Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Kỹ thuật: Nghiên cứu Tua Bin tia nghiêng phục vụ phát triển thuỷ điện nhỏ ở Việt Nam

Chia sẻ: Hieu Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án nghiên cứu và lựa chọn loại vòi phun hợp lý cho Tua Bin tia nghiêng với ứng dụng phần mềm Fluent; xác định đường kính của tâm trục dòng tia, tối ưu Tua Bin tia nghiêng bằng thực nghiệm. Đưa ra các khuyến nghị trong công tác thiết kế chế tạo sử dụng loại Tua Bin tia nghiêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Kỹ thuật: Nghiên cứu Tua Bin tia nghiêng phục vụ phát triển thuỷ điện nhỏ ở Việt Nam

gi¸o dôc vμ ®μo t¹o Tr−êng ®¹i häc b¸ch khoa hμ néi *** *** Phïng hång tuÊn NGHI£N Cøu tua bin tia nghiªng phôc vô ph¸t triÓn thñy ®iÖn nhá ë viÖt nam Chuyªn ngμnh: Kü thuËt m¸y vμ ThiÕt bÞ thñy khÝ M· sè: 62.52.16.01 Tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sü kü thuËt Hμ néi 2010
Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS Võ Sỹ Huỳnh PGS.TS Nguyễn Thế Mịch Phản biện 1: GS. TSKH Nguyễn Đức Cương Viện Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ Quân sự Phản biện 2: TS. Nguyễn Bá Tân Công ty Cổ phần Tư vấn xây dựng điện 1 Phản biện 3: PGS. TS Phạm Vũ Uy Viện Tên lửa - Bộ Quốc Phòng Buổi bảo vệ sẽ được tổ chức vào hồi:…………………………. Tại: Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện quốc gia - Thư viện Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN 1. Hoàng Văn Thắng, Phùng Hồng Tuấn (2004). Một số kết quả thí nghiệm mô hình tua bin tia nghiêng. Tạp chí tuyển tập công trình hội nghị toàn quốc về Khoa học Cơ học Thủy khí. 2. Hoàng Văn Thắng, Phạm Phúc Yên, Phùng Hồng Tuấn (2004). Nghiên cứu thiết kế tua bin tia nghiêng phục vụ cho việc phát triển thủy điện nhỏ và cực nhỏ ở Việt Nam. Tạp chí tuyển tập công trình hội nghị toàn quốc về Khoa học Cơ học Thủy khí. 3. Phùng Hồng Tuấn (2005). Phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm các tổ máy thủy điện siêu nhỏ sử dụng tua bin tia nghiêng TN200 & TN500. Tạp chí tuyển tập công trình hội nghị toàn quốc về Khoa học Cơ học Thủy khí. 4. Phùng Hồng Tuấn (2010). Đánh giá kết quả nghiên cứu thực nghiệm xác định tỷ số D1/d0 tối ưu của tua bin tia nghiêng. Chuyên san Khoa học và Công nghệ kỳ 1 năm 2010, Tạp chí Công nghiệp. 5. Phùng Hồng Tuấn, Nguyễn Thế Mịch (2010). Kết Quả lựa chọn biên dạng vòi phun hợp lý cho tua bin tia nghiêng với ứng dụng phần mềm Fluent. Tạp chí Nông nghiệp và phát triển nông thôn số 5/2010. 6. Phùng Hồng Tuấn, Nguyễn Vũ Việt (2010). Đánh giá kết quả nghiên cứu thực nghiệm xác định đường kính D1 tối ưu trên bánh công tác tua bin tia nghiêng. Tạp chí Công nghiệp số 5/2010.
