TỔNG QUAN VỀ PHẪU THUẬT NỘI SOI LỒNG LỰC

Chia sẻ: Nguyen Quynh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'tổng quan về phẫu thuật nội soi lồng lực', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TỔNG QUAN VỀ PHẪU THUẬT NỘI SOI LỒNG LỰC

CAÙC BÖÔÙC PHAÙT TRIEÅN CUÛA PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC Trong Lòch söû phaùt trieån cuûa neàn Y hoïc treân Theá giôùi, Phaãu thuaät loàng ngöïc ñaõ ñöôïc bieát töø laâu, nhöng chæ ñöôïc phaùt trieån nhieàu trong 60 naêm gaàn ñaây. Phaãu thuaät loàng ngöïc laø moät loaïi phaãu thuaät lôùn. Ñöôøng raïch môû ngöïc laø ñöôøng moå gaây ñau nhieàu nhaát cho beänh nhaân [15]. Phaãu thuaät môû ngöïc hôû kinh ñieån hay ngay caû phaãu thuaät môû ngöïc chöøa cô vaãn gaây ñau nhieàu ngaøy sau moå vaø ñau keùo daøi, laøm keùo daøi thôøi gian hoài phuïc tröôùc khi beänh nhaân coù theå hoaït ñoäng bình thöôøng vaø laøm vieäc trôû laïi. Xu theá phaãu thuaät ngaøy nay laø phaãu thuaät xaâm nhaäp toái thieåu, “phaãu thuaät qua loã khoùa”, noäi soi ñieàu trò. Trong voøng 26 naêm gaàn ñaây, phaãu thuaät noäi soi ñaõ phaùt trieån raát maïnh. Noù ñaõ ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi trong caùc ngaønh phuï khoa, ngoaïi khoa oå buïng cuõng nhö ngoaïi chænh hình … [36]. Khaùi nieäm thöïc hieän nhöõng thuû thuaät ngoaïi khoa chuaån qua ñöôøng moå giôùi haïn coù nhöõng thuaän lôïi : ñau ít, phuïc hoài nhanh, giaûm ñaùng keå nhöõng nguy cô trong luùc moå cuõng nhö bieán chöùng cuûa noù. [36] Phaãu thuaät qua ngaû noäi soi ñaõ thaät söï laø moät cuoäc caùch maïng trong ngaønh phaãu thuaät. Trong nhöõng naêm qua ñaõ coù moät söï buøng noå veà phaãu thuaät noäi soi vaø nhöõng öu ñieåm lôùn cuûa phaãu thuaät naøy: haäu phaãu nheï nhaøng, thôøi gian naèm vieän ngaén vaø tính thaåm myõ cao [3;6]. Söï thaønh coâng cuûa phaãu thuaät caét tuùi maät qua noäi soi vaø söï öùng duïng kyõ thuaät noäi soi oå buïng keát hôïp vôùi maùy quay video vaøo phaãu thuaät loàng ngöïc ñaõ nhanh choùng trôû thaønh moät phöông phaùp ñieàu trò coù hieäu quaû trong phaãu thuaät loàng ngöïc [15]. Töø naêm 1992, phaãu thuaät noäi soi laàn ñaàu tieân ñöôïc aùp duïng ôû Vieät Nam, phaãu thuaät caét tuùi maät qua ngaû noäi soi taïi khoa ngoaïi toång quaùt Beänh vieän Chôï Raãy [1]. Ñeán naêm 1996 ñaõ aùp duïng vaøo phaãu thuaät loàng ngöïc taïi khoa ngoaïi loàng ngöïc – tim maïch Beänh vieän Chôï Raãy, Beänh vieän Bình Daân. Ñaàu tieân laø phaãu thuaät caét thaàn kinh giao caûm ngöïc trong ñieàu trò beänh taêng tieát moà hoâi tay. Cho ñeán nay ñaõ coù nhieàu loaïi beänh cuûa loàng ngöïc ñaõ ñöôïc ñieàu trò vôùi keát quaû toát baèng phaãu thuaät noäi soi [12]. LÒCH SÖÛ CUÛA PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI Phaãu thuaät noäi soi thöïc söï laø moät cuoäc caùch maïng trong lòch söû ngoaïi khoa. Coù leõ chöa coù söï thay ñoåi trang thieát bò naøo aûnh höôûng ñeán phöông phaùp phaãu thuaät saâu saéc nhö phaãu thuaät qua ngaû noäi soi. Ngay caû caùc ñoäng taùc phaãu thuaät caên baûn nhö: boùc taùch, khaâu, coät chæ ... cuõng thay ñoåi hoaøn toaøn so vôùi phaãu thuaät kinh ñieån vì
ñöôïc thöïc hieän qua duïng cuï vôùi söï quan saùt qua maøn hình, thay vì thöïc hieän baèng tay trong moät khoâng gian ba chieàu [1;6]. Phaãu thuaät noäi soi ñaõ ñöôïc phaùt trieån vì nhöõng lôïi ñieåm khoâng theå choái caõi ñöôïc cuûa noù nhö: haäu phaãu raát nheï nhaøng, thôøi gian naèm vieän ngaén vaø ñaït yeâu caàu veà tính thaåm myõ. Ñoàng boä vôùi söï phaùt trieån cuûa trang thieát bò maùy moùc, duïng cuï, söï phaùt trieån cuûa phaãu thuaät noäi soi ñaõ traûi qua moät thôøi gian daøi gaàn 2.500 naêm. Thuû thuaät noäi soi ñöôïc moâ taû ñaàu tieân bôûi Hippocrates (Naêm 460-375 tröôùc coâng nguyeân) [25], oâng ñaõ duøng moät duïng cuï banh tröïc traøng ñeå thaêm khaùm cho beänh nhaân. Trong thôøi kyø naøy, caùc thaày thuoác ñaõ coá gaéng tìm moïi caùch ñeå quan saùt caùc loã vaø caùc hoác töï nhieân cuûa cô theå. Noäi soi trong giai ñoaïn ñaàu naøy laø nhìn tröïc tieáp vaøo trong caùc khoang cô theå vaø nhìn baèng maét thöôøng cuûa ngöôøi quan saùt. Thieát bò noäi soi ñaàu tieân söû duïng trong thöïc haønh y khoa ñöôïc taùc giaû Philipp Bozzini laøm vaøo naêm 1806 ôû Ñöùc [32] ñeå soi caùc khoang trong cô theå. Duïng cuï naøy bao goàm moät ngoïn neán gaén vaøo moät canula nhoû giuùp quan saùt caùc cô quan vaø caùc taïng trong cô theå, thieát bò naøy goïi laø Lichtleiter coù nghóa laø nguoàn saùng. Tuy nhieân, thôøi ñieåm naøy noù khoâng ñöôïc chaáp nhaän vì quan saùt khoâng roõ raøng gaây ñau ñôùn cho beänh nhaân. Trong suoát theá kyû 19, coù nhieàu tieán boä chöùng minh söï höõu hieäu cuûa noäi soi. Naêm 1853 Antoine Jean Desormeaux [25], nhaø phaãu thuaät ngöôøi Phaùp, ngöôøi ñaàu tieân ñaõ giôùi thieäu vieäc söû duïng troøng kính ñeå taäp trung nguoàn saùng tröïc tieáp giuùp cho hình aûnh ñöôïc roõ neùt hôn thieát bò cuûa Bozzini. Phaùt minh naøy ñaõ giuùp cho vieäc quan saùt caùc cô quan ñöôïc roõ, laáy ñöôïc dò vaät deã daøng. Naêm 1868, Bevan ñaõ thöïc hieän soi thöïc quaûn laàn ñaàu tieân. Naêm 1870, Kussmaul soi daï daøy thöïc quaûn cho moät beänh nhaân laøm ngheà nuoát göôm [31]. Tieán boä lôùn nhaát trong lónh vöïc noäi soi ôû thôøi kyø naøy laø noäi soi baøng quang, oáng soi baøng quang ñöôïc nhaø nieäu khoa ngöôøi Ñöùc Maximilan Nitze (1848 –1906) cheá taïo ra [31]. Noù goàm keânh phaãu thuaät, moät nguoàn saùng vaø moät troøng kính. Ñeán naêm 1887, oáng soi baøng quang ñöôïc caûi tieán theâm coù moät boùng ñeøn ôû ñaàu taän giuùp cho quan saùt ñöôïc toát hôn. Ñaàu theá kyû 20, noäi soi ñaõ ñöôïc söû duïng trong chaån ñoaùn, ñieàu trò ôû vuøng chaäu, khoang buïng vaø sau ñoù laø loàng ngöïc. Georg Kelling, nhaø ngoaïi khoa ôûø Dresden [25] ñaõ ñöa ra moät thuaät ngöõ môùi “Coelioskope” moâ taû kyõ thuaät duøng oáng soi baøng quang quan saùt khoang buïng cuûa choù thöïc nghieäm vaøo naêm 1901. Sau ñoù oâng ñaõ choïn loïc caùc kyõ thuaät naøy vaø baùo caùo phaãu thuaät noäi soi oå buïng treân ngöôøi 14 naêm sau. Naêm 1929, oâng phaùt trieån oáng soi meàm. Ñaây laø moät böôùc tieán vó ñaïi cuûa kyõ thuaät naøy[31] vaø töø ñoù ngaønh noäi soi ñaõ thöïc söï phaùt trieån nhôø ba böôùc ñoät phaù quan troïng veà maët vaät lyù: - Thöù nhaát: söï phaùt minh ra boùng ñeøn ñoát noùng baèng daây toùc cuûa Thomas Edison vaø söï phaùt trieån thaáu kính duøng cho kính soi vaøo thaäp nieân 1870-1880 - Thöù hai: söï phaùt minh ra heä thoáng thaáu kính hình que cuûa Hopkins vaøo cuoái thaäp nieân 1950 cuøng vôùi sôïi quang daãn truyeàn aùnh saùng laïnh vaøo ñaàu thaäp nieân 1960
- Thöù ba: söï phaùt trieån cuûa caùc mini camera coù vi maïch ñieän toaùn vaøo thaäp nieân 1980 LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC Naêm 1910, Hans Christian Jacobaeus – giaùo sö noäi khoa laøm vieäc ôû vieän lao Thuïy Ñieån, sau khi bieát ñöôïc caùc kyõ thuaät quan saùt beân trong khoang cô theå cuûa Kelling, OÂng ñaõ giôùi thieäu kyõ thuaät noäi soi maøng phoåi vaø noäi soi loàng ngöïc [31]. OÂng cuõng ñaõ söû duïng gaây teâ vuøng vaø duïng cuï cuûa Nitze thöïc hieän thuû thuaät laøm dính maøng phoåi qua noäi soi vaø daãn löu nhö laø moät phöông phaùp hoã trôï trong ñieàu trò xeïp phoåi do lao. Naêm 1921, Jacobaeus baùo caùo kinh nghieäm noäi soi loàng ngöïc trong chaån ñoaùn u phoåi vaø maøng phoåi. Thuû thuaät noäi soi loàng ngöïc ñöôïc thöïc hieän roäng raõi ôû Chaâu AÂu vaøo nhöõng naêm 1920. Naêm 1928, Cova cho xuaát baûn cuoán Atlas veà caùc sang thöông trong loàng ngöïc ñöôïc chaån ñoaùn qua noäi soi vaø ñöôïc söû duïng nhieàu trong gôõ dính maøng phoåi do lao. Vaøo nhöõng naêm 1950 vieäc ñieàu trò thuoác khaùng lao trong beänh lao ñaõ thay theá söû duïng noäi soi loàng ngöïc trong ñieàu trò beänh lyù naøy. Traûi qua hôn 20 naêm (1920-1940), phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc ñaõ phaùt trieån thaønh moät thuû thuaät chaån ñoaùn trong nhieàu beänh lyù cuûa loàng ngöïc nhö: traøn dòch maøng phoåi cuõng nhö u maøng phoåi nguyeân phaùt vaø di caên. Sattler, Swierenga vaø Brand moãi ngöôøi ñaõ coâng boá moät loaït hôn 1000 thuû thuaät [31]. Maëc duø ñaõ ñöôïc söû duïng ôû Chaâu AÂu, phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc vaãn khoâng ñöôïc duøng roäng raõi ôû Myõ. Cho ñeán thaäp nieân 1970, Miller, Hatcher vaø Newhouse moâ taû kinh nghieäm ban ñaàu trong vieäc söû duïng boù quang daãn vaø oáng soi phaãu thuaät meàm. Nhôø nhöõng ñaëc tính cuûa nhöõng duïng cuï môùi naøy giuùp cho noäi soi coù theå aùp duïng trong nhieàu lónh vöïc: oáng tieâu hoùa, beänh lyù ôû phoåi, tai muõi hoïng, nieäu khoa, chænh hình, toång quaùt vaø phaãu thuaät loàng ngöïc. Beân caïnh söï phaùt trieån cuûa caùc duïng cuï duøng trong phaãu thuaät trong nhöõng naêm 1930, phaùt trieån cuûa oáng noäi khí quaûn vaø söï phaân laäp pheá quaûn goác töøng beân cho pheùp thoâng khí moät beân phoåi. Ñaùnh daáu söï tieán boä cuûa ngaønh gaây meâ hoài söùc vôùi vieäc söû duïng oáng noäi khí quaûn hai noøng[27], ñieàu naøy giuùp cho noäi soi loàng ngöïc ngaøy caøng phaùt trieån . Thaäp nieân 1940 noäi soi loàng ngöïc caét thaàn kinh giao caûm ngöïc ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñeå ñieàu trò beänh ñoå moà hoâi tay. Naêm 1951, E. Kux, ngöôøi ñaàu tieân moâ taû kyõ thuaät noäi soi loàng ngöïc caét thaàn kinh giao caûm ngöïc ñieàu trò ñoå moà hoâi tay [20]. Naêm 1946, Branco, ngöôøi Brazil laàn ñaàu tieân thöïc hieän noäi soi loàng ngöïc trong chaán thöông [17;19], noäi soi trung thaát coå ñieån ñöôïc moâ taû bôûi Carlens 1959 [33]. Cho ñeán taän naêm 1982, maùy quay hình video ñaàu tieân ñaõ ñöôïc giôùi thieäu, baét ñaàu thôøi kyø noäi soi coù söï trôï giuùp cuûa maùy quay hình video. Vieäc söû duïng kyõ thuaät VATS (Video assisted thoracic surgery) ñaõ thöïc söï phaùt trieån trong möôøi naêm qua, noäi soi loàng ngöïc coù theå duøng ñeå chaån ñoaùn hay ñieàu trò trong haàu heát caùc beänh loàng ngöïc [31]. Naêm 1993, Kirby ôû Myõ vaø Walker ôû
Anh ñaõ thöïc hieän caét thuøy phoåi ñeå ñieàu trò ung thö phoåi qua noäi soi loàng ngöïc[40]. Hieän nay, phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc ñaõ vaø ñang coù nhöõng böôùc phaùt trieån vöôït baäc nhôø ba tieán boä : - Thöù nhaát: Söï caûi tieán cuûa heä thoáng thaáu kính noäi soi keát hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa heä thoáng ñònh hình laäp theå vaø maùy quay camera cöïc nhoû vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp nieân 1980, cho pheùp phaãu thuaät vieân quan saùt toaøn caûnh moät nöûa loàng ngöïc thay vì xem qua moät thò tröôøng heïp nhö tröôùc ñaây - Thöù hai: Söï tieán boä cuûa gaây meâ hoài söùc, vôùi hoâ haáp choïn loïc moät beân phoåi taïo ñieàu kieän cho vieäc thao taùc kính soi vaø duïng cuï phaãu thuaät ñöôïc deã daøng hôn. - Thöù ba: Caøng coù nhieàu duïng cuï phaãu thuaät chuyeân duøng cho phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc ñöôïc saùng cheá, taïo ñieàu kieän cho phaãu thuaät vieân coù theå thöïc hieän ñöôïc nhieàu loïai phaãu thuaät. NHÖÕNG NGUYEÂN LYÙ VAØ KYÕ THUAÄT CÔ BAÛN TRONG PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC Khi thao taùc trong oå buïng ñoøi hoûi phaûi coù bôm khí CO2 ñeå taïo khoaûng troáng giöõa thaønh buïng vaø caùc cô quan noäi taïng. Nhöng trong loàng ngöïc, nhôø nhöõng caáu truùc khung xöông cöùng taïo ra khoaûng troáng khi phoåi xeïp. Thoâng khí moät beân phoåi beân ñoái dieän thöïc hieän ñöôïc nhôø oáng noäi khí quaûn hai noøng cho pheùp phoåi xeïp beân phaãu thuaät, aùp löïc aâm trong khoang maøng phoåi seõ maát ñi ngay khi raïch vaøo khoang lieân söôøn. Söû duïng oáng noäi khí quaûn coù thoâng khí choïn loïc doøi hoûi phaûi gaây meâ. Trong haàu heát caùc phaãu thuaät ñöôïc thöïc hieän nhôø kyõ thuaät naøy. Tuy nhieân, trong moät soá ít tröôøng hôïp chæ caàn gaây teâ taïi choã vaø phoåi xeïp töï nhieân ngay khi coù söï thoâng thöông khoang maøng phoåi vôùi beân ngoaøi. Toaøn boä khoang loàng ngöïc ñöôïc quan saùt toát khi phoåi xeïp hoaøn toaøn. Trong haàu heát caùc phaãu thuaät, beänh nhaân ñöôïc ñaët tö theá naèm nghieâng vaø loàng ngöïc ñöôïc chuaån bò nhö nhöõng tröôøng hôïp môû ngöïc thoâng thöôøng. Theo doõi ñoä baõo hoøa Oxy trong maùu qua monitor. Vò trí khôûi ñaàu raïch da ñeå ñaët camera khoaûng 1cm ôû treân khoang lieân söôøn hôi leäch ra sau, xuoáng döôùi giuùp chuùng ta ñònh höôùng caáu truùc trong khoang loàng ngöïc. Tröôøng hôïp coù daày dính maøng phoåi, phaãu thuaät vieân phaûi caån thaän taùch maøng phoåi baèng ngoùn tay tröôùc khi ñöa trocar vaøo. Tuøy thuoäc loaïi phaãu thuaät coù theå choïn theâm vò trí ñeå raïch theâm moät, hai hay ba loã ñeå ñöa duïng cuï vaøo thao taùc cho phuø hôïp.
Vò trí camera vaø duïng cuï phaãu thuaät Nguoàn töø Glenn’s thoracic and cardiovascular surgery[41] Taùc giaû Landreneau vaø coäng söï ñöa ra moät soá nguyeân taéc [15]: - Nhöõng trocar phuï neân ñöôïc ñaët döôùi höôùng nhìn cuûa oáng kính noäi soi loàng ngöïc. - Caùc trocar neân ñaët caùch thöông toån moät khoaûng ñeå coù moät khoaûng troáng thao taùc treân cô quan. - Traùnh ñaët caùc duïng cuï quaù gaàn nhau gaây ra söï “caûn trôû” thao taùc, do ñoù caùc loå ñaët duïng cuï neân caùch xa nhau. - Traùnh caùc hieän töôïng coù hình aûnh ñoái xöùng göông do ñaët caùc duïng cuï vaø oáng kính oáng kính noäi soi loàng ngöïc cuøng moät goùc 1800, nghóa laø nguoàn saùng vaø duïng cuï tieáp caän sang thöông cuøng moät höôùng. -Thao taùc caùc duïng cuï vaø camera neân theo thöù töï hôn laø cuøng moät luùc, caùc duïng cuï chæ ñöôïc thao taùc khi nhìn thaáy tröïc tieáp döôùi oáng kính noäi soi loàng ngöïc. CHÆ ÑÒNH CUÛA PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC Noäi soi chaån ñoaùn Caùc beänh cuûa maøng phoåi − Traøn dòch maøng phoåi taùi phaùt vaø khu truù, duø ñaõ ñöôïc sinh thieát nhöng keát quaû chöa thoûa ñaùng (muïc ñích ñeå loaïi tröø lao vaø ung thö). − Sinh thieát maøng phoåi. Beänh nhu moâ phoåi
− Thaâm nhieãm phoåi hai beân, beänh nhu moâ phoåi, beänh phoåi moâ keõ − Caùc haïch vuøng roán phoåi Caùc khoái u trung thaát − U trung thaát tröôùc vaø u trung thaát sau − Caùc haïch roán phoåi vuøng trung thaát khoâng khaûo saùt ñöôïc baèng oáng soi trung thaát thoâng thöôøng, ñaëc bieät laø caùc haïch ôû phía sau khí quaûn. − Lymphoma Phaân loaïi giai ñoaïn trong ung thö phoåi − Xaùc ñònh tình traïng di caên haïch ôû caùc giai ñoaïn trong ung thö phoåi ñeå coù cô sôû phaân loaïi moät caùch chính xaùc. − Xaùc ñònh tình traïng xaâm laán cuûa ung thö phoåi vaøo caùc cô quan laân caän: maøng ngoaøi tim, thaàn kinh hoaønh, maïch maùu lôùn thaønh ngöïc... chính xaùc hôn. Noäi soi loàng ngöïc trong ñieàu trò − Beänh maøng phoåi. − Traøn dòch maøng phoåi taùi phaùt: lieäu phaùp laøm xô hoùa maøng phoåi vôùi boät Talc, Bleùomycin, Tetracycline, Iodo povidine... − Vieâm muû maøng phoåi: ñaëc bieät daãn löu trong vieâm muû maøng phoåi ñoùng keùn, khu truù. − Phoåi bò giam haõm: boùc voû maøng phoåi sôùm. − Traøn maùu maøng phoåi: traøn maùu maøng phoåi tieáp dieãn coù huyeát ñoäng hoïc oån ñònh, maùu ñoâng khoang maøng phoåi (laáy heát maùu ñoâng, khoáng cheá chaûy maùu, daãn löu). − Traøn khí maøng phoåi töï phaùt: nhöõng tröôøng hôïp roø ræ khí keùo daøi, traøn khí maøng phoåi taùi phaùt nhieàu laàn, traøn khí maøng phoåi coù aùp löïc, traøn khí maøng phoåi hai beân [14] , traøn khí maøng phoåi ôû nhöõng ngöôøi thöôøng ñi du lòch, traøn khí maøng phoåi ôû nhöõng ngöôøi laøm ngheà ñaëc bieät: thôï laën, phi haønh ñoaøn... − U maøng phoåi. − Traøn dòch döôõng chaáp: chaån ñoaùn vaø ñieàu trò traøn dòch döôõng chaáp do toån thöông oáng ngöïc. − Môû cöûa soå ngoaøi maøng tim: traøn dòch maøng ngoaøi tim taùi phaùt, traøn dòch maøng ngoaøi tim coù hoäi chöùng cheøn eùp tim. Caét thaàn kinh giao caûm ngöïc [15;19; 20;21;41] . − Trong ñieàu trò vieâm taéc ñoäng maïch ngoaïi bieân maïn tính chi treân. Trong ñieàu trò hoäi chöùng Raynaud [21]. Chöùng taêng tieát moà hoâi tay. Roái loaïn phaûn xaï giao caûm (hoäi chöùng ñau chi treân )[20]. − Caét thaàn kinh taïng (Splanchnicectomy) trong ñau do ung thö tuïy, vieâm tuïy maïn.
− Caét thaàn kinh X qua ñöôøng ngöïc: caét thaàn kinh X taïi thaân trong ñieàu trò loeùt daï daøy taù traøng taùi phaùt. − Caét boû nhöõng di caên ngoaïi vi treân phoåi. − Caét phoåi: caét phoåi hình cheâm, caét thuøy phoåi, caét phoåi toaøn boä. − Caét boû thöïc quaûn qua ngaû noäi soi loàng ngöïc, phaãu thuaät Heller ñieàu trò chöùng co thaét taâm vò. − Caét boû u trung thaát: u trung thaát sau (neurinoma), u nang trung thaát, caét boû tuyeán hung trong ñieàu trò nhöôïc cô. − Beänh coøn oáng ñoäng maïch: caét vaø coät oáng ñoäng maïch ôû treû em [30]. − Beänh lyù coät soáng: daãn löu oå aùp xe, sinh thieát toån thöông thaân soáng, caét ñóa ñeäm, giaûi phoùng phía tröôùc trong beänh guø veïo coät soáng. CHOÁNG CHÆ ÑÒNH CUÛA PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC [15; 16; 22;35] : − Noäi soi loàng ngöïc ít coù choáng chæ ñònh. − Nhöõng choáng chæ ñònh ñaëc bieät cuûa noäi soi loàng ngöïc: daày dính maøng phoåi toaøn boä, nhöõng thöông toån khoâng coù khaû naêng caét boû, beänh nhaân khoâng coù khaû naêng chòu ñöïng thoâng khí moät phoåi. − Nhöõng choáng chæ ñònh cuûa moät cuoäc moå thoâng thöôøng: roái loaïn ñoâng maùu khoù ñieàu chænh, huyeát ñoäng hoïc khoâng oån ñònh, soác giaûm theå tích, soác tim, thieáu maùu cô tim, nhoài maùu cô tim môùi. CAÙC BIEÁN CHÖÙNG CUÛA PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC [30; 35] Bieán chöùng trong luùc moå: − Bieán chöùng lieân quan ñeán oáng noäi khí quaûn hai noøng Lieân quan vieäc ñaët oáng noäi khí quaûn: chaán thöông vaø ñau vuøng haàu, vieâm thanh quaûn do sang chaán, vôõ bong boùng, oáng noäi khí quaûn sai vò trí laøm khoâng thoâng khí moät beân phoåi ñöôïc, traøn khí maøng phoåi aùp löïc. Lieân quan ñeán vò trí baát thöôøng cuûa oáng noäi khí quaûn: vôõ khí pheá quaûn. Bieán chöùng lieân quan vôùi thoâng khí moät phoåi: bieán chöùng ôû phoåi hay do bôm khí CO2 aûnh höôûng ñeán trao ñoåi khí ôû phoåi: giaûm haøm löôïng O2 maùu, taêng noàng ñoä CO2 maùu. − Bieán chöùng tim maïch hieám xaûy ra, caùc roái loaïn nhòp: nhòp nhanh xoang, nhòp nhanh thaát, rung nhó, loaïn nhòp nhó, nhòp nhanh kòch phaùt treân thaát... − Chuyeån sang môû ngöïc hôû: ñeå caét roäng hôn, do daày dính maøng phoåi khoâng tìm ñöôïc sang thöông, toån thöông khu truù ôû trung taâm hay toån thöông quaù lôùn khoâng caét qua noäi soi ñöôïc, chaûy maùu quaù nhieàu do toån thöông maïch maùu lôùn. Bieán chöùng sau moå − Bieán chöùng ôû phoåi:
Roø ræ khí: traøn khí döôùi da, traøn khí maøng phoåi taùi dieãn taùi phaùt. Hoäi chöùng “Down lung”: tình traïng taêng tieát, xeïp phoåi, vieâm phoåi xaûy ra sau thoâng khí moät phoåi ôû moät beân hay ñoâi beân[35]. Nhieãm truøng choã ñaët trocar. − Hoäi chöùng Horner trong caét thaân kinh giao caûm ngöïc. − Söï lan toûa cuûa beänh lyù aùc tính. − Ñau keùo daøi sau moå. − Thoaùt vò phoåi qua thaønh ngöïc: Hauser vaø coäng söï baùo caùo hai tröôøng hôïp thoaùt − vò phoåi qua ñöôøng raïch noäi soi loàng ngöïc sau moät naêm phaãu thuaät [24] LÔÏI ÍCH CUÛA PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI LOÀNG [15, 22]: − Laø phöông phaùp xaâm nhaäp toái thieåu, laøm giaûm ñaùng keå söï khoù chòu vaø tai bieán xeïp phoåi haäu phaãu, bieán chöùng hoâ haáp sau moå, laøm giaûm tình traïng nhieãm truøng phoåi, ruùt ngaén thôøi gian naèm vieän. − Kyõ thuaät noäi soi vôùi söï trôï giuùp cuûa camera, video cho pheùp quan saùt toát toaøn boä maøng phoåi thaønh vaø beà maët cuûa phoåi hôn laø quan saùt qua moät ñöôøng môû ngöïc nhoû ôû thaønh ngöïc nhö trong sinh thieát phoåi hôû. − Ruùt ngaén thôøi gian moå vaø gaây meâ vì phaãu thuaät vieân maát ít thôøi gian hôn cho vieäc ñoùng vaø môû ngöïc. − Lyù töôûng vôùi nhöõng beänh nhaân bò roái loaïn ñoâng maùu nhôø ñöôøng raïch toái thieåu (0,5 – 1cm). − Vieâm gan, AIDS ñang laø vaán ñeà quan taâm nhieàu hieän nay ñoái vôùi caùc nhaân vieân y teá. Phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc laø moät kyõ thuaät khoâng ñuïng chaïm vaø laøm giaûm toái thieåu nguy cô naøy. − Ít ñau sau moå. − Tính thaåm myõ cao. PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC ÔÛ VIEÄT NAM − Phaãu thuaät noäi soi ñöôïc aùp duïng ôû Vieät Nam vôùi tröôøng hôïp caét tuùi maät noäi soi ñaàu tieân vaøo ngaøy 23-09-1992 [1] taïi Beänh vieän Chôï Raãy vôùi söï keát hôïp giöõa nhoùm phaãu thuaät vieân cuûa tröôøng ñaïi hoïc y döôïc vaø beänh vieän. − Naêm 1996 phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc ñöôïc aùp duïng caét thaàn kinh giao caûm ngöïc ñieàu trò beänh taêng tieát moà hoâi tay, vieâm taéc ñoäng maïch ngoaïi vi maïn tính chi treân ôû beänh vieän Bình Daân, beänh vieän Chôï Raãy [11]. − Ñeán nay, ñaõ coù nhieàu beänh vieän nhö Beänh vieän Tröng Vöông, Beänh vieän Baïch Mai, Beänh vieän Nhaân Daân Gia Ñònh… thöïc hieän ñöôïc phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc vaø aùp duïng vaøo nhieàu beänh lyù khaùc nhau. − Beänh vieän Nhaân daân Gia Ñònh ñaõ aùp duïng cho caùc beänh lyù: taêng tieát moà hoâi tay, vieâm taéc ñoäng maïch ngoaïi bieân maïn tính chi treân, traøn khí maøng phoåi töï phaùt, traøn maùu maøng phoåi, u trung thaát, u phoåi nhoû ngoaïi bieân chöa roõ baûn chaát [12].
− Beänh vieän Chôï Raãy aùp duïng phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc ñieàu trò caùc beänh: Vieâm taéc ñoäng maïch ngoaïi bieân maïn tính chi treân, ñoå moà hoâi tay, keùn khí phoåi vôõ, maùu ñoâng khoang maøng phoåi, u trung thaát, u phoåi [7, 8] − Beänh vieän Bình Daân: aùp duïng phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc ñieàu trò caùc beänh ñoå moà hoâi tay, vieâm taéc ñoäng maïch ngoaïi bieân maïn tính chi treân, môû cöûa soå maøng tim [10, 11]. − Beänh vieän Tröng Vöông: aùp duïng phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc caét thaàn kinh giao caûm ngöïc ñieàu trò ñoå moà hoâi tay [4]. − Beänh vieän Baïch Mai Haø Noäi: aùp duïng phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc caét chuoãi haïch giao caûm ngöïc ñieàu trò taêng tieát moà hoâi tay [2]. − Vaán ñeà coøn toàn taïi ñeán ngaøy nay: chöa coù moät nghieân cöùu naøo toaøn dieän veà phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc nhaèm tìm ra: Chæ ñònh phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc trong giai ñoaïn hieän nay phuø hôïp vôùi trình ñoä phaãu thuaät vieân vaø trang thieát bò y teá cuûa Vieät nam. Phaùc ñoà tieán haønh phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc. Trieån khai phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc trong caáp cöùu. Keá hoaïch ñaøo taïo phaãu thuaät vieân noäi soi loàng ngöïc. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Nguyeãn Maäu Anh, Nguyeãn Taán Cöôøng, Minoru Akiyama. Taøi lieäu höôùng daãn phaãu thuaät noäi soi. Beänh vieän Chôï Raãy, 1999: 6-13. 2. Nguyeãn Ngoïc Bích vaø cs. Caét noäi soi chuoãi haïch giao caûm ngöïc ñeå ñieàu trò beänh ra moà hoâi tay. Saùch baùo caùo hoäi nghò khoa hoïc nhaân kyû nieäm 100 naêm tröôøng ñaïi hoïc y Haø Noäi 2002:12-13. 3. Nguyeãn Theá Hieäp, Nguyeãn Coâng Minh vaø cs. Phaãu thuaät loàng ngöïc qua noäi soi. Coâng trình thöïc hieän taïi beänh vieän Nhaân daân Gia Ñònh 1999: 1-9. 4. Traàn Quang Huøng vaø cs. Ñaùnh giaù phöông phaùp ñieàu trò taêng tieát moà hoâi tay baèng phaãu thuaät caét thaàn kinh giao caûm ngöïc qua noäi soi. Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc phaãu thuaät noäi soi 2002:11-12. 5. Voõ Vaên Huy, Voõ Thò Lan, Hoaøng Troïng. Öng duïng SPSS for windows ñeå xöû lyù vaø phaân tích döõ kieän nghieân cöùu. Nhaø xuaát baûn khoa hoïc vaø kyõ thuaät 1997. 6. Nguyeãn Hoaøi Nam. Phaãu thuaät loàng ngöïc qua noäi soi. Beâïnh hoïc vaø ñieàu trò hoïc ngoaïi khoa Loàng ngöïc-Tim maïch. Nhaø xuaát baûn y hoïc 2002:233-250. 7. Huyønh Quang Khaùnh, Nguyeãn Coâng Minh, Nguyeãn Taán Cöôøng, Hoaøng Vaên Thieäp vaø cs. Moät soá kinh nghieäm böôùc ñaàu trong phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc taïi khoa ngoaïi Loàng ngöïc-Tim maïch beänh vieän Chôï Raãy. Y hoïc thaønh phoá Hoà Chí Minh, taäp 6, phuï baûn soá3-2002: 260-264. 8. Huyønh Quang Khaùnh, Nguyeãn Coâng Minh, Nguyeãn Taán Cöôøng, Hoaøng Vaên Thieäp vaø cs. ÖÙng duïng caét haïch thaàn kinh giao caûm ngöïc noäi soi trong taéc ñoäng maïch maõn tính chi treân. Y hoïc thaønh phoá Hoà Chí Minh, taäp 6, phuï baûn soá 3-2002: 272-276.
9. Nguyeãn Hoaøi Nam. Nhöõng caûi tieán trong ñieâu trò chöùng taêng tieát moà hoâi tay baèng phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc. Y hoïc thaønh phoá Hoà Chí Minh, taäp 7, phuï baûn soá1-2003: 26-30. 10. Hoà Nam. Ñieàu trò taêng tieát moà hoâi tay baêng phaãu thuaät caét haïch thaàn kinh giao caûm ngöïc qua ngaõ noäi soi . Luaän vaên toát nghieäp thaïc só 1999: 2-20. 11. Vaên Taàn. Caûi tieán phaãu thuaät noäi soi loàng ngöïc ñeå ñieàu trò chaûy moà hoâi tay. Toaøn vaên baùo caùo toång keát nghieân cöùu khoa hoïc vaø caûi tieán kyõ thuaät möôøi naêm taïi beänh vieän Bình Daân 2000 : 157-162. 12. Traàn Nhö Höng Vieät, Nguyeãn Hoaøi Nam vaø cs. Ñaùnh giaù keát quaû noäi soi loàng ngöïc. Y hoïc thaønh phoá Hoà Chí Minh, taäp 7, phuï baûn soá1-2003: 31-35. 13. Adel K. Ayed, Hassan J. Al-Din. The results of Thoracoscopic surgery for primary Spontaneous Pneumothorax. Chest , Volume 118, number 1, 2000 :1-7. 14. Adel K. Ayed. Bilateral Video-assisted thoracoscopic surgery for bilateral Spontaneous Pneumothorax. Chest , Volume 122, number 6, 2002 :1-7. 15. Anthony P. Yim. Thoracoscopic surgery. An overview, Video-assisted Thoracoscopic surgery workshop. 2nd Asian pacific Congress of endoscopic surgery 1995: 39-40. 16. Anthony P. Yim,Tak Wai Lee, Mohamad Bashar Izzat, Song Wan. Place of Videothoracoscopy in thoracic surgical practice.World J. surg.25,157- 161,2001. 17. Ari K. Leppaniemi. Thoracoscopy in chest trauma:An up date. Trauma 2001, 3: 111-117. 18. Bo-Young Kim, Bong-Suk Oh, Young-Kyu Park, Won-Chae Jang,Hong-Ju Suh,Young-Hyuk Im. Video-assisted thoracoscopic Sympathicotomy for primary palma hyperhidrosis. America journal of surgery , Volume 181, number 6 ,2001:1-6. 19. Claes G,Drott C, Gothberg G. Thoracoscopic Sympathectomy for arterial insufficiency. Eur. J. Surg. Suppl 1994; (572): 63-4. 20. Claes G,Drott C. Thoracoscopic Sympathectomy. Surgical technology international 1993: 79-81. 21. Daniel B. Jones, Nathanial J. Soper. Video-assisted surgery. The Washington manual of surgery 1997: 294. 22. George B. Kuzycz. Thoracoscopic contraindications and complications. Thoracoscopy for surgeons: Diagnostic and therapeutic 1995: 199-208. 23. Gregory A. Lowdermilk, Keith S. Naunheim. Thoracoscopic evaluation and treatment of thoracic trauma. Surgical clinis of North America, volume 80, number 5, 2000: 1-8. 24. Heuberger J. The indications for and results of video thoracoscopic sympathectomy. Dtsch Med Wochenschr, 7, jul- 2000; 125 (27): 17-21. 25. History of minimal invasive surgery. Minimally invasive surgery center- Mount Sinai School of Medicine 2003: 1-4. 26. Ivo Hanke, James M. Douglas . General approach to Video-assisted thoracoscopic surgery. Atlas of cardiothoracic surgery 1995: 541-545.
27. Jaydeep S. Shah, Lois L. Bready. History of thoracoscopy. Anesthesiology clinis of North America, volume 19, number 1, 2001: 1-8. 28. John A. Waldhausen, William S. Pierce, David B. Campbell. Thoracoscopy and video-assisted thoracic surgery. Surgery of the chest, sixth edition 1996: 191-200. 29. Johna S., Alkoraishi A., Taylor E., Derrick M., Bloch Jh.. Video-assisted thoracic surgery: Application and outcom. J. Soc. Laparoendosc. Surg. 1997; 1: 41-4. 30. Joseph B. Shrager, Larry R. Kaiser. Thoracoscopy. Text book of surgery, The biological basis of mordern surgical practic, fifteenth edition: 1806- 1814. 31. Kaushik Das, Martin Rothberg. Thoracoscopic surgery: Historical perspectives. Neuro. Surg. Focus 9(4) 2000: 1-4. 32. Lardinois D. Minimally invasive video-endoscopic sympathectomy by use of a transaxillary single port approach. Eur. J. Cardiothorac Surg. 01-Jan-2002; 21(1): 67-70. 33. Luis Marcelo Inaco Cirino, Angelo Fernander, et al. Diagnosis and treatment of mediastinal tumor by thoracoscopy . Chest , Volume 117, number 6 , June 2002 :1-13. 34. Mark J. Krasna, Xiaolong Jiao. Thoracoscopic Sympathectomy CTSNET Experts’ techniques, general thoracic experts’ techniques. Section editor; Mark K. Ferguson MD, 2002: 1-4. 35. Paige Latham, Kimberlie K. Dullye. Complication of thoracoscopy. Anesthesiology clinis of North America, volume 19, number 1, March 2001: 1-13. 36. Peter F. Ferson, Rodney J. Landreneau, Robert J. Keenan. Thoracoscopy: General principales and diagnostic procedures. Glenn’s Thoracic and Cardiovascular surgery. Sixth edition, vol. 1 1996: 191-206. 37. Robert J. Mckenna. Thoracoscopic evaluation and treatment of pulmonary disease. Surgical clinis of North America, volume 80, number 5, October 2000: 1-12. 38. Robert S. Dieter. The history of thoracoscopy. Thoracoscopy for surgeons: Diagnostic and therapeutic 1995. 39. Rodney J. Landreneau, Robert J. Keenan, Stephen R. Hazelrigg, Michael J. Mack, Keith S. Naunheim. Thoracoscopy for empyema and hemothorax. Chest , Volume 109, number 1 , Jan 1996 :1-10. 40. Scott j. Swanson, Hasan F. Batirel. Video-assisted thoracic surgery (VATS) resection for lung cancer. Surgical clinis of North America, volume 82, number 3, June 2002: 1-18. 41. Stephen R. Hazelrigg, Michael J. Mack, Paul Gordon. Thoracoscopy: Therapeutic procedures. Glenn’s Thoracic and Cardiovascular surgery. Sixth edition, vol. 1 1996: 207-230.