÕ ®Þnh tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ë cÊp ®é mét luËn v¨n th¹c sü<br /> luËt häc.<br /> VÒ mÆt thùc tiÔn: LuËn ¸n gãp phÇn vµo viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ranh giíi<br /> khi mét ng-êi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi ®-îc quy ®Þnh trong Bé luËt<br /> h×nh sù ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù víi nh÷ng c¨n cø, ®iÒu kiÖn ®Ó mét ng-êi<br /> thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi ®-îc (cã thÓ) ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong thùc<br /> tiÔn ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, ®ång thêi ®-a ra c¸c<br /> 4<br /> <br /> kiÕn gi¶i lËp ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ chÕ ®Þnh miÔn<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù ë khÝa c¹nh lËp ph¸p, còng nh- viÖc ¸p dông chóng trong thùc<br /> tiÔn. Ngoµi ra, luËn v¨n cßn cã ý nghÜa lµm tµi liÖu tham kh¶o cÇn thiÕt cho c¸c c¸n<br /> bé nghiªn cøu khoa häc, c¸n bé gi¶ng d¹y, nghiªn cøu sinh, häc viªn cao häc vµ<br /> sinh viªn thuéc chuyªn ngµnh T- ph¸p h×nh sù.<br /> §iÓm míi vÒ khoa häc cña luËn v¨n: ë mét chõng mùc nhÊt ®Þnh cã thÓ<br /> kh¼ng ®Þnh r»ng, ®©y lµ nghiªn cøu chuyªn kh¶o ®ång bé ®Çu tiªn ë cÊp ®é mét<br /> LuËn v¨n th¹c sÜ ®Ò cËp s©u s¾c ®Õn mèi liªn hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §ång thêi t¸c gi¶ luËn v¨n cßn chØ ra nh÷ng v-íng m¾c, tån<br /> t¹i trong thùc tiÔn ¸p dông hai chÕ ®Þnh nµy, trªn c¬ së ®ã ®-a ra mét sè kiÕn gi¶i<br /> lËp ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù<br /> 6. Bè côc cña LuËn v¨n<br /> Ngoµi PhÇn më ®Çu, KÕt luËn vµ Danh môc tµi liÖu tham kh¶o, LuËn v¨n<br /> bao gåm ba ch-¬ng víi kÕt cÊu nh- sau:<br /> Ch-¬ng 1: vµi nÐt chñ yÕu vÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù;<br /> Ch-¬ng 2: ý nghÜa, ®Æc ®iÓm, néi dung c¬ b¶n cña mèi liªn hÖ gi÷a<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù.<br /> Ch-¬ng 3: mét sè kiÕn gi¶i lËp ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÕ ®Þnh tr¸ch<br /> nhiÖm h×nh sù vµ chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù.<br /> <br /> 5<br /> <br />