Ch−¬ng I tæng quan 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo vμ tiÕn tíi c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc hiÖn nay th× viÖc ph¸t triÓn thñy ®iÖn nhá vμ cùc nhá ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng, lμ mét gi¶i ph¸p cã hiÖu qu¶ cao vμ cã ý nghÜa lín trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng. H¬n n÷a, ®èi víi c¸c vïng nói, biªn giíi n¬i cuéc sèng cña ng−êi d©n cßn nhiÒu khã kh¨n, th× ngoμi ý nghÜa kinh tÕ, gi¶i ph¸p nμy cßn mang ý nghÜa chÝnh trÞ, x· héi s©u s¾c. ë n−íc ta, viÖc nghiªn cøu, s¶n xuÊt vμ ®−a vμo sö dông c¸c tr¹m thñy ®iÖn nhá ®−îc tiÕn hμnh tõ nh÷ng n¨m 1980 nh−ng hiÖu qu¶ øng dông cßn nhiÒu bÊt cËp. Cho tíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhê sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, c¸c lo¹i tua bin còng ®· ®−îc nghiªn cøu, thiÕt kÕ, chÕ t¹o hoμn thiÖn h¬n, chÊt l−îng lμm viÖc tèt h¬n. Tuy nhiªn, trong d¶i sè vßng quay ®Æc tr−ng ns=30÷70 cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu. Do kh«ng cã hå ®iÒu tiÕt nªn l−u l−îng thay ®æi lín theo mïa dÉn tíi viÖc sö dông tua bin t©m trôc vïng vßng quay ®Æc tr−ng nhá (s¸t víi vïng lμm viÖc cña tua bin xung kÝch) kÐm hiÖu qu¶. Lo¹i tua bin nμy cã hiÖu suÊt ®Ønh cao nh−ng ®−êng ®Æc tÝnh dèc nªn hiÖu suÊt ë chÕ ®é l−u l−îng nhá rÊt thÊp, kÕt cÊu phøc t¹p, dÔ xÈy ra x©m thùc. Tua bin xung kÝch tuy cã hiÖu suÊt ®Ønh kh«ng cao b»ng tua bin t©m trôc nh−ng ®−êng ®Æc tÝnh tho¶i, hiÖu suÊt vÉn ®¹t gi¸ trÞ cao khi l−u l−îng thay ®æi lín. §ång thêi, chóng cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n h¬n, dÔ vËn hμnh, b¶o d−ìng, hÇu nh− Ýt x¶y ra x©m thùc do ®ã hiÖu qu¶ sö dông cao h¬n. Trong c¸c lo¹i tua bin xung kÝch, tua bin g¸o vμ tua bin xung kÝch hai lÇn ®· ®−îc nghiªn cøu kh¸ kü. Tua bin tia nghiªng (TBTN), cã vïng lμm viÖc n»m trong kho¶ng gi÷a cña hai lo¹i trªn míi ®−îc nghiªn cøu øng dông trong vμi n¨m gÇn ®©y. Do cßn Ýt th«ng tin, tμi liÖu vÒ lo¹i tua bin nμy, viÖc sö dông TBTN trªn thùc tÕ ë n−íc ta cßn gÆp rÊt nhiÒu h¹n chÕ nh−: C«ng suÊt tÝnh to¸n kh«ng b¶o ®¶m, x¶y ra hiÖn t−îng chÌn dßng phÝa gÇn bÇu c¸nh, t¨ng l−u l−îng song kh«ng t¨ng c«ng suÊt, ®Æt ra vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lo¹i tua bin nμy. 1
2. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu, sö dông TBTN: Trªn thÕ giíi, TBTN ®· ®−îc mét sè h·ng nghiªn cøu, sö dông cã hiÖu qu¶ cho c¸c tr¹m thñy ®iÖn nhá cã c«ng suÊt tæ m¸y ®Õn 10MW. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay cã rÊt Ýt c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ lo¹i tua bin nμy c«ng bè, ®Æc biÖt lμ vÒ mÆt lý thuyÕt. Qu¸ tr×nh nghiªn cøu øng dông TBTN ë ViÖt Nam b¾t ®Çu ®−îc tiÕn hμnh kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y t¹i ViÖn thñy ®iÖn vμ n¨ng l−îng t¸i t¹o. ViÖc nghiªn cøu, thiÕt kÕ, chÕ t¹o ®−îc tiÕn hμnh trªn cë së lý thuyÕt c¬ b¶n cña TBTN vμ tham kh¶o c¸c mÉu TBTN øng dông trªn thùc tÕ do mét sè h·ng s¶n xuÊt. Do thiÕu th«ng tin, tμi liÖu vμ kinh nghiÖm tÝnh to¸n thiÕt kÕ nªn viÖc sö dông TBTN cßn gÆp rÊt nhiÒu h¹n chÕ. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vμ thùc tiÔn nªu trªn, t¸c gi¶ chän ®Ò tμi nghiªn cøu TBTN nh»m ho n thiÖn viÖc tÝnh to¸n thiÕt kÕ, HiÖn t−îng chÌn dßng phÝa s¸t bÇu n©ng cao hiÖu qu¶ øng dông cña lo¹i b¸nh c«ng t¸c (BCT) cña TBTN l¾p tua bin nμy cho viÖc ph¸t triÓn thñy ®Æt t¹i nhμ m¸y thñy ®iÖn Suèi T©n ®iÖn nhá ë ViÖt Nam. 3. Lý thuyÕt TBTN Cho ®Õn nay, lý thuyÕt TBTN vÉn chØ dõng l¹i ë lý thuyÕt ®¬n gi¶n dùa trªn nguyªn lý biÕn thiªn ®éng l−îng cña dßng tia t¸c ®éng lªn tÊm b¶n, chØ mang tÝnh ®Þnh h−íng. Mäi nghiªn cøu hoμn thiÖn hÇu nh− ®Òu dùa trªn c¬ së thùc nghiÖm. 4. Môc ®Ých vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi Víi môc ®Ých nghiªn cøu n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TBTN cho ph¸t triÓn thñy ®iÖn nhá ë ViÖt Nam, ®ång thêi dùa trªn c¬ së c¸c nghiªn cøu øng dông ban ®Çu t¹i ViÖn Thñy ®iÖn vμ n¨ng l−îng t¸i t¹o, qua ®¸nh gi¸ chÊt l−îng lμm viÖc cña c¸c TBTN ®ang vËn hμnh trªn thùc tÕ kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ nghiªn cøu hiÖn cã, t¸c gi¶ ®· ®Þnh h−íng cho luËn ¸n cña m×nh nh− sau: 2
- Nghiªn cøu lùa chän lo¹i vßi phun hîp lý cho TBTN víi øng dông phÇn mÒm Fluent. - Nghiªn cøu x¸c ®Þnh ®−êng kÝnh vµo cña t©m trôc dßng tia trªn BCT (D1) tèi −u cña TBTN b»ng thùc nghiÖm. - Nghiªn cøu x¸c ®Þnh tû sè tèi −u gi÷a ®−êng kÝnh D1 víi ®−êng kÝnh dßng tia (D1/d0) qua ®ã x¸c ®Þnh vïng lµm viÖc tèi −u cña TBTN. Tõ kÕt qu¶ c¸c nghiªn cøu trªn sÏ rót ra c¸c khuyÕn nghÞ quan träng trong c«ng t¸c thiÕt kÕ chÕ t¹o vμ sö dông lo¹i tua bin nμy, ®ång thêi rót ra ®Þnh h−íng cho c¸c nghiªn cøu tiÕp theo. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu KÕt hîp gi÷a nghiªn cøu lý thuyÕt vμ thùc nghiÖm. - Nghiªn cøu lý thuyÕt ®éng lùc häc dßng ch¶y trong vßi phun TBTN víi øng dông phÇn mÒm Fluent ®Ó tÝnh to¸n lùa trän lo¹i biªn d¹ng vßi phun hîp lý cho TBTN trªn c¬ së mét sè lo¹i biªn d¹ng vßi phun ®· ®−îc nghiªn cøu lý thuyÕt vμ thùc nghiÖm sö dông cho tua bin g¸o. §ång thêi rót ra ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tèi −u hãa biªn d¹ng vßi phun gi¶m thiÓu thêi gian vμ chi phÝ. - C¸c nghiªn cøu x¸c ®Þnh ®−êng kÝnh D1 tèi −u vμ tû sè D1/d0 tèi −u b»ng ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm, ®−îc tiÕn hμnh trªn c¬ së lý luËn rót ra tõ lý thuyÕt ®¬n gi¶n cña TBTN vμ c¸c vÊn ®Ò thùc tÕ. 6. Bè côc cña luËn ¸n LuËn ¸n gåm: Më ®Çu, 4 ch−¬ng vμ Phô lôc víi tæng sè 166 trang, 43 h×nh vÏ, 20 ®å thÞ, 8 b¶ng vμ 31 tμi liÖu tham kh¶o ®−îc ph©n bè nh− sau: Më ®Çu 4 trang Ch−¬ng I Tæng quan 25 trang Ch−¬ng II Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 50 trang Ch−¬ng III KÕt qu¶ nghiªn cøu vμ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ 38 trang Ch−¬ng IV KÕt luËn 3 trang Phô lôc 46 trang 3
