Tự truyện Người cha im lặng: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:83

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

"Người cha im lặng" là quyển tự truyện phác họa lại hành trình đặc biệt của một gia đình người Việt sinh sống ở Pháp, sau khi người cha mất đi giọng nói vì một cơn tai biến mạch máu não. Chuyến hành trình này không chỉ giúp những người con lần tìm lại quá khứ của người cha, tìm về nguồn cội cũng như khám phá ra những bí mật "động trời" của gia đình, mà còn hòa giải được những xung đột rất đời thường, những bất đồng ngôn ngữ và văn hóa giữa các thế hệ trong cùng một gia đình người Việt xa xứ. Mời các bạn cùng đón đọc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tự truyện Người cha im lặng: Phần 1

NGƯỜI CHA IM LẶNG Tá c giả : Doan Bui Dịch thuậ t: Thuận Phá t hà nh: Phương Nam Book Nhà xuat bả n: Hội Nhà Văn Ebook: nguyenthanh-cuibap Thể loại: Văn học Nguồn text: Waka http://tieulun.hopto.org
1 GIẤC MƠ Mộ t đê m tô i mơ thay giọ ng nó i củ a cha tô i. Tô i đang cam điệ n thoạ i. Ban đau, tô i khô ng nghe thay gı̀ cả . Chı̉ thoá ng mộ t hơi thở, và i tieng lạ o xạ o ở đường dâ y. “A lô , cha đay phả i khô ng?”. Chı́nh và o lú c ay thı̀ giọ ng nó i xuat hiệ n chang rõ từ đâ u, mơ ho, xa xô i. Tô i đã lo là cuộ c nó i chuyệ n sẽ bị ngat. Tô i dỏ ng tai ve phı́a giọ ng nó i ay, nó thậ t nhỏ và rè rè như the phá t ra từ mộ t só ng radio nghe trộ m. Giọ ng củ a cha tô i, tô i biet, mộ t thứ giọ ng phá t â m từ trong họ ng được chuyen thà nh tram moi khi nó i tieng Phá p, như kieu mộ t ca sı̃ có giọ ng nam trung co há t những not nhạ c thap nhat. Nó cò n trở nê n xa lạ hơn nữa khi bị là m mé o đi bởi chiec má y thu â m mà cha dù ng đe đọ c những bả n bá o cá o trong phò ng thı́ nghiệ m phâ n tı́ch y khoa nơi ô ng là m việ c: Khoi u trung mô , khoi u trung bieu mô , nhieu te bà o bướu á c xuat phá t từ tuyen có hạ ch nhâ n, có san te bà o chat khoang nước. Lú c nó i tieng Việ t, giọ ng cha tự nhiê n hơn. Nhưng van khien tô i hoang mang. Cha nó i giọ ng Bac. Tô i thı̀ lạ i quen với giọ ng củ a mẹ tô i, bà ngoạ i tô i, cá c dı̀ tô i, với cá ch phá t â m du dương và từ trong mũ i củ a người Nam. Tô i có cả m giá c ngô n từ phá t ra từ miệ ng cha rơi xuong giong như những viê n đá cuộ i có hı̀nh thù kỳ lạ và sac nhọ n. Cha ay à , trong nhà chú ng tô i nghe thay cha từ xa. Tieng ho suyen và tieng củ a chai xịt chong hen Ventoline thường đen đe http://tieulun.hopto.org
đệ m và o ngô n từ củ a cha như mô -tı́p lặ p đi lặ p lạ i bướng bı̉nh củ a mộ t bả n giao hưởng. Trong giac mơ ay củ a tô i, tô i nhậ n ra những â m thanh đó . Mộ t thoá ng giọ ng, hơi thở đè lê n ngô n từ, tieng phı̀ phò . Chı́nh cha tô i đay. The là noi hoả ng sợ củ a tô i tan bien. Niem vui trà n ngậ p trong tô i. Tựa như trong mộ t giac mộ ng ta được gặ p lạ i người cha đã qua đời: vui sướng, ta bả o, o cha van đâ y cơ à , vậ y là á c mộ ng qua roi, sao con mơ thay cha chet nhı̉, con nhớ cha quá đi thô i! Ðược nó i chuyệ n với cha, tô i mừng khô n xiet. Bı̀nh thường moi khi tô i gọ i điệ n ve nhà và neu cha là người cam má y, tô i chı̉ nó i: “Chà o cha, cha khỏ e chứ?”, mộ t cá ch hờ hững, roi sau đó dường như luô n luô n là câ u: “Cha chuyen má y cho mẹ được khô ng?”. Cha tô i hay trả lời ngan gọ n: “Mẹ con khô ng có nhà ”, hoặ c “Mẹ con mộ t tieng nữa mới ve”. Trong giac mơ ay, tô i muon vớt vá t những cuộ c nó i chuyệ n thường xuyê n bị thui chộ t củ a chú ng tô i, tô i hỏ i cha: “O, mà bâ y giờ cha nó i được roi? Cuoi cù ng, cha lạ i có giọ ng roi!”. Tô i khô ng nhớ cha đã nó i gı̀. Tô i chı̉ lang nghe giọ ng cha. Tô i thức dậ y. Và bậ t khó c. Tô i lạ i cả m thay mộ t cụ c chı̀ nặ ng đè lê n ngực, và biet rang sẽ khô ng bao giờ nghe thay giọ ng cha. Cha van cò n đâ y, nhưng giọ ng cha đã chet. http://tieulun.hopto.org
