Truyền thuyết và huyền thoại Thời Hùng Vương: Phần 2

Chia sẻ: Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:142

Thêm vào BST

Báo xấu

113
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung của phần 1 Tài liệu Thời Hùng Vương qua truyền thuyết và huyền thoại, phần 2 giới thiệu tới người đọc các nội dung: Truyền thuyết trầu cau, sự tích dưa hấu, sự tích đầm nhất dạ, văn học nghệ thuật thời Hùng Vương, Sơn Tinh Thủy Tinh. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Truyền thuyết và huyền thoại Thời Hùng Vương: Phần 2

Chöông IV: TRUYEÀN THUYEÁT TRAÀU CAU “Mieáng traàu laø ñaàu caâu chuyeän” Thaønh ngöõ Vieät Nam HUYEÀN THOAÏI TRAÀU CAU T VAØ NEÀN VAÊN HIEÁN THÔØI HUØNG VÖÔNG aát caû caùc truyeàn thuyeát lieân quan ñeán lòch söû thôøi Huøng ñeàu baét ñaàu baèng caâu: “Vaøo thôøi Huøng Vöông thöù...” hoaëc trong coát truyeän ñeàu nhaéc tôùi söï hieän dieän cuûa vua Huøng. “Truyeàn thuyeát Traàu Cau” thuoäc vaøo loaïi thöù hai (Tröø “Tröông Chi”, “Thaïch Sanh” thuoäc veà vaên hoïc thôøi Huøng, khoâng phaûi truyeàn thuyeát lòch sö,û neân khoâng coù söï hieän dieän cuûa vua Huøng). Trong “Traàu Cau”, nieân ñaïi ghi nhaän vaøo thôøi thöôïng coå, nhöng laïi nhaéc tôùi vua Huøng. Do ñoù, coù theå khaúng ñònh raèng: Khi ngöôøi Vieät duøng traàu cau thì traàu cau ñaõ coù tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI vaø sau Huøng Vöông thöù I. Traàu Cau moät nghi thöùc trong giao tieáp cuûa ngöôøi Vieät thôøi Huøng Vöông, coù tröôùc baùnh Chöng baùnh Daày maø daáu aán coøn ñeå laïi ñeán taän baây giôø, chính laø thoùi quen aên traàu coøn töông ñoái phoå bieán trong ngöôøi Vieät hieän nay. Laâu laâu chuùng ta vaãn gaëp nhöõng ñaùm cöôùi duøng laù traàu, quaû cau bieåu töôïng cho söï noàng thaém cuûa tình ngöôøi, theo truyeàn thoáng cuûa oâng cha xöa. Cuõng nhö “baùnh Chöng baùnh Daày”, “Truyeàn thuyeát Traàu Cau” may maén coøn di chöùng ñeán taän baây giôø. Nhö phaàn treân ñaõ minh chöùng: xaõ hoäi Vaên Lang ñaõ phaùt trieån vôùi nhöõng moái quan heä xaõ hoäi phöùc taïp. Ñoù laø tieàn ñeà ñeå phaùt trieån nhu caàu veà hình thaùi yù thöùc trong nhöõng moái quan heä xaõ hoäi. Nhöõng hình thaùi yù thöùc trong quan heä xaõ hoäi ñöôïc theå hieän baèng nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc, nghi leã, thöù baäc trong gia ñình vaø xaõ hoäi vôùi nhöõng phong tuïc taäp quaùn mang baûn saéc vaên hoùa cuûa thôøi Huøng Vöông ñaõ ñöôïc theå hieän trong “Truyeàn thuyeát Traàu Cau”. “Truyeàn thuyeát Traàu Cau” coù raát nhieàu chi tieát lieân quan ñeán nhöõng vaán ñeà caàn chöùng minh. Do ñoù, ñeå tieän cho baïn ñoïc theo doõi nhöõng vaán ñeà ñöôïc ñaët ra vaø 139
minh chöùng thöïc traïng xaõ hoäi Vaên Lang qua “Truyeàn thuyeát Traàu Cau”, xin cheùp laïi toaøn boä truyeàn thuyeát naøy. “Truyeàn thuyeát Traàu Cau” ñöôïc cheùp sau ñaây trích töø trong cuoán Lónh Nam Chích Quaùi (saùch ñaõ daãn) – coù keøm theo phaàn chuù thích cuûa dòch giaû. TRUYEÀN THUYEÁT TRAÀU CAU Thôøi thöôïng coå coù moät vò quan lang (1) söùc voùc cao lôùn, nhaø vua ban teân laø Cao cho neân laáy Cao laøm hoï. Cao sinh haï ñöôïc hai ngöôøi con trai, con caû teân laø Taân, con thöù teân laø Lang (2). Hai anh em gioáng nhau nhö ñuùc, troâng khoâng theå phaân bieät noãi. Ñeán naêm 17 – 18 tuoåi, cha meï ñeàu töø traàn, hai anh em ñeán theo hoïc ñaïo só Löu Huyeàn (3). Nhaø hoï Löu coù ngöôøi con gaùi teân laø Lieân, tuoåi cuõng khoaûng 17 – 18. Hai anh em thaáy naøng thì raát vöøa yù, muoán keát laøm vôï choàng (4). Naøng chöa bieát ngöôøi naøo laø anh, môùi baøy moät khay chaùo vaø moät ñoâi ñuõa cho hai anh em aên. Ngöôøi em nhöôøng cho anh aên tröôùc, naøng môùi phaân ñöôïc ai laø anh, ai laø em. Naøng veà noùi vôùi cha meï xin laøm vôï ngöôøi anh. Khi cuøng ôû vôùi nhau, ngöôøi anh coù luùc laït leõo vôùi em. Ngöôøi em töï laáy laøm tuûi hoå, cho raèng anh laáy vôï roài thì queân mình, beøn khoâng caùo bieät maø boû ñi veà queâ nhaø. Ñi tôùi giöõa röøng gaëp moät doøng suoái saâu maø khoâng coù thuyeàn ñeå qua, ñau ñôùn khoùc maø cheát, hoùa thaønh moät caây moïc ôû beân soâng. Ngöôøi anh ôû nhaø khoâng thaáy em beøn ñi tìm. Tôùi choã ñoù gieo mình cheát ôû beân goác caây, hoùa thaønh phieán ñaù naèm oâm goác caây. Ngöôøi vôï ñi tìm choàng tôùi choã naøy cuõng gieo mình oâm laáy phieán ñaù maø cheát hoùa thaønh moät caây leo uoán quanh phieán ñaù ôû goác caây, laù coù muøi thôm cay. Cha meï naøng hoï Löu ñi tìm con tôùi ñaây, ñau xoùt voâ cuøng beøn laäp mieáu thôø (5). Ngöôøi trong vuøng höông quaû thôø cuùng, ca tuïng anh em hoøa thuaän, vôï choàng tieát nghóa. Khoaûng thaùng Baûy thaùng Taùm, khí noùng chöa tan, Huøng Vöông ñi tuaàn thuù, nhaân döøng chaân nghæ maùt ôû tröôùc mieáu, thaáy caây laù xum xueâ, daây leo chaèng chòt, hoûi maø bieát chuyeän, ta thaùn hoài laâu. Nhaø vua sai laáy quaû ôû caây vaø laù ôû daây leo nhai, nhoå boït leân phieán ñaù thaáy coù saéc ñoû, muøi vò thôm tho. Beøn sai nung ñaù laáy voâi maø aên cuøng vôùi quaû vaø laù daây leo, thaáy muøi vò thôm ngon, moâi ñoû maù hoàng, bieát laø vaät quyù, beøn laáy mang veà. Ngaøy nay, caây thöôøng troàng ôû khaép nôi, ñoù chính laø caây cau, caây traàu vaø voâi vaäy. Veà sau, ngöôøi nöôùc Nam ta phaøm cöôùi vôï gaû choàng 140
hay leã teát lôùn nhoû ñeàu laáy traàu cau laøm ñaàu. Nguoàn goác caây cau laø nhö theá ñoù. Chuù thích (1) Tieáng ñeå goïi con trai vua (hoaøng töû) trong thôøi Hoàng Baøng. Saùch “Vieät söû thoâng giaùm cöông muïc”, “Tieàn bieân”, taäp 11, trang 5 cheùp: hoï Hoàng Baøng “baét ñaàu ñaët quan chöùc, töôùng vaên goïi laø laïc haàu, töôùng voõ goïi laø laïc töôùng, höõu tö goïi laø boà chính, con trai vua goïi laø quan lang...” (2) Hai chöõ Taân vaø Lang gheùp laïi coù nghóa laø caây cau. (3) Baûn A. 2107 cheùp laø Löu Ñaïo Huyeàn. (4) Baûn A. 1572 cheùp: “Nhaø hoï Löu coù ngöôøi con gaùi 17, 18 tuoåi thaáy hai ngöôøi trong loøng raát laáy laøm thích, muoán keát laøm vôï choàng maø khoâng bieát ai laø anh, ai laø em beøn ñöa ra moät baùt chaùo vaø moät ñoâi ñuõa...” (5) Veà ñoaïn naøy, baûn A. 2107 cheùp: “Cha meï naøng hoï Löu tìm thaáy choán naøy ñau ñôùn voâ cuøng beøn laäp mieáu thôø ñeå cuùng. Veà tôùi nhaø ñeâm moäng thaáy hai anh em tôùi vaùi maø noùi raèng: “Chuùng toâi naëng tình huynh ñeä, vì nghóa maø khoâng theå caåu thaû ñöôïc, laøm lieân luïy tôùi leänh aùi. Cha meï ñaõ khoâng baét toäi laïi coøn laäp ñeàn thôø”. Ngöôøi con gaùi cuõng tieáp lôøi raèng: “Thieáp töø thuôû thaùc sinh, nhôø coâng ôn nuoâi döôõng tôùi nay, ñaõ khoâng coù gì baùo ñaùp, vöøa roài laïi vì ñaïo vôï choàng, vì loøng duyeân nhaát laø vì nghóa vôï choàng tuy troïn veïn song daï hieáu nöõ vaãn chöa troøn, daùm xin roäng loøng xaù toäi”. Hoï Löu noùi: “Caùc con ñaõ veïn tình huynh ñeä, nghóa vôï choàng, ta coøn giaän gì nöõa? AÂm Döông ñoâi ngaû, moät sôùm thaønh ngöôøi thieân coå ñeå cho ta luoáng nhöõng saàu thöông”. “Truyeàn thuyeát Traàu Cau” coù theå chia laøm hai phaàn. Phaàn ñaàu giaûi thích veà nguoàn goác cuûa caây traàu quaû cau mang tính huyeàn thoaïi. Nhöng neáu loaïi boû nhöõng yeáu toá cuûa huyeàn thoaïi, chuùng ta seõ tìm thaáy nhöõng yeáu toá ñeå chöùng minh cho quan heä xaõ hoäi döôùi thôøi Huøng vaø giaù trò ñaïo lyù treân cô sôû nhöõng moái quan heä ñoù. Phaàn hai: söï aán chöùng cuûa vua Huøng quyeát ñònh söû duïng traàu cau laø moät hình thöùc nghi leã trong hoân nhaân vaø moïi quan heä xaõ hoäi (Trong “Lónh Nam Chích Quaùi” khoâng ghi vieäc Huøng Vöông quyeát ñònh söû duïng traàu cau laøm nghi leã trong quan heä giao tieáp vaø hoân nhaân treân toaøn quoác nhö truyeàn thuyeát ñaõ noùi). 141
Tình ngöôøi vaø nhöõng hình thaùi yù thöùc trong quan heä gia ñình qua nghi leã traàu cau cuûa ngöôøi Laïc Vieät Trong phaàn ñaàu, yeáu toá huyeàn thoaïi theå hieän baèng hình aûnh nhöõng con ngöôøi trong gia ñình Taân vaø Lang, khi nghó raèng ñaõ maát nhau trong ñôøi ñeàu hoùa thaân thaønh caây, ñaù ñeå vónh vieãn beân nhau. Ñoù laø moät hình aûnh bi dieãm ñaày chaát thô, theå hieän nhöõng giaù trò tình caûm yeâu thöông cuûa con ngöôøi saün saøng hy sinh cho nhau. Ñaây cuõng laø ñích höôùng tôùi cuûa nhöõng giaù trò ñaïo lyù thôøi Huøng Vöông, maø ñænh cao cuûa noù laø söï hoøa nhaäp taâm hoàn trong tình ñoàng caûm giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi, traøn ñaày tính nhaân baûn. Chaát laõng maïn toät cuøng ñoù cuûa tình ngöôøi cuõng ñöôïc theå hieän raát roõ neùt trong nhöõng taùc phaåm vaên hoïc thôøi Huøng Vöông, nhö: Chuyeän tình Tröông Chi; Thaïch Sanh; Mî Chaâu – Troïng Thuûy (xin ñöôïc minh chöùng ôû phaàn sau). Tình ngöôøi trong moái quan heä con ngöôøi trong huyeàn thoaïi Traàu Cau ñaõ ñöôïc vua Huøng aán chöùng vaø löu laïi qua haøng thieân nieân kyû. Cuïm töø “noàng thaém” (noàng – vò cuûa voâi, thaém – saéc cuûa traàu) nhaèm dieãn taû moät traïng thaùi toát ñeïp nhaát trong quan heä con ngöôøi, söû duïng trong ngoân ngöõ Vieät Nam. Phaûi chaêng, hình töôïng ñoù baét ñaàu töø söï keát tinh cuûa tình ngöôøi ôû queät voâi, laù traàu, quaû cau, ñaõ ghi daáu aán trong taâm linh saâu thaúm traûi gaàn 5000 naêm cho ñeán taän baây giôø! TRAÀU CAU Bieåu töôïng trong hoân leã cuûa Vôùi moät tình ngöôøi ñöôïc toân ngöôøi Laïc Vieät coøn ñeán taän troïng vaø ñeà cao, thì duø AÂm Döông baây giôø caùch bieät vaãn coøn töôûng nhôù ñeán 142
nhau trong cuoäc ñôøi. Tuïc thôø cuùng ngöôøi ñaõ khuaát trong neàn vaên minh Vieät Nam – maø nguoàn goác cuûa noù laø söï ñeà cao tình ngöôøi trong moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi coù töø tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI – chaéc chaén ñaõ xuaát hieän vaøo luùc naøy. Hình aûnh oâng baø Löu laäp mieáu thôø ba ngöôøi ñaõ chöùng toû ñieàu ñoù. Khi toå tieân ngöôøi Laïc Vieät ñaët leã cuùng ñeå töôûng nieäm cho ngöôøi ñaõ khuaát, laø muoán nhaéc nhôû con chaùu phaûi bieát yeâu thöông nhau ngay töø khi coøn soáng. Nhö vaäy, coù theå khaúng ñònh raèng: Vieäc thôø cuùng toå tieân hoaøn toaøn laø phong tuïc cuûa ngöôøi Vieät ñaõ coù töø laâu, chöù khoâng phaûi laø söï du nhaäp cuûa neàn vaên minh Trung Hoa (neân chaêng trong moãi maâm coã cuùng ngöôøi ñaõ khuaát ôû thôøi hieän ñaïi, coù theâm laù traàu quaû cau nhö laø moät bieåu töôïng cho söï noàng thaém cuûa tình ngöôøi coøn soáng vôùi ngöôøi ñaõ khuaát). Traàu cau, moät di saûn vaên hoaù theå hieän nhöõng giaù trò tinh thaàn vaø mô öôùc cuûa ngöôøi Laïc Vieät. Laù traàu bieåu töôïng cho söï sinh saûn, caùi baét ñaàu vaø nguoàn coäi; Buoàng cau naëng tróu chi chít nhöõng quaû no troøn: bieåu töôïng cho söï phuù tuùc vaø phaùt trieån; voâi: bieåu töôïng cho söï trong saïch, thanh cao. Nhöng khi taát caû hoaø quyeän vôùi nhau thì söï noàng thaém xuaát hieän, nhö khaúng ñònh tình yeâu chính laø giaù trò höôùng tôùi cuûa con ngöôøi. Thaät laø moät bieåu töôïng tuyeät dieäu! Khi traàu cau ñöôïc söû duïng trong nghi leã cöôùi hoûi; söï môû ñaàu cho moät theá heä môùi tieáp noái cho söï soáng cuûa con ngöôøi. ÔÛ ngay töø luùc baét ñaàu thieâng lieâng aáy, ñaõ coù söï noàng thaém cuûa tình yeâu con ngöôøi. Dòch kinh vieát: “Trí thì cao sieâu, leã thì khieâm haï. Cao laø baét chöôùc trôøi, thaáp laø baét chöôùc ñaát”. Söï giaûn dò khieâm cung cuûa “Traàu cau” ñaõ taïo neân tính nhaân baûn trong di saûn vaên hoaù cuûa ngöôøi Laïc Vieät: taát caû nhöõng ñoâi nam nöõ yeâu nhau, ñeàu coù theå laáy nhau chính vì söï thanh ñaïm vaø bieåu töôïng cao quyù cuûa nghi leã naøy. Trong “Truyeàn thuyeát Traàu Cau” ñaõ chöùng toû: xaõ hoäi Vaên Lang töø tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI coù moái quan heä gia ñình nhö laø teá baøo cô baûn caáu thaønh xaõ hoäi. Ñieàu naøy cuõng chöùng toû moät neàn kinh teá phaùt trieån taïo ñieàu kieän cho con ngöôøi coù khaû naêng toàn taïi trong moät coäng ñoàng nhoû hôn laø gia ñình, khoâng coøn phaûi chòu söï raøng buoäc chaët cheõ trong coäng ñoàng boä laïc hoaëc thò toäc. Nhöõng thaønh vieân trong gia ñình cuøng lieân quan chòu traùch nhieäm chính trong söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa moãi moät con ngöôøi vaø cuûa caû gia ñình hoï. Chi tieát phaàn I mieâu taû vieäc hai anh em boû nhaø ñi hoïc xa, khi ngöôøi em boû ñi khieán vôï choàng Taân ñi tìm vaø hoï laàn löôït hoùa thaân beân nhau, ñaõ chöùng toû tính traùch 143
nhieäm vaø söï raøng buoäc tình caûm trong moái quan heä gia ñình. Keå töø thôøi gian ñaàu laäp quoác vôùi truyeàn thuyeát “Con Roàng Chaùu Tieân” ñeán thôøi Huøng Vöông thöù VI, cuï theå laø ñeán khi coù “Truyeàn thuyeát Traàu Cau” ngoùt caû ngaøn naêm. Ñoù laø thôøi gian hôïp lyù ñeå söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, laøm neàn taûng cho caùc moái quan heä trong gia ñình vaø taïo ñieàu kieän cho con ngöôøi thoaùt khoûi söï raøng buoäc cuûa nhöõng coäng ñoàng ngöôøi hoang sô. Tieâu bieåu cho moái quan heä gia ñình töø söï baét ñaàu cuûa noù laø quan heä hoân nhaân – ñaùm cöôùi – ñaõ xuaát hieän vôùi nhöõng nghi leã, maø di vaät minh chöùng cho ñieàu naøy coù töø thôøi xa xöa vaãn coøn tôùi taän baây giôø: ñoù chính laø “Traàu Cau”. Baïn ñoïc coù theå cho raèng: Nhaän xeùt veà söï toàn taïi moái quan heä gia ñình vôùi ñaày ñuû nhöõng hình thaùi yù thöùc cuûa noù, nhö laø phaàn töû cô baûn caáu thaønh xaõ hoäi Vaên Lang, töông töï nhö trong xaõ hoäi hieän ñaïi döïa vaøo “truyeàn thuyeát Traàu Cau” ôû phaàn 1 cuûa caâu chuyeän, coù theå laø moät giaû thuyeát döïa treân cô sôû khoâng vöõng chaéc vì tính huyeàn thoaïi cuûa noù. Bôûi phaàn söï tích cuûa “Traàu Cau” coù theå ñöôïc ñaët ra vaø theâm thaét, ñeå taïo neân moät neàn taûng tö töôûng cho nhöõng giaù trò ñaïo lyù trong quan heä gia ñình ñöôïc hình thaønh ôû nhöõng thôøi gian lòch söû sau ñoù, maø tuïc söû duïng traàu cau nhö laø moät nghi thöùc theå hieän saün coù, chæ laø moät phöông tieän ñeå chuyeån taûi. Nhaän xeát treân chæ coù theå ñöôïc coi laø ñuùng, neáu phaàn 2 cuûa caâu chuyeän khoâng coù söï aán chöùng cuûa vua Huøng ñoái vôùi loaïi caây ñöôïc söû duïng trong nghi leã giao tieáp vaø hoân leã cuûa ngöôøi Vieät. Ñieàu naøy chöùng toû raèng: nhu caàu veà hình thöùc giao tieáp trong quan heä xaõ hoäi vaø gia ñình ñaõ xuaát hieän vaø ñaõ coù nhöõng hình thaùi yù thöùc cho noù, ñaõ coù töø tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI. Phong tuïc söû duïng traàu cau trong nghi leã cöôùi hoûi cuûa ngöôøi Laïc Vieät coøn toàn taïi haøng ngaøn naêm cho ñeán taän baây giôø, chính laø hieän töôïng baûo chöùng cho söï toàn taïi cuûa gia ñình trong xaõ hoäi Vaên Lang. Hình thöùc giao tieáp khoâng chæ baèng nhöõng cöû chæ cung kính, caån troïng maø laø nhöõng vaät leã cuï theå ñôn giaûn, nhöng ñaày ñuû yù nghóa ñeå coù theå trôû thaønh phoå bieán trong xaõ hoäi Vaên Lang. Ñaëc bieät laø söï xuaát hieän hình thöùc trong nghi leã hoân nhaân baèng traàu cau, laø moät baèng chöùng theå hieän vò trí cuûa gia ñình vaø nhöõng hình thaùi yù thöùc cuûa noù trong cô caáu xaõ hoäi. Ñaây laø moät daáu chöùng phuû nhaän quan nieäm cho raèng: xaõ hoäi Vaên Lang chæ laø moät coäng ñoàng boä laïc. Nhöõng hình thaùi yù thöùc trong quan heä gia ñình ñaõ xuaát hieän qua 144
“Truyeàn thuyeát Traàu Cau”, coù theå nhaän thaáy qua söï phaân bieät ngoâi thöù trong quan heä gia ñình. Ñoù laø vieäc coâ Lieân, con gaùi ngöôøi thaày cuûa hai anh em Taân vaø Lang ñöa ra moät ñoâi ñuõa vaø moät khay chaùo ñeå löïa choïn ngöôøi anh trong gia ñình chöùng toû ñieàu naøy (trong ñieàu kieän hai anh em gioáng nhau nhö ñuùc). Vieäc ngöôøi em nhöôøng ñuõa cho ngöôøi anh duøng chaùo tröôùc, ñaõ chöùng toû khoâng phaûi chæ laø söï phaân bieät ngoâi thöù maø coøn laø toân ti traät töï trong gia ñình. Hình aûnh coâ Lieân sau khi bieát ñöôïc Taân laø anh veà noùi vôùi cha meï xin cöôùi Taân laøm choàng, ñaõ chöùng toû ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam döôùi thôøi Huøng Vöông hoaøn toaøn ñöôïc quyeàn töï do vaø chuû ñoäng trong hoân nhaân, chöù khoâng phaûi “Taïi gia toøng phuï” nhö quan ñieåm Nho hoïc sau naøy töø vaên minh Trung Hoa – troïng nam khinh nöõ – truyeàn vaøo Vieät nam, khi ñaát nöôùc bò ñoâ hoä. Hình aûnh naøy cuõng chöùng toû nhöõng nghi thöùc trong hoân nhaân ñaõ hình thaønh vôùi vai troø cuûa cha meï. Vieäc coâ Lieân ñi tìm choàng vaø cheát theo choàng khoâng phaûi xuaát phaùt töø tö töôûng “Xuaát giaù toøng phu” maø hoaøn toaøn chuû ñoäng töø tình caûm cuûa chính coâ. Söï noàng thaém cuûa tình ngöôøi sau khi hoùa thaân thaønh traàu, cau, voâi ñaõ chöùng toû ñieàu naøy. Neáu ñaïo Tam toøng cuûa Haùn Nho veà sau, thuoäc veà traïng thaùi yù thöùc coù tính goø eùp, thì söï chung thuûy treân caên baûn tình ngöôøi laø moät giaù trò cuûa neàn vaên hieán thôøi Huøng Vöông. Nhaän xeùt noùi treân, ñöôïc baûo chöùng baèng söï phoå bieán cuûa tuïc aên traàu ôû khaép mieàn nam soâng Döông Töû cho ñeán ñôøi Toáng vaø cho ñeán taän baây giôø ôû Ñaøi Loan; cuõng nhö nghi leã söû duïng traàu cau coøn ñöôïc gìn giöõ trong coäng ñoàng ngöôøi Vieät, cho ñeán nay traûi ñaõ haøng ngaøn naêm. Söï phoå bieán cuûa moät taäp quaùn bao truøm moät khoâng gian ñòa lyù roäng lôùn vôùi thôøi gian keùo daøi haøng thieân nieân kyû, ñaõ chöùng toû tính thoáng nhaát veà vaên hoaù vaø söï toàn taïi cuûa moät quyeàn löïc oån ñònh bao truøm baûo ñaûm cho söï toàn taïi cuûa noù. Traàu Cau vaø laõnh thoå Vaêân Lang Töø vieäc söû duïng traàu cau nhö moät nghi leã trong quan heä xaõ hoäi ñeán thoùi quen aên traàu cuûa caû moät daân toäc, thì phaûi ñöôïc ñònh hình qua haøng thieân nieân kyû (trong “Vieät söû löôïc” ghi nhaän vieäc boû thueá traàu cau vaøo thôøi Ly,ù ñaõ chöùng toû vieäc söû duïng traàu cau raát phoå bieán). Thoùi quen aên traàu naøy coøn phoå bieán ôû mieàn Nam Trung Quoác, ñaëc bieät laø ôû Ñaøi Loan hieän nay maø vò trí vó tuyeán ôû gaàn Ñoäng Ñình Hoà. Saùch “Lónh Ngoaïi Ñaïi Ñaùp” cuûa Chu Khöù Phi ngöôøi ñaàu ñôøi Toáng soaïn vaøo theá kyû 145
12 cheùp raèng: Töø Phuùc Kieán, mieàn döôùi Töù Xuyeân, mieàn Taây tænh Quaûng Ñoâng, ñeàu coù tuïc aên traàu... (Theo Cau traàu ñaàu truyeän, Phaïm Coân Sôn. Nxb Ñoàng Thaùp 1994). “Phuùc Kieán” töùc laø mieàn döôùi Trieát Giang cuûa nöôùc Vieät cuõ; “mieàn döôùi Töù Xuyeân” töùc Quyù Chaâu cuõ; “Quaûng Ñoâng” töùc laø mieàn Giao Chaâu cuõ, taát caû ñeàu thuoäc laõnh thoå Vaên Lang ngaøy xöa theo truyeàn thuyeát. Hieän töôïng naøy chæ coù söï giaûi thích hôïp lyù laø: Laõnh thoå Vaên Lang ñaõ bao truøm phaàn mieàn Nam Trung Quoác ngaøy nay nhö truyeàn thuyeát “Con Roàng Chaùu Tieân” ñaõ noùi tôùi: “Baéc giaùp Ñoäng Ñình Hoà, Taây giaùp Ba Thuïc, Nam giaùp Hoà Toân, Ñoâng giaùp Ñoâng Haûi”. Do ñoù, khi laõnh thoå bò thu heïp thì nhöõng ngöôøi daân ôû vuøng ñaát thuoäc Vaên Lang cuõ vaãn giöõ ñöôïc thoùi quen aên traàu traûi ñaõ haøng ngaøn naêm, maëc duø phaàn nghi leã döïa treân mieáng traàu quaû cau ñaõ bò xoùa boû vì Haùn hoùa. Nhö vaäy, ñaây laø moät trong nhöõng neùt minh hoïa saéc saûo nhaát cho bieân giôùi Vaên Lang theo truyeàn thuyeát “Con Roàng, chaùu Tieân”. Trong khi ñang vieát cuoán saùch naøy thì taäp san Kieán thöùc ngaøy nay soá 283 phaùt haønh ngaøy 10 – 06 – 98 coù baøi baùo “Quan nieäm veà caùi ñeïp ôû xöù Hoa Anh Ñaøo” (ngöôøi giôùi thieäu baøi baùo: Ñoan Thö – theo The East) noùi veà quan nieäm cuûa phuï nöõ Nhaät veà veû ñeïp cuûa hoï. Do baøi baùo coù lieân quan ñeán phong tuïc cuûa thôøi Huøng Vöông, xin ñöôïc trích daãn ôû ñaây ñeå baïn ñoïc tham khaûo: Ngay trong lôøi giôùi thieäu baøi vieát ñaõ coù ñoaïn: Thaät baát ngôø khi khaùm phaù raèng ngöôøi phuï nöõ Nhaät hoài xöa cuõng nhö phuï nöõ Vieät Nam caùch ñaây caû traêm naêm, ñeàu thích nhuoäm raêng ñen vaø hôn nöõa hoï coøn khoaùi xaêm mình! Trong baøi coù ñoaïn vieát: “Nhuoäm raêng ñen laø daáu hieäu cho thaáy quí baø ñoù thuoäc taàng lôùp thöôïng löu vaø ngöôøi ta cho raèng tuïc nhuoäm raêng ôû xöù Phuø Tang coù nguoàn goác töø Ñoâng Nam AÙ chöù khoâng phaûi Trung Hoa. Phong traøo nhuoäm raêng ñen lan maïnh ñeán theá kyû 11, thôøi Nhaät Hoaøng Shirakawa (1072 - 1086). Phaùi nam thuoäc giôùi quí toäc khoâng nhöõng nhuoäm raêng maø coøn “ñaùnh maù hoàng”. Tuïc aên traàu, nhuoäm raêng ñen vaø xaêm mình ñaõ coù töø tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI ôû Vaên Lang, cho ñeán ngay baây giôø vaãn coøn coù moät 146
soá ngöôøi lôùn tuoåi ôû mieàn Baéc nhuoäm raêng ñen, chöù khoâng phaûi caùch ñaây haøng traêm naêm nhö taùc giaû baøi vieát ñaõ noùi. Hieän töôïng phuï nöõ nhuoäm raêng ñen ôû Nhaät Baûn vaø tuïc aên traàu cuûa ngöôøi Ñaøi Loan, neáu nhö khoâng theå giaûi thích baèng beà daày cuûa thôøi gian gaàn 3000 naêm vaø moät laõnh thoå ñeán taän bôø Nam soâng Döông Töû cuûa Vaên Lang, thì chæ coøn caùch giaûi thích ñoù laø do yù muoán cuûa thöôïng ñeá. Caây traàu, caây cau vaø cuoäc soáng ñònh canh ñònh cö vôùi neàn noâng nghieäp phaùt trieån trong xaõ hoäi Vaên Lang Ngöôøi Vieät thôøi Huøng Vöông chæ coù theå xaây döïng cho mình moät neàn vaên minh treân neàn taûng cuûa cuoäc soáng ñònh canh, ñònh cö vaø söï phoàn vinh cuûa noâng nghieäp. Söï dö thöøa cuûa saûn phaåm noâng nghieäp, sau khi hoaøn taát cho nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi laøm ra noù, laø ñieàu kieän toái thieåu ñeå toàn taïi nhöõng ngöôøi soáng baèng ngheà phi noâng nghieäp khaùc. Ñoù laø nhöõng hoïc giaû, nhöõng ngöôøi luyeän kim, nhaø buoân,... Söï hieän dieän cuûa caây cau, laù traàu theo quyeát ñònh cuûa vua Huøng, ñöôïc troàng phoå bieán khaép nôi ñaõ chöùng toû ñieàu naøy (taát nhieân chæ coù theå troàng ñöôïc ôû nhöõng vuøng coù ñieàu kieän ñòa lyù thích hôïp). Vieäc troàng moät thöù caây khoâng phaûi caây löông thöïc, maø hoaøn toaøn chæ laø nhu caàu nghi leã moät caùch phoå bieán töø tröôùc thôøi Huøng Vöông VI, ñaõ chöùng toû ngaønh noâng nghieäp phaùt trieån vaø ngöôøi ta coù theå quan taâm ñeán moät thöù saûn phaåm phuïc vuï cho nhu caàu vaên hoaù. Hieän töôïng naøy chöùng toû toå tieân ngöôøi Vieät ñaõ coù moät neàn noâng nghieäp phaùt trieån, ít nhaát laø tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI töùc laø khoaûng hôn, keùm 2000 naêm tr.CN. Do ñoù, coù theå khaúng ñònh: daân toäc Vieät coù neàn noâng nghieäp hình thaønh vaø phaùt trieån sôùm nhaát theá giôùi. Ñeå minh hoïa cho luaän ñieåm naøy, xin ñöôïc daãn laïi moät ñoaïn trong baøi “Tia saùng môùi roïi vaø moät quaù khöù bò laõng queân” cuûa tieán só Wilhelm G.Solhelm II laø giaùo sö nhaân chuûng hoïc ôû tröôøng ñaïi hoïc Hawaii chuyeân nghieân cöùu veà thôøi tieàn söû Ñoâng Nam AÙ. Baøi vieát naøy ñaõ ñöôïc in trong cuoán Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam (saùch ñaõ daãn). Sau ñaây laø ñoaïn mieâu taû söï phaùt hieän cuûa tieán só Wilhelm G.Solhelm II taïi moät di chæ khaûo coå ôû vuøng bieân giôùi Ñoâng Baéc Thaùi Lan (töùc laø phaàn laõnh thoå hoaëc giaùp giôùi laõnh thoå cuûa Vaên Lang cuõ, ngöôøi vieát). Trong moät choã ñaát roäng chöøng 2,5cm2 coù moät maûnh ñoà goám in veát voû cuûa moät haït luùa coù nieân ñaïi muoän nhaát laø 3600 tr.CN. Nhö vaäy coù nghóa laø tröôùc caû ngaøn naêm so vôùi nhöõng haït luùa tìm thaáy ôû AÁn Ñoä 147
vaø Trung Hoa cuõng ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp cacbon (maø tröôùc ñaây döïa vaøo ñoù caùc nhaø khaûo coå cho raèng con ngöôøi taïi ñaây bieát troàng luùa tröôùc tieân). Cuoäc soáng ñònh canh, ñònh cö ñaõ ñöôïc hình thaønh chöùng toû cho söï phaùt trieån cuûa neàn noâng nghieäp. Söï hieän dieän cuûa caây traàu, caây cau trong ñôøi soáng vaên hoùa cuûa ngöôøi Vieät chöùng toû ñieàu naøy. Bôûi vì, ñoù laø loaïi caây coù ít nhaát 3 naêm ñeå baét ñaàu cho traùi vaø söû duïng saûn phaåm cuûa noù haøng chuïc naêm veà sau, ñöôïc troàng khaép nöôùc ôû nhöõng vuøng ñòa lyù thuaän lôïi. Ñaây chính laø hieän töôïng minh chöùng cho cuoäc soáng ñònh canh, ñònh cö vaø moät neàn noâng nghieäp phaùt trieån ôû khaép laõnh thoå Vaên Lang. Ngöôøi ta khoâng theå troàng moät loaïi caây laâu naêm vôùi moät loái soáng du canh, du cö. Khaû naêng trao ñoåi saûn phaåm vaên hoaù Vieäc troàng caây traàu vaø cau treân khaép moät vuøng laõnh thoå roäng lôùn vôùi nhöõng ñieàu kieän ñòa lyù khaùc nhau, thích hôïp hoaëc khoâng thích hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa loaïi caây naøy laø ñieàu khoâng theå thöïc hieän. Nhöng vôùi quyeát ñònh cuûa vua Huøng söû duïng traàu cau trong caû nöôùc ñeå thöïc hieän nhöõng nghi leã trong quan heä xaõ hoäi, thuoäc nhöõng vuøng chòu aûnh höôûng cuûa neàn vaên minh chính thoáng. Taát yeáu phaûi coù trao ñoåi saûn phaåm töø nhöõng vuøng ñòa lyù coù khaû naêng troàng ñöôïc vaø troàng nhieàu traàu vaø cau, ñeán nhöõng vuøng khoâng theå troàng ñöôïc caây naøy. Nhö phaàn phaân tích truyeàn thuyeát “Phuø Ñoång Thieân Vöông” ñaõ trình baøy veà söï phaùt trieån cuûa vieäc trao ñoåi saûn phaåm tieâu duøng töø tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI. Vôùi truyeàn thuyeát Traàu Cau thì söï trao ñoåi saûn phaåm khoâng coøn giôùi haïn ôû saûn phaåm tieâu duøng, maø ñaõ xuaát hieän söï trao ñoåi saûn phaåm vaên hoùa. Ñoù chính laø traàu cau ñöôïc trao ñoåi vôùi tö caùch laø saûn phaåm vaên hoùa, tröôùc khi laø moät saûn phaåm phuïc vuï cho nhu caàu tieâu duøng do thoùi quen aên traàu. Vaäy ngoaøi nhöõng saûn phaåm vaên hoùa ñöôïc trao ñoåi treân thöïc teá laø traàu cau ñaõ chöùng minh ôû phaàn treân, thì ngöôøi Vieät thôøi Vaên Lang coøn trao ñoåi nhöõng saûn phaåm vaên hoùa khaùc nöõa hay khoâng, khi nhöõng nhu caàu vaên hoùa ñaõ xuaát hieän? Khaû naêng trao ñoåi nhöõng saûn phaåm vaên hoùa vaø trí tueä hoaøn toaøn coù theå coù. Nhö phaàn treân ñaõ trình baøy: xaõ hoäi Vaên Lang ñaõ coù moät heä thoáng yù nieäm vuõ truï quan hoaøn chænh cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vôùi söï öùng duïng trong moïi lónh vöïc lieân quan ñeán con ngöôøi vaø cuoái cuøng laø vaên hoïc ngheä thuaät (rieâng phaàn vaên hoïc ngheä thuaät thôøi Huøng, xin ñöôïc chöùng minh roõ hôn qua 148
truyeàn thuyeát keå laïi veà: Chuyeän tình Tröông Chi, Thaïch Sanh, Mî Chaâu – Troïng Thuûy vaø phaàn huyeàn thoaïi cuûa truyeàn thuyeát Traàu Cau). Do ñoù, taát yeáu xaõ hoäi Vaên Lang phaûi coù söï truyeàn baù kieán thöùc ñeå baûo ñaûm söï duy trì vaø phaùt trieån cuûa neàn vaên minh. Nhöng phöông tieän chuyeån taûi kieán thöùc döôùi thôøi Huøng Vöông laø gì? Phöông tieän ghi nhaän – chuyeån taûi tri thöùêc trong thôøi Huøng Vöông Ngaønh khaûo coå hoïc Trung Hoa ñaõ phaùt hieän ñöôïc nhöõng maûnh xöông thuù, mai ruøa treân ñoù coù khaéc chöõ vieát ôû AÂn Khö thuû ñoâ nhaø AÂn Thöông. Hieän töôïng naøy laø baèng chöùng cho thaáy: tröôùc khi tìm ra giaáy, nhöõng neàn vaên minh coå ôû nhöõng vuøng khaùc nhau treân theá giôùi ñaõ ghi vaên töï leân da, xöông thuù, treân ñaù... Taát caû nhöõng phöông tieän ñoù, ñeàu chöùng toû moät neàn vaên minh coù theå chöa phaùt trieån vôùi nhöõng kieán thöùc coøn ñôn giaûn, hoaëc söï phoå bieán kieán thöùc coøn haïn cheá. Nhöng vôùi moät khoái löôïng tri thöùc lôùn nhö döôùi thôøi Huøng Vöông ñaõ trình baøy ôû treân vaø nhu caàu phoå bieán treân moät laõnh thoå roäng lôùn – laïi ôû moät xaõ hoäi noâng nghieäp ñònh canh, ñònh cö oån ñònh – thì laáy ñaâu ra moät löôïng da, xöông lôùn ñeå laøm phöông tieän chuyeån taûi chöõ vieát? Daáu aán xöa nhaát chöùng toû phöông tieän chuyeån taûi tri thöùc cuûa neàn vaên minh Vaên Lang, chính laø mai con ruøa. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc noùi tôùi trong saùch Thoâng Chí cuûa Trònh Tieàu veà vieäc taëng lòch cho vua Nghieâu. Nhöõng daáu aán cuûa neàn vaên minh Vaên Lang thôøi ñaàu laäp quoác ñöôïc minh chöùng töø nhöõng coå thö Trung Hoa, cuõng ñöôïc phaùt hieän treân löng ruøa (Laïc thö, Hoàng phaïm). Hieän töôïng naøy chöùng toû vaøo thôøi ñaàu laäp quoác, caùc hoïc giaû Vaên Lang ñaõ söû duïng mai ruøa ñeå ghi laïi nhöõng tri thöùc cuûa mình. Ñieàu kieän töï nhieân ñaõ taïo cho neàn vaên minh Vaên Lang thöïc hieän ñieàu naøy, “gioáng ruøa lôùn chæ coù ôû mieàn Nam soâng Döông Töû”. Nhöng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn vaên minh, nhu caàu trao ñoåi tri thöùc ngaøy caøng nhieàu, thì vieäc söû duïng mai ruøa laøm phöông tieän chuyeån taûi, taát yeáu seõ khoâng phaûi laø moät hieän töôïng phoå bieán. Phaûi chaêng, vieäc söû duïng tre ñeå khaéc chöõ cuûa ngöôøi Trung Hoa sau naøy baét ñaàu töø vaên minh Vaên Lang, khi ôû ñaát nöôùc naøy hoaøn toaøn coù ñaày ñuû nhöõng nhu caàu vaø ñieàu kieän ñeå thöïc hieän. Ñoù laø töø phía Nam Ñoäng Ñình Hoà ñeán heát bieân giôùi phía Nam Vaên Lang laø queâ höông cuûa tre nöùa. Neáu nhö töø thuôû hoàng hoang tröôùc thôøi laäp quoác, ngöôøi 149
Baùch Vieät coù söû duïng xöông thuù hoaëc mai ruøa ñeå khaéc chöõ, thì töø khoaûng ngoùt 1000 naêm sau thôøi laäp quoác vôùi moät neàn vaên minh phaùt trieån, vieäc chuyeån töø xöông thuù hay mai ruøa qua tre nöùa, khoâng phaûi laø moât vieäc ñoøi hoûi nhöõng tö duy phöùc taïp hôn vieäc laøm ra chieác baùnh chöng, baùnh daày. Luùc naøy ruøa chæ coøn laø moät bieåu töôïng cuûa phöông tieän chuyeån taûi tri thöùc cuûa neàn vaên minh Vaên Lang maø daáu aán coøn ñeå laïi ñeán baây giôø, nhö laø moät söï tri aân loaøi linh vaät ñaàu tieân phuïng söï cho neàn vaên minh Laïc Vieät. Chính vì bieåu töôïng con ruøa naøy trong truyeàn thuyeát vaø huyeàn thoaïi, laø phöông tieän ñeå con chaùu ngöôøi Laïc Vieät tìm laïi daáu aán cuûa toå tieân maáy ngaøn naêm tröôùc. Ñeå baïn ñoïc khoûi laät laïi trang saùch, xin ñöôïc trích laïi ñoaïn sau ñaây trong saùch Kinh Dòch – Caáu hình tö töôûng Trung Quoác (saùch ñaõ daãn, trang 590), chuùng toû ñieàu naøy: Ñoàng thôøi cuõng coù khoa ñaåu vaên (goïi nhö vaäy vì chöõ ñöôïc vieát baèng nhöõng que chaám sôn treân theû tre, hay theû goã), neùt sôn khoâng ñeàu hình con noøng noïc. Nhö vaäy, ñoaïn noùi veà nhöõng di vaät ñaøo ñöôïc ôû AÂn Khö trích daãn treân, ñaõ chöùng toû roõ neùt phöông tieän chuyeån taûi chöõ vieát cuûa oâng cha ta, khi chöõ khoa ñaåu – laø chöõ cuûa ngöôøi Vieät coù töø hôn 2000 tr.CN. (saùch Thoâng Chí, ñaõ daãn) – ñöôïc vieát baèng sôn treân tre nöùa. Ñieàu naøy cuõng chöùng toû raèng töø gaàn 2000 tr.CN, oâng cha ta ñaõ söû duïng sôn ñeå vieát chöõ treân tre, goã chöù khoâng phaûi khaéc treân tre, goã nhö ngöôøi Trung Hoa sau naøy. Giaáùy – moät khaû naêng ñaõ xuaát hieän döôùi thôøi Huøng Vöông? Trong soá nhöõng tranh daân gian cuûa laøng tranh Ñoâng Hoà coøn ñeå laïi ñeán ngaøy nay, coù raát nhieàu böùc tranh coù lieân heä vôùi nhöõng giaù trò tö töôûng coù töø thôøi Huøng Vöông, mang nhöõng daáu aán cuûa moät neàn minh trieát Laïc Vieät, coäi nguoàn cuûa vaên minh Ñoâng phöông, nhö caùc tranh: Thaày ñoà Coùc; Nhaân Nghóa (beù oâm Coùc); Leã Trí (beù oâm Ruøa)... Söï hieän toàn cuûa nhöõng böùc tranh treân, khoù coù theå cho raèng noù ñöôïc theå hieän nhöõng giaù trò vaên hoaù löu truyeàn töø thôøi Huøng Vöông, treân moät phöông tieän xuaát hieän sau ñoù laø giaáy Gioù. Vì vaäy, hoaøn toaøn coù cô sôû ñeå ñaët vaán ñeà cho raèng: ngöôøi Laïc Vieät ñaõ laøm ra giaáy vaø nhöõng böùc hoïa daân gian ñaõ coù töø thôøi Huøng Vöông. Lòch söû laøng tranh Ñoâng Hoà coù töø hôn 150
400 naêm nay. Nhöng tröôùc ñoù thì ngöôøi Vieät chaéc chaén cuõng ñaõ coù tranh. Töùc laø tröôùc khi caùc ngheä nhaân xöùng ñaùng ñöôïc söï toân troïng cuûa ngöôøi Vieät tuï taäp ôû laøng Ñoâng Hoà, ñeå gaây döïng thaønh moät laøng tranh noåi tieáng. Hoï ñaõ veõ nhöõng böùc tranh treân nhöõng tôø giaáy gioù laø moät saûn phaåm ñoäc ñaùo cuûa Vieät Nam. Töø vieäc giaõ caây Quang Laêng ñeå laáy boät laøm löông thöïc vaøo thôøi kyø ñaàu laäp quoác cuûa Vaên Lang (gaàn 3000 naêm tr.CN), cho ñeán vieäc giaõ caây gioù ñeå laøm ra thöù giaáy Gioù noåi tieáng thì khoaûng caùch thôøi gian laø bao laâu? Phaûi chaêng hình aûnh treân troáng ñoàng ñöôïc coi laø ngöôøi ñoïc vaên baûn ñang caàm moät tôø giaáy, khi hình veõ theå hieän neáp uoán ôû phía treân? (hình trang 93). YÙ töôûng cho raèng hình ngöôøi treân troáng ñoàng ñang ñoïc vaên baûn vieát treân giaáy ñöôïc tieáp tuïc minh chöùng ôû muïc “Y phuïc thôøi Huøng Vöông” trong phaàn sau. Giaû thuyeát veà khaû naêng trong thôøi Huøng Vöông oâng cha ta ñaõ laøm ra giaáy ñöôïc cuûng coá qua söï so saùnh giöõa hai hình sau ñaây. Hình beân ñöôïc cheùp laïi töø troáng ñoàng Hoaøng Haï, ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu cho raèng ñaây laø hình giaõ gaïo. ÔÛ treân ñaàu hai nhaân vaät laø hai con chim moû ngaén thuoäc loaøi chim coù theå aên haït. Ñaây laø bieåu töôïng cuûa söï giaõ gaïo hoaëc nguõ coác. So vôùi hình beân ñöôïc cheùp laïi töø cuoán Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam (saùch ñaõ daãn), chuù thích trong saùch laø hình “Nam nöõ giaõ gaïo”. Nhöng nhöõng ai ñaõ xem boä phim “Saân traêng”, ñöôïc ñaøi truyeàn hình chieáu vaøo khoaûng ñaàu naêm 98 – laø moät boä phim coù noäi dung mieâu taû lòch söû vaø sinh hoaït cuûa caùc ngheä nhaân laøng tranh Ñoâng Hoà, thì thaáy noù gioáng caûnh hai ngöôøi giaõ caây gioù laøm giaáy hôn. Hôn nöõa, treân ñaàu gaäy laïi coù hoïa hai hình chöõ nhaät. Phaûi chaêng, ñoù laø bieåu töôïng theå hieän saûn phaåm giaáy hoï seõ laøm ra sau khi giaõ xong coái boät gioù? Nhöõng hình töôïng naøy chæ laø cô sôû cuûa moät giaû thuyeát veà khaû 151
naêng thôøi Huøng Vöông ñaõ laøm ra giaáy, khoâng phaûi laø yeáu toá ñeå minh chöùng cho giaû thuyeát naøy. Nhö vaäy, vôùi daáu aán cuûa traàu cau trong hoân leã cuûa ngöôøi Laïc Vieät vaø tuïc aên traàu toàn taïi haøng ngaøn naêm ôû vuøng nam soâng Döông Töû, vaø ñeán taän baây giôø ôû Ñaøi Loan, ñaõ chöùng toû raèng: @ Ngay töø tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI, Vaên Lang ñaõ laø moät xaõ hoäi coù nhöõng daáu aán chöùng toû söï hoaøn chænh cuûa moät neàn vaên minh phaùt trieån. Neáu khoâng phaûi laø sôùm nhaát vaø hôn haún so vôùi caùc vuøng khaùc treân theá giôùi, thì cuõng laø töông ñöông vôùi nhöõng neàn vaên minh kyø vó khaùc cuûa theá giôùi coå ñaïi, maø di tích coøn laïi cuûa nhöõng neàn vaên minh ñoù, ñaõ gaây ra söï kinh ngaïc trong xaõ hoäi hieän ñaïi. @ Chöùng toû moät neàn vaên minh noâng nghieäp phaùt trieån cao vaø toàn taïi haøng ngaøn naêm ôû mieàn nam soâng Döông Töû. Bôûi vì, phaûi coù moät beà daøy traûi haøng ngaøn naêm cuûa thoùi quen aên traàu; thoùi quen ñoù phaûi ñöôïc baûo trôï baèng quyeàn löïc trong moät xaõ hoäi cao caáp coù toå chöùc chaët cheõ vaø ñöôïc hình thaønh trong moät cuoäc soáng oån ñònh raát laâu daøi, môùi coù theå ñeå laïi daáu aán qua haøng ngaøn naêm thaêng traàm cuûa lòch söû trong thôøi Baéc thuoäc vaø cho ñeán taän baây giôø. Thaät ñaùng traân troïng thay! Khi thaáy nhöõng ñaùm cöôùi cuûa ngöôøi daân Laïc Vieät – cho ñeán taän baây giôø, vaãn traân troïng nhöõng truyeàn thoáng cuûa toå tieân – laïi coù maâm cau, laù traàu:bieåu töôïng cho söï phuù tuùc, noàng thaém vaø thuyû chung cuûa tình yeâu con ngöôøi vôùi söï aán chöùng thieâng lieâng cuûa toå tieân! HÌNH PHUÏ CHÖÔNG Chöõ Khoa Ñaåu Tö lieäu cheùp trong Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam 152
Chöông V: SÖÏ TÍCH DÖA HAÁU T VAÁN ÑEÀ NOÄI DUNG CUÛA “SÖÏ TÍCH DÖA HAÁU” ruyeàn thuyeát veà “Quaû Döa Haáu” khaùc haún “Söï tích Traàu Cau” vaø “Baùnh Chöng baùnh Daày”, ôû söï töông quan giöõa nhöõng di vaät vaên hoùa truyeàn thoáng vôùi noäi dung cuûa truyeàn thuyeát. Trong truyeàn thuyeát Traàu Cau thì mieáng traàu, quaû cau laø di saûn vaên hoaù toàn taïi treân thöïc teá, bieän minh cho phaàn huyeàn thoaïi cuûa truyeàn thuyeát. Cho neân chính söï hieän dieän treân thöïc teá cuûa mieáng traàu quaû cau ôû nhöõng vuøng thuoäc laõnh thoå Vaên Lang cuõ, ñaõ chöùng toû thöïc traïng xaõ hoäi Vaên Lang. Hoaëc ôû truyeàn thuyeát “Baùnh Chöng, baùnh Daày”, ngoaøi söï aán chöùng cuûa vua Huøng Vöông thöù VI thì toaøn boä noäi dung cuûa truyeàn thuyeát khoâng aûnh höôûng gì ñeán thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh naèm ngay trong hai vaät leã thieâng lieâng cuûa ngöôøi Laïc Vieät. Coøn ôû truyeàn thuyeát “Quaû Döa Haáu” thì söï hieän dieän cuûa quaû döa haáu khoâng noùi leân ñöôïc ñieàu gì. Do ñoù, moïi yù töôûng cuûa oâng cha ñeàu göûi gaám trong chính noäi dung cuûa truyeàn thuyeát naøy. Bôûi vaäy, söï tam sao thaát baûn qua 2000 naêm thaêng traàm cuûa lòch söû, laø moät ñieàu caûn trôû lôùn ñeán vieäc tìm hieåu nhöõng yù töôûng naèm trong truyeàn thuyeát “Quaû Döa Haáu”. Coù leõ bôûi vaäy, oâng cha ta ñaõ taïo neân keát caáu moät chieàu cho noäi dung cuûa truyeàn thuyeát “Quaû Döa Haáu”, khi löu truyeàn trong daân gian. Treân thöïc teá söï tam sao thaát baûn ñaõ xaûy ra cho truyeàn thuyeát naøy. Vì vaäy, tröôùc khi tìm hieåu haøm nghóa caâu truyeän, xin ñöôïc toùm taét truyeàn thuyeát “Quaû Döa Haáu” nhö sau: @ Baét ñaàu töø moät nhaän ñònh cuûa Mai An Tieâm theå hieän nhaân sinh quan cuûa chaøng, khieán vua Huøng noåi giaän ñaøy An Tieâm ra ñaûo. @ ÔÛ hoang ñaûo, An Tieâm ñaõ chöùng toû treân thöïc teá nhaän ñònh cuûa mình. @ Vua Huøng giaùn tieáp thöøa nhaän quan ñieåm cuûa Mai An Tieâm, neân ñaõ tha toäi cho chaøng. Vì vaäy, vaán ñeà baét ñaàu töø moät nhaän ñònh cuûa Mai An Tieâm theå 153
hieän nhaân sinh quan cuûa chaøng vaø ñaây laø ñieåm coát loõi cuûa söï vieäc. Nhöng so saùnh “Söï tích Döa Haáu” cheùp trong cuoán saùch xöa nhaát laø Lónh Nam Chích Quaùi (LNCQ) (saùch ñaõ daãn) vôùi cuoán saùch môùi nhaát cheùp laïi söï tích naøy laø Hôïp tuyeån truyeän coå tích Vieät Nam (HTTCTVN – Saùch duøng trong nhaø tröôøng – Nxb Giaùo Duïc 1996 ) thì caâu noùi cuûa Mai An Tieâm laø nguyeân nhaân dieãn bieán toaøn boä caâu chuyeän laïi hoaøn toaøn khaùc nhau. Theo LNCQ thì caâu noùi cuûa Mai An Tieâm laø: Ñoù laø do tieàn thaân cuûa ta, ñaâu phaûi aân chuùa! Theo HTTCTVN thì caâu noùi cuûa Mai An Tieâm laø: Cuûa ñöôïc laø cuûa lo, cuûa cho laø cuûa nôï. Thaùi ñoä cuûa vua Huøng vôùi caû hai caâu noùi coù noäi dung khaùc nhau naøy ñeàu laø: Ngaøi cho Mai An Tieâm laø keû voâ ôn vaø tröøng phaït chaøng. Nhö vaäy, toäi cuûa Mai An Tieâm thuoäc veà phaïm truø ñaïo ñöùc. Töø ñoù daãn ñeán moät keát caáu voâ lyù laø: khoâng leõ vieäc tìm ra quaû döa haáu vaø söï phuù tuùc cuûa chaøng treân hoang ñaûo, laïi chöùng toû ñöôïc chaøng khoâng voâ ôn hay sao? Ñaây laø nhöõng yù töôûng raát xa laï vôùi nhöõng giaù trò nhaân baûn ñöôïc ñeà cao döôùi thôøi Huøng Vöông (seõ tieáp tuïc ñöôïc minh chöùng qua caùc chöông sau). Keát caáu caâu chuyeän vôùi caâu noùi cuûa caû hai cuoán saùch noùi treân, thaät laø khoù lyù giaûi. Neáu khoâng muoán noùi laø phi lyù. Do ñoù, hoaøn toaøn coù cô sôû cho raèng: caû hai cuoán saùch noùi treân, chöa phaûn aùnh ñuùng thöïc teá caâu noùi nguyeân thuûy cuûa Mai An Tieâm trong truyeàn thuyeát. Vôùi töø “tieàn thaân”, töùc laø kieáp tröôùc, nghieäp baùo ôû caâu noùi cuûa Mai An Tieâm trong LNCQ, mang noäi dung tö töôûng Phaät giaùo. Saùch LNCQ khoâng phaûi chæ moät laàn theå hieän tö töôûng Phaät giaùo, trong truyeän “Nhaát Daï Traïch” cuõng coù ñoaïn cheùp: “Ñoàng Töû trôû veà, giaûng laïi ñaïo Phaät”. Trong khi ñoù, lòch söû Phaät giaùo ghi nhaän: nhöõng daáu aán chöùng toû Phaät giaùo hieän dieän ôû Vieät Nam baét ñaàu töø ñaàu theá kyû thöù II sau CN. So saùnh caâu tröôùc cuûa Mai An Tieâm vaø caâu sau khi chaøng noùi vôùi vôï treân hoang ñaûo “Trôøi ñaõ sinh ra ta taát nuoâi noåi ta, soáng cheát bôûi trôøi ta ñaâu lo laéng!” thì khoâng coù söï ñoàng nhaát veà yù töôûng: caâu tröôùc noùi ñeán tieàn thaân (kieáp tröôùc), caâu sau noùi ñeán yù trôøi. Nhö vaäy, caâu noùi cuûa Mai An 154
Tieâm trong LNTQ laø do ñôøi sau theâm vaøo. Nhöng vôùi HTTCTVN thì caâu: “Cuûa ñöôïc laø cuûa lo, cuûa cho laø cuûa nôï!” laø nguyeân vaên cuûa caâu tuïc ngöõ ñaõ löu truyeàn töø laâu trong daân gian. Caâu tuïc ngöõ naøy goàm hai veá. Veá thöù nhaát: “Cuûa ñöôïc laø cuûa lo”, mang haøm yù: muoán ñöôïc cuûa caûi ñeå coù söï phuù tuùc thì phaûi bieát lo laéng; hoaëc laø: cuûa töï döng maø coù thì phaûi lo sôï vì nguoàn goác cuûa noù. Veá thöù hai: “Cuûa cho laø cuûa nôï”, mang haøm yù phaûi bieát ôn ngöôøi ñaõ cho mình cuûa caûi (traû ôn, nôï); hoaëc laø: cuûa töï döng maø ngöôøi ta cho mình, khoâng roõ nguyeân nhaân thì töùc laø phaûi nôï ngöôøi ta moät caùi gì ñoù. Nhöng toaøn boä caâu thì laïi mang haøm yù khuyeân khoâng neân mang caùi lo vaø caùi nôï vaøo mình. Vôùi yù nghóa treân thì duø Mai An Tieâm laø taùc giaû cuûa caâu tuïc ngöõ Vieät Nam ñoù, ñaùng nheõ chaøng phaûi töø choái nhöõng cuûa caûi maø vua Huøng ban cho chaøng. Nhöng ngay caû khi töø choái cuûa caûi cuûa vua ban, chaøng cuõng khoâng theå noùi caâu ñoù. Bôûi vì quan heä cuûa chaøng vôùi vua Huøng – ngoaøi quan heä caù nhaân – coøn laø traùch nhieäm cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi ñaát nöôùc maø vua Huøng laø ñaïi dieän. Neáu cho raèng Mai An Tieâm laø ngöôøi ngoaïi quoác, neân khoâng coù traùch nhieäm vôùi moät quoác gia khoâng phaûi queâ höông oâng. Nhöng ít nhaát cuõng phaûi toàn taïi moät giaù trò ñaïo lyù veà tình ngöôøi vaø caùi nghóa ñoái vôùi moät quoác gia ñaõ dung naïp mình, khi vua Huøng ñaõ daønh nhieàu aân suûng cho Mai An Tieâm. Nhö vaäy, chöùng toû caâu noùi naøy cuûa Mai An Tieâm trong HTTCTVN cuõng laø söï nhaàm laãn, do caùch hieåu veà noäi dung vaø truyeàn thuyeát noùi treân. Söï söûa chöõa cuûa ñôøi sau theo caùch hieåu cuûa thôøi ñaïi ñoù ñöôïc chöùng minh ôû treân, laø moät yeáu toá chöùng toû raèng: truyeàn thuyeát “Söï tích Döa Haáu” cuõng nhö toaøn boä truyeàn thuyeát veà thôøi Huøng Vöông, ñeàu ñaõ toàn taïi vaø phoå bieán töø raát laâu trong vaên hoaù daân gian nhö moät hieän töôïng xaõ hoäi, neân ñaõ ñöôïc caùc hoïc giaû Vieät Nam ôû theá kyû XIV söu taàm, tìm hieåu chöù khoâng phaûi laø nhöõng caâu chuyeän ñöôïc taïo döïng vaøo theá kyû naøy nhö moät soá nhaø nghieân cöùu quan nieäm. Bôûi vì, neáu laø moät caâu chuyeän ñöôïc taïo döïng thì ít nhaát noù cuõng baûo ñaûm ñöôïc tính nhaát quaùn cho noäi dung caâu chuyeän, duø ôû baát cöù trình ñoä naøo. Nhöng, caâu noùi thöïc söï cuûa Mai An Tieâm trong truyeàn thuyeát nguyeân thuûy veà “Quaû Döa Haáu” laø gì? Nhö phaàn chöùng minh ôû treân thì caû hai caâu trong cuoán saùch coå 155
nhaát vaø môùi nhaát, ñeàu khoâng phaûi ñích thöïc caâu noùi nguyeân thuûy cuûa Mai An Tieâm trong truyeàn thuyeát. Nhöng caû hai caâu ñeàu mang haøm yù trieát lyù veà nhaân sinh quan. Nhö vaäy, noù phaûi laø söï thay theá sai laàm cho moät caâu trieát lyù phaûn aùnh nhaân sinh quan cuûa Mai An Tieâm. Quan ñieåm cuûa Mai An Tieâm ñaõ ñöôïc chöùng thöïc ôû ñoaïn sau, neân ñaõ ñöôïc vua Huøng giaùn tieáp thöøa nhaän baèng caùch tha toäi cho chaøng. Do ñoù, coù theå caên cöù vaøo dieãn bieán noäi dung cuûa ñoaïn sau ñeå suy ñoaùn caâu noùi cuûa Mai An Tieâm ôû ñoaïn tröôùc. Ñoaïn naøy coù nhöõng tình tieát nhö sau: @ Mai An Tieâm vaø gia ñình bò ñaøy ra moät ñaûo hoang, nhöng chaøng vaãn chaáp nhaän vaø saün saøng cho cuoäc soáng cuûa mình. Ñieàu naøy chöùng toû chaøng vaãn töï khaúng ñònh mình. @ Mai An Tieâm gaëp may vì coù con chim traéng töø phía Taây mang ñeán cho gia ñình chaøng nhöõng haït gioáng döa. Söï gaëp may cuûa Mai An Tieâm - theo caùch noùi cuûa ngöôøi xöa - töùc laø trôøi cho. Nhöng neáu Mai An Tieâm khoâng töï khaúng ñònh mình baèng söï coá gaéng cuûa con ngöôøi thì khoâng coù söï may maén ñoù. Nhö vaäy trong tröôøng hôïp cuûa Mai An Tieâm chöùng toû raèng: con ngöôøi vaø hoaøn caûnh laø hai yeáu toá caáu thaønh neân soá phaän. Phaûi chaêng, qua truyeàn thuyeát Döa Haáu, toå tieân ta ñaõ nhaéc nhôû con chaùu ñôøi sau veà khaû naêng cuûa con ngöôøi trong vieäc khaéc phuïc hoaøn caûnh. Trong noäi dung caâu chuyeän, söï töùc giaän cuûa vua Huøng raát coù khaû naêng ngaøi thieân veà phía thieân meänh (soá phaän – ñaây coù theå chæ laø moät tình tieát hö caáu ñeå taïo noäi dung cho caâu chuyeän, treân thöïc teá chöa haún vua Huøng ñaõ uûng hoä thuyeát thieân meänh. Bôûi vì, neáu coù söï uûng hoä ñoù thì ñaõ khoâng coù caâu chuyeän naøy). Vôùi söï chöùng minh ôû phaàn treân – neàn vaên minh Vaên Lang ñaõ phaùt hieän quy luaät vaän ñoäng cuûa caùc thieân theå vaø nhöõng hieäu öùng vuõ truï taùc ñoäng tôùi töï nhieân, cuoäc soáng vaø taâm sinh lyù cuûa con ngöôøi – neân oâng cha ta thöôøng coù nhöõng döï ñoaùn töông lai treân cô sôû quy luaät ñaõ naém baét ñöôïc (Truø thöù baûy – Keâ Nghi trong Hoàng phaïm cöûu truø theå hieän ñieàu naøy). Nhöng cuõng khoâng cho söï döï ñoaùn laø tuyeät ñoái (neáu ba ngöôøi cuøng boùi thì theo hai ngöôøi – Hoàng phaïm). Do ñoù, caâu noùi cuûa Mai An Tieâm vaø dieãn bieán hôïp lyù nhaát phaûi mang moät noäi dung nhö treân. Thí duï coù theå laø: “Taát caû do trôøi ñònh vaø söï coá gaéng cuûa baûn thaân neân môùi ñöôïc nhö 156
vaäy!”. Vua Huøng buoäc chaøng phaûi chöùng minh ñieàu naøy. Chaøng ñaõ chaáp nhaän, cuøng vôï con ra ñaûo ñeå chöùng toû quan ñieåm cuûa mình. Do ñoù caâu noùi cuûa Mai An Tieâm treân hoang ñaûo (trong Lónh Nam chích quaùi, saùch ñaõ daãn) phaûi ñieàu chænh laïi nhö sau: “Trôøi ñaõ baét ta nhö vaäy thì chæ coøn caùch coá gaéng, lo laéng cuõng voâ ích!”. (So vôùi caâu naøy trong Lónh Nam chích quaùi laø: “Trôøi sinh ra ta, soáng cheát bôûi trôøi ta ñaâu lo laéng!”). Vôùi söï hieäu chænh treân thì keát caáu caâu chuyeän seõ hôïp lyù, ít nhaát cuõng laø vôùi noäi dung cuûa caâu chuyeän ñaõ ñöôïc söûa ñoåi. Ñeå ñoäc giaû tieän minh xaùc, xin cheùp laïi caâu chuyeän töø Lónh Nam chích quaùi (saùch ñaõ daãn) vôùi hai caâu noùi cuûa Mai An Tieâm ñaõ söûa ñoåi (nhöõng choã naøo söûa, ñöôïc in baèng chöõ ñaäm vaø keøm nguyeân vaên baûn cuõ trong ngoaëc, beân caïnh). TRUYEÄN DÖA HAÁU Veà ñôøi Huøng Vöông coù vieân quan teân laø Mai Tieâm, voán ngöôøi ngoaïi quoác. Khi leân 7, 8 tuoåi, vua mua töø thöông thuyeàn veà laøm noâ boäc. Kòp tôùi khi lôùn leân dieän maïo ñoan chính, nhôù thuoäc söï vaät, vua ban teân cho laø Mai Yeån, hieäu An Tieâm, laïi ban cho moät ngöôøi thieáp. Tieâm sinh haï ñöôïc moät trai, moät gaùi. Vua raát tin yeâu, giao cho coâng vieäc, daàn daàn trôû neân yeâu quí, boång loäc raát nhieàu. An Tieâm laø ngöôøi töï tin thöôøng noùi raèng: “Taát caû do trôøi ñònh vaø söï coá gaéng cuûa baûn thaân neân môùi ñöôïc nhö vaäy” (Sau, Tieâm ñaâm ra kieâu caêng ngaïo maïn, thöôøng noùi raèng: “Ñoù ñeàu do tieàn thaân cuûa ta, ñaâu phaûi do ôn chuùa”). Vua nghe noùi caû giaän phaùn: “Nay ta ñöa ngöôi ra moät nôi khoâng coù ngöôøi giöõa beå, xem ngöôøi chöùng toû nhöõng yù nghó cuûa ngöôi nhö theá naøo?” (Vua nghe noùi caû giaän, phaùn: “Laøm thaàn töû cuûa ngöôøi maø kieâu caêng ngaïo maïn, khoâng bieát ôn chuùa, laïi noùi ñeàu laø vaät tieàn thaân! Nay ñöa nhaø ngöôi ra moät nôi khoâng coù ngöôøi giöõa beå, xem coù coøn vaät tieàn thaân khoâng?”). Beøn ñöa (ñaøy) ra cöûa bieån Nga Sôn (coøn goïi laø Giaùp Sôn) boán beå toaøn caùt vaø nöôùc, khoâng coù veát chaân ngöôøi qua laïi, ban cho moät soá löông thöïc ñuû boán naêm thaùng ñeå cho aên (heát thì cheát). Vôï Tieâm than khoùc, Tieâm cöôøi maø baûo: “Trôøi ñaõ baét ta nhö vaäy, chæ coøn caùch coá gaéng, lo laéng cuõng voâ ích!” (“Trôøi ñaõ sinh ta taát nuoâi noåi ta, soáng cheát bôûi trôøi, ta ñaâu lo laéng”). Boãng thaáy moät con baïch tró töø phöông Taây bay laïi ñaäu ôû ñaàu nuùi, keâu ba boán tieáng. Saùu baûy haït döa theo tieáng keâu maø rôi xuoáng caùt, moïc leân xanh rì roài keát thaønh quaû. An Tieâm möøng rôõ maø noùi: “Ñaây khoâng phaûi laø quaùi vaät maø laø trôøi cho ñeå nuoâi ta ñoù”. Beøn boå ra maø aên, thaáy vò maùt ngoït, tinh thaàn saûng khoaùi, môùi giöõ laáy haït, naêm sau ñem troàng. AÊn heát, laïi ñem ñoåi laáy gaïo 157
nuoâi vôï con. Tieâm khoâng bieát goïi laø quaû gì, nhaân vì chim tró ngaäm haït töø phöông Taây bay tôùi neân goïi laø quaû Taây Qua. Phöôøng chaøi phöôøng buoân ñeàu cho laø ngon. Nhöõng ngöôøi ôû thoân xoùm xa gaàn ñeàu mua ñeå laáy gioáng. Sau vua nghó tôùi Tieâm, cho ngöôøi ñeán xem An Tieâm soáng ra laøm sao (coøn soáng hay ñaõ cheát). Ngöôøi ñoù veà taâu laïi vôùi vua, vua thôû daøi maø than raèng: “Ñieàu haén noùi quaû thaät khoâng ngoa” (“Haén noùi laø vaät tieàn thaân, ñieàu ñoù thaät khoâng ngoa”). Beøn xuoáng chieáu goïi veà cho phuïc chöùc cuõ, laïi caáp cho noâ tì; goïi baõi caùt Tieâm ôû laø baõi An Tieâm, laøng ñoù goïi laø laøng Mai Thoân. Coù ngöôøi laïi suy toân cha meï oâng baø An Tieâm maø cho raèng nôi hoï ôû laø chaâu An Tieâm thuoäc tænh Thanh Hoùa. Nhö vaäy vôùi noäi dung cuûa caâu chuyeän thì thuyeát “Thieân nhaân hôïp nhaát” cho raèng goác ôû Trung Hoa (do Ñoång Troïng Thö ngöôøi thôøi Haùn ñeà xöôùng), thöïc ra ñoù laø thuyeát ñaõ coù töø thôøi Huøng Vöông. Huøng Vöông tha toäi cho An Tieâm, chöùng toû ñaõ dung naïp thuyeát naøy. Töø söï hình thaønh nhaân sinh quan “Thieân nhaân hôïp nhaát” daãn ñeán moät yù nieäm tín ngöôõng veà söï hoøa nhaäp cuoäc soáng cuûa con ngöôøi vôùi thieân nhieân trong “Söï tích Ñaàm Nhaát Daï” laø moät khoaûng caùch ngaén (xin xem chöông sau: “Söï tích Ñaàm Nhaát Daï”). Trong “Söï tích Döa Haáu” coù nhöõng tình tieát raát ñaùng chuù yù: Mai An Tieâm laø ngöôøi ngoaïi quoác, vaäy phaûi chaêng truyeàn thuyeát “Quaû Döa Haáu” ñaõ chöùng toû söï tieáp thu cuûa vua Huøng ñoái vôùi nhöõng tinh hoa vaên hoùa beân ngoaøi. Do ñoùù, vua Huøng ñoøi hoûi phaûi coù söï chöùng minh treân thöïc teá. YÙ töôûng cuûa caâu chuyeän khoâng phaûi chæ döøng laïi ôû ñaáy, maø coøn chöùng toû moät quan heä ngoaïi giao roäng raõi cuûa Vaên Lang vôùi caùc quoác gia laân bang. Hình aûnh con chim traéng töø phía Taây bay laïi, ñieàu naøy coù theå suy dieãn nhö sau: maøu traéng cuûa con chim thuoäc haønh Kim, chuû phöông Taây. Höôùng cuûa con chim bay töø phía Taây laïi chöùng toû raèng nhöõng yù töôûng cuûa vaên minh beân ngoaøi du nhaäp vaøo Vaên Lang töø nhöõng quoác gia phía Taây. So saùnh nhöõng quoác gia coå ñaïi coù neàn vaên minh phaùt trieån vaøo khoaûng giöõa thôøi Huøng Vöông coù khaû naêng truyeàn baù vaên minh cuûa mình ôû phía Taây Vaên Lang, raát coù khaû naêng laø AÁn Ñoä hoaëc nhöõng nöôùc coù aûnh höôûng neàn vaên minh naøy ôû phía Taây Vaên Lang. Neáu giaû thuyeát treân laø ñuùng thì ñieàu naøy giaûi thích söï coù maët cuûa nhöõng chieác troáng ñoàng Vaên Lang, naèm raûi raùc ôû moät soá vuøng Ñoâng Nam AÙ khoâng thuoäc laõnh thoå Vaên Lang: neáu khoâng phaûi do buoân baùn 158