Trường phổ thông dân tộc bán trú: Sự nỗ lực sáng tạo cộng đồng để phát triển giáo dục bền vững vùng dân tộc miền núi - Nguyễn Hồng Thái

X· héi häc thùc nghiÖm<br /> 44<br /> Xã hội học, số 4(104), 2008<br /> <br /> <br /> <br /> Tr­êng phæ th«ng d©n téc b¸n tró - sù nç lùc<br /> s¸ng t¹o céng ®ång ®Ó ph¸t triÓn gi¸o dôc<br /> bÒn v÷ng vïng d©n téc vµ miÒn nói<br /> <br /> <br /> NguyÔn Hång Th¸i<br /> <br /> <br /> 1. LÞch sö ph¸t triÓn vµ øng xö cña c¸c thÓ chÕ x· héi<br /> LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn<br /> Tr­êng/líp D©n téc b¸n tró (theo c¸ch gäi cña LuËt gi¸o dôc) lµ tr­êng phæ<br /> th«ng t¹i vïng d©n téc vµ miÒn nói, cã häc sinh tiÓu häc vµ/trung häc c¬ së ¨n ë,<br /> häc tËp t¹i tr­êng chÝnh ë trung t©m x·. Trong thùc tÕ, m« h×nh cã nhiÒu tªn gäi<br /> kh¸c nhau: Néi tró d©n nu«i, B¸n tró d©n nu«i…<br /> Lo¹i h×nh tr­êng häc cã tæ chøc cho häc sinh ¨n ë t¹i tr­êng trung t©m<br /> x·/côm liªn x· ®· tù ph¸t h×nh thµnh rÊt sím vµo cuèi nh÷ng n¨m 1950 ®Çu 1960<br /> cho häc sinh tõ líp 1-4. §Õn thËp kû 70, 80 ®· cã mét sè ®iÓn h×nh tæ chøc ¨n ë<br /> tËp trung cho häc sinh cÊp 1, 2 nh­ M­êng Chïm - M­êng La - S¬n La; T¶ Ph×n -<br /> Yªn Minh - Hµ Giang… Tr­êng D©n téc b¸n tró ®­îc nh©n réng vµ ph¸t triÓn<br /> m¹nh vµo nöa cuèi nh÷ng n¨m 1980 - ®Çu thËp kû 90 t¹i miÒn nói phÝa B¾c, thêi<br /> ®iÓm xãa bá bao cÊp, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý x· héi (®©y lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn kinh<br /> tÕ x· héi cña qu¸ tr×nh x· héi hãa). C¸c tØnh miÒn Trung vµ T©y Nguyªn tæ chøc<br /> m« h×nh nµy muén h¬n, vµo ®Çu nh÷ng n¨m 2000.<br /> HiÖn nay, trong cÊu tróc gi¸o dôc vïng d©n téc vµ miÒn nói, theo Bé Gi¸o dôc<br /> vµ §µo t¹o cã h¬n 30 tØnh ë vïng nói phÝa B¾c, MiÒn Trung vµ T©y nguyªn cã tr­êng<br /> D©n téc b¸n tró. Sè l­îng häc sinh ­íc tÝnh t¹i 27 tØnh lµ 67.949, chñ yÕu lµ líp cuèi<br /> TiÓu häc vµ Trung häc c¬ së.<br /> øng xö cña c¸c thÓ chÕ x· héi<br /> LÞch sö h×nh thµnh, ph¸t triÓn chøng tá M« h×nh nµy lµ tèt trong ®iÒu kiÖn<br /> kinh tÕ x· héi hiÖn nay, nh»m ®¸p øng nhu cÇu häc tËp, n©ng cao d©n trÝ cña mét bé<br /> phËn häc sinh c¸c d©n téc miÒn nói. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu häc tËp, tr­íc hÕt c¸c gia<br /> ®×nh tù ph¸t cho con em theo häc t¹i ®iÓm tr­êng trung t©m x·. Sau ®ã, chÝnh quyÒn,<br /> céng ®ång, gia ®×nh häc sinh ngµy cµng nhËn thøc râ h¬n vÒ vai trß, hiÖu qu¶ cña m«<br /> h×nh trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn toµn diÖn, bÒn v÷ng c¸c vïng d©n téc vµ miÒn nói<br /> nªn cã chÝnh s¸ch hç trî cho con em ®Õn tr­êng.<br /> Tõ tù ph¸t ®Õn tù gi¸c lµ con ®­êng chuyÓn ®æi nhËn thøc, ®¸nh gi¸ cña ChÝnh<br /> quyÒn céng ®ång vµ gia ®×nh. Trªn c¬ së ®ã thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch hç<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh 45<br /> <br /> <br /> <br /> trî c¶ vÒ tinh thÇn vËt chÊt, nh»m ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña häc sinh.<br /> Tuy nhiªn trong thùc tÕ. M« h×nh nµy ph¸t triÓn ®­îc, tr­íc hÕt vµ chñ yÕu dùa<br /> vµo sù chñ ®éng s¸ng t¹o, ph¸t huy néi lùc cña céng ®ång c¸c D©n téc thiÓu sè.<br /> Trong gÇn 50 n¨m h×nh thµnh ph¸t triÓn cña m« h×nh nµy, ch­a cã mét v¨n<br /> b¶n ph¸p lý nµo cña Nhµ n­íc, c¸c Bé/Ngµnh quy ®Þnh râ chøc n¨ng, vai trß, nhiÖm<br /> vô vµ chÝnh s¸ch ®èi víi m« h×nh nµy. Mét sè v¨n b¶n chØ ghi nhËn, khuyÕn khÝch<br /> ho¹t ®éng cña m« h×nh.<br /> LuËt gi¸o dôc 2005 ch­¬ng III, môc 3 ®iÒu 61 trong môc lo¹i tr­êng ®Æc biÖt<br /> ghi: "Nhµ n­íc thµnh lËp tr­êng Phæ th«ng d©n téc néi tró, tr­êng Phæ th«ng d©n téc<br /> b¸n tró… nh»m gãp phÇn t¹o nguån ®µo t¹o c¸n bé cho c¸c vïng nµy". Thùc tÕ, m«<br /> h×nh nµy vÉn n»m trong ho¹t ®éng chung cña tr­êng phæ th«ng b×nh th­êng, chØ<br /> kh¸c cã bé phËn häc sinh ¨n ë t¹i tr­êng. Ch­a cã chÕ ®é, chÝnh s¸ch, quy chÕ g×<br /> chøng tá ®©y lµ lo¹i tr­êng chuyªn biÖt. Trong khi §iÒu lÖ nhµ tr­êng phæ th«ng<br /> kh«ng thÊy ghi lo¹i tr­êng nµy. Tån t¹i dai d¼ng nµy g©y nhiÒu khã kh¨n trong viÖc<br /> qu¶n lý vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña ngµnh gi¸o dôc.