YOMEDIA
ADSENSE
Tuyến điểm TP HCM - Long an - Tiền Giang - Bến tre
322
lượt xem 59
download
lượt xem 59
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Tập san Tuyến điểm TP HCM - Long an - Tiền Giang - Bến tre nhằm trình bày về số liệu điều tra, thống kê tiềm năng du lịch của Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Long An, tỉnh Tiền Giang và tỉnh Bến Tre. Tài liệu thuyết minh tổng về điểm du lịch của Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Long An, tỉnh Tiền Giang và tỉnh Bến Tre, thuyết minh theo tuyến.
AMBIENT/
Chủ đề:
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Tuyến điểm TP HCM - Long an - Tiền Giang - Bến tre
- Đ i h c qu c gia TP H Chí Minh Trư ng ĐH KH Xã h i & Nhân văn Khoa Đ a lý - B môn Du l ch L p Du L ch K29 TÀI LI U THAM KH O Tuy n ñi m Chân dung con ngư i Vi t L p Du l ch k29 Page 1 12/2010
- M CL C Đi u tra, th ng kê TNDL TP.HCM ....................................................... .......Trang 03 T nh Long An.......................................................Trang 39 T nh Ti n Giang...................................................Trang 46 T nh B n Tre.........................................................Trang 50 Tài li u thuy t minh T ng quan v ñi m du l ch TPHCM.................................................................Trang 72 Long An.................................................................Trang 82 Ti n Giang.............................................................Trang 88 B n Tre...................................................................Trang 90 Thuy t minh theo tuy n........................................Trang 92 L p Du l ch k29 Page 2 12/2010
- PH N I: ĐI U TRA, TH NG KÊ TNDL ĐI U TRA TH NG KÊ TÀI NGUYÊN DU L CH TP HCM A. ĐI U TRA TÀI NGUYÊN DU L CH T NHIÊN 1. V trí ñ a lý và c nh quan ñ a hình Thành ph H Chí Minh có t a ñ 10°10' – 10°38' B c và 106°22' – 106°54' Đông, phía B c giáp t nh Bình Dương, Tây B c giáp t nh Tây Ninh, Đông và Đông B c giáp t nh Đ ng Nai, Đông Nam giáp t nh Bà R a - Vũng Tàu, Tây và Tây Nam giáp t nh Long An và Ti n Giang. N m mi n Nam Vi t Nam, Thành ph H Chí Minh cách Hà N i 1.730 km theo ñư ng b , trung tâm thành ph cách cách b bi n Đông 50 km theo ñư ng chim bay. V i v trí tâm ñi m c a khu v c Đông Nam Á, Thành ph H Chí Minh là m t ñ u m i giao thông quan tr ng v c ñư ng b , ñư ng th y và ñư ng không, n i li n các t nh trong vùng và còn là m t c a ngõ qu c t . N m trong vùng chuy n ti p gi a mi n Đông Nam B và ñ ng b ng sông C u Long, ñ a hình thành ph th p d n t B c xu ng Nam và t Đông sang Tây. Vùng cao n m phía B c - Đông B c và m t ph n Tây B c, trung bình 10 ñ n 25 mét. Xen k có m t s gò ñ i, cao nh t lên t i 32 mét như ñ i Long Bình qu n 9. Ngư c l i, vùng trũng n m phía Nam - Tây Nam và Ðông Nam thành ph , có ñ cao trung bình trên dư i 1 mét, nơi th p nh t 0,5 mét. Các khu v c trung tâm, m t ph n các qu n Th Đ c, qu n 2, toàn b huy n Hóc Môn và qu n 12 có ñ cao trung bình, kho ng 5 t i 10 mét. 2. Khí h u N m trong vùng nhi t ñ i gió mùa c n xích ñ o, Thành ph H Chí Mình có nhi t ñ cao ñ u trong năm và hai mùa mưa – khô rõ r t. Mùa mưa ñư c b t ñ u t tháng 5 t i tháng 11, còn mùa khô t tháng 12 t i tháng 4 năm sau. Trung bình, Thành ph H Chí Minh có 160 t i 270 gi n ng m t tháng, nhi t ñó trung bình 27 °C, cao nh t lên t i 40 °C, th p nh t xu ng 13,8 °C. Hàng năm, thành ph có 330 ngày nhi t ñ trung bình 25 t i 28 °C. Lư ng mưa trung bình c a thành ph ñ t 1.949 mm/năm, trong ñó năm 1908 ñ t L p Du l ch k29 Page 3 12/2010
- cao nh t 2.718 mm, th p nh t xu ng 1.392 mm vào năm 1958. M t năm, thành ph có trung bình 159 ngày mưa, t p trung nhi u nh t vào các tháng t 5 t i 11, chi m kho ng 90%, ñ c bi t hai tháng 6 và 9. Trên ph m vi không gian thành ph , lư ng mưa phân b không ñ u, khuynh hư ng tăng theo tr c Tây Nam – Ðông B c. Các qu n n i thành và các huy n phía B c có lư ng mưa cao hơn khu v c còn l i. Thành ph H Chí Minh ch u nh hư ng b i hai hư ng gió chính là gió mùa Tây – Tây Nam và B c – Ðông B c. Gió Tây – Tây Nam t n Đ Dương, t c ñ trung bình 3,6 m/s, vào mùa mưa. Gió Gió B c – Ðông B c t bi n Đông, t c ñ trung bình 2,4 m/s, vào mùa khô. Ngoài ra còn có gió tín phong theo hư ng Nam – Đông Nam vào kho ng tháng 3 t i tháng 5, trung bình 3,7 m/s. Có th nói Thành ph H