2 AOA Thá ng Chı́n nă m 2005. Trong nhà chú ng tô i, sự im lặ ng mang mộ t né t riê ng, đó là tieng chuô ng điệ n thoạ i vang lê n ở cho trong. Có những â m thanh tham và o ó c người ta, ó c củ a tô i đã chuyen chú ng thà nh những not nhạ c, mộ t xướng â m phá t ra từ bê n trong, tô i nghe thay hợp â m rê -la, rê -la đeu đặ n củ a tieng cò i ô tô cả nh sá t, cò n hợp â m si-la, si-la rê n rı̉ và xé lò ng củ a cò i xe cứu thương, si thı̀ đỏ như má u, la thı̀ trang như bệ nh việ n. Sự im lặ ng củ a tô i vang lê n như mộ t not la. Not la nà y, cá c nhạ c sı̃ dù ng đe lê n dâ y trước khi chơi cù ng nhau mộ t bà i; not la nà y, chú ng tô i luô n hò a hợp với nhau trong gia đı̀nh. Hai ngà y cuoi tuan thá ng Chı́n ay, em gá i ú t củ a tô i, ta hã y gọ i là Bù i 5 (đó là thứ bậ c củ a nó trong nhà ), đang ở nhà tô i tạ i Paris. Cha mẹ tô i ở mộ t mı̀nh trong ngô i nhà ở Le Mans[1]. Tô i và Bù i 5 gọ i điệ n cho mẹ liê n tụ c. Khô ng ai trả lời. Cuoi cù ng, mẹ tô i nhac má y: Cha. Nhậ p việ n. Có van đe. Và tá ch mộ t cá i mẹ tô i đặ t má y: Ðó là mộ t thó i quen củ a mẹ moi khi mẹ khô ng muon nó i chuyệ n. Mặ t trời đang lặ n ngoà i cửa kı́nh. Mộ t thứ á nh sá ng tuyệ t đẹ p củ a những ngà y cuoi hạ là m gương mặ t củ a chú ng tô i và ng ươm, nhưng đay khac khoả i đợi chờ. Cuoi cù ng thı̀ bó ng đê m cũ ng trù m lê n tat cả . Chiec điệ n thoạ i nhı̀n chú ng tô i cham cham. Gọ i điệ n, gọ i điệ n khô ng dứt. Và bao giờ cũ ng là not la củ a tieng chuô ng ay. Cuoi cù ng thı̀ nghe thay giọ ng mẹ tô i. Né m ra ba chữ: AVC. http://tieulun.hopto.org
AVC: tai bien mạ ch má u nã o. Tai bien mạ ch má u nã o, hay tai bien nã o, xả y ra khi tuan hoà n má u bị suy yeu, là m ả nh hưởng tới mộ t vù ng ı́t nhieu quan trọ ng củ a bộ nã o. Nguyê n nhâ n củ a nó là do mộ t mạ ch má u bị tac hay ngừng hoạ t độ ng, và gâ y ra cá i chet củ a những te bà o than kinh do bị ngat ô xy cù ng cá c dưỡng chat can thiet cho nhiệ m vụ củ a chú ng. Mức độ di hạ i củ a AVC phụ thuộ c và o vù ng nã o bị ton thương. Mộ t trê n mười người mac AVC khỏ i bệ nh mà khô ng bị hậ u quả gı̀. Lú c bước và o “nhà ”, như chú ng tô i van gọ i ngô i nhà củ a cha mẹ ở ngoạ i ô thà nh pho Le Mans, tô i có cả m giá c đang đi và o thà nh Pompei ngù n ngụ t dung nham nú i lửa. Trong phò ng ngủ củ a cha mẹ , đo đạ c vứt lung tung. Chiec that lưng củ a cha nam dưới đat. Că n bep cũ ng bừa bộ n, con dao van đe nguyê n trê n thớt. Chiec bap cả i bị bo phanh ra, khô lạ i. Bon cau chưa kịp giậ t nước. Chı́nh trong toa-lé t mà cha tô i đã ngã vậ t xuong và được mẹ tô i đỡ ve phò ng sau đó . Trê n giường bệ nh việ n, cha nam đó , bat độ ng, thâ n the cam đay ong. Tai bien thieu má u cụ c bộ . Thay đoi cau trú c mô . Nã o. Di hạ i. Chú ng tô i khô ng hieu gı̀. Tı̀m cá c câ u trả lời trê n trang Doctissimo. Van chang hieu gı̀. Ba ngà y lien cha trong trạ ng thá i lơ mơ. Khi thức dậ y, ô ng bị liệ t bá n thâ n, toà n bộ phı́a phả i cơ the bat độ ng. Mat giọ ng. Chú ng tô i tra cứu Internet và lạ c và o mê cung dien đà n đe cậ p tới chủ đe nà y. Chú ng tô i tự an ủ i bang thà nh ngữ kỳ diệ u, “sự đà n hoi củ a nã o bộ ”. Cơ quan đó có khả nă ng tá i tạ o lạ i như loà i chim phượng hoà ng hoi sinh từ tà n tro củ a nó . Cha tô i khô ng biet nó i nữa? Thı̀ cha sẽ họ c lạ i. Con gá i nhỏ củ a tô i mới được sá u thá ng tuoi. Tô i van cò n cho nó bú . Chú ng tô i bau vı́u và o nó . Cá i giọ ng thá nh thó t củ a nó khien chú ng tô i khuâ y khỏ a. Tô i ngạ t thở trong bon bức tường, http://tieulun.hopto.org