<br /> Tr­íc thùc tÕ ®ã, ChÝnh phñ, c¸c bé ngµnh, céng ®ång cÇn chñ ®éng nhËn thÊy<br /> kh«ng thÓ tiÕp tôc ®øng ngoµi cuéc, sím ban hµnh v¨n b¶n ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch trî<br /> gióp hîp lý, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ tr× ho·n ®­îc<br /> n÷a. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tr­êng/líp D©n téc b¸n tró ngµy cµng trë nªn v«<br /> cïng quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn vïng D©n téc vµ miÒn nói, gãp phÇn xãa<br /> ®ãi gi¶m nghÌo bÒn v÷ng, tiÕn tíi xãa bá sù c¸ch biÖt gi÷a c¸c vïng miÒn vµ gi÷a c¸c<br /> d©n téc.<br /> 2. C¬ chÕ tæ chøc qu¶n lý ®èi víi tr­êng D©n téc b¸n tró<br /> <br /> 2. 1. Tæ chøc, qu¶n lý cña ngµnh gi¸o dôc<br /> Tr­êng b¸n tró côm x·: Thùc hiÖn ë MiÒn Trung vµ T©y Nguyªn, tËp trung häc<br /> sinh tõ 4-6 x· cña huyÖn vÒ t¹i mét ®iÓm tr­êng, chÞu sù qu¶n lý cña Phßng gi¸o dôc.<br /> Häc sinh cã häc bæng. Tr­êng cã bÕp ¨n tËp trung, cÊp d­ìng, b¶o vÖ, y tÕ häc ®­êng<br /> … t­¬ng tù nh­ tr­êng Phæ th«ng d©n téc néi tró nh­ng ë møc thÊp h¬n.<br /> Tr­êng b¸n tró côm x· ®­îc thµnh lËp v× nhiÒu x· kh«ng tr­êng Trung häc c¬<br /> së (§¾c L¾c n¨m 2005 cßn 19/174 x· chiÕm gÇn 11% ch­a cã tr­êng trung häc c¬ së).<br /> Líp nhá, líp ghÐp còng kh«ng, v× thÕ ph¶i gom häc sinh vµo tr­êng b¸n tró côm<br /> x·Tham vÊn céng ®ång ®Òu thèng nhÊt ®©y lµ M« h×nh "b¸n tró TØnh nu«i". Vµ nÕu<br /> x· nµo còng cã tr­êng Trung häc c¬ së vµ cã häc bæng th× tr­êng b¸n tró côm x· sÏ tù<br /> tan v× häc sinh sÏ lùa chän häc t¹i x· m×nh.<br /> Tr­êng/líp b¸n tró t¹i x·: Lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt. Häc sinh b¸n tró häc<br /> chung víi c¸c häc sinh kh¸c. Kh«ng cã líp riªng, gi¸o viªn kiªm nhiÖm kh«ng cã phô<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 46 Khía cạnh giới trong phân công lao động gia đình<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> cÊp, kh«ng cã b¶o vÖ, cÊp d­ìng, y tÕ häc ®­êng… Tæ chøc ¨n ë, sinh ho¹t cho häc<br /> sinh rÊt ®a d¹ng, víi h×nh thøc 3 c¬ b¶n tån t¹i ®an xen nhau: ë nhµ l­u tró, céng<br /> ®ång ®ãng gãp ®­îc l­¬ng thùc, tæ chøc nÊu ¨n cho phÇn lín/tÊt c¶ häc sinh (Hµ<br /> Giang) - ®©y lµ M« h×nh lý t­ëng. Tr­êng chØ cã nhµ l­u tró. Häc sinh tù tóc vÒ l­¬ng<br /> thùc vµ nÊu ¨n, Tr­êng kh«ng trî gióp ®­îc g×. Häc sinh hoµn toµn tù tóc.<br /> 2. 2. Tæ chøc qu¶n lý cña nhµ tr­êng ®èi víi häc sinh:<br /> a. Tæ chøc häc tËp chÝnh khãa. Häc sinh b¸n tró häc cïng víi häc sinh kh¸c t¹i<br /> tr­êng ë trung t©m x·, vÒ sè m«n, sè buæi, sè tiÕt... chiÕm kho¶ng 10-60% häc sinh<br /> cña tr­êng. Lý do häc b¸n tró: BiÓu ®å 1 cho thÊy:<br /> - 85,8% häc b¸n tró lµ do th«n/b¶n kh«ng cã c¸c líp c¸c em ®ang häc. Muèn tiÕp<br /> tôc häc lªn cao, M« h×nh lµ sù lùa chän b¾t buéc cña häc sinh vµ gia ®×nh.<br /> <br /> - 80% häc b¸n tró víi lý do cã ®iÒu kiÖn häc tËp, thÇy c« tèt h¬n ë th«n b¶n.<br /> §iÒu nµy ph¶n ¸nh sù ®¸nh gi¸ vµ nguyÖn väng ®­îc h­ëng thô mét ®iÒu kiÖn häc<br /> tËp vµ chÊt l­îng gi¸o dôc tèt h¬n.<br /> - 50% häc b¸n tró v× nhµ xa, tøc 1/2 häc sinh kh«ng gÆp trë ng¹i vÒ kho¶ng<br /> c¸ch. Häc b¸n tró víi kú väng sÏ nhËn ®­îc chÊt l­îng häc tËp tèt.<br /> - NhËn ®Þnh trªn ®­îc cñng cè khi lý do thø t­ víi 16.3% häc b¸n tró ®Ó chuÈn<br /> bÞ theo häc D©n téc néi tró. Thùc tÕ, gÇn 1/5 sè gia ®×nh cã con ®ang häc b¸n tró,<br /> ®ång thêi cã con ®ang häc cao ®¼ng, ®¹i häc, D©n téc néi tró….<br /> - 4,5% ®i häc bëi lý do kh¸c, mµ thùc chÊt lµ ®­îc trî cÊp häc bæng.<br /> <br /> BÊt b×nh ®¼ng giíi kh¸ nghiªm träng (H'm«ng). N÷ th­êng chiÕm 10 - 35% häc<br /> sinh b¸n tró. (Sñng Thµi - Yªn Minh chØ cã 16 n÷/158 häc sinh b¸n tró).