Ch−¬ng II ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1 Nghiªn cøu lý thuyÕt biªn d¹ng vßi phun C¬ së lý thuyÕt: Víi gi¶ thiÕt dßng ch¶y trong vßi phun lμ dßng ch¶y thÕ, viÖc ph©n tÝch ®éng lùc häc dßng ch¶y cã thÓ tiÕn hμnh víi ph−¬ng ph¸p gi¶i bμi to¸n thuËn b»ng ®å gi¶i kÕt hîp gi¶i tÝch gÇn ®óng, ®−îc m« t¶ nh− sau: C¸c ®−êng dßng Si, ®−êng ®¼ng thÕ j-j ®−îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c c«ng thøc: R - X¸c ®Þnh l−u l−îng qua vßi phun: Q = ∫ 2πrC m Δn r - X¸c ®Þnh ®é chªnh thÕ: Q ΔΦ = 2πF Tõ c¸c ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n trªn, b»ng ph−¬ng ph¸p ®å gi¶i, x©y dùng ®−îc c¸c ®−êng dßng vμ ®−êng ®¼ng thÕ ®ång thêi x¸c ®Þnh ®−îc ph©n bè vËn tèc vμ ¸p suÊt t¹i c¸c vÞ trÝ trong vßi phun. NhËn xÐt: - Lμ ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n cæ ®iÓn, bá qua nhiÒu vÊn ®Ò ¶nh h−ëng nh−: ®é nhít chÊt láng, vËt liÖu thμnh cøng - Khèi l−îng tÝnh to¸n qu¸ lín do ph¶i qua rÊt nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh míi cã thÓ x©y dùng ®−îc cho mét vÞ trÝ cña kim phun. 4
Mét biªn d¹ng vßi phun ph¶i x©y dùng ë rÊt nhiÒu vÞ trÝ cña kim phun míi cã thÓ ph©n tÝch ®éng lùc häc ®Çy ®ñ ®−îc. øng dông phÇn mÒm Fluent Tõ nh÷ng bÊt cËp nªu trªn, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®éng lùc häc dßng ch¶y trong vßi phun víi øng dông phÇn mÒm Fluent. C¸c ph−¬ng tr×nh chÝnh ®Ó gi¶i bµi to¸n trªn phÇn mÒm Fluent: Ph−¬ng tr×nh Navie - Stèc r dv r 1 r υ r = F − gradp + υΔv + grad ( divv ) dt ρ 3 Ph−¬ng tr×nh Becnuli: p1 v12 p v2 z1 + + = z2 + 2 + 2 + hw1− 2 γ 2g γ 2g S¬ ®å m« h×nh hãa vµ ch−¬ng tr×nh tÝnh to¸n nh− sau: (bµi to¸n ®èi xøng): 10%; 20%;…100% Gi¸ trÞ V2 ban ®Çu x¸c ®Þnh qua c«ng thøc: V = ϕ 2 gH Gi¸ trÞ V1 x¸c ®Þnh qua c«ng thøc F2 V1 = V2 Sai F1 NhËp P1; V1; P2 lμ KÕt qu¶ ®iÒu kiÖn biªn, ch¹y §óng Dõng, lÊy ch¹y Fluent ®Ó x¸c Fluent cho kÕt qu¶ ®Þnh V2’ gi¸ trÞ V2’ Sai 5
Víi ch−¬ng tr×nh tÝnh to¸n trªn, viÖc ph©n tÝch ®éng lùc häc dßng ch¶y trong vßi phun TBTN trë nªn ®¬n gi¶n vμ nhanh chãng, cho kÕt qu¶ víi ®é chÝnh x¸c cao (tïy theo ®iÒu kiÖn ®Æt tr−íc). Nghiªn cøu lùa chän lo¹i vßi phun hîp lý cho TBTN Về nguyên tắc, cần phải nghiên cứu thiết kế loại biên dạng riêng cho vòi phun của TBTN do vùng làm việc của loại tua bin này có tỷ tốc cao hơn tua bin gáo. Tuy nhiên, với bản chất dòng chảy trong vòi phun các loại tua bin xung kích là giống nhau, mặt khác, một số loại vòi phun của tua bin gáo cũng đã qua nghiên cứu thực nghiệm đạt hệ số vận tốc khá cao nên có thể sử dụng một trong số các loại biên dạng vòi phun này cho TBTN để giảm chi phí nghiên cứu thực nghiệm. Vấn đề đặt ra là cần phải dùng lý thuyết để nghiên cứu phân tích động lực học dòng chảy trong các loại biên dạng vòi phun đã có với các điều kiện đầu vào là các thông số làm việc của TBTN để qua đó đánh giá chất lượng các loại vòi phun và tìm ra loại biên dạng vòi phun hợp lý nhất với điều kiện làm việc của TBTN. Cụ thể, ở đây cần tiến hành nghiên cứu lý thuyết ba loại biên dạng vòi phun mẫu có hệ số vận tốc cao đã được nghiên cứu, sử dụng cho tua bin gáo là: Loại vòi phun dài (có góc côn phần miệng vòi/góc côn của van kim là 600/450); loại trung bình (800/540 ) và loại ngắn (850/600). Biên dạng cụ thể của các loại vòi phun trên như sau: Biên dạng vòi phun dài (600/450) 6