Chí Minh thu c vùng không có gió bão. Cũng như lư ng mưa, ñ m không khí thành ph lên cao vào mùa mưa, 80%, và xu ng th p vào mùa không, 74,5%. Trung bình, ñ m không khí ñ t bình quân/năm 79,5% 3. Sông ngòi: Thành Ph H Chí Minh n m h lưu sông Đ ng Nai và sông Sài Gòn. M t câu ca dao nói lên s h i ng này: Nhà Bè nư c ch y chia hai, Ai v Gia Đ nh, Đ ng Nai thì v . Hai sông l n nh t là sông Đ ng Nai và sông Sài Gòn. a. Sông Đ ng Nai: Dài kho ng 586 km, b t ngu n t cao nguyên Lâm Viên ñ cao kho ng 1770 m do sông Đa Nhim và sông Đa Dung h p thành. Sau khi ti p nh n ngu n nư c c a sông La Ngà t ng n và sông h u ng n, sông Đ ng Nai vư t qua gh nh thác Tr An u n khúc qua Biên Hoà ñ vào thành ph , g p sông Sài Gòn t i Nhà Bèàlà ngu n nư c tư i tiêu, thu ñi n quan tr ng cho thành ph . b. Sông Sài Gòn: L p Du l ch k29 Page 4 12/2010
- Dài 210 km, b t ngu n t cao nguyên H n qu n ch y qua t nh Tây Ninh, Sông Bé ñ vào thành ph C Chi và xuyên qua thành ph trên chi u dài 106 km. Có ñ d c trung bình 45 cm/km, lòng sông khá r ng t 225à370 km và sâu t i 20 m, có nhi u nhánh ph (Láng The, R ch Tra…) nên có tác d ng ñi u hoà lũ l t và ngu n nư c tư i quan tr ng hi n nay cho phía b c thành ph . Mùa lũ lưu lư ng trung bình 171 m3/s nhưng mùa c n ch còn 15, 20 m3/s nên không ñ ñáp ng s lư ng nư c tư i trong mùa khô. Sông Sài Gòn ñư c n i v i sông Vàm C Đông (Long An) phía Tây nh m t h th ng kênh r ch dài kho ng 27 km. c. Sông Nhà Bè: L i phân ra nhi u chi lưu bao quanh huy n C n Gi ñ ñ ra bi n. V phía trái ñ ra c a Soài R p dài 59 km, lòng sông c n, nư c ch y ch m. v phía ph i theo sông Lòng Tàu ñ ra v nh Gành Rái, sông dài 56 km, b r ng trung bình 0,5 km, lòng sông sâu, là ñư ng thu chính cho tàu bè ra vào c ng Sài Gòn. Ngoài các sông chính, trên thành ph H Chí Minh còn có nhi u kênh r ch ch ng ch ch nh t là huy n C n Gi . d. H th ng kênh r ch thành ph : khá ch ng ch t, t p trung nhi u Nhà Bè, Bình Chánh, Hóc Môn, Nam Th Đ c, C n Gi v a n i v i h th ng sông r ch Thành ph v a n i v i h th ng sông r ch C u Long nên gi vai trò quan tr ng trong vi c tiêu thoát nư c, v n chuy n hàng hoá, thu l i. M t s kênh r ch chính như: r ch B n Nghé, r ch Th Nghè, Lò G m, kinh T , kinh Tham Lương, kinh Th y Cai, kinh Thái M , kinh An H … -H th ng sông r ch thành ph ch u nh hư ng c a thu tri u (bán nh t tri u) xâm nh p vào, sâu nh t vào tháng 4 và tuỳ theo mùa, tuỳ theo con nư c, tuỳ theo kh i lư ng nư c ñ xu ng t thư ng ngu n, nư c m n (kho ng 4%o) t bi n Đông nên hình thành 3 vùng: *Vùng nư c ng t: G m phía B c n i thành, phía B c Th Đ c, Qu n 9, Hóc Môn, Bình Chánh, Bình Tân, C Chi. *Vùng nư c l i: Phía Nam C Chi, Th Đ c, phía B c C n Gi . L p Du l ch k29 Page 5 12/2010
- *Vùng nư c m n: M t s xã C n Gi ra ñ n bi n. M c nư c tri u trung bình là 0,17m, cao nh t vào các tháng 10, 11 kho ng 1,10m và th p nh t vào tháng 6,7 kho ng 1,07m so v i m c nư c bi n. e. Ngu n nư c ng m thành ph : T p trung phía b c c chi, hóc môn, nơi có t ng nư c ng m d i dào nh t, ph m ch t cũng t t nh t, ñ sâu 60à90 m. Ngoài ra còn có các qu n: 3, 5, 11, Bình Th nh, Tân Bình, Tân Phú, Gò V p nhưng ph m ch t không t t b ng. Càng v phía Nam (nhà bè, bình chánh c n gi ngu n nư c ng m thư ng b nhi m m n n ng. 3. Tài nguyên sinh v t: a. Thành Ph H Chí Minh có 3 ki u r ng: R ng mưa nhi t ñ i xanh quanh năm: G m nhi u t ng r m r p, dây leo ch ng ch t, thư ng phát tri n trên các vùng ñ t cao. Hi n nay m t ñ che ph r ng th p, nay ch còn ñ i tr c, c tranh, cây b i che ph . R ng Sác: Phát tri n trên nh ng vùng ñ t th p ng p m n c a sông, r t r m r p v i 50 loài cây ñ c trưng: ñư c, b n, m m, d a nư c… hi n ñang ñư c tr ng nhi u trên 20.000 ha C n Gi , v n là r ng nguyên sinh, trong th i Pháp thu c còn là r ng c m, nhưng trong th i gian ch ng Mĩ r ng này ñã b bom ñ n Mĩ và ch t ñ c màu da cam tàn phá năng n . T năm 1978, thành ph H Chí Minh ñã ñ u tư ph c h i hàng ch c ngàn ha r ng ñư c. Ngoài ra phía B c huy n C n Gi ñang tr ng thêm d a nư c, tràm, b ch ñàn… R ng ng p m n C n Gi kho ng 25000 ha, ñã ñư c UNESCO công nh n là khu d tr sinh quy n Vi t Nam. Ngoài h th ng r ng, vùng bi n C n Gi có nhi u tôm, cá là ngu n l i c a thành ph H Chí Minh v bi n. Bưng: phát tri n trên ñ t phèn g m các lo i cây b i và cây c như: bàng, lác, bưng, lau, lá h , tràm, bình bác… L p Du l ch k29 Page 6 12/2010