đoi diệ n với thâ n the bat độ ng củ a cha tô i. Con gá i tô i cựa quậ y là tô i lay cớ đe chuon, tô i quà ng lê n người nó cá i địu, lan nhanh qua những hà nh lang củ a bệ nh việ n. Tô i chı̉ đợi lú c mẹ tô i bả o: “Thô i, mı̀nh ve nhà , the tot cho con bé hơn”. Và tô i thở ra khi ve tới că n nhà củ a cha mẹ tô i ở Le Mans. Hú t bụ i, rửa bá t, hay đi chợ ở siê u thị Leclerc. Như the cuộ c song van tiep dien. Cha tô i được chuyen đen Arche, mộ t trung tâ m phụ c hoi chức nă ng. Ðe đi đen đó , phả i đi qua khu dâ n cư qui hoạ ch, siê u thị Auchan, cửa hà ng nguyê n vậ t liệ u Castorama, cửa hà ng đo trẻ em Bé bé 9, cửa hà ng giay La Halle, cửa hà ng quan á o Kiabi, cửa hà ng đo go Fly, cửa hà ng the thao Decathlon. Tô i tự ru mı̀nh trong quang cả nh đô thị gan gũ i nà y, những bı̀nh nguyê n thang, những hı̀nh lậ p phương bang sat và bang nhựa đặ t cạ nh nhau, mộ t trò chơi khong lo củ a hã ng Lego. Tô i tưởng tượng mı̀nh đang ở nơi khá c, trong parking củ a cửa hà ng Ikea thị tran Villers, củ a quá n ă n Flunch khu dâ n cư qui hoạ ch thị tran Courboeuf, củ a cửa hà ng nguyê n vậ t liệ u Leroy Merlin thị tran Jaux-Venette, bat kỳ cho nà o, trừ con đường dan đen Arche: Ðó chı̉ là mộ t cơn á c mộ ng. Trung tâ m phụ c hoi chức nă ng, bệ nh việ n, mọ i thứ lan trong sương mù củ a bat hạ nh. Van những că n phò ng ay, những dã y hà nh lang trang, chat nylon trả i sà n giả m thanh. Van mù i plastic và mù i thuoc. Và van cả m giá c thời gian đang trô i mộ t cá ch khá c biệ t. Những giờ phú t mem oặ t trı̀ trệ , le me, ue oả i. Ngâ y dạ i, chú ng tô i nhac đi nhac lạ i những câ u hỏ i. Những “Tạ i sao”: Tạ i sao lạ i là cha tô i? Tạ i sao lạ i lú c nà y? Những “Giá mà ”: Giá mà bá c sı̃ khô ng cho phé p cha ă n muoi, giá mà bá c sı̃ cam cha uong rượu vang, giá mà cha ă n kiê ng, giá mà cha gọ i ngay xe cứu thương lú c ay, giá mà , giá mà … http://tieulun.hopto.org
Trong phò ng bệ nh củ a cha, tô i chới với trước sự im lặ ng như mộ t bức tường vô hı̀nh củ a ô ng. Khi có đô ng người thı̀ cò n de. Em trai tô i, cá c em tô i, chú ng tô i nó i chuyệ n với nhau bê n cạ nh thâ n the bat độ ng củ a cha, chú ng tô i hỏ i roi chú ng tô i trả lời. Ðô i khi tô i có cả m giá c cha đang ở trong mộ t lien thủ y tinh, như mộ t con cá bơi vò ng vò ng trong nước, nhẹ tâ ng với mộ t ký ức ngan ngủ i và chú ng tô i đang là m phien cha, như đá m trẻ nghịch ngợm đi thă m be cá , va tay va châ n và o mặ t kı́nh, mặ c kệ những tam bien cả nh bá o: “Hã y giữ im lặ ng cho độ ng vậ t”. Mộ t địa ngụ c am ı̃, tieng củ a hà ng nghı̀n ngó n tay, ngó n châ n vang dộ i như mộ t đoà n má y khoan bê tô ng. Sá u thá ng trước, tô i nam ô m con gá i trong mộ t phò ng bệ nh khá c, nó vừa ra khỏ i bụ ng tô i. Thời gian lú c đay trò n trịa, đay đặ n. Giong như tat cả cá c bà mẹ , tô i độ c thoạ i với con, rı̀nh những tieng thở, tieng khó c củ a nó . Tô i phỏ ng đoá n và tưởng tượng những cuộ c hộ i thoạ i giữa hai mẹ con sau nà y. Và sự im lặ ng lú c ay có mộ t ket cau rat đặ c biệ t – mù i vị tê dạ i củ a hạ nh phú c. Sự im lặ ng củ a cha tô i bâ y giờ là mộ t sự im lặ ng buon bã mà ngô n từ và â m thanh đậ p và o roi vỡ vụ n. Ðe trá nh trong trả i, chú ng tô i bậ t vô tuyen. Như là đang ở nhà . Nó khien chú ng tô i yê n tâ m hơn. Thứ tieng độ ng u u, khô ng dứt ay tạ o nê n mộ t cuon bă ng ghi â m ve thời thơ au củ a tô i. Moi khi hoi tưởng những gương mặ t trong gia đı̀nh, tô i thường thay khô ng phả i cả nh chú ng tô i đang trò chuyệ n quanh bà n ă n (chú ng tô i khô ng ă n toi với cha), mà đang ngam cá i ô nhỏ ay, mat chú ng tô i cù ng hướng ve mộ t phı́a, sá ng lê n trong á nh phớt xanh củ a mà n hı̀nh trước mặ t. Thı̉nh thoả ng, cha tô i đưa mộ t ngó n tay lê n như muon nó i câ u gı̀. Chú ng tô i vộ i vặ n nhỏ vô tuyen. AOAO, cha phá t â m. Vừa http://tieulun.hopto.org
vô nghı̃a vừa thong thiet. AOAO AOAO. Cha khô ng tà i nà o nó i được “có ” hay “khô ng”. Trong mat cha, chú ng tô i đọ c thay noi sợ hã i cù ng cực khi cả m thay ngô n từ don thà nh cụ c và từ choi phá t ra. Ngô n từ chen lan nhau, là m cha đau đớn, giong những cá i gai trong miệ ng cha, như sỏ i nghien và o bà n châ n, và lú c nà o cũ ng chı̉ phá t ra những â m thanh ay, những â m thanh chang có nghı̃a gı̀: AOAAO. Hay AOOOOOA. Dù sao thı̀ cha cũ ng đặ t het niem tin và o đó , cha thay đoi giọ ng điệ u cho những chữ A và chữ O, chú ng nó thı̉nh thoả ng cũ ng khó chịu, mem mạ i, buon bã , giậ n dữ, giong như mộ t thang â m thu nhỏ chı̉ có hai not nhạ c, và tạ o nê n những cuộ c trò chuyệ n bang A và O. Cha phá t cá u vı̀ người nghe khô ng hieu, nhưng sau mộ t thời gian thı̀ chú ng tô i cũ ng mat cả kiê n nhan: “Cha chı̉ can nó i có hay khô ng thô i, cho de!”. Gậ t đau, giơ ngó n tay cá i, chớp mat! Trong Chiec á o giá p và con bướm[2], ô ng người bệ nh đó biet chớp mat, dù bị hộ i chứng khó a trong bạ i liệ t hoà n toà n, vậ y cha là m ơn chớp mat cá i đi nà o! – tat cả chú ng tô i đeu bat giá c nghı̃. Chú ng tô i rı̀nh từ phı́a cha mộ t dau hiệ u, chı̉ mộ t dau hiệ u thô i, mộ t dau hiệ u cho phé p chú ng tô i có the tin rang van có trao đoi qua lạ i giữa chú ng tô i và cha. Nhưng chang có dau hiệ u nà o. The là thay vı̀ bực, chú ng tô i lạ i bậ t vô tuyen to hơn. “Cha nhı̀n nà y, có chương trı̀nh Nouvelle Star, cha thı́ch cô bé dự thi kia khô ng?” Trong trung tâ m phụ c hoi chức nă ng nà y có những bệ nh nhâ n cũ ng cù ng hoà n cả nh như cha tô i. Chan thương sọ nã o, tai nạ n, liệ t bá n thâ n, liệ t hai chi dưới, liệ t tứ chi. Người già , người trẻ , cha mẹ , ô ng bà , con trai, con gá i. Má y bá n đo uong tự độ ng đặ t ở cuoi hà nh lang. Người ta nhı̀n nhau, thı̉nh thoả ng trao đoi dă m ba câ u, mộ t so người đam chı̀m trong cô độ c, mat ngó đâ u đâ u, châ n nặ ng trịch, tay moi het tú i á o nà y tú i quan kia tı̀m và i đong xu đe trả mộ t ly cà phê tởm lợm, hoặ c mộ t thanh kẹ o Twix, http://tieulun.hopto.org
kẹ o Mars, đe lạ i trong miệ ng mộ t vị buon nô n: khô ng ai dá m tự thú nhậ n với bả n thâ n nhưng người ta luô n cả m thay đó i khi ở những cho như the nà y. Trong mộ t phò ng khá c có mộ t bệ nh nhâ n goc Việ t cù ng vợ. Bà ta co trò chuyệ n với mẹ tô i bang cá ch nó i và i câ u bang tieng Việ t. “Mẹ nó i là mẹ khô ng hieu, mẹ là người Hoa”, mẹ tô i ke lạ i vẻ dữ tợn. Mẹ khô ng nó i ra nhưng tô i đã nghe thay cá i từ khien mẹ đau, đó là mộ t thực vậ t, mẹ nghı̃ ve ô ng bệ nh nhâ n goc Việ t kia, mộ t thực vậ t như mẹ van sợ người ta từ bâ y giờ sẽ nó i the ve cha, cha đang câ m lặ ng và liệ t bá n thâ n như mộ t thực vậ t, vı̀ mẹ can phả i là m người khá c đau và là m đau chı́nh mẹ : trong con tı́nh kinh hoà ng ve bat hạ nh, người ta thường co bau vı́u và o những so sá nh vớ van, phó ng to noi kho củ a thiê n hạ hò ng là m dịu đi khon khó củ a mı̀nh. Ðó là mộ t trậ n đau bệ nh hoạ n mà người ta tı́nh những thuậ n lợi, những bat lợi và tuoi thọ trung bı̀nh. Mộ t trò xo so ngu xuan mà người ta đù a với những so liệ u thong kê như đù a với những con so củ a trò tombola[3]: 20% những người từng là nạ n nhâ n tai bien mạ ch má u nã o sẽ tá i phá t nă m nă m sau. Ai trong so cá c bệ nh nhâ n củ a trung tâ m phụ c hoi chức nă ng Arche sẽ là những kẻ may man thuộ c ve 80% cò n lạ i? Và phả i lan từng trường hợp mộ t: bệ nh nhâ n phò ng 231 liệ t toà n thâ n, khô ng the tự đi toa-lé t mộ t mı̀nh, bệ nh nhâ n phò ng 201 bị tai bien lú c mới 38 tuoi, thương quá , anh ta có hai con nhỏ , bệ nh nhâ n phò ng 421 thı̀ coi như tiê u, tá i phá t sau tai bien có may ngà y, hô n mê , roi xong luô n! Khô ng, khô ng nghi ngờ gı̀, có the nó i so với họ thı̀ cha tô i cũ ng thoá t hiem khô ng đen noi nà o. Mẹ tô i phô trương sự im lặ ng củ a mı̀nh. Mẹ dù ng nó như á o giá p chong lạ i noi buon. Mẹ thuộ c ve mộ t the hệ , mộ t nen vă n http://tieulun.hopto.org
hó a nơi người ta khô ng nó i ra lời. Nó i ra, nghı̃a là nhụ c nhã . Là ho thẹ n. Là than vã n. Trò củ a kẻ yeu, củ a lũ nhà già u vô tı́ch sự. Trò củ a “bọ n Tâ y”. Ơ nhà chú ng tô i, chú ng tô i vững và ng lam. Và chú ng tô i luô n im lặ ng. Chú ng tô i giữ im lặ ng trước những thứ vớ van nhat đen những thứ nghiê m trọ ng nhat: Nợ nan, sé c khong, á n phạ t từ tò a, hó a đơn tien điệ n khô ng trả , ly dị, mẹ đơn thâ n, tı̀nh dụ c (Trời ơi, hã y giú p chú ng tô i thoá t khỏ i nó !), kinh nguyệ t, bệ nh tậ t, những người đã chet, cá i chet. Giữ the diệ n, đieu nà y hơn cả mộ t quy tac song. Ðó là mộ t kỷ luậ t, mộ t triet lý, mộ t thứ the dụ c thường ngà y củ a tâ m hon. Tô i chưa từng nghe cha mẹ tô i phà n nà n hoặ c ke le ve những thời kỳ đau kho trong quá khứ. Họ cũ ng chang khoe khoang bao giờ. Sức khỏ e, họ c hà nh, bang cap. Họ khô ng tặ ng chú ng tô i mộ t lời khen. Như the có nguy cơ khien người ngoà i tọ c mạ ch. “Chú c mừng, cá c chá u thà nh cô ng quá !” – Bạ n bè cha mẹ tô i ho hởi nó i. “Ơ, cũ ng vừa thô i, con cá i người khá c giỏ i hơn nhieu!” Cha mẹ tô i từng mat tat cả . Rời Việ t Nam sang Phá p, họ bị rơi xuong đá y củ a chiec thang xã hộ i, và o hạ ng nhụ c nhã củ a dâ n nhậ p cư. Họ đau kho bởi nước Phá p tiep nhậ n họ và bo thı́ cho họ , đieu mà trước kia họ chang bao giờ can tới. “Con biet khô ng, bọ n Tâ y rat khinh mı̀nh”, mẹ tô i nhac đi nhac lạ i câ u nà y, trong niem kiê u hã nh bị thương ton củ a mộ t kẻ nhậ p cư. Chưa ke cuộ c cạ nh tranh kinh hoà ng giữa cá c đong hương người Việ t với nhau: phả i chứng minh rang mı̀nh vượt qua hoà n cả nh, thà nh cô ng hơn người, thang mọ i bat hạ nh. Ðay là lý do mà mẹ tô i khô ng nó i gı̀ khi phả i đoi diệ n với bệ nh tậ t củ a cha tô i. Khô ng nó i gı̀ với bat kỳ ai. Như the bang cá ch giau giem sự thậ t, mẹ sẽ khien được nó bien khỏ i cuộ c đời nà y. http://tieulun.hopto.org
“Mẹ đã bá o cho cá c cô cá c bá c bê n cha chưa?”. “Roi, roi, mẹ đã gọ i điệ n, đừng có lè o nhè o nữa, mẹ mệ t mỏ i the là đủ roi”. Mộ t thá ng sau, mộ t người cô đã liê n lạ c với tô i, cô lo lang vı̀ khô ng có tin gı̀ ve cha tô i. Tô i đà nh phả i ke cho cô chuyệ n gı̀ đã xả y ra và cả m thay boi roi cho sự im lặ ng bay lâ u củ a gia đı̀nh mı̀nh. Cha tô i trở ve nhà sau nhieu thá ng đieu trị trong trung tâ m phụ c hoi chức nă ng. Con gá i tô i lớn lê n. Tô i bı̀nh tı̃nh lạ i, tin tưởng rang nó và cha sẽ họ c được cá ch đe nó i chuyệ n với nhau. Nhưng nó phá t â m những từ đau tiê n, bo, con rù a, hoa quả xay, và đặ t những câ u đau tiê n. Cò n cha tô i thı̀ như người câ m. Chı̉ ap ú ng và i từ khô ng đoi. Bao giờ cũ ng bang cá i giọ ng mới có , cá i giọ ng như vang từ đá y mo, củ a mộ t kẻ mat ngô n ngữ. Trong vò ng mộ t hay hai nă m, giữa cha và chú ng tô i – nă m người con củ a cha – ngô n ngữ quả là mộ t cuộ c chien đau. Bong nhiê n, quan hệ trong nhà đả o ngược. Chú ng tô i ra lệ nh cho cha phả i lao độ ng. Cò n cha thı̀ tỏ ý bat bı̀nh. Từ trước đen nay, chú ng tô i luô n được nuô i dạ y trong tinh than tô n vinh lao độ ng – “Tà i nă ng mà thieu co gang thı̀ chı̉ là mộ t trò vớ van”, cha hay trı́ch câ u nà y củ a Brassens[4] đe nó i với chú ng tô i – giờ đâ y chú ng tô i cả m thay bị cha phả n bộ i. Chú ng tô i bat cha lặ p đi lặ p lạ i những bà i tậ p phá t â m. Cha noi cá u, cả m thay nhụ c nhã , và gam gừ. Những â m thanh khô ng tà i nà o hieu noi. Chú ng giong như những tieng rong từ bê n trong và khien chú ng tô i hoả ng sợ. Mộ t hô m, chú ng tô i mời ve Le Mans mộ t cậ u bạ n củ a Bù i 2, mộ t người sau khi thoá t khỏ i hô n mê , đã tự tậ p nuot, đi và nó i. Chú ng tô i nghı̃ cậ u ay sẽ là mộ t tam gương đe cha noi theo, mộ t sự độ ng viê n. Ay the mà , cuoi cù ng cậ u ay đã bỏ đi sau khi sậ p cửa: “Bá c Bù i, neu bả n thâ n bá c khô ng co gang thı̀ sẽ khô ng bao giờ có ket quả đâ u!”. Chú ng tô i cực kỳ phan nộ và lay là m hà i lò ng vı̀ cậ u ay đã nó i thang sự thậ t cho cha. Chú ng tô i thậ m chı́ http://tieulun.hopto.org
cò n hy vọ ng đieu nà y sẽ có tá c độ ng tới cha như mộ t cú soc điệ n. Nhưng mọ i thứ đã trở nê n toi tệ hơn nữa. Khô ng khı́ trong nhà ngộ p thở. Mẹ trá ch chú ng tô i là chưa là m đen đau đen đũ a. Cò n cha thı̀ trá ch chú ng tô i đã tra tan mı̀nh. The là chú ng tô i bỏ cuộ c. Chú ng tô i khô ng cò n tı̀m cá ch dạ y cha nó i nữa. Moi khi ve nhà , chú ng tô i lạ i ngoi xem vô tuyen với nhau. Sự im lặ ng, chua chá t là m sao, thậ t là de chịu. http://tieulun.hopto.org
3 MSN Bù i 1, Le Mans, connected. Bù i 2, Bac Kinh, connected. Bù i 3, Le Mans, connected. Bù i 4, Darmstadt, connected. Bù i 5, Le Mans, connected. Bù i 2 – Chị gặ p cha chưa? Bù i 1 – Roi. Bù i 2 – Cha khỏ e khô ng? Bù i 1 – Van the thô i. dismayed-smiley-whatsapp-1F616 Bù i 3 – Trung Quoc may giờ roi? Bù i 2 – 3 giờ sá ng. Bù i 5 – Mẹ nó i cha quê n tieng Phá p, nhưng lạ i nó i tieng Hoa với giá o viê n luyệ n â m. Bù i 4 – disappointed-emoji-whatsapp-1F625disappointed- emoji-whatsapp-1F625 http://tieulun.hopto.org
4 MẤT NGÔN NGỮ Qua Google, tô i phá t hiệ n Paul Broca (1824 – 1880), bá c sı̃ chuyê n ve phau tı́ch, như cha tô i. Và bệ nh nhâ n noi tieng nhat củ a ô ng: Me sừ “Tan”. Cha tô i phá t â m được A và O. Me sừ “Tan”, tê n thậ t là Leborgne, chı̉ phá t â m được moi “Tan”. Báo cáo bệnh án của bác sĩ Broca về bệnh nhân Leborgne: Ông ta chỉ có thể phát âm đúng một âm duy nhất và thường nhắc lại hai lần liền. Trước bất kỳ câu hỏi nào, ông ta cũng trả lời “tan, tan”, kèm theo là những động tác biểu cảm rất khác nhau. Ðó là lý do tại sao, cả bệnh viện gọi ông ta là me sừ “Tan”. Ngay sau hô m me sừ “Tan” qua đời, Broca đã lay nã o củ a ô ng ta và trı̀nh lê n Việ n Nhâ n chủ ng họ c. Bộ nã o nà y van cò n được bà y trong mộ t bả o tà ng y họ c. Nhieu nhà y họ c đã lưu danh hậ u the với tê n riê ng được đặ t cho mộ t că n bệ nh. Cá i tê n Paul Broca đã được tặ ng cho mộ t vù ng trong nã o củ a loà i người: vù ng Broca. Vù ng tạ o tı́n hiệ u ngô n ngữ. Mat ngô n ngữ là mộ t că n bệ nh kỳ quặ c. Moi người mộ t kieu khá c nhau. Có những người cuoi cù ng có the nó i gan như bı̀nh thường. Có những người vat vả lam mới nó i được mộ t câ u. Có những người khô ng nó i được nhưng lạ i viet được. Trê n cá c dien đà n Internet, tô i cả m độ ng và cũ ng ghen tị khi đọ c những câ u dà i tuy chı́nh tả đô i lú c chậ p choạ ng, đó là cá c bệ nh nhâ n mat ngô n ngữ thuậ t lạ i cuộ c chien củ a họ với ngô n từ. Vù ng Broca hieu het nhưng mat khả nă ng dien đạ t cho người khá c hieu. http://tieulun.hopto.org
Tương phả n với vù ng Broca là vù ng Wernicke – mang tê n mộ t nhà bá c họ c nữa – cũ ng nam trong bá n cau trá i củ a nã o. Vù ng nà y dà nh cho sự hieu. Neu người mac bệ nh mat ngô n ngữ vù ng Broca thường im lı̀m, thı̀ người mac bệ nh mat ngô n ngữ vù ng Wernicke lạ i ba hoa. Mất ngôn ngữ vùng Wernicke. Những người mắc bệnh mất ngôn ngữ vùng Wernicke có khả năng diễn đạt, nhưng lại gặp khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ của người khác, thậm chí cả ngôn ngữ của chính họ. Vì vậy, những gì họ nói thường không có nghĩa. Biệt ngữ của người mắc bệnh mất ngôn ngữ “Biệt ngữ” hoặc “biệt ngữ của người mắc bệnh mất ngôn ngữ” là để chỉ trường hợp người mắc bệnh mất ngôn ngữ làm biến dạng hay nhầm lẫn ngôn từ, hoặc tạo ra những từ mới, ở mức độ khiến người khác không hiểu được nữa. Chứng tháo lời nói Thường được gọi là “bệnh ỉa chảy lời nói”, xuất phát từ nhu cầu nói không sao kìm hãm nổi, mà không cần biết những lời nói ra có ý nghĩa hay không, lý do là bởi rối loạn vùng hiểu và/ hoặc vùng diễn đạt. Cha tô i thı̀ ngược lạ i, cha im lı̀m. Giong như Ulysse lạ c loi trong vô và n chuyen đi, cha tô i vậ t vã chè o chong giữa chứng bệ nh mat ngô n ngữ. Thı̉nh thoả ng và i â m thanh phá t ra. O, O, A, To, Ta. Cha co dien đạ t cho chú ng tô i biet cha muon gı̀. Cha khô ng cò n biet nó i cả những từ đơn giả n là có hay không. Chı́nh vı̀ the mà mọ i việ c trở nê n phức tạ p. Chú ng tô i khô ng hieu. Cha khô ng hieu là chú ng tô i khô ng hieu. Cha cá u. Chú ng tô i cũ ng cá u. Chú ng tô i quă ng cho cha và i từ, hy http://tieulun.hopto.org
vọ ng trú ng ý cha. Ðó giong như mộ t vá n tennis thả m hạ i giữa những người cụ t tay, trá i bó ng bay trê n sâ n mà khô ng ai đậ p lạ i. Cha tô i như mộ t du khá ch mù , lang thang trong mien đat lạ , đi giữa những con đường lon nhon những tam bien mà cha chı̉ hieu phâ n nửa. Cha họ c cá ch tự dan đường theo kieu củ a mı̀nh. Cha đọ c né t mặ t, á nh mat củ a người đoi diệ n. Ðô i khi, cha thử vẽ . Cha cũ ng tậ p viet. Từ khi bị liệ t bá n thâ n, cha phả i dù ng tay trá i, nê n chữ củ a cha run ray, khá c với kieu chữ viet ngoá y nhưng tự tin củ a cha ngà y trước – kieu “chữ bá c sı̃” như người ta van nó i. Hôm nay, một trận động đất đã làm tan hoang cả nước Nepal. Không có tin tức gì về 70 công dân Pháp. Thị trường chứng khoán Trung Quốc ngoẻo. Thị trường chứng khoán Trung Quốc ngoẻo. Thị trường chứng khoán Trung Quốc ngoẻo. 45. 45. 45. Tô i đọ c những câ u vă n rời rạ c được viet noi tiep nhau het trang nà y sang trang khá c. Cha đã ché p lạ i. Dưới dạ ng chı́nh tả . Hoặ c theo mau giá o viê n dạ y phá t â m đưa cho. Chưa bao giờ cha viet nhieu như trong những cuon vở nà y. Nhưng cha có hieu gı̀ đâ u? Những từ cha viet chen lan nhau, é p và o nhau, dı́nh sá t nhau trê n trang giay. Ðe là m gı̀, khi cha khô ng the viet cho chú ng tô i? Có the có mộ t mậ t mã nam trong những trang giay họ c trò u á m nà y mà tô i khô ng nam được? Mộ t thô ng điệ p bı́ mậ t cha muon gửi đen chú ng tô i? Ðô i khi, cha tậ p viet tê n riê ng củ a chú ng tô i. Tô i nhı̀n thay tê n tô i, sau câ u nà y: “François Hollande đã quyet định can thiệ p và o Mali”. Như the tô i sap thả o luậ n ve van đe địa-chı́nh trị với cha. Mới đau, hy vọ ng là sẽ tı̀m được cá ch nó i chuyệ n với cha, chú ng tô i đã là m cho cha mộ t quyen so nhỏ trong đó có hı̀nh vẽ cá c hà nh độ ng và vậ t dụ ng thường nhậ t. Như những chữ tượng http://tieulun.hopto.org
hı̀nh. Cha đô i khi mở ra. Nhưng đe được mộ t từ thı̀ phả i can rat nhieu hı̀nh vẽ , nê n cuon so het rat nhanh. Và cha lạ i tiep tụ c chè o lá i trê n đạ i dương câ m lặ ng củ a cha. Ðạ i dương thâ n thiet với Baudelaire[5]. Sau mộ t cơn tai bien, Baudelaire đã bị chứng mat ngô n ngữ. Con của ta, em của ta, Hãy nghĩ về nỗi êm dịu, Ðến miền kia chung sống cùng nhau. Cù ng nhau? Că n bệ nh mat ngô n ngữ, cá i được gọ i là “mien kia” ay, mả nh đat xa xô i ay, là m gı̀ có “cù ng nhau”: Moi người bệ nh bị cam tù giữa sự cô độ c củ a mı̀nh, bị bao vâ y bởi á nh nhı̀n củ a kẻ khá c, bị tan cô ng bang tieng độ ng lan lộ n củ a những ai “biet nó i”. Baudelaire, người từng het sức nhà o nặ n ngô n từ, đã ket thú c cuộ c đời lú c chı̉ nhà o được mộ t từ duy nhat. Thậ m chı́ khô ng phả i là mộ t từ, mà mộ t thá n từ “Cré nom!”. Bạ n bè đen thă m ô ng, Banville, Jules Vallè s, Leconte de Lisle lan lượt phủ phụ c bê n đau giường ô ng. Họ khó c thương, hoả ng hot bởi mộ t noi kinh hã i nhuom mà u tô n giá o, khi chứng kien thiê n tà i thi ca phả i đá nh vậ t với những ngô n từ đã tron biệ t khỏ i ô ng. “Cré nom! Lú c thı̀ dù ng đe chà o, lú c thı̀ đe chửi, tù y và o khi ta cho ô ng ay xem mộ t vậ t hay tê n người mà ô ng thı́ch hay ghé t!”. Jules Vallè s giả i thı́ch. “Cré nom! Cũ ng có the là lời cà u nhà u ngâ y ngô củ a sự tuyệ t vọ ng! Ai mà biet?”. Thé ophile Gautier nó i mộ t cá ch hã i hù ng: “Than Chet đã lởn vởn quanh ô ng ay lâ u roi; mụ đặ t ngó n tay xương xau lê n trá n củ a ô ng ay, và bệ nh liệ t đã khien cá i cơ the từng lanh lợi và rat mem dẻ o kia trở nê n trơ lỳ. The roi mụ bỏ đi vı̀ tin chac rang nó sẽ mã i mã i bat độ ng ở cho ay. Sau đó , mụ quay lạ i lay mat củ a ô ng lời nó i, cù ng với bộ nhớ từ, đong thời lộ t luô n ngô n ngữ http://tieulun.hopto.org
khỏ i ý tưởng. Thậ t là mộ t cực hı̀nh khủ ng khiep! Hieu mà khô ng trả lời được, và cả m thay ngô n từ trước đâ y từng thuan phụ c giờ cứ bay đi như những đà n chim dạ i moi khi có ai thử tien lạ i trò chuyệ n!”. Ngô n từ như những con chim thanh nhã mà cha ngam trê n cá c bức tranh khac Trung Hoa. Ngô n từ bay khỏ i trı́ tuệ củ a cha: những con chim di trú , chú ng bay ve phı́a những châ n trời am hơn, đe lạ i cha tô i mộ t mı̀nh với mù a đô ng vı̃nh vien củ a im lặ ng. Cá c chị em gá i củ a cha tới thă m cha lan đau trong trung tâ m phụ c hoi chức nă ng. Lú c ve, họ khô ng khỏ i thot lê n bang tieng Việ t: “Ke cũ ng buon cười thậ t. Anh ay chang nó i nữa, chı̉ khô ng ngừng O A”. O A. Mộ t bộ xương ngô n ngữ, mộ t bả n nhạ c gom hai not, mà mộ t dương cam thủ cụ t tay đậ p mộ t cá ch bướng bı̉nh và vụ ng ve lê n mộ t phı́m đà n đã bị loi nhịp. Maurice Ravel cũ ng bị mat ngô n ngữ. Nhà soạ n nhạ c van cò n nhậ n ra được â m thanh và nhịp điệ u: Lo tai â m nhạ c khô ng phụ thuộ c và o cù ng mộ t vù ng trong nã o như ngô n ngữ. Ngược lạ i, Ravel khô ng the “đọ c” những not trước đâ y từng the hiệ n những bả n giao hưởng tuyệ t vời củ a trı́ tuệ ô ng. Ong tham nghe thay những bả n nhạ c đó nhưng khô ng cò n khả nă ng ché p lạ i chú ng, hay chia sẻ chú ng. Beethoven tiep tụ c soạ n nhạ c mặ c dù bị điec. Cò n Ravel thı̀ nı́n lặ ng. “Trong đau tô i có biet bao â m thanh, tô i chưa nó i ra và cò n phả i nó i rat nhieu”, ô ng thon thức mộ t cá ch tuyệ t vọ ng. Colette viet: “Ravel mat ngô n ngữ, hà nh độ ng viet, và sẽ chet như bị bó p họ ng, nhưng cò n ý thức, bởi trong lò ng van trà n ngậ p cá c hợp â m.” ________________________________________ http://tieulun.hopto.org
5 LOST IN TRANSLATION[6] Tô i tı̀m giọ ng nó i củ a cha. Trong trı́ nhớ củ a tô i, tô i hau như chı̉ nghe thay giọ ng nó i củ a mẹ , hiệ n diệ n khap nơi. Cò n cha là mộ t cá i bó ng im lı̀m, bị xó a. “Có chứ, cha em có nó i mà . Chı̉ có em và cá c chị em củ a em, con cá i củ a ô ng khô ng nghe ô ng thô i”, Benoit cha củ a cá c con gá i tô i nó i với tô i. Tô i phả n đoi. Lẽ nà o tô i lạ i sai? “Ư thı̀ bọ n em khô ng nghe cha nó i.” Cha họ c ở trường Việ t nê n sang Phá p mà van khô ng đoi được phá t â m. Cá ch nó i tieng Phá p củ a cha khien chú ng tô i bực mı̀nh, chú ng tô i suy nghı̃ và mơ cũ ng bang tieng Phá p. Chú ng tô i khô ng đủ kiê n nhan đe nghe het những câ u cha nó i. Cha bả o cha xau ho vı̀ chú ng tô i, con cá i cha đẻ ra mà khô ng biet nó i mộ t từ tieng Việ t. Cha nà i nı̉ nhưng chang là m gı̀ được, chú ng tô i từ choi ngô n ngữ nà y, chú ng tô i muon trở thà nh người Phá p như những người khá c. Cha đà nh chịu. Han là khủ ng khiep khi bị cả m giá c mı̀nh là kẻ xa lạ trong chı́nh gia đı̀nh mı̀nh, bị bậ t ra ngoà i vı̀ nó i mộ t thứ tieng khô ng giong ai. Cha đọ c rat ı́t sá ch Phá p, ngoà i Ba chàng ngự lâm pháo thủ mà ô ng nộ i tô i đã đọ c cho cha ngà y trước. Chú ng tô i ngoi dá n mat và o mà n hı̀nh vô tuyen củ a phò ng ngủ hay bep, xem Bervely Hills[7]/ La grande Vadouille[8]/ phim truyen hı̀nh nhieu tậ p chieu Chủ nhậ t trê n kê nh M6/ Le maillon faible[9]/ Star http://tieulun.hopto.org