Biên dạng vòi phun trung bình (800/540) Biên dạng vòi phun ngắn (850/600) 2.2 Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n, thiÕt kÕ TBTN §Ó tÝnh to¸n, thiÕt kÕ TBTN ®¸p øng yªu cÇu, ®iÒu cÇn thiÕt ph¶i hiÓu râ b¶n chÊt c¸c qu¸ tr×nh dßng ch¶y qua nã, ®ång thêi ph¶i dùa trªn c¸c kinh nghiÖm thiÕt kÕ qua c¸c tμi liÖu vμ thùc tÕ. Tõ c¸c yªu cÇu cô thÓ cña c«ng tr×nh, x¸c ®Þnh kiÓu kÕt cÊu, tÝnh to¸n c¸c kÝch th−íc vμ th«ng sè c¬ b¶n lμm c¬ së cho viÖc thiÕt kÕ chi tiÕt. C«ng thøc x¸c ®Þnh c¸c kÝch th−íc vμ th«ng sè c¬ b¶n cña TBTN nh− sau: i, §−êng kÝnh dßng tia ®Ó thiÕt kÕ vßi phun: d0 = 4Qmax NÕu ϕ=0,97 : d 0 = 0,545 Q0 π z0ϕ 2 gH tt z0 H 7
ii, §−êng kÝnh BCT: n1' H D1 = n iii, L−u l−îng qui dÉn: 2 2 Q π 2g ⎛ d0 ⎞ hay: ⎛d ⎞ Q1' = = ϕ z0 ⎜ ⎟ Q1' = K Q .z0 . ⎜ 0 ⎟ D12 H 4 ⎝ D1 ⎠ ⎝ D1 ⎠ iv, Sè vßng quay qui dÉn: n1' = nD1 H v, Sè vßng quay ®Æc tr−ng ns: ns = n N hay ns = 3,65n1' ηQ1' H4 H Tõ ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n thiÕt kÕ vμ c¸c kinh nghiÖm thùc tÕ, c¨n cø vμo c¸c ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm phôc vô nghiªn cøu, TBTN m« h×nh ®−îc tÝnh to¸n, lùa chän lμ lo¹i kÕt cÊu trôc ngang, hai vßi phun víi c¸c kÝch th−íc vμ th«ng sè c¬ b¶n sau: Th«ng sè ®Çu vµo: Cét ¸p: H=10m C«ng suÊt lín nhÊt: N=5kW C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña TBTN m« h×nh: L−u l−îng thiÕt kÕ: 0,064 m3/s §−êng kÝnh BCT: D1=250mm §−êng kÝnh dßng tia: 52 mm Sè vßng quay ®Þnh møc: 500 v/ph Sè vßng quay qui dÉn: 39,5 v/ph L−u l−îng qui dÉn: 0,322 m3/s Tû sè D1/d0: 4,8 BCT cña TBTN m« h×nh: 8
MÉu BCT chän ®Ó chÕ t¹o TBTN m« h×nh lμ mÉu tham kh¶o tua bin thùc cña h·ng GILKES l¾p ®Æt nhμ m¸y thñy ®iÖn Nμ Ch¸, Méc Ch©u, S¬n La. C¸c kÝch th−íc c¬ b¶n cña BCT tua bin m« h×nh nh− sau: Vßi phun cña TBTN m« h×nh: Vßi phun tua bin m« h×nh ®−îc chän theo mÉu biªn d¹ng 800/540, cã kÝch th−íc x¸c ®Þnh theo d0 nh− sau: TBTN m« h×nh ®−îc tÝnh to¸n ®¶m b¶o luËt t−¬ng tù (−u tiªn ®ång d¹ng h×nh häc vμ hÖ sè R©y n«n ®¸p øng theo qui ®Þnh cña Tiªu chuÈn IEC 41- 1991-11) ®¶m b¶o lμm c¬ së ®Ó tÝnh to¸n thiÕt kÕ c¸c tua bin nguyªn h×nh. 9
2.3 Nghiªn cøu thùc nghiÖm TBTN HÖ thèng thÝ nghiÖm HÖ thèng thÝ nghiÖm ®−îc x¸c ®Þnh tõ c¸c th«ng sè yªu cÇu thö nghiÖm cña TBTN m« h×nh: - Cét n−íc thiÕt kÕ cña tua bin: H= 10 m - L−u l−îng qua tua bin: Q= 64 l/s - C«ng suÊt thiÕt kÕ: N = 5 kW S¬ ®å hÖ thèng thÝ nghiÖm nh− sau: 4 3 5 2 6 7 1 10
Trong ®ã: 1- BÓ tr÷ n−íc ngÇm; 2- B¬m cÊp; 3- Tæ m¸y thÝ nghiÖm; 4- BÓ t¹o cét ¸p; 5- ThiÕt bÞ ®o l−u l−îng; 6- Kªnh dÉn n−íc sau thÝ nghiÖm vÒ bÓ cÊp; 7- Trung t©m thu thËp vµ xö lý sè liÖu. Tæ m¸y thÝ nghiÖm bè trÝ mét sè thiÕt bÞ sau: a- Tua bin m« h×nh (a1: R·nh tr−ît cña côm vßi phun; a2 - Côm ®ai èc ®iÒu chØnh vμ h·m vßi phun t¹i vÞ x¸c ®Þnh; a3 - èng cao su chÞu ¸p ®Ó côm vßi phun cã thÓ ®iÒu chØnh vÞ trÝ ®−îc); b- ThiÕt bÞ g©y t¶i; c- ThiÕt bÞ ®o m« men vµ sè vßng quay; d- ThiÕt bÞ ®o ¸p suÊt d−). Chi tiÕt xem h×nh d−íi ®©y: b a2 c a1 a a3 d ThÝ nghiÖm x¸c ®Þnh ®−êng kÝnh vµo cña t©m trôc dßng tia trªn BCT Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh thùc nghiÖm: §Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ tèi −u cña t©m trôc dßng tia trªn BCT, cÇn di chuyÓn vßi phun theo chiÒu h−íng kÝnh cña BCT vμ cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng bÞ ¶nh h−ëng. S¬ ®å m« t¶ viÖc di chuyÓn vßi phun nh− sau: 11
T¹i mçi vÞ trÝ cña vßi phun, tiÕn hμnh thÝ nghiÖm n¨ng l−îng tua bin ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ tèi −u. Qu¸ tr×nh thùc nghiÖm ®o ®¹c sè liÖu: T¹i vÞ trÝ ban ®Çu cña vßi phun (theo mÉu thiÕt kÕ: D1 = 250 mm), b¾t ®Çu tiÕn hμnh thÝ nghiÖm ®o ®¹c vμ lÊy sè liÖu, di chuyÓn vßi phun theo chiÒu h−íng kÝnh, xa t©m dÇn (tõ D1 = 250 ~ 280mm) víi b−íc ®iÒu chØnh 2,5 mm theo b¸n kÝnh (t−¬ng ®−¬ng víi D1+5mm). T¹i mçi vÞ trÝ cña D1, thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®o víi c¸c ®é më S=0 ®Õn Smax víi b−íc ®iÒu chØnh S+10mm. §Ó cã c¬ së ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n cho d÷ liÖu ®o ®¹c ®−îc, t¹i vÞ trÝ cña vßi phun ban ®Çu theo thiÕt kÕ vμ vÞ trÝ tèi −u cña vßi phun t×m ®−îc (D1 tèi −u), tiÕn hμnh ®o víi b−íc ®iÒu chØnh ®é më vßi phun mÞn h¬n (S+5mm). C«ng thøc c¬ së sö dông trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm ®Ó ®¸nh gi¸ ®Æc tÝnh hiÖu suÊt cña tua bin: NT ηT = 9,81 * Q * H Trong ®ã: NT : c«ng suÊt trªn trôc tua bin NT = M * ω ThÝ nghiÖm x¸c ®Þnh tû sè D1/d0 Qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh tû sè D1/d0 ®−îc tiÕn hμnh sau khi t×m ®−îc vÞ trÝ tèi −u cña t©m trôc dßng tia trªn BCT. 12
VÒ mÆt nguyªn t¾c, ®−êng kÝnh dßng tia lín nhÊt cã thÓ x¸c ®Þnh theo ®iÒu kiÖn h×nh häc, ®¶m b¶o sao cho « van dßng tia trªn BCT kh«ng bÞ ch¹m vμo bÇu hoÆc vμnh. TÊt nhiªn, víi ®−êng kÝnh dßng tia lín nhÊt ®ã, tua bin kh«ng thÓ cho hiÖu suÊt vËn hμnh cao nhÊt ®−îc. Nh−ng, ®ã còng lμ c¬ së ®Ó chän kÝch th−íc vßi phun trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thùc nghiÖm. Do vßi phun còng lμ mét d¹ng cña m¸y thñy lùc, nã còng tu©n theo luËt t−¬ng tù. V× vËy, ®Ó cã ®é chÝnh x¸c cao nhÊt, cÇn ph¶i sö dông nhiÒu vßi phun ®ång d¹ng, cã kÝch th−íc kh¸c nhau nh−ng cïng mét tû lÖ ®é më ®Ó ®¶m b¶o r»ng tû sè D1/d0 tèi −u t×m ®−îc sÏ bÞ ¶nh h−ëng Ýt nhÊt bëi hiÖu suÊt vßi phun. Tuy nhiªn, nh− vËy khèi l−îng vßi phun cÇn chÕ t¹o rÊt lín, chi phÝ chÕ t¹o vμ thêi gian nghiªn cøu sÏ t¨ng lªn rÊt nhiÒu. V× vËy, viÖc sö dông mét vßi phun víi kÝch th−íc ®−îc tÝnh to¸n tõ ®−êng kÝnh dßng tia lín nhÊt, sau ®ã thay ®æi ®−êng kÝnh dßng tia b»ng c¸ch ®iÒu chØnh hμnh tr×nh cña nã lμ cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. Sù ¶nh h−ëng bëi hiÖu suÊt vßi phun khi ®iÒu chØnh hμnh tr×nh thùc tÕ lμ kh«ng ®¸ng kÓ. Ph−¬ng ph¸p nμy ®−îc sö dông ®Ó nghiªn cøu thùc nghiÖm x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tèi −u cña tû sè D1/d0. Qu¸ tr×nh thùc nghiÖm còng ®−îc tiÕn hμnh t−¬ng tù ®èi víi qu¸ tr×nh thùc nghiÖm x¸c ®Þnh vÞ trÝ tèi −u cña t©m trôc dßng tia trªn BCT, nh−ng thùc hiÖn riªng t¹i vÞ trÝ D1 tèi −u. Thu thËp vµ xö lý sè liÖu trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm Thu thËp sè liÖu trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm Qu¸ tr×nh thu thËp sè liÖu ®−îc tiÕn hμnh ®ång thêi cho mét bé c¸c th«ng sè ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh hiÖu suÊt cña tua bin. T¹i chÕ ®é ®o, ®−îc thiÕt lËp bëi c¸c ®iÒu chØnh chÕ ®é thö nghiÖm trªn tua bin (vÞ trÝ vßi phun, hμnh tr×nh kim phun, ), ë phßng thu thËp sè liÖu tiÕn hμnh ®iÒu chØnh sè vßng quay cña tua bin th«ng qua c«ng suÊt ra bëi bé phËn g©y t¶i. T¹i mçi ®iÓm ®o (x¸c lËp ®−îc tõ chÕ ®é ®o vμ sè vßng quay ®· ®−îc ®iÒu chØnh), sau khi tua bin vËn hμnh æn ®Þnh, b¾t ®Çu thu thËp bé sè liÖu. Sè l−îng cÆp sè liÖu ®−îc lÊy ®ñ lín ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c khi xö lý sè liÖu. §©y ®−îc coi lμ mét bé sè liÖu th«. Sau khi thu thËp ®−îc ®ñ c¸c bé sè liÖu ®o theo yªu cÇu ®Æt ra, tiÕn hμnh xö lý sè liÖu ®Ó x©y dùng c¸c ®Æc tÝnh lμm viÖc vμ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu. 13
Qui tr×nh xö lý d÷ liÖu thÝ nghiÖm: §Ó cã c¬ së ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu mét c¸ch chÝnh x¸c, qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: - §¸nh gi¸ sai sè dông cô ®o - §¸nh gi¸ sai sè bé d÷ liÖu ®o ®−îc - X¸c ®Þnh ®é ph©n t¸n chuÈn cña d÷ liÖu - X©y dùng ®−êng m« t¶ (Fit line) - Xö lý bé d÷ liÖu B−íc 1: Xö lý s¬ bé: lo¹i bá d÷ liÖu ngo¹i lai, kh«ng tin cËy. B−íc 2 : TÝnh to¸n: sö dông phÇn mÒm ®Ó tÝnh to¸n, x©y dùng biÓu ®å, ®å thÞ. 2.3 KÕt luËn - ViÖc nghiªn cøu lý thuyÕt ®éng lùc häc dßng ch¶y trong vßi phun víi øng dông phÇn mÒm tÝnh to¸n thñy lùc Fluent vμ viÖc sö dông mét s¬ ®å tÝnh to¸n hîp lý, l« gÝc cã thÓ cã kÕt qu¶ tÝnh to¸n mét c¸ch nhanh chãng vμ mét kÕt qu¶ cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n. - Trong nghiªn cøu thùc nghiÖm, ®iÒu cÇn thiÕt nhÊt lμ ph¶i cã ®¸nh gi¸ tæng quan tõ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña phßng thÝ nghiÖm ®Õn kh¶ n¨ng cña c¸c thiÕt bÞ, ph¹m vi cña dông cô ®o vμ sai sè cña nã tõ ®ã tÝnh to¸n, lùa chän ®−îc m« h×nh vËt lý víi c¸c th«ng sè, d¶i sè liÖu cÇn ®o phï hîp, ®é chÝnh x¸c cña sè liÖu ®¹t yªu cÇu. - Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu thÝ nghiÖm m« h×nh vËt lý dùa trªn c¬ së lý thuyÕt s¾c xuÊt thèng kª, ®¶m b¶o ®é tin cËy cña d÷ liÖu thu thËp ®−îc, tõ ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n. 14
Ch−¬ng III KÕt qu¶ nghiªn cøu vμ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ 3.1 KÕt qu¶ vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu vßi phun TBTN Kết quả nghiên cứu: Tiến hành phân tích động lực học của ba loại vòi phun ở kích thước nguyên mẫu (đường kính miệng vòi 100mm) với các độ mở khác nhau từ S=10% đến S=100% (để đảm bảo quá trình phân tích được chính xác, chọn bước điều chỉnh độ mở là ΔS=10%). Chọn cột áp đầu vào là 100m, là cột áp phổ biến nhất trong phạm vi làm việc của TBTN. Kết quả tính toán ở các độ mở được thể hiện bởi các biểu đồ dạng trường giá trị theo màu; dạng trường véc tơ phân bố vận tốc vào áp suất và dạng số. Với các giá trị vận tốc trung bình tính toán được ở các độ mở, xác định được hệ số vận tốc ϕ (là thông số đặc trưng cho hiệu quả làm việc của vòi V2TB phun) theo công thức: ϕ = 2.g.H ở đây: V2TB là vận tốc trung bình ở lối ra của vòi phun tính toán được; g: gia tốc trọng trường; H: cột áp toàn phần của vòi phun. Kết quả nghiên cứu như sau: He so van toc ly thuyet cac loai bien dang voi phun H=100m, Dv=100mm 0.995 0.99 0.985 He so van toc 0.98 VP Dai 0.975 VP TB 0.97 VP Ngan 0.965 0.96 0.955 0.95 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Do mo S(%) Đồ thị quan hệ giữa hệ số vận tốc lý thuyết và độ mở của các loại biên dạng vòi phun mẫu với cột áp làm việc H=100m 15
Để có kết luận chính xác hơn, xem xét thêm trường hợp tương ứng với điều kiện làm việc của tua bin mô hình nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Cụ thể, kích thước vòi là 60mm, cột áp đầu vào là 10m. He so van toc ly thuyet cac loai voi phun H=10m, D=60mm 0.99 0.985 0.98 He so van toc 0.975 VP Dai 0.97 VP TB 0.965 VP Ngan 0.96 0.955 0.95 0.945 0 20 40 60 80 100 Do mo (%) Đồ thị quan hệ giữa hệ số vận tốc lý thuyết và độ mở của các loại biên dạng vòi phun có kích thước 60mm, cột áp làm việc H=10m Đánh giá kết quả: - Kết quả phân tích động lực học dòng chảy với ứng dụng phần mềm Fluent cho ba loại biên dạng vòi phun cho thấy, cả ba loại đề có sự phân bố vận tốc và áp suất đều, tuân theo đúng quy luật biến đổi từ áp năng sang động năng của dòng chảy từ lối vào đến lối ra của vòi phun. - Kết quả trên biểu đồ biểu diễn sự phụ thuộc giữa hệ số vận tốc lý thuyết của vòi phun và độ mở của kim phun của ba loại biên dạng vòi phun cho thấy cả ba loại vòi phun này đều có hệ số vận tốc lý thuyết cao (đến 99,2%). Tuy nhiên, loại vòi phun trung bình có hệ số vận tốc lý thuyết cao nhất và tương đối đều ở các độ mở khác nhau. Như vậy, với phạm vi cột áp làm việc của TBTN dao động xung quanh khoảng 100m thì việc sử dụng loại vòi phun này là hợp lý nhất. - Khi các biên dạng vòi phun giữ nguyên và thu nhỏ kích thước, hệ số vận tốc lý thuyết của vòi phun giảm, kết quả này cũng rất phù hợp với thực tế 16
do khi kích thước vòi phun nhỏ, tổn thất ma sát thành tăng lên làm giảm hệ số vận tốc. - Nghiên cứu các biên dạng vòi phun tương ứng với kích thước chọn cho TBTN mô hình cho thấy, với cột áp thấp, cả ba loại vòi phun có sự thay đổi về giá trị và qui luật thay đổi hệ số vận tốc lý thuyết theo độ mở. Tuy nhiên, loại biên dạng vòi phun trung bình ít thay đổi về qui luật nhất, đồng thời giá trị hệ số vận tốc lý thuyết tính toán vẫn đạt cao nhất. - Trong ba loại vòi phun nghiên cứu, loại có biên dạng trung bình còn có một ưu việt nữa là với cùng một kích thước miệng vòi, nó có kích thước ống dẫn nước đến nhỏ nhất so với hai loại kia. Điều này có ý nghĩa kinh tế cao do có thể giảm được kích thước của cụm vòi phun nói riêng cũng như đối với TBTN nói chung. 3.2. KÕt qu¶ vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu thùc nghiÖm TBTN: 3.2.1 KÕt qu¶ nghiªn cøu thùc nghiÖm x¸c ®Þnh ®−êng kÝnh vµo tèi −u cña trôc dßng tia trªn BCT: KÕt qu¶ nghiªn cøu: KÕt qu¶ nghiªn cøu thùc nghiÖm ®−îc tr×nh bμy mét c¸ch tæng qu¸t nh− sau: Hieu suat m ax - D1 78.0 77.0 76.0 Hieu suat 75.0 S=30mm 74.0 73.0 S=40mm 72.0 S=50mm 71.0 70.0 69.0 250 260 270 280 Duong kinh D1 BiÓu ®å quan hÖ gi÷a hiÖu suÊt lín nhÊt cña tua bin vμo vÞ trÝ t©m trôc dßng tia trªn BCT (D1) cña TBTN m« h×nh 17