- b. Đ ng v t: Trư c ñây ña d ng, phong phú nhưng nay b hu di t do con ngư i phá r ng. - Trên c n: c p, nai, g u, heo r ng, kh , vư n, các lo i bò sát như trăn, r n, rùa, kỳ ñà. - Dư i nư c: rái cá, cá s u, cá tôm, cua, sò…các lo i chim lele, v t tr i, cò, v c…các lo i dơi… Các lo i ñ ng th c v t s ng thành qu n th theo môi trư ng sinh s ng t o nên nh ng h sinh thái cân b ng hoàn ch nh c a r ng Sác, ñ ng bưng, ñ ng lúa, mi t vư n… 5.1 Qu n 9: Vư n cò Th Đ c: p Gò Công, phư ng Long Th nh M , qu n 9, cách trung tâm thành ph H Chí Minh kho ng 20km. Ð c ñi m: T ngã tư Th Đ c ñi v phía Tăng Nhơn Phú, r ph i theo ñư ng Nguy n Văn Tăng ñ n ngã ba Gò Công, ti p t c r ph i, băng qua c u, c p theo con ñư ng ñ t nh kho ng 800m s ñ n vư n cò c a bác Tư Đê. Vư n cò c a bác Tư Đê cách ngã tư Th Đ c ch ng 7km b ng ñư ng b . Đi u kỳ l là bên c nh ph th luôn nh n nh p, s m u t như v y l i có m t ñi m du l ch sinh thái r t yên tĩnh, trong lành. Công viên Phú Lâm. Công viên trên ñư ng Hùng Vương, phư ng 13, qu n 6, thành ph H Chí Minh, m i m r ng thành 7ha, có nhi u khu vui chơi, gi i trí. Tên công viên, do tên vùng mà ra. 5.2 Huy n Bình Chánh: R ch Cùng xã Tân Qúy Tây, huy n Bình Chánh, t sông Ch Đ m ch y vào cánh ñ ng c a xã, dài kho ng 2.800m. Phía t ng n r ch Cùng ti p nh n nư c c a r ch L ng Đèn. G i là r ch Cùng vì r ch không thông ra m t sông r ch khác mà ch ch y vào ru ng. Sông C n Giu c b t ñ u t sông Ch Đ m ñ n sông Nhà Bè, ch y qua huy n Bình Chánh, qu n 8 và huy n C n Giu c (t nh Long An). Đo n ch y qua ñ a bàn thành ph dài 11.275m. Sông còn có tên là r ch Cát. C n Giu c do ti ng Khmer là Kantuôt (cây chum ru t) mà ra. Đ a danh này ñã có t th k 17. Có th xưa vùng ñ t này có nhi u cây chum ru t. 5.3 HUY N C N GI : L p Du l ch k29 Page 7 12/2010
- R ng ng p m n C n Gi : Khu d tr sinh quy n th gi i (UNESCO công nh n vào năm 2000). Khu D tr Sinh quy n C n Gi n m vùng ven bi n v nh G nh Rái và c a sông Đ ng Nai v i h sinh thái r ng ng p m n (RNM) ñi n hình có di n tích g n 4000ha. RNM ñư c xem là h sinh thái quan tr ng, ñi n hình vùng ven bi n nhi t ñ i không ch cung c p lâm s n có giá tr mà còn là nơi cư trú (habitats) c a nhi u loài h i s n, chim nư c, chim di cư và m t s loài ñ ng v t lư ng cư, trên c n. RNM C n Gi là m t trong nh ng khu r ng ng p m n Vi t Nam mang tính ch t r ng nhi t ñ i c và phong phú v s loài th c v t di cư. Theo s li u ñi u tra, RNM C n Gi có kho ng 35 loài th c v t, ph bi n là Đư c ñôi (Rhizophora apiculata), Đư c b p (Rhizophora micronata), M m quăn (Avicennia lanata), M m tr ng (Avicennia alba), B n (Sonneratia evata), Chà là (Phoenix paludosa), D a nư c (Nipa fruticans)… Cùng v i s ph c h i v th m th c v t r ng, nhi u loài ñ ng v t tư ng ch ng ñã bi n m t cùng v i s tàn phá c a chi n tranh ñã h i sinh và phát tri n l i nhanh chóng RNM C n Gi như kh , l n r ng, ch n, trăn, rái cá…trong ñó có nhi u loài ñư c ghi trong Sách Đ Vi t Nam như Cá s u hoa cà, R n h mang chúa, … Đ c bi t, nh có sinh c nh thu n l i, các sân chim t nhiên ñã và ñang hình thành tr l i v i s loài ñã chi m t i 34% t ng s loài chim nư c Vi t Nam, trong ñó có t i 9 loài quí hi m ñư c ghi trong Sách Đ Th gi i. Bên c nh nh ng giá tr v ña d ng sinh h c, C n Gi còn là nơi l n ñ u tiên Vi t Nam và khu v c Đông Nam Á phát hi n khu m c chum (trên 300 ngôi), di ch có giá tr v n n văn hoá Óc Eo. Khu du l ch sinh thái Vàm Sát B. TÀI NGUYÊN DU L CH NHÂN VĂN DI TÍCH L CH S - VĂN HÓA 1. Qu n 1 a. Dinh Đ c L p L p Du l ch k29 Page 8 12/2010
- Dinh ñư c xây d ng trên di n tích 4.500 m², di n tích s d ng 20.000 m², g m 3 t ng chính, 1 sân thư ng, 2 gác l ng, t ng n n, 2 t ng h m và m t sân thư ng cho máy bay tr c thăng ñáp xu ng. Hơn 100 căn phòng c a Dinh ñư c trang trí theo phong cách khác nhau tùy theo m c ñích s d ng bao g m các phòng khánh ti t, phòng h p h i ñ ng n i các, phòng làm vi c c a T ng Th ng và c a Phó T ng Th ng, phòng trình y nhi m thư, phòng ñ i y n, v.v... chưa k các ph n khác như h sen bán nguy t hai bên th m ñi vào chánh ñi n, bao lơn, hành lan... Dinh cao 26m, t a l c trong khuôn viên r ng 12 ha r p bóng cây. Bên ngoài hàng rào phía trư c và phía sau Dinh là 2 công viên cây xanh. Gi a nh ng năm 1960, ñây là công trình có quy mô l n nh t mi n Nam và có chi phí xây d ng cao nh t (150.000 lư ng vàng). Các h th ng ph tr bên trong Dinh hi n ñ i: ñi u hòa không khí, phòng ch ng cháy, thông tin liên l c, nhà kho. T ng h m ch u ñư c oanh kích c a bom l n và pháo. M t ti n c a Dinh ñư c trang trí cách ñi u các ñ t mành trúc ph ng theo phong cách các b c mành t i các ngôi nhà Vi t và h a ti t các ngôi chùa c t i Vi t Nam. Các phòng c a Dinh ñư c trang trí nhi u tác ph m non sông c m tú, tranh sơn mài, tranh sơn d u. Cơ quan hi n qu n lý di tích văn hoá Dinh Th ng Nh t có tên là H i trư ng Th ng Nh t thu c C c Hành chính Qu n tr II - Văn phòng Chính Ph . Đây là di tích l ch s văn hoá n i ti ng ñư c ñông ñ o du khách trong nư c và nư c ngoài ñ n tham quan. b. Tr s y ban Nhân dân Thành ph H Chí Minh M t tòa nhà ñư c xây d ng t năm 1898 ñ n 1909 do ki n trúc sư Gardès thi t k mô ph ng theo ki u nh ng l u chuông mi n B c nư c Pháp. Th i Pháp thu c, tòa nhà này có tên là Dinh Xã Tây, trư c năm 1975 g i là Tòa Đô chánh, hi n nay nó là nơi làm vi c c a y ban Nhân dân Thành ph H Chí Minh, n m ngay ñ u ñ i l Nguy n Hu , Qu n 1. Đây có th coi là m t trong nh ng công trình ki n trúc ñ p nh t c a thành ph này. c. Nhà hát l n Thành Ph M t nhà hát n m trên ñư ng Đ ng Kh i Q1. N m m t v trí thu n l i t i trung tâm thành ph , nhà hát ñư c xem là nhà hát trung tâm, ña năng chuyên t ch c bi u di n sân kh u ngh thu t ñ ng th i cũng ñư c s d ng ñ t ch c m t s s ki n l n. Đây cũng L p Du l ch k29 Page 9 12/2010
- là nhà hát thu c lo i lâu ñ i theo ki n trúc Đ Qu c và ñư c xem như m t ñ a ñi m du l ch c a thành ph này Nhà hát l n Sài Gòn là m t ñ i tr ng v m t ki n trúc v i Nhà hát l n Hà N i (c t năm 1911, ki n trúc theo m u Opéra Garnier t i Paris, 900 ch ng i, ki n trúc sư Broger et Harloy). Nhà hát Sài Gòn gi riêng nét ñ c thù có m t không hai. Tác gi c a tòa ki n trúc này là các ki n trúc sư Félix Olivier, Ernest Guichard và Eugène Ferret xây d ng năm 1900 theo l i ki n trúc "flamboyant" c a th i Đ tam c ng hòa Pháp. C a m t ti n ch u nh hư ng ngh thu t khá rõ nét c a Petit Palais c t cùng năm t i Pháp. Thi t k bên trong tân ti n v i ñ y ñ thi t b cho âm thanh và ánh sáng. Ngoài t ng tr t còn 2 t ng l u t ng c ng 1800 ch ng i. Toàn b các m u trang trí, phù ñiêu m t ti n và n i th t ñ u ñư c m t h a sĩ tên tu i Pháp v gi ng như m u c a các nhà hát Pháp cu i th k 19 và g i t Pháp qua. d. Bưu ñi n trung tâm Thành ph H Chí Minh Đ a ch s 2, ñư ng Công Xã Paris, là tòa nhà bưu ñi n t i trung tâm Qu n 1, TPHCM. Đây là tòa nhà ñư c ngư i Pháp xây d ng v i phong cách chi t trung trong kho ng 1886–1891 theo ñ án thi t k c a ki n trúc sư Villedieu. Bên ngoài, phía trư c ngôi nhà trang trí theo t ng ô hình ch nh t, trên ñó ghi danh nh ng nhà phát minh ra ngành ñi n tín và ngành ñi n. Trên các ô có ñ p hình các nam n ñ i vòng nguy t qu , trên vòng cung ngôi nhà có chi c ñ ng h l n. Vào phía trên trong, hai bên tư ng cao là hai b n ñ l ch s mang tên: Saigon et ses environs, 1892 và Lignes télégraphiques du Sud Vietnam et du Cambodge, 1936. Tòa nhà n m c nh Nhà th Đ c Bà, và g n trung tâm mua s m Diamond Plaza, công trình ki n trúc tương tác sinh ñ ng ñ p m t cho tâm ñi m c a Sài Gòn ngày nay. Đư c xây d ng t 1886 và hoàn thành vào năm 1891 theo ñ án thi t k c a ki n trúc sư Villedieu, tòa nhà ñ s này t a l c trên gò ñ t cao bên hông Vương cung Thánh ñư ng, phía sau là ñư ng Hai Bà Trưng. M t ti n nhà ñư c trang trí theo t ng ô hình ch nh t, ghi danh nh ng nhà phát minh ra ngành ñi n tín và ngành ñi n. Trên các ô có ñ p hình các nam n ñ i vòng nguy t qu . Trên vòng cung ngôi nhà có chi c ñ ng h l n. Bư c chân L p Du l ch k29 Page 10 12/2010
- vào phía trên trong, khách th y hai bên tư ng cao là hai b n ñ l ch s : Saigon et ses environs, 1892 và Lignes télégraphiques du Sud Vietnam et du Cambodge, 1936. Hi n bưu ñi n có 35 qu y ph c v khách hàng v i nh ng thi t b vi n thông t i tân, hi n ñ i có th liên l c v i b t c nơi nào trong nư c và th gi i. Ngoài ra, còn có nhi u d ch v như bưu ph m ghi s h n gi , phát chuy n nhanh, văn hóa ph m lưu ni m, ñi n hoa, ñi n quà. 2. Qu n 4 B n Nhà R ng B n Nhà R ng cũ. Nay là B o tàng H Chí Minh.B n Nhà R ng kh i ñ u là m t thương c ng l n c a Sài Gòn. Thương c ng này n m trên sông Sài Gòn và ñư c xây d ng t 1864, trên khu v c g n c u Khánh H i, nay thu c qu n 4. T i nơi ñây, vào ngày 5 tháng 6 năm 