<br /> Phong tôc tËp qu¸n ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn sÜ sè häc sinh. TÕt ©m lÞch nghØ<br /> häc 15-20 ngµy. C«ng t¸c vËn ®éng rÊt khã kh¨n. "ë ®©y ®¸m ma, ®¸m c­íi c¶ xãm ®i<br /> 2-3 ngµy, thËm chÝ gia ®×nh, tr­ëng xãm cßn xin cho c¸c em nghØ häc. T×nh tr¹ng t¶o<br /> h«n cßn phæ biÕn, 16 tuæi ®· kÕt h«n råi". (PVS, nam, Chñ tÞch x·).<br /> T¹i §¾c L¾c, häc sinh b¶n ®Þa häc b¸n tró Ýt h¬n häc sinh di c­ tõ phÝa B¾c.<br /> Nguyªn nh©n cã thÓ lµ: 1/ ®ång bµo di c­ th­êng ë xa trung t©m x·. 2/ kinh tÕ cña<br /> céng ®ång di c­ th­êng kh¸ h¬n c¸c d©n téc b¶n ®Þa. 3/ ý thøc vÒ hiÖu qu¶ cña gi¸o<br /> dôc trong céng ®ång di c­ cã thÓ cao h¬n c¸c d©n téc b¶n ®Þa.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh 47<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BiÓu ®å 1: Lý do häc sinh häc D©n téc b¸n tró<br /> 100<br /> 85.8<br /> 90 80.1<br /> 80<br /> 70<br /> 60 50<br /> 50<br /> 40<br /> 30<br /> 16.3<br /> 20<br /> 6.9 4.5 4.5<br /> 10<br /> 0<br /> T¹i th«n b¶n Cã thÇy c«/®iÒu Nhµ xa Cã ng­êi quen ChuÈn bÞ ®Ó häc Kh«ng xin ®­îc Kh¸c<br /> kh«ng cã líp kiÖn häc tËp tèt gióp PTDT néi tró häc ë tr­êng<br /> ®ang häc h¬n ë th«n, b¶n PTDT NT<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> b. Tæ chøc ¨n ë cho häc sinh<br /> Häc sinh ®­îc ¨n ë tËp trung, cã nhµ l­u tró, bÕp ¨n, cÊp d­ìng chØ cã nhµ l­u<br /> tró, häc sinh tù nÊu ¨n. §­îc hç trî th­êng xuyªn: häc bæng, mét phÇn hoÆc toµn bé<br /> l­¬ng thùc, gi­êng chiÕu… §©y lµ c¸ch tæ chøc lý t­ëng. Häc sinh hoµn toµn ¨n ë tù<br /> tóc chiÕm kho¶ng 60%, víi nhiÒu h×nh thøc, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ céng<br /> ®ång vµ gia ®×nh, quan hÖ x· héi…<br /> VÒ n¬i ë: Cã tíi 43,4% häc sinh ë lÒu l¸n t¹m do gia ®×nh lµm. S¹p nøa, gi­êng<br /> chiÕu, ch¨n mµn tù tóc, kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh. häc sinh rÊt Ýt ngñ mµn.<br /> Cã 30.7% häc sinh ë nhê nhµ gi¸o viªn, ë trä hay ë nh÷ng ng«i nhµ nh­ tr¹m y<br /> tÕ, hîp t¸c x· mua b¸n, trô së x· cò kh«ng sö dông... 25,9% ë nhê nhµ hä hµng/ng­êi<br /> quen, ®iÒu kiÖn ¨n ë sÏ ®ì khã kh¨n, nguy hiÓm h¬n ë l¸n t¹m. C¸c em sinh ho¹t, ¨n<br /> chung víi chñ nhµ. Gióp ®ì chñ nhµ mét sè c«ng viÖc nh­ nÊu c¬m, tr«ng em…nh­<br /> mét thµnh viªn trong gia ®×nh.<br /> VÒ tæ chøc nÊu ¨n: 72.0% häc sinh tù nÊu ¨n dï cßn rÊt nhá. BÕp chØ lµ 3 hßn<br /> g¹ch/®¸ xÕp ë gãc nhµ. Nåi niªu, b¸t ®òa rÊt ®¬n s¬, mÊt vÖ sinh. Cã 28% ¨n chung<br /> víi thÇy c«, ng­êi quen/hä hµng…lµ mét h­íng tèt cÇn ®­îc ph¸t huy ®Ó h¹n chÕ<br /> nh÷ng nguy h¹i khi c¸c em ph¶i tù xoay së víi b÷a ¨n hµng ngµy.<br /> - ChÊt l­îng sèng, häc tËp cña häc sinh ®­îc ¨n ë tËp trung cao h¬n h¼n häc<br /> sinh ¨n ë tù tóc.<br /> - Häc sinh ë ph©n t¸n trong c¸c lÒu l¸n t¹m rÊt nguy hiÓm vµ kh«ng thÓ tæ chøc<br /> qu¶n lý, h­íng dÉn trong häc tËp vµ sinh ho¹t.<br /> - Bøa ¨n cña häc sinh ë møc tèi thiÓu vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm hÇu nh­ kh«ng<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 48 Khía cạnh giới trong phân công lao động gia đình<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> cã g×. "B÷a ¨n chØ cã mÌn mÐm vµ n­íc muèi ®un s«i. Rau xanh rÊt thiÕu, hµng th¸ng<br /> häc sinh chØ ®­îc ¨n vµi b÷a canh l¸c ®¸c rau " (PVS, N÷, Cao ®¼ng, hiÖu phã). Chç ë<br /> t¹m bî, xuèng cÊp qua tõng n¨m häc. §©y lµ bµi to¸n vÒ chÝnh s¸ch hç trî mµ lêi gi¶i<br /> cßn ch­a cã.<br /> - Ng­êi quen/hä hµng cho häc sinh ë nhê nªn ®­îc nh©n réng. §¶m b¶o an toµn<br /> cho häc sinh h¬n ë l¸n t¹m. §iÒu nµy gãp phÇn giao l­u v¨n hãa, giao tiÕp x· héi,<br /> ®iÒu cßn rÊt h¹n chÕ trong kh«ng gian ho¹t ®éng x· héi ë vïng d©n téc vµ miÒn nói.<br /> - Häc sinh tù nÊu ¨n rÊt khã kiÓm tra gi¸m s¸t vÖ sinh an toµn thùc phÈm, an<br /> toµn ch¸y næ. LuËt B¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em vµ môc tiªu gi¸o dôc toµn<br /> diÖn, ®ßi hái ph¶i cã ph­¬ng h­íng kh¾c phôc cµng nhanh cµng tèt viÖc ¨n ë, sinh<br /> ho¹t tù tóc.<br /> c. Tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng ngoµi giê cho häc sinh<br /> Häc sinh ¨n ë tËp trung: Tr­êng ph©n c«ng gi¸o viªn phô tr¸ch qu¶n tró, h­íng<br /> dÉn häc sinh trong giê tù häc vµ sinh ho¹t. LËp thêi gian biÓu cã hiÖu lÖnh<br /> trèng/kÎng ®èi víi tõng thêi gian sinh ho¹t.<br /> "S¸ng 5h30 kÎng tËp thÓ dôc. Sau ®ã vÖ sinh c¸ nh©n, 7h lªn líp häc buæi s¸ng.<br /> ChiÒu tõ 14h-15h30 häc sinh lªn líp tù häc. 15h30 c¸c em c«ng t¸c ®éi nh­ móa h¸t,<br /> tËp nghi thøc, thÓ dôc thÓ thao. Kho¶ng 17h häc sinh ¨n c¬m. 19h c¸c em tù häc vµ<br /> cã c« gi¸o trùc tuÇn qu¶n. 21h-22h c¸c em xem ti vi, xem phim". (TLN x·- tr­êng, n÷,<br /> cao ®¼ng, phô tr¸ch qu¶n tró)<br /> Tr­êng tæ chøc cho häc sinh bÇu ban qu¶n tró vµ tr­ëng buång ®Ó tù qu¶n lý.<br /> C¸c häc sinh nµy lµ nh©n tè qu¶n lý s©u s¸t nhÊt ®èi víi t©m t­, nguyÖn väng, diÔn<br /> biÕn t©m sinh lý cña häc sinh, ®Æc biÖt lµ n÷.<br /> "Tr­êng hîp c¸c em cã t×nh c¶m yªu ®­¬ng hay ®Þnh bá häc vÒ nhµ, nãi chung<br /> lµ cã vÊn ®Ò vÒ t©m t­ nguyÖn väng th× ban tù qu¶n cña häc sinh th­êng biÕt tr­íc vµ<br /> b¸o cho gi¸o viªn (…) Ngay tr­êng hîp häc sinh nam n÷ ngñ víi nhau nÕu kh«ng cã<br /> c¸c em b¸o th× lµm sao chóng t«i biÕt ®­îc(…). NÕu lµm tèt nhiÖm vô th× c¸c tr­ëng<br /> phßng do c¸c em bÇu ra sÏ gióp ®­îc rÊt nhiÒu cho c«ng t¸c qu¶n lý häc sinh". (PVS,<br /> Nam, Cao ®¼ng, phô tr¸ch qu¶n tró)<br /> Häc sinh ¨n ë tù tóc: tù qu¶n trong sinh ho¹t, tù häc ngoµi giê. ViÖc qu¶n lý,<br /> h­íng dÉn cña nhµ tr­êng, thÇy c« rÊt khã thùc hiÖn. Qu¶n lý quan hÖ cña häc sinh,<br /> ®Æc biÖt lµ n÷ víi thanh niªn bªn ngoµi gÆp nhiÒu khã kh¨n. do n¬i ë ph©n t¸n/ë<br /> chung víi d©n.<br /> - Nhµ l­u tró, bÕp ¨n tËp trung lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt c¬ b¶n ®Ó qu¶n lý tèt,<br /> ®¶m b¶o an toµn, sÜ sè vµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña häc sinh. V× thÕ, phÊn ®Êu cã<br /> nhµ l­u tró cho häc sinh ph¶i ®­îc ­u tiªn hç trî tr­íc nhÊt.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh 49<br /> <br /> <br /> <br /> - Sinh ho¹t v¨n hãa, tinh thÇn cña häc sinh t¹i tr­êng h¬n h¼n ë nhµ, th«n b¶n.<br /> - C¸c d©n téc (H'm«ng, Dao) cã tËp qu¸n yªu, quan hÖ giíi tÝnh t­¬ng ®èi<br /> tho¸ng vµ sím, ¶nh h­ëng ®Õn häc tËp, nhÊt lµ n÷. Qu¶n lý häc sinh n÷ lín tuæi lµ<br /> vÊn ®Ò nh¹y c¶m, nªn bè trÝ ë ngay gÇn gi¸o viªn n÷ ®Ó tiÖn gióp ®ì.<br /> - §Þa ph­¬ng ch­a trî gióp ®­îc vÒ ®Êt t¨ng gia c¶i thiÖn, s©n b·i, dông cô thÓ thao.<br /> - Nhµ tr­êng ch­a nhËn thøc hÕt tÝnh nguy h¹i, rñi do cña viÖc kiÕm cñi, sö<br /> dông nÊm rau rõng, ®i vÒ mét m×nh cña c¸c em n÷: ng·, c«n trïng ®éc ®èt, ngé ®éc,<br /> bÞ l¹m dung…lµ th­êng trùc vµ thùc tÕ ®· x¶y ra.<br /> 3. Nh÷ng chÝnh s¸ch trî gióp cho häc sinh<br /> 3.1. Hç trî c¬ së vÊt chÊt<br /> Nhµ l­u tró cho häc sinh: TØnh, huyÖn cè g¾ng huy ®éng mäi nguån lùc ng©n<br /> s¸ch, lång ghÐp c¸c dù ¸n, doanh nghiÖp, quèc tÕ… nh­ng kÕt qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ.<br /> Tr­êng hîp nh­ "C¸c ®ång chÝ cã thÓ lªn Lòng Có th× thÊy cã mét vµi ®¬n vÞ ë miÒn<br /> Nam hä x©y nhµ ë cho häc sinh" lµ kh«ng nhiÒu. (PVS, nam, ®¹i häc, Së Gi¸o dôc vµ<br /> §µo t¹o). H¬n n÷a, m« h×nh ph¸t triÓn nhanh nªn hç trî ngµy cµng nhiÒu khã kh¨n,<br /> lùc bÊt tßng t©m. "Ph¶i nãi r»ng tr­íc ®©y m« h×nh D©n téc b¸n tró Ýt nªn huyÖn hç<br /> trî ®­îc, mçi thø trÝch vµo mét tý nh­ng ®Õn nay cã 13/18 x· cã D©n téc b¸n tró th×<br /> huyÖn kh«ng lÊy ®©u ra ". (TLN cÊp huyÖn, nam, ®¹i häc, tr­ëng phßng gi¸o dôc).<br /> Nh÷ng x·, tr­êng cã nhµ l­u tró, bÕp ¨n cho häc sinh, hÇu hÕt lµ do céng ®ång<br /> kÕt hîp víi gia ®×nh lµm dÇn tõng b­íc trong thêi gian dµi.<br /> - Kinh nghiÖm c¸c ®Þa ph­¬ng cã nhµ l­u tró cho thÊy xãa lÒu l¸n t¹m, dùng<br /> nhµ ë cho häc sinh b»ng nguyªn vËt liÖu s½n cã, hoµn toµn cã thÓ lµm ®­îc, nÕu chÝnh<br /> quyÒn, céng ®ång huy ®éng ®­îc hîp lý c¸c nguån lùc.<br /> - Chñ tr­¬ng lång ghÐp víi tr­¬ng tr×nh dù ¸n kh¸c, khã thùc hiÖn do v­íng<br /> m¾c vÒ c¬ chÕ thanh quyÕt to¸n, cÇn cã c¬ chÕ ®Ó th¸o gì.<br /> - Tham vÊn céng ®ång: Nhµ ë kiªn cè cao tÇng cho häc sinh b¸n tró (Nµ ít -<br /> Mai Ch©u - S¬n La) lµ kh«ng hîp lý. Kh«ng cã nhµ vÖ sinh, bÕp vµ n­íc lªn tÇng. Häc<br /> sinh d©n téc kh«ng quen ë nhµ tÇng.<br /> 3. 2. Hç trî häc bæng- l­¬ng thùc<br /> Cã 62.2% häc sinh ®· tõng ®­îc hç trî. Trong ®ã cã: 77.1% b»ng tiÒn tõ chÝnh<br /> quyÒn c¸c cÊp; 30.7 % nhËn ®­îc sù hç trî l­¬ng thùc tõ x· - céng ®ång - 37.8% kh«ng<br /> nhËn ®­îc sù trî gióp nµo, hoµn toµn tù tóc (trªn thùc tÕ con sè nµy cã thÓ lín h¬n).<br /> Hç trî häc bæng: Tïy ®Þa ph­¬ng, häc bæng rÊt kh¸c nhau. Hµ Giang<br /> 45.000®/häc sinh/th¸ng trong 3 th¸ng gi¸p h¹t. HuyÖn Ph­íc S¬n 40.000®/häc<br /> sinh/th¸ng. §¾c L¾c c¸c x· ch­a cã tr­êng Trung häc c¬ së, häc sinh ®i trä häc ë x·<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 50 Khía cạnh giới trong phân công lao động gia đình<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> kh¸c ®­îc trî cÊp 90.000®/th¸ng… Häc sinh b¸n tró t¹i tÊt c¶ c¸c x· kh¸c kh«ng cã<br /> häc bæng.<br /> Hç trî l­¬ng thùc, tiÒn mÆt: Thùc hiÖn chñ yÕu t¹i x·, céng ®ång vµ rÊt ®a<br /> d¹ng. 10.000®/häc sinh/th¸ng; 30 kg ng«/häc kú cho häc sinh H'm«ng; tr¶ tiÒn ®iÖn<br /> sinh ho¹t 100.000®/th¸ng; hç trî ®ét xuÊt khi gi¸p h¹t, thiªn tai, mÊt mïa…<br /> X· - Céng ®ång hç trî ®­îc toµn bé l­¬ng thùc, bÕp ¨n (Hµ Giang) lµ m« h×nh lý<br /> t­ëng cÇn häc tËp nh©n réng. Quy tr×nh c¬ b¶n nh­ sau: H§ND x· ra nghÞ quyÕt, c¸c<br /> tæ chøc x· héi vËn ®éng tÊt c¶ c¸c gia ®×nh (trõ rÊt Ýt hé chÝnh s¸ch) ®ãng gãp l­¬ng<br /> thùc, tiÒn mÆt. Møc ®ãng gãp do tõng x· quy ®Þnh: chia b×nh qu©n theo hé/gãp theo<br /> diÖn tÝch canh t¸c c©y l­¬ng thùc. Sè l­¬ng thùc thu ®­îc ®ñ nu«i häc sinh, nu«i vµ<br /> tr¶ c«ng cho cÊp d­ìng, qu¶n lý. Cßn d­ dïng cho häc sinh ®i häc phæ cËp.<br /> - HÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ®Ò xuÊt, thùc hiÖn<br /> chÝnh s¸ch hç trî. "C¸n bé nµo th× phong trµo nÊy". Céng ®ång hoµn toµn cã thÓ hç<br /> trî ®ñ l­¬ng thùc cho häc sinh.<br /> - Häc bæng cßn rÊt h¹n chÕ, song lµ nç lùc to lín cña chÝnh quyÒn trî gióp häc<br /> sinh lóc gi¸p h¹t. N¬i kh«ng cã häc bæng, gi¸p h¹t bá häc tíi 30%.<br /> - Thñ tôc xÐt häc bæng t­¬ng ®èi chÆt chÏ, cã sù tham gia gi¸m s¸t cña d©n. Häc<br /> bæng kh«ng kiÓm so¸t, cã thÓ hiÖu qu¶ kh«ng cao. Mét sè häc sinh sö dông ®óng môc<br /> ®Ých mµ mua quÇn ¸o, son phÊn…<br /> - Tranh luËn ch­a ng· ngò trong céng ®ång nh»m ®Þnh ra thø tù ­u tiªn: trî<br /> gióp l­¬ng thùc tr­íc hay trî gióp c¬ së vËt chÊt tr­íc.<br /> - §Þa ph­¬ng tÝnh ®ång nhÊt d©n téc kh«ng cao (§¾c L¾c cã d©n téc b¶n ®Þa vµ<br /> di c­) gÆp nhiÒu khã kh¨n trong huy ®éng céng ®ång.<br /> 4. Vai trß, chÊt l­îng gi¸o dôc vµ hiÖu qu¶ cña tr­êng D©n téc b¸n tró.<br /> 4. 1. Vai trß cña M« h×nh trong cÊu tróc gi¸o dôc vïng d©n täc vµ miÒn nói<br /> M« h×nh ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho mét bé phËn häc sinh d©n téc ®­îc tiÕp tôc häc lªn<br /> cao.Tõ 7/2000 ViÖt Nam ®· ®¹t môc tiªu quèc gia Phæ cËp tiÓu häc. M« h×nh gãp phÇn<br /> ®¹t vµ gi÷ v÷ng ®­îc Phæ cËp tiÓu häc ®óng ®é tuæi. V× t¹i nhiÒu vïng, c¸c líp nh«, líp<br /> ghÐp t¹i th«n b¶n chØ cã ®Õn líp 3. kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c lµ häc b¸n tró.<br /> M« h×nh ®ãng vai trß cùc kú to lín. Häc sinh D©n téc b¸n tró chiÕm kho¶ng 15 -<br /> 60% häc sinh Trung häc c¬ së. Bµi häc Tuyªn Quang - tØnh miÒn nói ®Çu tiªn vµ thø<br /> 8 trong n­íc hoµn thµnh phæ cËp Trung häc c¬ së cho thÊy: "x©y dùng m« h×nh D©n<br /> téc b¸n tró lµ biÖn ph¸p ®ãng vai trß then chèt ®Ó ®¹t môc tiªu phæ cËp Trung häc c¬<br /> së " (B¸o Nh©n d©n 17/1/2002).<br /> Ph­¬ng thøc tiÕp cËn trªn c¬ së quyÒn, ®ßi hái trÎ em kh«ng chØ lµ ®èi t­îng mµ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh 51<br /> <br /> <br /> <br /> cßn lµ chñ thÓ cña c¸c quyÒn. Häc tËp lµ nhu cÇu vµ ®ßi hái chÝnh ®¸ng cña TrÎ em.<br /> M« h×nh lµ c¬ së thùc hiÖn quyÒn ®­îc häc tËp theo ®iÒu 28 C«ng ­íc quèc tÕ vÒ<br /> quyÒn TrÎ em: "TrÎ em cã quyÒn ®­îc häc tËp vµ Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o r»ng gi¸o<br /> dôc tiÓu häc lµ b¾t buéc vµ miÕn phÝ, khuyÕn khÝch tæ chøc nh÷ng h×nh thøc kh¸c<br /> nhau cña gi¸o dôc trung häc ®Õn ®­îc víi mäi trÎ em".<br /> TÝnh phæ biÕn lµ mét trong nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña quyÒn TrÎ em.<br /> NghÜa lµ, nÕu gi¸o dôc Trung häc c¬ së lµ tån t¹i th× mäi TrÎ em trong ®é tuæi ®Òu<br /> ®­îc vµ cã quyÒn thô h­ëng, kh«ng lo¹i trõ v× bÊt kú lý do nµo. Vµ M« h×nh lµ<br /> ph­¬ng thøc h÷u Ých nhÊt ®Ó thùc hiÖn quyÒn nµy t¹i vïng d©n téc vµ miÒn nói. M«<br /> h×nh lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt hiÖn thùc ®Ó chÝnh quyÒn c¸c cÊp vµ céng ®ång thùc hiÖn<br /> tèt LuËt B¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc TrÎ em, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ<br /> trÝ lùc vµ thÓ lùc ®èi víi häc sinh vïng d©n téc vµ miÒn nói.<br /> 4. 2. HiÖu qu¶, chÊt l­îng gi¸o dôc:<br /> §¸nh gi¸ chÝnh x¸c chÊt l­îng gi¸o dôc cña M« h×nh, ph¶i ¸p dông hÖ thèng<br /> tiªu chuÈn phï hîp víi mÆt b»ng gi¸o dôc vïng d©n téc vµ miÒn nói. §Ó c«ng b»ng,<br /> ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®­îc ¸p dông. Häc sinh vµ gi¸o viªn so s¸nh häc D©n téc b¸n<br /> tró víi häc t¹i th«n b¶n vµ häc D©n téc néi tró.<br /> So víi häc t¹i th«n b¶n: 75,6 % häc sinh vµ 80.0% gi¸o viªn ®¸nh gi¸ chÊt<br /> l­îng häc tËp lµ tèt h¬n. V× thÕ, mét sè gia ®×nh dï khã kh¨n vÉn cho con em theo<br /> häc D©n téc b¸n tró ngay tõ n¨m líp mét. So víi häc tËp t¹i th«n b¶n: 7/8 c¸c c«ng<br /> viÖc ®­a ra ®­îc häc sinh ®¸nh gi¸ lµ häc D©n téc b¸n tró thuËn lîi h¬n. Trong ®ã 3<br /> môc tiªu hµng ®Çu cña gi¸o dôc ®­îc ®¸nh gi¸ thuËn lîi h¬n rÊt nhiÒu lµ: "häc<br /> tiÕng phæ th«ng" cã 85%; viÖc "®¹t kÕt qu¶ häc tËp tèt h¬n" cã 75,6% ; "®i häc ®ñ<br /> buæi ®ñ giê " cã 73,6 %.<br /> 4. 3. Nh÷ng hiÖu qu¶ x· héi kh¸c:<br /> M« h×nh lµ ®iÒu kiÖn, ph­¬ng thøc ®Ó xãa bá c¸ch biÖt gi÷a c¸c d©n téc. nhÊt lµ<br /> n¬i nh¹y c¶m nh­ T©y Nguyªn. ý kiÕn cña Chñ tÞch x· t¹i §¾c L¾c: "X· cã 4/10 th«n<br /> ng­êi H'm«ng di c­ vµo, chiÕm kho¶ng 40% d©n sè. Häc sinh b¸n tró chñ yÕu ë 4<br /> th«n nµy. HiÖn nay kh«ng cã mét c¸n bé x· nµo ng­êi H'm«ng. NÕu kh«ng cã M«<br /> h×nh th× kh«ng biÕt ®Õn bao giê míi cã ng­êi H'm«ng ®ñ tr×nh ®é ®Ó c¬ cÊu vµo l·nh<br /> ®¹o x·". Theo ®ã, sù v÷ng m¹nh, n¨ng lùc cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së phô thuéc<br /> nhiÒu vµo chÊt l­îng, sù ph¸t triÓn cña m« h×nh.<br /> M« h×nh lµ nguån häc sinh cho tr­êng D©n téc néi tró, cung cÊp ®éi ngò trÝ<br /> thøc, c¸n bé l·nh ®¹o ®Þa ph­¬ng. Cã x· toµn bé l·nh ®¹o ®Òu häc tõ tr­êng D©n téc<br /> b¸n tró. H¬n 17% gia ®×nh häc sinh b¸n tró còng cã con ®ang häc ë xa (§¹i häc, cao<br /> ®¼ng, d©n téc néi tró…) M« h×nh t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh n÷ c¸c d©n téc häc lªn<br /> cao - lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó gi¶m thiÓu bÊt b×nh ®¼ng giíi trong x· héi vµ hÖ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 52 Khía cạnh giới trong phân công lao động gia đình<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> thèng chÝnh trÞ c¬ së. "Häc sinh n÷ häc cao th× gia ®×nh còng kh¸ h¬n" hay "Cã x· t×m<br /> n÷ cã tr×nh ®é ®Ó phô tr¸ch Héi Phô n÷ còng khã" lµ nh÷ng ý kiÕn th­êng gÆp.<br /> M« h×nh lµ ®iÒu kiÖn giao l­u v¨n hãa, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®oµn kÕt c¸c d©n<br /> téc. N¾m v÷ng tiÕng phæ th«ng, quen dÇn víi phong c¸ch, lèi sèng, ph­¬ng thøc sinh<br /> ho¹t tËp thÓ, t¸c phong hµnh chÝnh giê giÊc…lµ nh÷ng hiÖu qu¶ x· héi mµ kh«ng<br /> ph¶i mäi n¬i mäi lóc ®Òu cã c¬ héi truyÒn thô cho häc sinh d©n téc.<br /> 5. KÕt luËn - khuyÕn nghÞ:<br /> 5. 1. KÕt luËn<br /> Tr­êng/líp D©n téc b¸n tró ®ang tån t¹i, ph¸t triÓn lµ mét tÊt yÕu lÞch sö. Võa<br /> lµ ®ßi hái võa lµ gi¶i ph¸p ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn gi¸o dôc.<br /> M« h×nh kh¼ng ®Þnh con ®­êng ph¸t triÓn gi¸o dôc b»ng néi lùc céng ®ång, lµ mét<br /> tiÕn tr×nh phï hîp víi xu h­íng phi tËp trung hãa, víi QuyÒn con ng­êi vµ QuyÒn trÎ<br /> em, phï hîp víi qu¸ tr×nh ®a d¹ng hãa c¸c nguån lùc nh»m ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn<br /> v÷ng.<br /> Tr­êng/líp D©n téc b¸n tró lµ sù nç lùc s¸ng t¹o, ph¸t huy néi lùc, cã sù hç trî<br /> cña c¸c thÓ chÕ x· héi, lµm cho TrÎ em tiÕp cËn ®­îc víi gi¸o dôc, n©ng cao chÊt<br /> l­îng häc tËp, gãp phÇn ph¸t triÓn toµn diÖn trÎ c¸c D©n téc thiÓu sè. Kinh nghiÖm,<br /> nh÷ng bµi häc cña M« h×nh hoµn toµn cã thÓ nh©n réng tíi c¸c khu vùc cã ®iÒu kiÖn<br /> kinh tÕ x· héi t­¬ng tù ë trong vµ ngoµi n­íc.<br /> Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh, M« ®· nhËn ®­îc sù quan t©m hç trî tõ<br /> c¸c thiÕt chÕ X· héi, song lµ ch­a ®ñ, ch­a t­¬ng xøng víi hiÖu qu¶, vai trß vµ nh÷ng<br /> chøc n¨ng x· héi mµ nã ®ang ®¶m nhËn. ChÝnh phñ, c¸c bé ngµnh, chÝnh quyÒn c¸c<br /> cÊp, ph¶i cã thÓ chÕ ph¸p lý, hÖ thèng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p hç trî ®Ó M« h×nh ngµy<br /> cµng ph¸t triÓn, thùc hiÖn nhiÖm vô lÞch sö lµ ®em tri thøc v¨n hãa, t¹o ®iÒu kiÖn<br /> cho 54 D©n téc anh em ph¸t triÓn ®ång ®Òu vµ hiÖn ®¹i.<br /> 5. 2. KhuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch<br /> ChÝnh s¸ch ®èi víi tr­êng D©n téc b¸n tró ph¶i lµ bé phËn cÊu thµnh trong<br /> tæng thÓ hÖ thèng chÝnh s¸ch d©n téc cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, gãp phÇn bæ sung, hoµn<br /> thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch víi vïng d©n téc vµ miÒn nói.<br /> ChÝnh s¸ch chung:<br /> ChÝnh phñ cÇn x¸c ®Þnh vµ lµm cho c¸c tæ chøc Quèc tÕ quan t©m ®Õn TrÎ em<br /> thÊy r»ng: M« h×nh lµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ, phï hîp víi bèi c¶nh hiÖn nay, cã t¸c dông<br /> tÝch cùc trong viÖc thùc hiÖn QuyÒn TrÎ em. Ph¸t triÓn gi¸o dôc l©u dµi lµ "®em<br /> tr­êng ®Õn víi TrÎ em, chø kh«ng ph¶i kÐo trÎ ®Õn tr­êng". V× thÕ, më c¸c ®iÓm<br /> tr­êng, líp ghÐp t¹i th«n b¶n ph¶i lu«n ®­îc qu¸n triÖt vµ ­u tiªn.<br /> Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cã v¨n b¶n ph¸p lý quy ®Þnh râ chøc n¨ng, vai trß,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh 53<br /> <br /> <br /> <br /> nhiÖm vô cña tr­êng/líp cã häc sinh d©n téc b¸n tró. §iÒu lÖ tr­êng phæ th«ng còng<br /> ph¶i cã nh÷ng quy cô thÓ ®èi víi m« h×nh nµy. Bé KÕ ho¹c ®Çu t­, Bé Tµi chÝnh cÇn<br /> cã kho¶n môc ph©n bæ nguån vèn cho M« h×nh, nÕu cÇn cã thÓ ®­a vµo ch­¬ng tr×nh<br /> môc tiªu Quèc gia.<br /> Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Bé Y tÕ, ñy ban D©n sè - Gia ®×nh vµ TrÎ em, Bé C«ng<br /> an, Uû Ban D©n téc… ra th«ng t­ liªn Bé vÒ c«ng t¸c ch¨m sãc y tÕ, phßng dÞch, an<br /> ninh an toµn… cho M« h×nh.<br /> Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o t¨ng c­êng xuÊt b¶n s¸ch gi¸o khoa, tµi liÖu, b¨ng<br /> h×nh b»ng tiÕng d©n téc/song ng÷, gióp häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc vµ hßa hîp v¨n<br /> hãa.<br /> ChÝnh s¸ch hç trî c¬ së vËt chÊt:<br /> Tõ gãc ®é qu¶n lý vµ yªu cÇu ph¸t triÓn toµn diÖn cña häc sinh, hç trî x©y dùng<br /> nhµ l­u tró, bÕp ¨n ph¶i lµ chÝnh s¸ch ­u tiªn tr­íc nhÊt (tr­íc hÕt lµ nhµ l­u tró).<br /> NÕu chÝnh quyÒn ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc, cÇn ban hµnh th«ng t­ liªn bé, h­íng dÉn<br /> c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn chñ tr­¬ng x· héi hãa. Ph¶i cã "c©y gËy ph¸p lý" th× ®Þa<br /> ph­¬ng míi cã chÝnh s¸ch thùc hiÖn cô thÓ.<br /> C¸c c«ng tr×nh nh­ nhµ vÖ sinh, nguån n­íc s¹ch, tËn dông c¸c nhµ kho, hîp<br /> t¸c x· mua b¸n, trô së cò… cho häc sinh ë. Hä hµng/ng­êi th©n cho ë nhê lµ mét<br /> ph­¬ng thøc tèt ®Ó xãa bá lÒu l¸n t¹m, ®¶m b¶o an toµn cho häc sinh.<br /> Hç trî häc bæng cho häc sinh: ChÝnh phñ cã QuyÕt ®Þnh cÊp häc bæng nh­ dù<br /> th¶o:130.000®/häc sinh/th¸ng trong 9 th¸ng häc, tõ nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ<br /> tèt nhÊt. NÕu ng©n s¸ch khã kh¨n th× cÊp theo møc: 80.000®-90.000®/häc sinh/th¸ng<br /> trong 9 th¸ng. §©y lµ møc sèng tèi thiÓu ®­îc tÝnh trªn c¬ së sau:<br /> L­¬ng thùc: 13kg g¹o/häc sinh/th¸ng x 4000®/kg = 52.000®.<br /> TiÒn thøc ¨n: 1000®/häc sinh/ngµy x 26 ngµy = 26.000®.<br /> ThÊp nhÊt th× ChÝnh phñ còng hç trî cho häc sinh trong 5 th¸ng theo møc<br /> 80.000®/th¸ng/häc sinh. Vµ cã v¨n b¶n chØ ®¹o c¸c tØnh hç trî thªm 4 th¸ng cßn l¹i<br /> cïng víi møc ®ã tõ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng.<br /> NÕu ng©n s¸ch kh«ng cho phÐp, th× ph¶i cã v¨n b¶n h­íng dÉn c¸c x· huy ®éng<br /> l­¬ng thùc tõ céng ®ång. Kinh nghiÖm Hµ Giang lµ khã cã thÓ lµm tèt h¬n<br /> Mét sè chÝnh s¸ch trî gióp kh¸c:<br /> - Phèi hîp víi y tÕ, D©n sè - Gia ®×nh vµ TrÎ em ban hµnh quy ®Þnh h­íng dÉn<br /> c«ng t¸c kiÓm tra vÖ sinh, an toµn thùc phÈm, y tÕ dù phßng... Cã thÓ sö dông y tÕ<br /> th«n b¶n.<br /> - Ký víi c«ng an x· v¨n b¶n ®¶m b¶o an toµn trËt tù t¹i ®iÓm tr­êng. Tr¸nh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 54 Khía cạnh giới trong phân công lao động gia đình<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> nh÷ng tÖ n¹n x· héi cã thÓ len lái vµo häc ®­êng.<br /> - Tr­êng cã néi quy phßng chèng ch¸y næ. So¹n th¶o tµi liÖu h­íng dÉn, tæ chøc<br /> häc sinh ®Ó gióp ®ì nhau khi ®i rõng, t¾m suèi, ®i vÒ nhµ…<br /> - Ph©n c«ng, vËn ®éng c¸c ban ngµnh, doanh nghiÖp ®ì ®Çu, trî gióp.<br /> - VËn ®éng phong trµo kÕt nghÜa víi x· - tr­êng, huyÖn ë c¸c tØnh, thµnh phè<br /> miÒn xu«i, t×m kiÕm sù trî gióp quèc tÕ.<br /> - Cã chÝnh s¸ch ­u tiªn hç trî ®Æc biÖt ®èi víi con em c¸c d©n téc cã sè l­îng Ýt,<br /> ch­a ph¸t triÓn, ®Þnh c­ ë biªn giíi. Trî gióp, ch¨m sãc ®Æc biÖt víi nhãm häc sinh<br /> nhá tuæi míi tho¸t ly th«n b¶n, tr¸nh hôt hÉng vÒ t©m lý t×nh c¶m.<br /> - VËn ®éng xãa bá nh÷ng ®Þnh kiÕn vÒ giíi, tôc t¶o h«n, gi¶m thiÓu bÊt b×nh<br /> ®¼ng giíi trong häc ®­êng.<br /> - TØnh, huyÖn cã chñ tr­¬ng, x· cÊp ®Êt cho häc sinh t¨ng gia c¶i thiÖn, cã s©n<br /> tËp thÓ thao. §oµn x· kÕt hîp víi §oµn tr­êng hç trî cho häc sinh dông cô, ph­¬ng<br /> tiÖn thÓ dôc thÓ thao, v¨n nghÖ…<br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 1. C«ng ­íc Quèc tÕ vÒ QuyÒn TrÎ em. 2002. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia.<br /> 2. LuËt Gi¸o dôc, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ trÎ em .2004. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia<br /> 3. Christian Salazar Volkmann. 2004, "Nh÷ng ®iÓm më vµ th¸ch thøc c¬ b¶n víi ph­¬ng thøc<br /> lµm ch­¬ng tr×nh dùa trªn c¬ së quyÒn con ng­êi cho phô n÷ vµ trÎ em ë ViÖt Nam", Nhµ<br /> xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia.<br /> 4. NguyÔn Hång Th¸i & Ph¹m §ç NhËt Th¾ng. 2005. Ch¨m sãc trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc<br /> biÖt khã kh¨n dùa vµo céng ®ång - Nh÷ng c¬ së x· héi vµ th¸ch thøc. T¹p chÝ X· héi häc,<br /> sè 4-2005.<br /> 5. An Kiªn. 2005: "B¸n tró d©n nu«i nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra". B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i, ngµy<br /> 05.6.2005.<br /> 6. §Æng S¸u. 2005: "Hµ Giang ph¸t triÓn hÖ thèng tr­êng néi tró vµ b¸n tró d©n nu«i". B¸o<br /> Nh©n d©n, ngµy 12.5.2005.<br /> 7. Hïng HËu. 2005: "N¬i khëi nguån cña lo¹i h×nh gi¸o dôc néi tró d©n nu«i". B¸o Hµ<br /> Giang, sè Xu©n Êt DËu 2005<br /> 8. Lôc V¨n To¸n. 2005: "M« h×nh tr­êng néi tró d©n nu«i". B¸o Nh©n d©n, ngµy 17.4.2005.<br /> 9. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña chÝnh phñ liªn quan tíi ph¸t triÓn gi¸o dôc cho c¸c<br /> vïng d©n téc vµ miÒn nói.<br /> 10. Kû yÕu héi th¶o "ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn tr­êng líp b¸n tró d©n nu«i ë vïng<br /> d©n téc thiÓu sè". Bé GDTHN&§T, 8-2004.<br /> <br /> 11. ViÖn nghiªn cøu ph¸t triÓn Gi¸o dôc. H, 1998: "§Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn gi¸o<br /> dôc vµ ®µo t¹o cho c¸c vïng ®«ng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè vïng miÒn nói phÝa B¾c".<br /> B¸o c¸o cuèi cïng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />