Tổng kết 5 năm điều trị chấn thương thanh khí quản

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> TỔNG KẾT 5 NĂM ĐIỀU TRỊ CHẤN THƯƠNG THANH-KHÍ QUẢN<br /> Trần Phan Chung Thuỷ*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Cùng với sự gia tăng của tai nạn giao thông, chấn thương thanh khí quản cũng ngày càng tăng, đòi hỏi có<br /> phương pháp điều trị đúng đắn và kịp thời để tránh sẹo hẹp về sau.<br /> Mục tiêu: So sánh kết quả điều trị chấn thương thanh khí quản bằng phẫu thuật mở và bằng phương pháp<br /> nong qua nội soi tại khoa tai mũi họng bệnh viện Chợ Rẫy từ 1/2005 đến 9/2009.<br /> Đối tượng: Qua khảo sát 54 trường hợp chấn thương thanh-khí quản điều trị bằng phương pháp phẫu<br /> thuật hở và 54 trường hợp điều trị bằng phương pháp nong qua nội soi tại khoa Tai Mũi Họng từ 5/2007 đến<br /> 8/2009. Thiết kế nghiên cứu: Hai giai đoạn: Thực nghiệm lâm sàng hồi cứu mô tả trong thời gian từ 1/2005 đến<br /> 4/2007 và Thực nghiệm lâm sàng tiến cứu mô tả trong thời gian từ 5/2007 đến 9/2009.<br /> Kết quả: Trong cả 2 nhóm nghiên cứu chúng tôi nhận thấy: Bệnh nhân nam là chiếm ưu thế. Nguyên nhân<br /> chủ yếu do tai nạn giao thông. Tổn thương thanh quản là hay gặp nhất. So sánh kết quả ban đầu giữa 2 phương<br /> pháp: Tỉ lệ rút ống thở của phẫu thuật hở là 68,5% và tỉ lệ này của phương pháp nong qua nội soi là 96,3%.<br /> Kết luận: Chỉnh hình chấn thương thanh khí quản bằng phương pháp nong qua nội một phương pháp khả<br /> thi để chỉ định cho đa số chấn thương thanh khí quản đến sớm.<br /> <br /> SUMMARY<br /> OVERVIEW 5 YEAR MANAGEMENT OF LARYNGOTRACHEAL TRAUMA<br /> Tran Phan Chung Thuy * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 352 - 357<br /> The ratio of the laryngotracheal trauma is increasing along with the increase of traffic accidents. This disease<br /> needs proper treatment to avoid laryngotracheal stenosis.<br /> Objective: Compare the results of treatment laryngotracheal trauma by open surgery and baloon<br /> laryngotracheal plasty method.<br /> Patients: 54 laryngo-tracheal trauma cases have been treated by open surgery and 54 laryngo-tracheal<br /> trauma cases have been treated by endoscopic surgery at ENT department of Cho Ray Hospital from 1/2005 to<br /> 9/2009. Design: retrospective study from 1/2005 to 4/2007 and prospective study from 5/2007 to 9/2009.<br /> Results: Most of them are male, at labour age. The trauma usually result from accident de circulation.<br /> Hoarseness, dyspnea, subcutaneus emphysema are mostly seen. X-ray, endoscopy, and especially CTscan help to<br /> diagnose the trauma location exactly. Success percentage of open surgery was 68.5% and success percentage of<br /> baloon laryngotracheal plasty method was 96.3%.<br /> Conclusion: The baloon laryngotracheal plasty method is good indication for majority of early<br /> laryngotracheal trauma.<br /> Key words: laryngtracheal trauma, balloon laryngoplasty, open surgery.