1911, ngư i thanh niên Nguy n T t Thành (sau này lây tên là H Chí Minh) ñã xu ng con tàu Amiral Latouche Tréville làm ph b p ñ có ñi u ki n sang châu Âu. Do ñó, t 1975 toà tr s xưa c a thương c ng Nhà R ng ñã ñư c chính quy n Vi t Nam xây d ng l i thành khu lưu ni m H Chí Minh. C ng Sài Gòn L ch s thành l p:C ng Sài Gòn ñư c thành l p vào ngày 22 tháng 2 năm 1860 dư i th i thu c ñ a Pháp v i tên g i Thương C ng Sài GònC ng n m d c theo sông Sài Gòn, cách bi n 45 d m (83 km) v i t ng di n tích 3.860.000 m2 vào g m 5 khu v c. T ngày 25 tháng 7 năm 1975, Thương C ng Sài Gòn ñ i tên m i là C ng Sài Gòn theo quy t ñ nh c a T ng c c trư ng T ng c c ñư ng bi n.C ng Sài Gòn có t ng di n tích là 475.000 m2. Qua nhi u giai ño n phát tri n, ngày nay, C ng Sài Gòn là m t c ng qu c t , c ng chính c a mi n Nam Vi t Nam. T ng di n tích m t b ng là 570.000 m2 g m 5 b n c ng (Nhà R ng, Khánh H i, Tân Thu n I, Tân Thu n II và C n Thơ) v i 2.830 m c u tàu, 250.000 m2 bãi, và 80.000 m2 kho hàng. M i ñây, C ng Sài Gòn ñã th c hi n thành công d ch v trung chuy n container, m ñư ng cho giai ño n phát tri n m i c a ngành Hàng h i Vi t Nam trong quá trình h i nh p qu c t . L p Du l ch k29 Page 11 12/2010
- 3. Qu n 5 Khu ph c 41-67 Trên n n t ng hi n h u c a các khu ph thu c phư ng 7, 10, 11 và 14, t p trung nhi u di tích l ch s - văn hóa, ñã ñư c Nhà nư c x p h ng, qu n 5 s xây d ng khu ph liên hoàn v a b o t n các khu ph c , v a k t h p phát tri n thương m i d ch v , trung tâm gi i trí, mua s m, tham quan… Khu v c 41-67 H i Thư ng Lãn Ông v n còn gi nhi u dáng v c kính, ñư c ch n ñ ch nh trang và khôi ph c l i ki n trúc, g n v i sinh ho t ñ i s ng xưa ñ làm ñi m d ng du l ch. Khu v c r p hát Vàm C , chùa Ông, chùa Bà, Minh Hương, Gia Th nh... ñư c ñ u tư thành trung tâm sinh ho t văn hóa, ngh thu t, di tích l ch s , mang nét văn hóa ñ c trưng c a qu n 5 và ngư i Hoa Ch L n. D án s th c hi n trong cu i năm nay và ti p t c hoàn ch nh ñ n năm 2005. 4. Qu n 8 a. Di tích lò g m Hưng L i Di tích lò g m Hưng L i hi n nay thu c phư ng 16 qu n 8, n m trong ñ a ph n làng Hòa L c. Đây là m t làng c n m ven kênh Ru t Ng a và kênh Lò G m. Theo sách "Gia Đ nh thành thông chí" c a Tr nh Hoài Đ c, kênh Ru t Ng a ñư c ñào vào năm 1772 ñ n i li n t Sông Cát (Sa Giang) ra phía B c ñ n Lò G m. Con kênh Lò G m ñư c n o vét m r ng ñ n i li n v i sông C n Giu c. B n ñ ph Gia Đ nh c a Tr n Văn H c (v cu i năm 1815) có ghi ñ a danh "xóm Lò G m" m t trong nh ng làng ngh n i ti ng c a Sài Gòn xưa. D a vào b n ñ này và qua ñi u tra th c ñ a, có th hình dung xóm Lò G m xưa bao g m các làng c Hòa L c (qu n 8) và Phú Đ nh, Phú Lâm (qu n 6) và vùng Phú Giáo - Gò Cây Mai (qu n 11). Ph tích Lò G m là m t gò cao kho ng 6m theo hư ng B c Nam, m t ñ u (phía B c) cách kênh Ru t Ng a kho ng 50m, ñ u phía Nam có m t con r ch nh ch y ra kênh Lò G m - con r ch này cách ñây kho ng 10 năm ñã b c n, nay ch còn d u v t t ng ño n r ch ng n. Hai ñ u c a gò ñ t ñã b ñào phá ch còn l i ño n gi a dài kho ng 40m, chân gò r ng 30m. C u t o gò chính là ph n còn l i c a nh ng lò g m v i ñ ng ph ph m và ph L p Du l ch k29 Page 12 12/2010
- li u dày ñ c hai bên sư n gò. Đ t kh o sát vào tháng 4/1997 ñã cho bi t ñây là di tích khá l n và khá nguyên v n, di n phân b c a nó lên ñ n 10.000m2. Chưa k nh ng ao nh - d u tích c a vi c khai thác nguyên li u làm g m - phân b r i rác kh p làng Hòa L c và c làng Phú Đ nh bên kia kênh Ru t Ng a Ngày nay khu v c này còn lưu l i m t s ñ a danh có liên quan ñ n ngh làm g m như Kênh- R ch - B n Lò G m, ñư ng Lò Siêu, ñư ng Xóm Đ t ... thu c vùng Ch L n ngày nay. b. Chùa Pháp Quang: Chùa Pháp Quang t a l c t i s 71 ñư ng Qu c l 50, phư ng 5, qu n 8, thành ph H Chí Minh, là cơ s cách m ng c a liên qu n 7, 8 trong giai ño n 1963 - 1975. Chùa Pháp Quang do sư bà Đ t Đ o xây d ng năm 1948. Sư cô Thích Đ t Đ o th danh là Lê Th T nh, quê p Gi ng Cám, xã Đ c Hòa Thư ng, Long An. Sinh ra là l n lên trong gia ñình có truy n th ng yêu nư c, ñư c cách m ng tuyên truy n v n ñ ng, sư cô s m giác ng ñi theo cách m ng. T năm 1963, chùa Pháp Quang tr thành cơ s cách m ng, có nhi u c ng hi n cho công cu c kháng chi n ch ng ñ qu c M . Chùa Pháp Quang là m t di tích mang giá tr l ch s 5. Qu n 10 a. Đình chí hòa Đình Chí Hòa to l c t i s 475/77 ñư ng Cách M ng Tháng Tám, phư ng 13, qu n 10, thành ph H Chí Minh(trư c kia có tên g i là ñình Hòa Hưng). Đình có di n tích trên m t m u, nay thu h p d n do b l n chi m. Chính vì s xâm ph m này, ñình Chí Hòa co c m l i, nét ñ c thù c a ñình Nam b vơi ñi giá tr .Đình xây trên n n cao 5 t c, l p ngói âm dương, ñ u ñao ñính ñuôi r ng, trên nóc có tư ng lư ng long tranh câu b ng g m xanh quí hi m.N i th t c a chánh ñi n và qui c u trúc v i b c t g quí có ñư ng kính 30cm, cao t 4 ñ n 7m giàn thành b khung ch u l c c a mái ñình. B vì kèo v i k thu t xây d ng chêm, nêm h t s c tinh vi. Các b li n treo trên c t phía L p Du l ch k29 Page 13 12/2010
- trong ch a các n i dung văn t qua b ch Hán c n xà c r t quí, c ng thêm các b c hoành treo trư c võ qui, ñông và tây lang ñ u có niên ñ i trên 100 năm… Đình Chí Hòa t ch c l Kỳ yên vào ngày 16 và 17 tháng Hai âm l ch hàng năm. Là m t ñình c , m i nghi th c cúng bái ñư c th c hi n nghiêm túc nên trong ngày ñ i l , khách th p phương kéo ñ n cúng bái như tr y h i. b. Cơ s in n c a H i ng h v qu c ñoàn 1954 H m bí m t c a H i ng h V qu c ñoàn t i s 122/351 ñư ng Ngô Gia T , phư ng 9, qu n 10, thành ph H Chí Minh là m t di tích l ch s cách m ng th i ch ng Pháp ñư c ñánh giá là căn h m thi t k tinh vi nh t trong n i thành.Nơi ñây trong kháng chi n ch ng Pháp ñã ñư c H i ng h v qu c ñoàn s d ng làm nơi in n, t p h p tư li u ph c v cho cu c kháng chi n ch ng Pháp c a nhân dân TP HCM; nơi trung chuy n thu c men ra chi n khu An Phú Đông. c. H m bí m t ch a vũ khí trong th i kì kháng chi n ch ng M (1965-1975) Di tích là căn nhà g ch, vách tư ng, l p tôn, gác xép mang s 183/4 ñư ng 3 tháng 2, phư ng 11, qu n 10, thành ph H Chí Minh, có kích thư c: dài 12m, ngang 5m n m cách ñ u h m 7m, ñ i di n v i r p hát Hòa Bình. 6. Qu n 11 a. Chùa Giác Viên T a l c t i s 161/85/20 ñư ng L c Long Quân, Phư ng 3, Qu n 11, Thành ph H Chí Minh thu c v m t trong nh ng ngôi chùa c nh t c a Thành ph H Chí Minh. Chùa còn có tên là chùa H Đ t (vì nơi ñây trư c kia là cái bàu, sau ph i l p nhi u ñ t m i có ñư c m t b ng như ngày nay), cũng còn ñư c g i là T Đình. Chùa có 153 pho tư ng l n nh , ña s b ng g ñư c t o thành trong 2 l n trùng tu vào các năm 1899–1902 và 1908–1910; 57 bao lam (c a võng) và 60 phù ñiêu. Hi n chùa còn nhi u tác ph m ñiêu kh c và chi c giá võng c a tri u ñình nhà Nguy n t ng hòa thư ng H i T nh. . L p Du l ch k29 Page 14 12/2010
- b. Chùa Ph ng Sơn Chùa Ph ng Sơn thư ng ñư c g i là chùa Gò, to l c s 1408 ñư ng 3/ 2 qu n 11,Tp H Chí Minh. Chùa ñư c Thi n sư Li u Thông t o l p vào ñ u th k 19. Chùa ñã qua hai l n ñ i trùng tu. L n th nh t do Thi n sư Tu Minh t ch c t năm 1904 ñ n năm 1915. Nhi u pho tư ng chùa ñư c nhóm th Sa Đéc t o tác trong th i gian này. L n th hai vào năm 1960, v n gi ki u ki n trúc c . Đi n Ph t ñư c bài trí tôn nghiêm. Chùa có kho ng 40 pho tư ng th ch y u là tư ng g sơn son thi p vàng trong ñó có m t s pho tư ng quý như b tư ng Di ñà Tam Tôn, b tư ng Ngũ Hi n thư ng kỳ thú, tư ng Ph t b ng ñá dát vàng, tư ng ngài Tiêu Diên b ng g m. nhà t còn có tư ng Ph t Nh t B n, tư ng Ph t Thái Lan. Vào các năm 1988 và 1991, các nhà kh o c h c ñã ti n hành khai qu t t i khu ñ t c a chùa và phát hi n nhi u hi n v t như m t ngư i b ng ñ t nung, ñ g m... thu c văn hoá Óc Eo. Trư c ñó, nơi ñây cũng ñã tìm th y m t pho tư ng Ph t b ng ñ ng theo phong cách Thái Lan. 7. Qu n 12 a. Khu tư ng ni m Vư n Cau Đ Đư ng TX52- Khu ph 4, phư ng Th nh Xuân, qu n 12, Thành ph H Chí Minh. Vư n cau ñ là m t ñ a danh l ch s n i ti ng n m trên ñ a bàn phư ng Th nh Xuân, qu n 12. Đ a danh này t ng là căn c quan tr ng c a quân và dân ta trong hai cu c kháng chi n ch ng Pháp và ch ng M . b. Nhà tư ng ni m Nguy n An Ninh Đ a ch : KP7, phư ng Trung M Tây, Q12, TP HCM. Nguy n An Ninh là nhà trí th c yêu nư c n i ti ng Nam b trong th p niên 20 và 30 c a th k trư c. Nguy n An Ninh ñã k t h p, giúp ñ các ñ ng chí ñ ng viên C ng s n L p Du l ch k29 Page 15 12/2010
- trong ñ u tranh ngh trư ng. Ông cũng là ngư i ñưa ra ý tư ng t ch c Đông Dương ñ i h i, tham gia các y ban hành ñ ng và vi t báo kêu g i qu n chúng tham gia. Trong giai ño n t 1922 ñ n 1939, Nguy n An Ninh b th c dân Pháp b t giam 5 l n. Hơn 20 năm ho t ñ ng thì quá n a th i gian ông b tù ñày. Ông b b t l n cu i cùng năm 1939, b ñày ra ñ a ng c Côn Đ o năm 1940 và hy sinh t i ñây ngày 14/8/1943. Đ tư ng nh nh ng c ng hi n to l n c a Nhà trí th c Nguy n An Ninh ñ i v i dân t c, Thành y, y ban nhân dân thành ph H Chí Minh ñã quy t ñ nh xây d ng Nhà tư ng ni m Nguy n An Ninh trên ñ a bàn phư ng Trung M Tây, qu n 12. Nhà tư ng ni m ñư c kh i công xây d ng ngày 18/11/2000, khánh thành ngày 15/9/2002. Công trình ñư c thi t k ph ng theo ki u dáng nhà ba gian hai chái truy n th ng c a ngư i Nam b , v i h th ng c t kèo màu g ñ , v i nhi u c a s m ra ñón l y ánh sáng thiên nhiên chan hòa. c. Chùa Thiên Vân. Chùa t a l c t i s 1/135A ph Nguy n Văn Quá, phư ng Đông Hưng Thu n, Qu n 12, có tên g i ñ y ñ là Thiên Vân C T . Tương truy n trư c ñây có vong linh ông Tê ng t i ñ t này nên vào năm 1930, thư ng t a Thích Quy n Đăng cho d ng lên cái am dùng ñ th cúng, và phát thu c ch a b nh nên ñ t tên là Thiên Vân t . d. Chùa Qu ng Đ c Chùa to l c t i 193D qu c l 22, phư ng Trung M Tây, qu n 12 Năm 1965, nhân dân ñ a phương t quyên góp ti n b c và công s c xây d ng chùa ñ làm nơi th cúng tín ngư ng. Lúc ñ u, chùa ñư c xây d ng b ng tre lá ñơn sơ. Năm 1970, dân làng cung th nh ñ i ñ c Thích Qu ng Phư c v làm tr trì và ñ t tên chùa là Qu ng Đ c. Sau ñó tr i qua nhi u ñ i tr trì khác nhau. Đ n năm 1987, khi lên làm tr trì, thư ng to Thích Thanh Châu nhi u l n cho trùng tu, m r ng khi n chùa có dáng v khang trang và b th như ngày nay. Sau hai l n trùng tu, ki n trúc hi n t i c a chùa Qu ng Đ c là s k t h p hài hoà gi a l i ki n trúc c ñi n c a chùa chi n Hu và phong cách ki n trúc hi n ñ i. Nh v y Qu ng Đ c t v a khang trang b th l i v a uy nghiêm và thanh thoát. L p Du l ch k29 Page 16 12/2010
- 8. Qu n Bình Tân Chùa Long Th nh Chùa t a l c xã Tân T o, qu n Bình Tân, thành ph H Chí Minh. Chùa do thi n sư Trí Tâm khai sơn vào th k XVIII. Vào năm 1862, ngài Minh Hòa - Hoan H ñã ñ n chùa xin xu t gia h c ñ o v i thi n sư Tiên C n - T Như ng. Sau ñó, ngài ñã xây d ng ngôi chùa tr thành Ph t h c, m t trung tâm ho nh pháp danh ti ng Nam Kỳ l c t nh, thu hút ñư c tăng sĩ kh p nơi ñ n tu h c. Ngài viên t ch năm 1916, trao quy n th a k cho ngài Thiên Quang - Như Hào. Đ n năm 1945, chùa b hư h ng hoàn toàn, sau ñó ñư c xây d ng ñơn sơ. Ki n trúc chùa ngày nay ñã ñư c hòa thư ng Thích B u ý cho trùng tu vào các năm 1959, 1984, 1992 và 1995. Chánh ñi n ñư c bài trí ñơn gi n, trang nghiêm. Chùa có nhi u pho tư ng c và tháp c . 9. Qu n Tân Bình chùa Giác Lâm: Ki n trúc chùa Giác Lâm ñư c coi là tiêu bi u cho l i ki n trúc c a các chùa Nam B , v i m t b ng t ng th theo ki u ch Tam, chính ñi n v i ki u nhà dân gian truy n th ng m t gian hai chái, b n c t chính hay còn g i là t tr . Chùa nguyên th y không có c ng tam quan (c ng tam quan ch m i ñư c xây d ng vào năm 1955), mái chùa g m 4 v t và các s ng mái ñ u th ng. Chùa hình ch nh t, g m 3 l p nhà chính: chính ñi n, gi ng ñư ng và nhà trai, không k các nhà ph . 10. Qu n Tân Phú: a. Đình Th n Tân Th i T a l c trên khu ñ t công thu c t 9 khu ph I, phư ng Tân Quý, qu n Tân Phú, khu ph 1 ñư ng Dương Văn Dương, phư ng Tân Quý, qu n Tân Phú, phía ñông giáp ñư ng s 2, phía sau giáp ñư ng Gò D u, phía trư c và phía tây giáp nhà dân. Là ñ a ñi m h i t c a các cán b ho t ñ ng trong th i kỳ bí m t trư c năm 1945 và cũng như sau này ñ lãnh ñ o phong trào ñánh gi c gi nư c, hi u tri u qu n chúng ch ng gi c, xây d ng thành p chi n ñ u c c kỳ gian lao và dũng c m su t trên 30 năm trong c hai cu c kháng chi n b o v T qu c. Ngôi ñình xu ng c p ph i tu b nhi u l n, L p Du l ch k29 Page 17 12/2010
- ñình tuy không l n như xưa nhưng ni m vinh d c a chúng ñ c bi t là nơi ñ ng chí Võ Thành Trang ñã t ng n náu và ho t ñ ng ñây. b. C u Tham Lương C u Tham Lương thu c d ng di tích cách m ng, nơi ñây t ng di n ra tr n ñánh l ch s gi a quân dân ta và binh lính Pháp. Đ a ñi m: T thành ph theo qu c l 1, ñ n khu v c Tân Tr này là phư ng Tây Th nh, giáp Hóc Môn. Đây là di tích cách m ng, nơi ñã ghi ñ m d u n cu c chi n dũng c m ngoan cư ng và mưu trí c a các chi n sĩ cách m ng th i ch ng th c dân Pháp và Anh – An. V i vũ khí thô sơ nhưng các chi n sĩ cách m ng ta ñã vì ti ng g i h n thiêng sông núi, ñã xông pha tr n m c b ng t t c ý chí chi n th ng và th t s cu c chi n ñã nghiêng h n v phía các chi n sĩ c a ta, nhi u ngư i l n tu i khi ñi qua c u Tham Lương ñ u nh l i s ki n hào hùng này. c. Đ a ñ o Phú Th Hoà Đ a ñ o Phú Th Hoà: thu c thôn L c Hoà, Phư ng Phú Th Hoà, xã Phú Th Hoà. Sau cách m ng tháng 8 /1945, th c dân Pháp quay l i xâm lư c nư c ta, chúng t ch c nh ng cu c càn quét vùng cơ s cách m ng v i ch trương tiêu di t h t l c lư ng c a ta vùng vành ñai thành ph . Đ ng b ñ a phương lãnh ñ o phát tri n các h m bí m t, ñào công s ch L. V sau, lo i h m ch L này m t tác d ng vì ch a ñư c ít ngư i trong lúc nhu c u c a ta là c n ph i có v trí ñ ém quân, ñ cán b và l c lư ng vũ trang bám ñ t, bám dân, n m v ng ñ a bàn ho t ñ ng và làm bàn ñ p ti n công vào thành ph . Năm 1947, Chi b xã Phú Th Hoà có các ñ ng chí Nguy n Văn Ti ng (Bí thư), Lê Thanh, Lâm Qu c Đăng ñã bàn tính và ch n thôn L c Hoà ñ ñào ñ a ñ o v t i ñây có nh ng ñ c ñi m như sau: Mô ñ t cao, cây c i r m r p, Đ a hình ñ a ch t ph c t p, nhân dân có truy n th ng cách m ng v ng ch c. 11. Huy n Bình Chánh: a. Bát Bi u Ph t Đài L p Du l ch k29 Page 18 12/2010
- V trí: Xã Lê Minh Xuân, huy n Bình Chánh, cách trung tâm thành ph vào kho ng 30km v phía tây nam. Ð c ñi m: Ph t ñài ñư c xây d ng năm 1959, hoàn thành năm 1961 trên m t khu ñ t r ng hơn 1.000 mét vuông. Ki n trúc Ph t ñài hình bát giác, cao 3m. T ng trên tôn trí tư ng Đ c Ph t Thích ca M u Ni cao 7m n ng kho ng 4 t n, do ñiêu kh c gia Nguy n Thanh Thu t c năm 1957. Tr i qua nh ng năm tháng chi n tranh, c vùng này b bom ñ n tàn phá, ch có ngôi Ph t ñài v i kinh thân Ph t t v n s ng s ng nơi hoang v ng, nên ngư i dân ñ a phương ñã g i toà di tích tôn nghiêm này là Ph t cô ñơn. Đ n nay Bát B u Ph t Đài ñư c s a sang và xây d ng thêm trong khuôn viên 5 ha. V i ki n trúc ñ c ñáo, trang trí hài hoà, khung c nh thanh nhàn ngày càng h p d n ñông ñ o tín ñ và du khách. 12. Huy n C n Gi Di tích l ch s c p qu c gia “Căn c R ng Sác” Ngày 15/12/2004, B Văn hóa Thông tin quy t ñ nh công nh n căn c R ng Sác thu c xã Long Hòa, huy n C n Gi là Di tích l ch s c p Qu c gia. 13. Huy n C Chi a. ñ a ñ o c chi Đ a ñ o C Chi cách Thành ph H Chí Minh 70 km v phía Tây B c. Đây là nơi thu nh tr n ñ bi n hóa c a quân và dân C Chi trong cu c kháng chi n lâu dài ác li t su t 30 năm ch ng k thù xâm lư c giành ñ c l p, t do cho T qu c, là m t công trình ki n trúc ñ c ñáo, n m sâu trong lòng ñ t, có nhi u t ng, nhi u ngõ ngách như màng nh n, có nơi ăn , h i h p và chi n ñ u v i t ng chi u dài hơn 200 km. Đ a ñ o C Chi có hai ñi m: L p Du l ch k29 Page 19 12/2010
- Đ a ñ o B n Dư c: căn c Khu y & Quân khu Sài Gòn – Gia Đ nh ñư c b o t n t i p Phú Hi p, xã Phú M Hưng, huy n C Chi Thành ph H Chí Minh. Đ a ñ o B n Đình: căn c Huy n y huy n C Chi ñư c b o t n t i p B n Đình, xã Nhu n Đ c, huy n C Chi Thành ph H Chí Minh. Đ n Thành ph H Chí Minh, b n hãy ñ n thăm Khu di tích l ch s ñ a ñ o C Chi, ñ hi u th nào là cu c chi n ñ u trư ng kỳ gian kh , b n s ñư c m t th y – tay s m t kỳ tích mà hôm nay là yêu hòa bình, ñ c l p, t do, h nh phúc… 2. CÔNG TRÌNH N I TI NG Đ C ĐÁO 1. Qu n 1 a. Nhà th Đ c Bà Sài Gòn Tên chính th c là Vương cung thánh ñư ng Chính tòa Đ c M Vô nhi m Nguyên t i (Immaculate Conception Cathedral Basilica), là nhà th l n nh t và ñ c s c nh t t i Thành ph H Chí Minh, v i 2 tháp chuông cao 60 m, t a l c t i trung tâm thành ph (S 1 Công trư ng Công xã Paris, Qu n 1). Đây là m t trong nh ng công trình ki n trúc tôn giáo ñ c s c thu hút nhi u khách tham quan nh t t i thành ph . Tòa nhà mang phong cách ki n trúc c a Pháp, v i toàn b nguyên v t li u xây d ng và thi t b n i th t ñư c mang t Pháp qua. b. Khách s n Continental M t khách s n l ch s n i ti ng Thành ph H Chí Minh. Khách s n b t ñ u xây vào năm 1878 dư i th i Pháp thu c, do ông Pierre Cazeau, m t nhà s n xu t v t li u xây c t và d ng c trong nhà. Ông Cazeau mu n m m t khách s n sang tr ng ñ ti p ñón các du khách t Pháp ñ n Sài Gòn sau m t cu c h i hành r t dài t "m u qu c". Xây c t m t 2 năm, và Khách s n Continental khánh thành năm 1880. Khách s n Continental ñã ti p ñón nhi u nhân v t n i ti ng như nhà thơ n Đ Rabindranath Tagore (Gi i Nobel văn chương 1913), văn hào Pháp André Malraux, văn hào Anh Graham Greene (tác gi chuy n Ngư i M tr m l ng). Trong th i Chi n tranh L p Du l ch k29 Page 20 12/2010
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
AANETWORK
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn