truy tìm căn nguyên tăng trưởng: phần 1

Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com<br /> Sự kiện thứ nhất: Cách đây vài ba năm, hàng tuần, Đài Truyền hình Việt Nam<br /> phát một chương trình với cái tên rất “hot”: “Làm giàu không khó”. Một cái “tít”<br /> mang tính cổ động cao, truyền cảm hứng mạnh. Và có phần nào đó nhạo báng<br /> (những cá nhân, và cả những dân tộc mãi chưa thoát được nghèo). Khoảng một<br /> năm nay, không hiểu vì lý do gì, chương trình đó không thấy được phát sóng nữa.<br /> Thật đáng tiếc. Khán giả mất một chương trình hiếm có trên đời (có lẽ chỉ có ở Việt<br /> Nam) dạy cách làm giàu mà không phải tốn công, tốn sức, đặc biệt là ít phải động<br /> não (vì các mẹo làm giàu đã có sẵn, cứ thế mà dùng).<br /> Sự kiện thứ hai: Nền kinh tế thế giới hiện đang lâm vào cuộc khủng hoảng trầm<br /> trọng “trăm năm có một”, như nhiều nhà kinh tế hạng nhất, cỡ như Alan<br /> Greensphan, cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ hay GS. Paul Krugman, nhà<br /> kinh tế vừa đoạt giải Noben, người được mệnh danh là “nhà cảnh báo khủng hoảng<br /> của thế giới” xếp hạng.<br /> Sau khi chịu tổn thất nhiều ngàn tỷ USD, cả thế giới đang phải hè nhau hợp sức,<br /> góp hàng mấy chục ngàn tỷ USD để “cứu nạn”. Nhưng kết quả cho đến bây giờ vẫn<br /> còn khá mờ mịt. Đến mức hình dạng chu kỳ khủng hoảng, người thì dự đoán dạng<br /> chữ V (nghĩa là một khi kinh tế thế giới xuống đến đáy thì sẽ vọt lên ngay), người<br /> thì dự đoán dạng chữ U (kinh tế thế giới sẽ nằm bẹp ở đáy một thời gian rồi mới<br /> ngóc lên được); còn không ít kẻ “bi quan” thì dự đoán dạng chữ L (sẽ nằm bẹp rất<br /> lâu).<br /> Khi đặt hai sự kiện đó gần nhau, bật lên chủ đề cuốn sách mà các bạn đang cầm<br /> trên tay – cuốn Truy tìm căn nguyên tăng trưởng: Làm giàu thật sự dễ hay khó?<br /> Tại sao nhân loại ngàn đời loay hoay với bài toán tăng trưởng kinh tế mà cho đến<br /> nay, trong số hơn 200 quốc gia trên trái đất, chỉ có chừng hơn ba chục quốc gia, với<br /> chừng ¼ dân số thế giới được coi là đã trở thành giàu? Căn nguyên là ở đâu?<br /> Tinh thần của cuốn sách là rõ ràng: tăng trưởng là một bài toán khó, thậm chí<br /> rất khó. Giải nó, trật dễ hơn trúng.<br /> Tinh thần là vậy, song thông điệp của cuốn sách lại không bi quan: tăng trưởng<br /> “đàng hoàng”, nghĩa là tăng trưởng không trồi sụt, không “chộp giật”, tăng trưởng<br /> đủ lâu bền, là thứ mà mỗi nước đều có thể đạt được, miễn là …<br /> Và toàn bộ nội dung cuốn sách ẩn sau chữ “miễn là” đó.<br /> Tác giả cuốn sách, William Easterly, một nhà kinh tế học khá nổi tiếng trên thế<br /> giới, từng nhiều năm làm việc cho Ngân hàng Thế giới, do vậy, cũng biết khá nhiều<br /> về nền kinh tế Việt Nam, đặt cho mình nhiệm vụ “truy tìm căn nguyên tăng<br /> trưởng”. Nghĩa là ông phải lật lại ít nhất là các lý thuyết, các mô hình tăng trưởng<br /> chủ yếu có trên thế giới, trong đó có nhiều cái đã trở thành “kinh điển”. Khi làm<br /> <br /> công việc đó, ông phải mổ xẻ từng yếu tố được các lý thuyết và kinh nghiệm coi là<br /> “lực lượng quyết định tăng trưởng” – vốn, viện trợ, giáo dục, công nghệ, kiểm soát<br /> dân số, v.v. – để xem có thực vậy không. Và thật oái oăm là trong hầu như tất cả các<br /> trường hợp, câu trả lời đều là “tưởng ‘dậy’ mà không phải ‘dậy’”.<br /> Easterly viết: “Không có một công thức thần kỳ nào có thể biến một người nghèo<br /> trở nên giàu có. Viện trợ, đầu tư, giáo dục, kiểm soát dân số, điều chỉnh chính sách<br /> cho vay hay xóa nợ đều không phải là liều thuốc tiên cho tăng trưởng”. Và chính<br /> ông tự trả lời: “Nguyên nhân là do các công thức nêu trên đã không dựa trên<br /> nguyên tắc cơ bản của kinh tế học: đó là con người hành động vì động cơ”.<br /> Động cơ đó ở đâu ra? Tại sao mọi người, mọi dân tộc đều có khát vọng thoát<br /> nghèo mà lại không có động cơ tăng trưởng “đàng hoàng”? Cái gì làm cho quá trình<br /> chuyển hóa khát vọng làm giàu thành động cơ tăng trưởng không thể thực hiện<br /> được?<br /> Những câu hỏi này mới đích thực là trọng tâm của cuốn sách.<br /> Các bạn hãy tự tìm câu trả lời trong cuốn sách. Chắc chắn đó là việc rất đáng<br /> làm. Tôi cho rằng nhiều gợi ý quan trọng, thậm chí, có những gợi ý mang tính khai<br /> mở đã được đưa ra. Easterly đã khảo sát cách thức một số chính phủ ngăn cản thị<br /> trường tự do, tạo ra những động lực hủy hoại tăng trưởng – như tham nhũng và hối<br /> lộ, sự thao túng của các nhóm lợi ích, sự bất bình đẳng và tình trạng phân biệt đối<br /> xử, v.v. Ông cho rằng đây chính là những yếu tố “bóp chết tăng trưởng”, làm cho<br /> nhiều nền kinh tế, dù có rất nhiều nỗ lực, vẫn mãi không ngóc đầu lên được.<br /> Nhưng đúng như chính tác giả cuốn sách trần tình, “chỉ ra thất bại rất dễ dàng,<br /> nhưng để đưa ra ý tưởng thành công thì lại là một việc không đơn giản”. Nhiều thế<br /> hệ các nhà kinh tế đã vật lộn với thách thức này. Thất bại có vẻ nhiều hơn. Song<br /> không thể nghi ngờ xu hướng chủ đạo lại nghiêng về thắng lợi.<br /> Đơn giản vì loài người ngày càng thông minh hơn. Vì ngay cả đối với những dân<br /> tộc còn kém phát triển ngày hôm nay, như tác giả viết “cũng có những lợi thế hơn<br /> người đi trước, vì (i) chúng ta đã có 40 năm kinh nghiệm để có thể rút ra thành<br /> công và thất bại; (ii) khoa học kinh tế đã xây dựng thành công các công cụ phân<br /> tích, giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn vào tăng trưởng”.<br /> Một cái nhìn lạc quan. Nhưng không hoang tưởng.<br /> Cuốn sách này được dịch ra tiếng Việt tại thời điểm này là rất đúng lúc. Chúng<br /> ta đang vật lộn với mục tiêu tăng trưởng. Nền kinh tế nước ta đã trải qua giai đoạn<br /> tăng trưởng được coi là “đáng tự hào” – hay khiêm tốn cũng là “đáng khích lệ”<br /> trong hơn vài chục năm đổi mới vừa qua. Nhưng hai năm thử thách trong môi<br /> trường hội nhập kinh tế quốc tế với tư cách thành viên WTO vừa qua cho thấy rõ đó<br /> là sự tăng trưởng còn nặng về chiều rộng, dựa vào khai thác tài nguyên và lao động<br /> thiếu kỹ năng, chưa định hướng chất lượng và do đó, còn thiếu bền vững. Giữa một<br /> thế giới cạnh tranh khốc liệt, thách thức tăng trưởng đối với nền kinh tế lạc hậu đi<br /> sau nặng gấp bội phần. Có thể nói nền kinh tế nước ta đang bước vào một giai đoạn<br /> thách thức mới.<br /> <br /> Hy vọng – và – tin rằng cuốn sách Truy tìm căn nguyên tăng trưởng sẽ là một<br /> người bạn tốt của chúng ta, sẽ đồng hành “vượt qua thử thách” cùng với chúng ta<br /> trong giai đoạn đầy cam go trước mặt.<br /> Xin trân trọng giới thiệu cùng các bạn!<br /> Hà Nội, tháng 3 năm 2009<br /> PGS.TS. Trần Đình Thiên<br /> Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam<br /> <br />