<br /> cũng ngày càng tăng, đòi hỏi cần có một qui<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> trình đúng để xử trí sự giải quyết đồng bộ thống<br /> Ở nước ta, cùng với sự gia tăng của tai nạn<br /> nhất từ các tuyến cơ sở và trung ương cũng như<br /> giao thông, thì chấn thương thanh khí quản<br /> * Khoa Tai Mũi họng, BV. Chợ Rẫy,<br /> Tác giả liên lạc: BS CKII Trần Phan Chung Thủy, ĐT: 0979917777; Email: chungthuytranphan@gmail.com<br /> <br /> 352<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> giữa các chuyên khoa có liên quan. Bệnh viện<br /> Chợ Rẫy là tuyến cuối nên đã nhận được nhiều<br /> bệnh nhân đa thương trong đó rất nhiều chấn<br /> thương thanh khí quản.<br /> Chỉnh hình chấn thương thanh khí quản<br /> bằng phương pháp nong qua nội soi được thực<br /> hiện tại khoa tai mũi họng bệnh viện Chợ Rẫy từ<br /> tháng 5/2007. Để đóng góp nhỏ cho việc nghiên<br /> cứu tình hình chấn thương thanh-khí quản ở<br /> nước ta và rút ra một số kinh nghiệm chúng tôi<br /> khảo sát tình hình chấn thương thanh khí quản<br /> tại khoa tai mũi họng bệnh viện Chợ rẫy từ<br /> 1/2005 đến 9/2009.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> So sánh phương pháp điều trị chấn thương<br /> thanh-khí quản tại khoa tai mũi họng bệnh viện<br /> Chợ Rẫy trong khoảng thời gian 1/2005 đến<br /> 9/2009.<br /> Rút ra một số kinh nghiệm trong điều trị<br /> chấn thương thanh khí quản<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn<br /> Bao gồm tất cả những bệnh nhân được chẩn<br /> đoán chấn thương thanh-khí quản vào bệnh<br /> viện Chợ Rẫy và được phẫu thuật chỉnh hình<br /> chấn thương thanh-khí quản từ 1/2005 đến<br /> 9/2009.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Chúng tôi thực hiện phương pháp nghiên<br /> cứu mô tả cắt ngang, gồm 2 giai đoạn:<br /> <br /> Giai đoạn hồi cứu<br /> Thu thập hồ sơ tại phòng lưu trữ hồ sơ của<br /> khoa TMH bệnh viện Chợ Rẫy từ 1/ 2005 đến<br /> 4/2007.<br /> Giai đọan tiến cứu<br /> Là những bệnh nhân vào khoa từ 5/2007 đến<br /> 9/2009.<br /> Tất cả các bệnh nhân vào viện được thu<br /> thập các thông tin: Tiếp nhận bệnh nhân, cấp<br /> cứu khai thác hoàn cảnh, nguyên nhân xảy ra<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> chấn thương, thăm khám chẩn đoán hoàn tất<br /> bệnh án và điều trị, đánh giá tình trạng bệnh<br /> nhân khi ra viện.<br /> <br /> Thu thập và xử lý số liệu<br /> Thu thập số liệu tất cả bệnh nhân vào viện<br /> như tiêu chuẩn chọn lựa.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Dịch tễ học lâm sàng chấn thương thanhkhí quản<br /> Sự phân bố theo lứa tuổi và giới<br /> Tuổi<br /> <br /> < 20 21-30 31-40 41-50 51-60 Tổng số<br /> <br /> Phẫu Nữ<br /> 0<br /> 2<br /> thuật Nam<br /> 6<br /> 18<br /> hở<br /> Tỷ lệ % 11,1 37,0<br /> Phẫu Nữ<br /> 0<br /> 0<br /> thuật Nam<br /> 8<br /> 19<br /> nội<br /> Tỷ<br /> lệ<br /> %<br /> 14,8<br /> 35,5<br /> soi<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3(5,6%)<br /> <br /> 16<br /> <br /> 9<br /> <br /> 1<br /> <br /> 51(94,4%)<br /> <br /> 29,6<br /> <br /> 18,5<br /> <br /> 1,8<br /> <br /> 54(100%)<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2 (3,7%)<br /> <br /> 11<br /> <br /> 10<br /> <br /> 4<br /> <br /> 52 (96,3%)<br /> <br /> 20,3<br /> <br /> 22,2<br /> <br /> 7,4<br /> <br /> 54(100%)<br /> <br /> Theo kết quả trên, trong cả 2 nhóm nghiên<br /> cứu: Trong nghiên cứu thứ nhất với phẫu thuật<br /> hở chấn thương thanh khí quản gặp chủ yếu là<br /> nam (91,7%), nữ (8,3%)(9). Trong nghiên cứu thứ<br /> hai với chỉnh hình thanh khí quản bằng phương<br /> pháp nong qua nội soi nam (96,3%), nữ rất ít<br /> (3,7%). Lứa tuổi thường gặp nhất là thanh niên<br /> từ 21 đến 40 tuổi, lứa tuổi xử dụng phương tiện<br /> giao thông cá nhân nhiều. Kết quả này cũng phù<br /> hợp với kết quả của tác giả Lê Thanh Thái và<br /> Phạm Khánh Hoà trong nghiên cứu tình hình<br /> chấn thương thanh khí quản tại bệnh viện tai<br /> mũi họng trung ương trong thời gian từ năm<br /> 1988 đến 1989(4).<br /> <br /> Nguyên nhân gây chấn thương<br /> Nguyên<br /> nhân<br /> Phẫu thuật<br /> hở<br /> <br /> Tai nạn<br /> Tai nạn<br /> Tai nạn Tổng số<br /> giao thông lao động, sinh hoạt<br /> 45 (83,3%)<br /> <br /> 5 (9,2%)<br /> <br /> 4 (7,4%)<br /> <br /> 54<br /> (100%)<br /> <br /> Phẫu thuật 46 (85,2 %) 3 (5,6 %)<br /> nội soi<br /> <br /> 5 (9,2%)<br /> <br /> 54<br /> (100%)<br /> <br /> Nguyên nhân gây chấn thương nhiều nhất là<br /> tai nạn giao thông, thường là chấn thương phức<br /> tạp, cả thanh quản, khí quản, có khi kết hợp<br /> những chấn thương cơ quan khác. Làm cho tình<br /> trạng bệnh nặng thêm và điều trị thêm phức tạp.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> 353<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Phân loại chấn thương<br /> Nhóm chấn<br /> thương<br /> Phẫu thuật hở<br /> <br /> Chấn<br /> Chấn thương Tổng số<br /> thương kín<br /> hở<br /> 43 (79,6%)<br /> <br /> 11(20,3%)<br /> <br /> 54 (100%)<br /> <br /> Phẫu thuật nội soi 37(68,5%)<br /> <br /> 17(31,5%)<br /> <br /> 54 (100%)<br /> <br /> Kết quả cho thấy nhóm chấn thương hở ít<br /> hơn so với chấn thương kín(5). Kết quả này khác<br /> với kết quả của các tác giả nước ngoài nhưng lại<br /> khác với tác giả Lê Thanh Thái.<br /> Kết quả của chúng tôi cho thấy chấn thương<br /> thanh quản kín chủ yếu thấy trong nhóm<br /> nguyên nhân tai nạn giao thông và sinh hoạt.<br /> Các nhóm nguyên nhân bị đâm và một số trong<br /> nhóm nguyên nhân tai nạn giao thông và sinh<br /> hoạt có văng mảnh gây vết thương chủ yếu là<br /> chấn thương hở(8).<br /> <br /> Lâm sàng<br /> Trong hai nhóm nghiên cứu của chúng tôi vì<br /> các chấn thương thanh khí quản có tổn thương<br /> khung sụn, hẹp đường thở, cần phẫu thuật, theo<br /> phân loại của Schaefer là loại 2, 3 và 4, nên 3<br /> triệu chứng chính như khàn tiếng, khó thở, tràn<br /> khí gần như đều thấy trong mọi trường hợp.<br /> Triệu<br /> chứng<br /> <br /> Khàn tiếng<br /> <br /> Khó thở > độ Tràn khí dưới<br /> II<br /> da<br /> <br /> Phẫu thuật<br /> hở<br /> <br /> 50(92,5%)<br /> <br /> 48(88,8%)<br /> <br /> 54(100%)<br /> <br /> Phẫu thuật<br /> nội soi<br /> <br /> 46(85,1%)<br /> <br /> 32(59,2%)<br /> <br /> 54(100%)<br /> <br /> Ngoài 3 triệu chứng chính như trên thì chấn<br /> thương hở còn kèm theo chảy máu, thở phì phò<br /> qua vết thương. Chấn thương kín thì thường có<br /> sưng đau vùng cổ.<br /> Gộp chung cả 2 nhóm chấn thương kín, chấn<br /> thương hở và so với nghiên cứu của tác giả Lê<br /> Thanh Thái: Rối loạn tiếng nói 53,2%, khó thở là<br /> 68,1%, tràn khí dưới da là 40,4%.<br /> Các tỉ lệ của chúng tôi đều cao hơn, do có<br /> nhiều chấn thương nặng, đa thương.<br /> <br /> Cận lâm sàng<br /> Tất cả các trường hợp đều được chụp<br /> Xquang phổi thẳng, cổ thẳng, cổ nghiêng.<br /> Xquang thường: Hình ảnh bệnh lý chúng tôi gặp<br /> không nhiều và không đa dạng, tuy vậy vẫn cho<br /> <br /> 354<br /> <br /> thấy giá trị kinh điển phát hiện tràn khí dưới da,<br /> có trường hợp phát hiện vỡ sụn giáp, sụn nhẫn<br /> có di lệch(7).<br /> CTscan chúng tôi thực hiện ở tất cả các<br /> trường hợp. Đây là hình ảnh có giá trị chẩn đoán<br /> chấn thương thanh khí quản rất cao. Phát hiện<br /> các tổn thương vỡ sụn nhẫn, sụn giáp, sụn khí<br /> quản, cả những tổn thương hẹp, phù nề, xẹp lún<br /> sụn tràn khí dưới da.<br /> Những tổn thương chấn thương thanh-khí<br /> quản phát hiện trên CTscan được tóm tắt trong<br /> bảng sau:<br /> Tràn khí<br /> dưới da<br /> <br /> Vỡ sụn<br /> thanh<br /> quản<br /> <br /> Vỡ sụn<br /> Khí quản<br /> <br /> Tổn<br /> thương<br /> niêm mạc<br /> <br /> Phẫu thuật 54 (100%) 45 (83,3%) 7 (12,9%) 54 (100%)<br /> hở<br /> Phẫu thuật 54 (100%) 41 (75,9%) 9 (16,6%) 54 (100%)<br /> nội soi<br /> <br /> Với nhóm nghiên cứu thứ hai (5/2007 9/2009), Chúng tôi phân tích kỹ hơn trên nội soi<br /> và CTscan để xác định sụn bị tổn thương.<br /> Nội soi ống mềm sớm nhất có thể để đánh<br /> giá niêm mạc và lòng thanh khí quản. Đây là<br /> một thủ thuật nhẹ nhàng nhưng có giá trị lớn<br /> đánh giá tổn thương. Thủ thuật này có thể thực<br /> hiện ngay sau giai đoạn cấp cứu, khi bệnh nhân<br /> được đảm bảo đường thở. Khi kết quả CTscan<br /> chưa đủ bằng chứng chỉ định mổ.<br /> Bảng sau đây ghi nhận đánh giá tổn thương<br /> qua nội soi của nhóm 2 (5/2007 - 9/2009):<br /> Hạn chế Rách Lộ sụn Hẹp T- Hẹp lòng Bít hoàn<br /> cử động niêm<br /> KQ, bị<br /> thanh<br /> toàn<br /> trật khớp mạc,<br /> đẩy lệch quản<br /> SP<br /> phù nề,<br /> trước<br /> tụ máu<br /> sau<br /> 15<br /> (27,7%)<br /> <br /> 54<br /> 10<br /> 25<br /> 6 (11,1%)<br /> 23<br /> (100%) (18,5%) (46,3%)<br /> (42,6%)<br /> <br /> Trong chấn thương kín các vị trí tổn thương<br /> hay gặp nhất là tổn thương trong lòng thanh<br /> quản. Những trường hợp nặng, vị trí hay gặp<br /> nhất là sụn nhẫn, sụn khí quản, sau là sụn giáp.<br /> Kết quả này phù hợp với cơ chế gây tổn<br /> thương. Chúng tôi gặp nhiều các trường hợp<br /> phối hợp tổn thương cả thanh và khí quản.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> Đánh giá điều trị<br /> Giai đoạn cấp cứu<br /> Số ca giai Không mở khí Mở khí quản,<br /> đoạn cấp<br /> quản<br /> Đặt nội khí<br /> cứu<br /> quản<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nhóm điều trị bằng phương pháp nong qua<br /> nội soi<br /> Nội soi thanh quản treo dưới gây mê nội khí<br /> quản hay gây tê có tiền mê.<br /> <br /> Phẫu thuật<br /> hở<br /> <br /> 13 ( 24,1%)<br /> <br /> 41 (75,9 %)<br /> <br /> 54 (100%)<br /> <br /> - Nong thanh khí quản chấn thương bằng<br /> bong bóng nội khí quản số 5.<br /> <br /> Phẫu thuật<br /> nội soi<br /> <br /> 18 ( 33,3%)<br /> <br /> 36 ( 66,6%)<br /> <br /> 54 (100%)<br /> <br /> - Sau nong tùy chấn thương vỡ sụn vững<br /> hay không vững mà không đặt hay có đặt vật<br /> nong và giữ khẩu độ.<br /> <br /> Điều trị giai đoạn cấp cứu chấn thương<br /> thanh khí quản bao gồm: bảo đảm đường thở<br /> thông và hồi sức. Giai đoạn này được thực hiện<br /> khá tốt ở tuyến tỉnh. Mở khí quản hoặc đặt nội<br /> khí quản và hồi sức. Tuy nhiên một số trường<br /> hợp bệnh nhân được mở vào sụn nhẫn, chúng<br /> tôi phải mở lại khí quản thấp hơn, những trường<br /> hợp này có nguy cơ sẹo hẹp do mở khí quản nếu<br /> để lâu.<br /> <br /> Giai đoạn chuyên khoa<br /> CTscan vàNội soi được thực hiện trong vòng<br /> 6 đến 72 giờ<br /> Và phẫu thuật ngay sau khi xác định tổn<br /> thương.<br /> Theo chúng tôi, trong chấn thương hở thì<br /> triệu chứng thường rầm rộ nên thường được<br /> đưa đến bệnh viện sớm và sử trí kịp thời, còn<br /> chấn thương kín và nhất là có đa chấn thương<br /> kèm theo như chấn thương sọ não, ngực thì có<br /> thể bị bỏ sót hoặc chậm trễ.<br /> <br /> Nhóm điều trị bằng phẫu thuật mở<br /> Mở sụn nhẫn, sụn giáp, sụn khí quản đường<br /> giữa. Với tổn thương không phức tạp, không<br /> dập nát nhiều thì phẫu thuật tái tạo có đặt ngón<br /> tay găng. Với tổn thương sụn nhẫn, sụn giáp,<br /> sụn khí quản phức tạp, phẫu thuật hở chỉnh<br /> hình thanh khí quản với ống T hay ống<br /> Abounker được lựa chọn<br /> Điều trị<br /> CK<br /> <br /> Nong<br /> bằng<br /> bóng<br /> NKQ<br /> <br /> Đặt<br /> bóng<br /> nong<br /> NKQ<br /> <br /> Đặt Đặt ống T Tổng số<br /> ngón<br /> hay<br /> tay<br /> Aboulker<br /> găng<br /> <br /> Phẫu 0 (0%)<br /> thuật hở<br /> <br /> 0 (0%)<br /> <br /> 27<br /> (50%)<br /> <br /> 27(50%)<br /> <br /> 54(100%)<br /> <br /> 17<br /> 35<br /> 1<br /> Phẫu<br /> thuật nội (31,4%) (64,8%) (1,8%)<br /> soi<br /> <br /> 1 (1,8%)<br /> <br /> 54(100%)<br /> <br /> - Kỹ thuật này được sử dụng cho cả tổn<br /> thương sụn giáp, sụn nhẫn hay sụn khí quản.<br /> <br /> Biến chứng gặp trong quá trình điều trị<br /> Biến chứng trong quá trình điều trị chúng<br /> tôi gặp không nhiều, chủ yếu là nhiễm trùng<br /> tại chỗ nhẹ.<br /> Kháng sinh (thường là họ Cephalosporin<br /> thế hệ III hay Quinolone trong những trường<br /> hợp chấn thương nhiều có nguy cơ nhiễm<br /> trùng bệnh viện. Kháng viêm corticoid được<br /> dùng cho tất cả các trường hợp trừ bệnh nhân<br /> có viêm loét bao tử. Chống trào ngược cũng<br /> được chúng tôi chú ý.<br /> <br /> Đánh giá điều trị<br /> Kết quả<br /> <br /> Tiếng bình Khàn tiếng Mang ống Tổng số<br /> thường<br /> nong<br /> <br /> Phẫu thuật 15 (27,7%) 22 (40,7%) 17(31,5%)<br /> hở<br /> <br /> 54<br /> (100%)<br /> <br /> Phẫu thuật 27 (50,0%) 24 (44,4%)<br /> nội soi<br /> <br /> 54<br /> (100%)<br /> <br /> 2 (3,7%)<br /> <br /> So sánh kết quả quan trọng nhất là rút được<br /> ống thở giữa 2 phương pháp phẫu thuật hở và<br /> phương pháp nong qua nội soi chúng tôi thấy có<br /> sự khác biệt có ý nghĩa thống kê:<br /> Tỉ lệ này ở phương pháp mổ hở khá cao 17<br /> ca (31,5%), còn ở phương pháp nong qua nội soi<br /> chúng tôi có tỉ lệ là 2 ca (3,7%).<br /> <br /> So sánh 2 phương pháp điều trị chấn thương<br /> thanh khí quản trong vòng 5 năm tại khoa tai<br /> mũi họng bệnh viện Chợ Rẫy, chúng tôi có<br /> những nhận xét sau đây<br /> Nhờ ống nội soi quang học thanh-khí quản<br /> mà phẫu thuật viên không cần bổ khung sụn<br /> thanh-khí quản ra mà vẫn có thể quan sát toàn<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> 355<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> bộ niêm mạc bên trong. Trái lại với phương<br /> pháp mổ hở phải rạch da, bóc tách bộc lộ<br /> khung sụn thanh-khí quản và cắt mở cả sụn và<br /> niêm mạc.<br /> Sau nong, chúng tôi soi kiểm tra ngay được<br /> niêm mạc tổn thương, đo chiều dài, đánh giá sự<br /> bong tróc hay rách nhiều niêm mạc và đánh giá<br /> khung sụn có vững hay không(5).<br /> Với chỉnh hình thanh-khí quản bằng phương<br /> pháp nong qua nội soi thì không cần rạch da, sẽ<br /> không để lại sẹo trên cổ, đây cũng là mối quan<br /> tâm của nhiều bệnh nhân nhất là bệnh nhân trẻ<br /> tuổi. Đồng thời cũng không có nguy cơ làm tổn<br /> thương thần kinh hồi qui và mạch máu xung<br /> quanh thanh-khí quản là những biến chứng<br /> nguy hiểm trong phẫu thuật vùng cổ, nhất là<br /> phẫu thuật trên vùng mô bị chấn thương sưng<br /> phù nề, tràn khí.<br /> Thời gian can thiệp nhìn chung ngắn hơn vì<br /> khi phải mở cổ và thanh-khí quản ra là phẫu<br /> thuật lớn, đòi hỏi thời gian lâu và phẫu thuật<br /> viên có nhiều kinh nghiệm về phẫu thuật vùng<br /> cổ. Do không cắt rạch mô nên lượng máu mất là<br /> không nhiều, trừ những trường hợp chấn<br /> thương hở hay có tổn thương phối hợp với các<br /> cơ quan khác(1).<br /> Tất cả các trường hợp phẫu thuật mở vào<br /> khung sụn thanh-khí quản để chỉnh hình<br /> thanh-khí quản do chấn thương đều phải đặt<br /> ống nong và giữ khẩu độ ngắn ngày (như<br /> ngón tay găng) hay dài ngày (như ống<br /> Aboulker hay ống T)(2)., nhưng đối với chỉnh<br /> hình thanh-khí quản bằng phương pháp nong<br /> qua nội soi thì có những trường hợp không<br /> cần đặt ống nong và giữ khẩu độ nếu thấy sau<br /> nong lòng thanh-khí quản thông thoáng trở lại<br /> và vững, niêm mạc trong lòng thanh-khí quản<br /> không rách, không bong tróc nhiều.<br /> <br /> Tuy nhiên phương pháp này cũng có những<br /> hạn chế cần chỉ định đúng<br /> Đối với những trường hợp chấn thương<br /> thanh-khí quản có mất chất nhiều, cần tái tạo<br /> bằng ghép mô thì cần tiến hành phẫu thuật mổ<br /> <br /> 356<br /> <br /> hở, hay những trường hợp đứt lìa sụn thanh-khí<br /> quản thì nội soi quang học chỉ có tác dụng trợ<br /> giúp, soi kiểm tra bên trong lòng thanh-khí quản<br /> có bị sụp lún hay không để đưa bong bóng nội<br /> khí quản vào nong ra đồng thời đặt lưu ống<br /> nong và giữ khẩu độ sau mổ(3)<br /> Trường hợp bệnh nhân chỉ được mở khí<br /> quản cấp cứu, chấn thương thanh-khí quản bị bỏ<br /> quên hay do phải xử lý các chấn thương nặng<br /> ảnh hưởng tới tính mạng trước như chấn<br /> thương sọ não, lồng ngực, xương khớp… Khi<br /> bệnh nhân đến thì chấn thương thanh-khí quản<br /> đã sang giai đoạn xơ hóa, thì việc nong chỉnh<br /> hình thanh-khí quản qua nội soi sẽ gặp nhiều<br /> khó khăn, có khi không nong được. Những<br /> trường hợp này chúng tôi chuyển sang mổ hở<br /> tái tạo đặt ống T hay ống Aboulker.<br /> Ưu điểm và hạn chế của chỉnh hình thanhkhí quản bằng phương pháp nong qua nội soi và<br /> phẫu thuật hở được tóm tắt ở bảng sau:<br /> Đặc điểm<br /> Đường mổ rạch da<br /> <br /> Phẫu thuật Phẫu thuật nội<br /> hở<br /> soi<br /> Có<br /> <br /> Không<br /> <br /> Thời gian mổ<br /> <br /> Dài<br /> <br /> Ngắn<br /> <br /> Máu mất<br /> <br /> Nhiều<br /> <br /> Ít<br /> <br /> Sưng đau sau mổ<br /> <br /> Nhiều<br /> <br /> Ít<br /> <br /> Nguy cơ tổn thương TK quặt<br /> ngược<br /> <br /> Có<br /> <br /> Không<br /> <br /> Nguy cơ tổn thương mạch<br /> máu quanh T-KQ<br /> <br /> Có<br /> <br /> Không<br /> <br /> Rạch khung sụn<br /> <br /> Có<br /> <br /> Không<br /> <br /> Rạch niêm mạc<br /> <br /> Có<br /> <br /> Không<br /> <br /> Đặt ống nong và giữ khẩu độ<br /> <br /> Có<br /> <br /> Không hoặc có<br /> <br /> Thời gian nằm viện<br /> <br /> Dài<br /> <br /> Ngắn<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Về đặc điểm lâm sàng<br /> Bệnh nhân Nam là chiếm ưu thế.<br /> Nguyên nhân chủ yếu do tai nạn giao thông.<br /> Tổn thương thanh quản là hay gặp nhất.<br /> <br /> Về bệnh cảnh lâm sàng cận lâm sàng<br /> Lâm sàng: Khàn tiếng, khó thở, tràn khí là 3<br /> triệu chứng hay gặp nhất.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br />