Ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp FDI: Thực trạng tại các quốc gia đang phát triển và kiến nghị cho Việt Nam

Ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp FDI:<br /> Thực trạng tại các quốc gia đang phát triển và<br /> kiến nghị cho Việt Nam<br /> <br /> Lê Hà Trang<br /> Khoa Kinh doanh quốc tế, Học viện Ngân hàng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Các cơ quan xúc tiến đầu tư tại các quốc gia đang phát triển hiện gặp nhiều<br /> áp lực trong việc đưa ra các ưu đãi nhằm chạy đua trong cuộc chiến thu<br /> hút FDI trên toàn cầu. Bài viết này tập trung nghiên cứu những vấn đề lý<br /> thuyết và thực tiễn liên quan tới ưu đãi đối với thuế thu nhập doanh nghiệp<br /> (TNDN), một trong những loại thuế có ảnh hưởng quan trọng và tác động<br /> tới mọi loại hình FDI. Thông qua việc tổng hợp, so sánh và phân tích số<br /> liệu, bài viết đưa ra những lý thuyết chung về ưu đãi thuế TNDN và cung<br /> cấp bức tranh tổng quan về thực trạng áp dụng các hình thức ưu đãi thuế<br /> tại những quốc gia đang phát triển. Cuối cùng, căn cứ vào thực trạng tại<br /> Việt Nam, bài viết đề xuất một số kiến nghị nhằm cải cách các ưu đãi thuế<br /> theo hướng hiệu quả hơn.<br /> Từ khóa: FDI, ưu đãi thuế, quốc gia đang phát triển, Việt Nam, thu hút đầu tư<br /> <br /> <br /> 1. Mở đầu các biện pháp ưu đãi để thu hút vốn đầu<br /> Hiện nay hầu hết các quốc gia, ngay cả tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Do đó, các<br /> các quốc gia đã phát triển, đang đưa ra cơ quan xúc tiến đầu tư tại các nước đang<br /> <br /> <br /> Tax incentives for FDI enterprises: The current situation in developing countries and Suggestions for<br /> Vietnam<br /> Abstract: Investment promotion agencies in developing countries are currently under pressure to offer<br /> incentives to race in the global battle to attract FDI. This article focuses on theoretical and practical issues<br /> related to incentives for corporate income tax (CIT), one of the taxes has an important influence and affects<br /> all types of FDI. By synthesizing, comparing and analyzing data, the article provides general theories on CIT<br /> incentives and provides an overview of the current status of applying tax incentives in developing countries.<br /> Finally, based on the current situation in Vietnam, the article proposes recommendations to reform tax<br /> incentives in a more efficient way.<br /> Keywords: FDI, tax incentive, developing countries, Vietnam, attracting investment.<br /> <br /> <br /> Trang Ha Le, MEc.<br /> Email: tranglh@hvnh.edu.vn<br /> Faculty of International Business, Banking Academy of Vietnam<br /> <br /> <br /> Ngày nhận: 30/03/2019 Ngày nhận bản sửa: 26/04/2019 Ngày duyệt đăng: 17/05/2019<br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng © Học viện Ngân hàng<br /> Số 208- Tháng 9. 2019 60 ISSN 1859 - 011X<br />  LÊ HÀ TRANG<br /> <br /> <br /> <br /> phát triển luôn gặp áp lực phải đưa ra các số hình thức cơ bản sau: Kỳ miễn thuế,<br /> ưu đãi nhằm chạy đua trong cuộc chiến ưu đãi thuế suất, trợ cấp thuế và khấu trừ<br /> thu hút FDI trên toàn cầu. thuế, khấu hao nhanh. Mỗi biện pháp ưu<br /> đãi đều có những ưu và nhược điểm riêng<br /> Ưu đãi đối với các doanh nghiệp FDI có khiến việc lựa chọn và áp dụng các biện<br /> thể được áp dụng cho rất nhiều loại thuế pháp này ở từng quốc gia là hết sức đa<br /> khác nhau như thuế TNDN, thuế chuyển dạng và linh hoạt.<br /> lợi nhuận ra nước ngoài, thuế quan, thuế<br /> đất đai… Trong phạm vi bài viết này, tác a. Kỳ miễn thuế<br /> giả tập trung nghiên cứu những vấn đề lý<br /> thuyết và thực tiễn liên quan tới ưu đãi đối Kỳ miễn thuế là khoảng thời gian mà các<br /> với thuế TNDN, một trong những loại thuế doanh nghiệp FDI mới thành lập được<br /> có ảnh hưởng quan trọng và tác động tới miễn nghĩa vụ nộp thuế TNDN. Đôi khi,<br /> mọi loại hình doanh nghiệp FDI. Mục tiêu sau khi kỳ miễn thuế chấm dứt, nhà đầu<br /> của bài viết nhằm: (1) Cung cấp những lý tư sẽ tiếp tục được hưởng một thời gian áp<br /> thuyết chung về ưu đãi thuế TNDN; (2) dụng mức thuế suất ưu đãi.<br /> nghiên cứu thực trạng áp dụng các ưu đãi<br /> thuế tại những quốc gia đang phát triển; và Điểm nổi trội của các kỳ miễn thuế là hình<br /> (3) liên hệ thực tiễn tại Việt Nam để từ đó thức này thường có sức hút lớn đối với<br /> đề xuất một số kiến nghị nhằm cải cách các các nhà đầu tư nước ngoài do mang lại<br /> ưu đãi thuế theo hướng hiệu quả hơn. hiệu quả tiết kiệm chi phí tuyệt đối, đặc<br /> biệt là đối với những dự án đạt lợi nhuận<br /> 2. Tổng quan về ưu đãi thuế cao trong những năm đầu hoạt động.<br /> Thêm vào đó, nhà đầu tư có thể đánh giá<br /> 2.1. Các hình thức ưu đãi thuế cao sự giải phóng hoàn toàn khỏi những<br /> tương tác với cơ quan thuế trong suốt thời<br /> Ưu đãi thuế là một bộ phận quan trọng gian miễn thuế. Tuy nhiên, các kỳ miễn<br /> trong những ưu đãi mà Chính phủ một thuế thường không có lợi cho các dự án<br /> quốc gia dành cho các nhà đầu tư trực tiếp dài hạn, sử dụng nhiều vốn và những dự<br /> nước ngoài. Thông qua chính sách ưu đãi án trong các lĩnh vực đổi mới, sáng tạo,<br /> thuế, chi phí thuế mà các nhà đầu tư nước vì những dự án này thường không có lợi<br /> ngoài phải gánh chịu tại quốc gia nhận đầu nhuận trong những năm đầu hoạt động.<br /> tư sẽ được cắt giảm, từ đó các Chính phủ<br /> hy vọng có thể khiến môi trường đầu tư Đối với Chính phủ nhận đầu tư, một mặt,<br /> tại quốc gia mình trở nên thu hút và cạnh kỳ miễn thuế là biện pháp đơn giản và dễ<br /> tranh hơn. Nguồn FDI gia tăng cũng đồng dàng quản lý nhất do cơ quan thuế không<br /> nghĩa với việc các quốc gia có thêm nguồn cần phải quan tâm và theo dõi lợi nhuận<br /> lực phục vụ các mục tiêu như phát triển của doanh nghiệp trong thời gian miễn<br /> kinh tế khu vực, tạo công ăn việc làm, thuế. Nhưng mặt khác, hình thức ưu đãi<br /> thúc đẩy chuyển giao công nghệ, xúc này gắn liền với rủi ro tài khóa cao do khó<br /> tiến xuất khẩu, chuyển dịch cơ cấu kinh dự đoán được giá trị thất thu thuế thực tế.<br /> tế… Ngoài ra, ưu đãi thường được cấp trước<br /> cho nhà đầu tư mà không có sự bảo đảm<br /> Ưu đãi thuế có thể được phân thành một nào về kết quả đầu tư thực tế.<br /> <br /> <br /> Số 208- Tháng 9. 2019- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 61<br />  Ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp FDI:<br /> Thực trạng tại các quốc gia đang phát triển và kiến nghị cho Việt Nam<br /> <br /> <br /> b. Ưu đãi thuế suất nhiều ưu điểm vượt trội so với kỳ miễn<br /> thuế. Thứ nhất, do các doanh nghiệp FDI<br /> Ưu đãi thuế suất là việc các doanh nghiệp không thoát ly hoàn toàn khỏi các nghĩa<br /> FDI được hưởng mức thuế TNDN thấp vụ thuế, chi phí của các khoản thu nhập<br /> hơn mức thuế suất thông thường trong một được giảm thuế sẽ luôn được cơ quan thuế<br /> khoảng thời gian nhất định hoặc thậm chí sở tại theo dõi và giám sát, từ đó làm cho<br /> trong toàn bộ vòng đời của dự án. quy trình ưu đãi này trở nên minh bạch<br /> hơn. Thứ hai, trợ cấp thuế và khấu trừ thuế<br /> Đối với hình thức ưu đãi thuế suất, nghĩa không tạo ra sự bất bình đẳng về lợi ích<br /> vụ thuế của các doanh nghiệp không bị giữa những doanh nghiệp lợi nhuận cao và<br /> loại trừ hoàn toàn. Giống với kỳ miễn thấp, giữa những dự án dài hạn và ngắn hạn<br /> thuế, ưu đãi thuế suất mang lại rất nhiều do tỷ lệ trợ cấp hoặc khấu trừ có thể thay<br /> lợi ích cho các doanh nghiệp có lợi nhuận đổi linh hoạt theo đặc thù của dự án đầu tư.<br /> cao, thường lại là những doanh nghiệp ít Do đó những hình thức ưu đãi như thế này<br /> cần sự hỗ trợ của chính phủ nhất. Điều cũng ít bị lạm dụng bởi chuyển giá, và mức<br /> này có thể dẫn đến những chi phí không độ áp dụng ưu đãi có thể điều chỉnh tùy<br /> cần thiết để duy trì các ưu đãi như vậy. theo các mục tiêu chính sách. Cuối cùng,<br /> Ngoài ra, chính phủ các quốc gia sẽ phải các biện pháp ưu đãi dựa trên hiệu quả<br /> đối mặt với nguy cơ thất thu những khoản cũng có thể giúp giải quyết các vấn đề liên<br /> thuế lớn khi một doanh nghiệp có được quan đến cách thức xử lý đối với tái đầu tư<br /> lợi nhuận cao bất thường trong một năm hoặc đầu tư mở rộng, điều bị bỏ qua khi áp<br /> nhất định. Do các tập đoàn đa quốc gia có dụng hình thức miễn thuế có thời hạn. Do<br /> thể phân chia lợi nhuận giữa công ty mẹ trợ cấp thuế và khấu trừ thuế liên quan trực<br /> và các công ty con nên nguy cơ trốn thuế tiếp tới giá trị của khoản đầu tư, dù khoản<br /> thông qua chuyển giá đối với các ưu đãi đầu tư đó được thực hiện tại thời điểm nào<br /> dựa trên lợi nhuận như kỳ miễn thuế và ưu trong vòng đời dự án thì các ưu đãi cũng sẽ<br /> đãi thuế suất là rất dễ xảy ra. Việc sử dụng giúp doanh nghiệp FDI giảm chi phí đầu<br /> rộng rãi các biện pháp ưu đãi ở các quốc tư cơ bản.<br /> gia đang phát triển là một thiếu sót đáng<br /> kể trong việc thiết kế hệ thống ưu đãi thuế Tuy nhiên, hạn chế dễ thấy nhất của các<br /> hiện nay. biện pháp ưu đãi như trợ cấp thuế và khấu<br /> trừ thuế là chúng khiến hệ thống thuế trở<br /> c. Trợ cấp thuế và khấu trừ thuế nên phức tạp và khó quản lý hơn. Điều đó<br /> cũng được thể hiện qua thực tế là chỉ có<br /> Trợ cấp thuế và khấu trừ thuế là các hình một số ít các quốc gia đang phát triển hiện<br /> thức giảm thuế dựa trên giá trị các khoản đang sử dụng các hình thức ưu đãi này.<br /> đầu tư đủ điều kiện, vì vậy được gọi là các<br /> hình thức ưu đãi thuế dựa trên hiệu quả. d. Khấu hao nhanh<br /> Trợ cấp thuế được sử dụng để giảm thu<br /> nhập chịu thuế của doanh nghiệp và khấu Khấu hao nhanh là việc cho phép doanh<br /> trừ thuế được sử dụng để giảm trực tiếp số nghiệp FDI thực hiện khấu hao tài sản cố<br /> tiền thuế phải nộp. định cho mục đích thuế với thời hạn nhanh<br /> hơn so với nguyên tắc kế toán thông<br /> Các biện pháp ưu đãi thuế này thể hiện thường. Khi áp dụng biện pháp ưu đãi<br /> <br /> <br /> 62 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 208- Tháng 9. 2019<br />  LÊ HÀ TRANG<br /> <br /> <br /> <br /> này, gánh nặng thuế danh nghĩa của doanh lệ này chỉ là 47% đối với những nhà đầu<br /> nghiệp không thực sự giảm mà chỉ đơn tư với các động cơ khác như tìm kiếm thị<br /> thuần là trì hoãn khoản thuế phải nộp đến trường và tài nguyên thiên nhiên.<br /> giai đoạn sau của dự án đầu tư. Nói cách<br /> khác, khấu hao nhanh cung cấp việc hoãn Kết quả này có thể được lý giải thông qua<br /> thuế giống như một khoản tín dụng không lập luận sau: Thuế TNDN có thể coi như<br /> lãi suất của Chính phủ dành cho nhà đầu một loại chi phí ảnh hưởng trực tiếp đến<br /> tư. Không giống với các hình thức ưu đãi lợi nhuận ròng của nhà đầu tư. Do đó FDI<br /> trước, khấu hao nhanh chỉ thích hợp với tìm kiếm hiệu quả, với việc lấy tối thiểu<br /> một số lĩnh vực ngành nghề nhất định sử hóa chi phí làm động cơ chính, sẽ đặc biệt<br /> dụng nhiều tài sản cố định với cường độ bị chi phối mạnh bởi sự so sánh về mức<br /> vốn lớn. độ ưu đãi thuế giữa các quốc gia mục tiêu.<br /> Ngược lại, đối với các loại hình FDI mà<br /> 2.2. Hiệu quả của ưu đãi thuế giảm thiểu chi phí sản xuất không phải<br /> mục đích chính thì các ưu đãi thuế trở nên<br /> Tính hiệu quả của ưu đãi thuế trong thu kém hấp dẫn hơn. Các yếu tố then chốt<br /> hút FDI đã là chủ đề của rất nhiều nghiên quyết định địa điểm đầu tư của các hình<br /> cứu học thuật trong nhiều năm trở lại đây. thức FDI này thường là nguồn tài nguyên<br /> Hầu hết những bằng chứng định lượng thiên nhiên, quy mô thị trường, hoặc các<br /> trên phạm vi rộng đều đưa tới kết luận thế mạnh về công nghệ, nguồn nhân lực và<br /> rằng, ưu đãi thuế có ảnh hưởng tích cực mạng lưới phân phối.<br /> tới FDI vào một quốc gia (IMF, 2015;<br /> WB, 2017) nhưng không phải là yếu tố Ngoài ra, như đã phân tích ở nội dung 2.1,<br /> quyết định hàng đầu. Theo Báo cáo Đầu tư tác dụng thu hút FDI còn biểu hiện khác<br /> quốc tế của UNCTAD (2017) các thay đổi nhau tùy thuộc vào hình thức ưu đãi được<br /> về chính sách thuế chỉ xếp hạng 7 trong áp dụng. Các hình thức ưu đãi thuế dựa trên<br /> 13 yếu tố vĩ mô có tác động tới quyết định lợi nhuận như kỳ miễn thuế và ưu đãi thuế<br /> của nhà đầu tư nước ngoài. suất thường hấp dẫn những khoản đầu tư<br /> cho lợi nhuận cao vào những năm đầu hoạt<br /> Bên cạnh đó, hiệu quả của ưu đãi thuế động. Đặc điểm này làm phát sinh hiện<br /> cũng rất khác nhau tùy thuộc vào động cơ tượng các nhà đầu tư nước ngoài có thể<br /> của dự án FDI. Cụ thể, tác động từ ưu đãi sử dụng hình thức đầu tư mở rộng để tận<br /> thuế thực sự hiệu quả đối với FDI với mục dụng ưu đãi cho từng giai đoạn ngắn (WB,<br /> đích tìm kiếm hiệu quả. Với các loại hình 2017). Ngược lại, các hình thức ưu đãi thuế<br /> FDI khác như FDI tìm kiếm thị trường, dựa trên chi phí như khấu trừ thuế, trợ cấp<br /> FDI tìm kiếm tài nguyên thiên nhiên và thuế và khấu hao nhanh tỏ ra có hiệu quả<br /> FDI tìm kiếm tài sản chiến lược (thương hơn đối với những khoản đầu tư có cường<br /> hiệu, công nghệ, kỹ năng…), ảnh hưởng độ vốn lớn, dài hạn và thường chưa mang<br /> của ưu đãi thuế thường tương đối thấp. lại lợi nhuận trong những năm đầu của dự<br /> Theo Khảo sát Năng lực cạnh tranh đầu tư án (ví dụ các dự án nghiên cứu và phát triển<br /> toàn cầu của WB (2017), 64% nhà đầu tư liên quan đến công nghệ thông tin, y tế và<br /> tìm kiếm hiệu quả trong khảo sát cho rằng công nghệ xanh).<br /> các ưu đãi thuế có ảnh hưởng quan trọng<br /> tới quyết định đầu tư của họ, trong khi tỷ 2.3. Những hạn chế của ưu đãi thuế<br /> <br /> <br /> Số 208- Tháng 9. 2019- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 63<br />  Ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp FDI:<br /> Thực trạng tại các quốc gia đang phát triển và kiến nghị cho Việt Nam<br /> <br /> <br /> Mục tiêu của ưu đãi thuế là giúp các quốc trọng hơn, những hạn chế này có thể<br /> gia tạo lập một môi trường đầu tư hấp làm tăng chi phí gián tiếp của các doanh<br /> dẫn đối với những nhà đầu tư nước ngoài. nghiệp đầu tư nước ngoài, từ đó làm giảm<br /> Trong khi những bằng chứng về vai trò tính hấp dẫn của các biện pháp ưu đãi.<br /> quyết định của ưu đãi thuế TNDN trong<br /> thu hút FDI còn tương đối mơ hồ thì xu Thứ ba, do kỳ miễn thuế và ưu đãi thuế<br /> hướng sử dụng loại hình ưu đãi này tại suất vẫn là những hình thức ưu đãi phổ<br /> các quốc gia đang phát triển hiện nay vẫn biến tại các quốc gia đang phát triển, ưu<br /> đang bộc lộ một số điểm hạn chế sau: đãi thuế tại những nước này dễ bị lạm<br /> dụng cho các hành vi trốn thuế của các tập<br /> Thứ nhất, ưu đãi thuế đang gây ra những đoàn đa quốc gia, thông qua việc chuyển<br /> tổn thất thuế đáng kể cho các quốc gia áp lợi nhuận từ cơ sở không được miễn thuế<br /> dụng chúng, mặc dù những tổn thất này sang các cơ sở được miễn giảm thuế bằng<br /> không phải lúc nào cũng dễ nhận thấy cách vận dụng giá chuyển nhượng nội bộ.<br /> được. Thâm hụt ngân sách luôn là một bài<br /> toán khó cho những quốc gia đang phát Thứ tư, theo dữ liệu từ WB giai đoạn 2009-<br /> triển, tuy nhiên Chính phủ tại các quốc gia 2015, 46% các quốc gia đang phát triển tiếp<br /> này dường như lại đang quá hào phóng tục giới thiệu thêm hoặc gia tăng những ưu<br /> với các ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp đãi thuế dành cho nhà đầu tư nước ngoài,<br /> FDI mà quên mất rằng những ưu đãi đó sẽ trong khi chỉ có 24% quốc gia thực hiện gỡ<br /> trực tiếp gây ra những thiệt hại cho ngân bỏ hoặc giảm thiểu những hình thức ưu đãi<br /> sách công (WB, 2017). Người dân cũng như vậy. Điều này cho thấy xu hướng chạy<br /> không thể nắm được thông tin cũng như đua sử dụng ưu đãi thuế trong cạnh tranh<br /> giám sát những thất thu thuế kiểu này như thu hút FDI giữa các quốc gia. Trên thực<br /> đối với những khoản chi thường xuyên tế, một cuộc chạy đua như vậy chỉ có lợi<br /> của Chính phủ, và ở nhiều nước đang phát cho các doanh nghiệp FDI và sẽ khiến chi<br /> triển thì thất thu thuế do ưu đãi thậm chí phí mà các Chính phủ phải bỏ ra để thu hút<br /> không được đo lường hay công bố (IMF, FDI trở nên quá lớn so với những lợi ích có<br /> 2015; WB, 2017). Mặc dù còn nhiều hạn được từ nguồn vốn ngoại.<br /> chế về dữ liệu, nhưng WB (2017, tr79) đã<br /> ước tính thất thu thuế TNDN từ ưu đãi tại Thứ năm, hiện nay các quốc gia đang<br /> những quốc gia đang phát triển thường phát triển thường áp dụng ưu đãi thuế cho<br /> rất cao, nếu tính theo phần trăm GDP, chi hầu hết các ngành nghề, lĩnh vực kinh<br /> phí này lên tới 5,9% tại Campuchia, 5,2% tế. Thực tế cho thấy áp dụng ưu đãi trên<br /> tại Ghana, 5% tại Brazil và 3,9% tại Cộng diện rộng tỏ ra không thực sự hiệu quả vì<br /> hòa Dominic. trong rất nhiều ngành nghề lĩnh vực, chi<br /> phí thuế không phải là yếu tố chủ chốt<br /> Thứ hai, chế độ đãi ngộ thuế ở các nước đưa tới quyết định lựa chọn địa điểm đầu<br /> đang phát triển thường bị ảnh hưởng bởi tư (Wells và cộng sự, 2001; IMF, 2015;<br /> thiết kế yếu kém, thiếu minh bạch và cồng UNCTAD, 2017). Trong những trường<br /> kềnh về mặt quản lý (IMF, 2015). Thực hợp như vậy, ưu đãi thuế giống như một<br /> tiễn trên kéo theo nhiều chi phí hành chính món quà lãng phí và hào phóng quá mức<br /> phát sinh đối với các cơ quan cấp phép và mà Chính phủ nhận đầu tư dành tặng cho<br /> giám sát đầu tư tại quốc gia sở tại. Quan các doanh nghiệp FDI.<br /> <br /> <br /> 64 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 208- Tháng 9. 2019<br />  LÊ HÀ TRANG<br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Thực trạng áp dụng kỳ miễn thuế tại các quốc gia đang phát triển phân theo ngành<br /> nghề giai đoạn 2009- 2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguồn: Developing Country Tax Incentives Database, World Bank (2017), tr90-96<br /> <br /> <br /> 3. Thực trạng áp dụng ưu đãi thuế tại Hầu hết các quốc gia đang phát triển chỉ<br /> các quốc gia đang phát triển cấp các kỳ miễn thuế với điều kiện cụ<br /> thể về địa điểm đầu tư (77%), thường là<br /> Một quốc gia có thể cung cấp những đãi các địa điểm kinh tế đặc biệt hoặc tại một<br /> ngộ thuế cho nhà đầu tư nước ngoài dưới vùng được chỉ định của đất nước. 40% các<br /> nhiều hình thức khác nhau. Trong số các nước đang phát triển có các yêu cầu bổ<br /> quốc gia đang phát triển, kỳ miễn thuế sung cho kỳ miễn thuế, ví dụ như chỉ áp<br /> và ưu đãi thuế suất là hai hình thức được dụng kỳ miễn thuế đối với các dự án đầu<br /> sử dụng rộng rãi nhất. Năm 2017, WB tư vào nghiên cứu và phát triển.<br /> đã tiến hành thu thập và tổng hợp dữ liệu<br /> thuế từ 107 quốc gia đang phát triển trong Tương tự như kỳ miễn thuế, biện pháp<br /> giai đoạn 2009- 2015. Theo dữ liệu tổng ưu đãi thuế suất đối với các ngành hoặc<br /> hợp từ WB, 51% số nước đang phát triển nhà đầu tư cụ thể cũng tương đối phổ biến<br /> hiện nay cung cấp các kỳ miễn thuế trong tại các nước đang phát triển, với 40% số<br /> ít nhất một ngành nghề, lĩnh vực đầu tư. lượng quốc gia cung cấp loại hình ưu đãi<br /> Nếu phân chia theo ngành nghề, tỷ lệ cung này cho ít nhất một ngành nghề. Mức thuế<br /> cấp kỳ miễn thuế cao nhất là trong lĩnh suất ưu đãi biên trung bình là 13%. Giống<br /> vực xây dựng và sản xuất, xuất hiện tại như các kỳ miễn thuế, thuế suất ưu đãi<br /> 47% số lượng các quốc gia đang phát triển được sử dụng rộng rãi nhất trong lĩnh vực<br /> (Hình 1). Kỳ miễn thuế được áp dụng ít sản xuất, dẫn đầu bởi ngành chế biến thực<br /> hơn trong các ngành dịch vụ và khai thác phẩm và công nghệ thông tin và điện tử,<br /> tài nguyên thiên nhiên, và thấp nhất trong với 46% quốc gia đang áp dụng hình thức<br /> lĩnh vực bán lẻ (23%). Thời gian trung ưu đãi này (Hình 2).<br /> bình của các kỳ miễn thuế giữa các lĩnh<br /> vực và ngành nghề là 8-10 năm. Các biện pháp trợ cấp thuế và khấu trừ<br /> <br /> <br /> Số 208- Tháng 9. 2019- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 65<br />  Ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp FDI:<br /> Thực trạng tại các quốc gia đang phát triển và kiến nghị cho Việt Nam<br /> <br /> <br /> Hình 2. Thực trạng áp dụng ưu đãi thuế suất tại các quốc gia đang phát triển phân<br /> theo ngành nghề giai đoạn 2009- 2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguồn: Developing Country Tax Incentives Database, World Bank (2017), tr90-96<br /> <br /> thuế ít phổ biến hơn tại các nước đang cứu và phát triển hoặc mua sắm, lắp đặt<br /> phát triển; chỉ có 16% các quốc gia cung thiết bị và công nghệ mới.<br /> cấp các khoản trợ cấp và khấu trừ thuế<br /> trong ít nhất một ngành. Các khoản trợ cấp Nếu phân chia theo khu vực địa lý, Đông<br /> và khấu trừ thuế cũng chỉ tập trung chủ Á và Thái Bình Dương đang là khu vực<br /> yếu vào lĩnh vực sản xuất (Hình 3). Hầu có nhiều sự cạnh tranh nhất về ưu đãi thuế<br /> như tất cả các khoản trợ cấp thuế và khấu với tỷ lệ lớn các quốc gia hiện đang áp<br /> trừ thuế đều phải đi kèm điều kiện, phù dụng các hình thức ưu đãi như kỳ miễn<br /> hợp với đặc tính là dựa trên kết quả hoạt thuế (71%), ưu đãi thuế suất (60%), trợ<br /> động kinh doanh của loại hình ưu đãi này. cấp thuế và khấu trừ thuế (33%) (Hình 4).<br /> Việc nhận các khoản trợ cấp thuế và khấu Các điều kiện bổ sung như vị trí đầu tư,<br /> trừ thuế thường liên quan đến các hoạt định hướng xuất khẩu, và các đặc thù khác<br /> động đầu tư cụ thể, chẳng hạn như nghiên của dự án cũng được áp dụng mặc dù có<br /> <br /> Hình 3. Thực trạng áp dụng trợ cấp thuế và khấu trừ thuế tại các quốc gia đang phát<br /> triển phân theo ngành nghề giai đoạn 2009- 2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguồn: Developing Country Tax Incentives Database, World Bank (2017), tr90-96<br /> <br /> <br /> <br /> 66 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 208- Tháng 9. 2019<br />  LÊ HÀ TRANG<br /> <br /> <br /> <br /> Hình 4. Thực trạng áp dụng những biện pháp ưu đãi thuế tại các quốc gia đang<br /> phát triển phân theo khu vực địa lý giai đoạn 2009- 2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguồn: Developing Country Tax Incentives Database, World Bank (2017), tr90-96<br /> <br /> sự khác biệt đáng kể giữa các khu vực. chỉ từ 2- 4 năm đối với những nhà đầu tư<br /> hợp lệ, so với thời hạn bình quân 8- 10<br /> 4. Một số kiến nghị trong việc cải cách năm của khu vực. Tuy vậy, nhà đầu tư tại<br /> ưu đãi thuế tại Việt Nam Việt Nam sẽ được giảm thuế 50% trong 4-<br /> 9 năm. Bên cạnh đó, những doanh nghiệp<br /> 4.1. Thực trạng áp dụng ưu đãi thuế tại đảm bảo hoạt động kinh doanh có lãi có<br /> Việt Nam thể được khấu hao nhanh đối với tài sản<br /> cố định nhưng tối đa không quá 2 lần mức<br /> Tại Việt Nam, nhiều biện pháp ưu đãi thuế khấu hao thông thường. Các biện pháp ưu<br /> TNDN hiện đang được áp dụng đồng thời đãi như khấu trừ thuế và trợ cấp thuế chưa<br /> như cung cấp mức thuế suất ưu đãi có thời được áp dụng tại Việt Nam.<br /> hạn hoặc toàn bộ thời gian thực hiện dự án<br /> đầu tư; miễn, giảm thuế TNDN phải nộp. Về nguồn luật điều chỉnh, các chính sách ưu<br /> Mức thuế suất ưu đãi từ 10% đến 20% tùy đãi thuế dành cho nhà đầu tư hiện được quy<br /> vào doanh nghiệp đầu tư ở địa bàn có điều định tại nhiều văn bản luật khác nhau. Tuy<br /> kiện kinh tế xã hội khó khăn, khu kinh Luật Thuế TNDN 2008 và Luật Đầu tư 2014<br /> tế hoặc khu công nghệ cao hoặc các lĩnh là những văn bản pháp lý chính điều chỉnh<br /> vực khuyến khích đầu tư trong thời hạn các ưu đãi này, nhưng thực chất có rất nhiều<br /> nhất định. Cụ thể, ưu đãi thuế đang được sửa đổi, bổ sung và quy định hướng dẫn tại<br /> áp dụng đối với 30 lĩnh vực khuyến khích nhiều văn bản ban hành sau này như Luật<br /> đầu tư và 27 lĩnh vực đặc biệt ưu đãi đầu số 32/2013/QH13, Luật số 71/2014/QH13,<br /> tư. Về địa bàn, ưu đãi thuế được áp dụng Nghị định 218/2013/NĐ-CP, Nghị định<br /> trên các huyện, thị xã của 53/ 63 tỉnh, 91/2014/NĐ-CP, Nghị định 12/2015/NĐ-<br /> thành phố trong cả nước (Trương Bá Tuấn CP, và nhiều thông tư có liên quan.<br /> và Lê Quang Thuận, 2016).<br /> Về thủ tục hưởng ưu đãi, căn cứ Luật Đầu<br /> Kỳ miễn thuế có thời hạn tương đối ngắn, tư 2014 và Nghị định 118/2015/NĐ-CP về<br /> <br /> <br /> Số 208- Tháng 9. 2019- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 67<br />  Ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp FDI:<br /> Thực trạng tại các quốc gia đang phát triển và kiến nghị cho Việt Nam<br /> <br /> <br /> Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành điều chỉnh về thủ tục và điều kiện hưởng<br /> một số điều của Luật Đầu tư, nhà đầu tư sẽ ưu đãi thuế, các nhà đầu tư nước ngoài<br /> được xác nhận đủ điều kiện hưởng ưu đãi mới vào thị trường Việt Nam thường gặp<br /> thuế cùng với việc cấp giấy chứng nhận lúng túng và mất nhiều thời gian để tìm<br /> đăng ký đầu tư. Nếu dự án thuộc diện hiểu thông tin. Thêm vào đó, cơ chế tự<br /> không phải cấp giấy chứng nhận đầu tư, xác định điều kiện hưởng ưu đãi khiến<br /> nhà đầu tư tự xác định hình thức ưu đãi cho họ gặp rủi ro nếu diễn giải hoặc<br /> và thực hiện các thủ tục để được hưởng có cách hiểu không đúng về các quy<br /> ưu đãi với cơ quan thuế hoặc cơ quan tài định liên quan. Vì vậy nhà đầu tư nước<br /> chính theo các điều kiện ưu đãi đầu tư. ngoài thường phải tìm đến các công<br /> Thực tế trong nhiều trường hợp, nhà đầu ty dịch vụ thuế chuyên nghiệp để giúp<br /> tư đánh giá ưu đãi của mình không đúng, hiểu rõ hơn về quy trình đăng ký.<br /> dẫn đến việc khi thanh tra thuế vào đánh<br /> giá lại thì thấy rằng dự án đầu tư không Về tính hiệu quả, so sánh với một số đối<br /> đáp ứng đủ điều kiện hoặc thiếu giấy tờ thủ cạnh tranh FDI khác trong khu vực<br /> liên quan để chứng minh về điều kiện ưu Châu Á, mức thuế suất thuế TNDN thực<br /> đãi. Điều này khiến nhiều chủ đầu tư bị của Việt Nam là khá thấp (Bảng 1). Như<br /> điều chỉnh tăng mức thu nhập chịu thuế vậy có thể coi ưu đãi thuế là một thế mạnh<br /> kèm theo các mức phạt liên quan. tạo thuận lợi cho Việt Nam trong quá trình<br /> thu hút dòng vốn ngoại.<br /> Bộ Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm<br /> cấp các ưu đãi đầu tư, nhưng công việc Thêm vào đó, OECD (2018, tr.150) cũng<br /> này được thực hiện cùng với chính quyền ghi nhận tác động hiệu quả của mức thuế<br /> địa phương. Trong quá trình nộp đơn, suất thực thấp đối với cường độ FDI vào<br /> nhiều cơ quan thuộc các ban ngành, lĩnh các quốc gia như Việt Nam, Campuchia<br /> vực khác nhau có thể tham gia để đánh và Thái Lan. Tuy nhiên theo Nguyen Thi<br /> giá một dự án đầu tư. Sau khi ưu đãi đầu Canh và cộng sự (2013), hiệu quả của ưu<br /> tư được cấp, Bộ Tài chính và Cục Thuế đãi thuế tại Việt Nam còn chưa tối ưu. Kết<br /> có trách nhiệm áp dụng mức thuế suất ưu quả khảo sát của nghiên cứu đưa ra kết<br /> đãi theo quy định. Do có nhiều nguồn luật luận rằng khoảng 60-70% các dự án FDI<br /> <br /> Bảng 1. So sánh chính sách thuế của một số quốc gia Châu Á năm 2017<br /> Thuế TNDN Thuế TNDN Tổng mức thuế Ảnh hưởng của thuế suất<br /> theo luật định thực suất thực (1) tới quyết định đầu tư (2)<br /> Việt Nam 20% 13,1% 39,4% 3,7<br /> Thái Lan 20% 22,6% 32,6% 4,1<br /> Philippin 30% 20,3% 42,9% 3,5<br /> Indonesia 25% 16,6% 30,6% 4,2<br /> Trung Quốc 25% 11,1% 68,0% 4,4<br /> Ấn Độ 30% 23,5% 60,6% 4,5<br /> <br /> (1) Bao gồm tất cả nghĩa vụ thuế tại quốc gia nhận đầu tư<br /> (2) Trong khoảng 1-7, 1 là ảnh hưởng đáng kể, 7 là không có ảnh hưởng<br /> Nguồn: World Econonmic Forum (2017), The Global Competitiveness Report 2017–2018<br /> <br /> <br /> <br /> 68 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 208- Tháng 9. 2019<br />  LÊ HÀ TRANG<br /> <br /> <br /> <br /> vào Việt Nam vẫn sẽ được thực hiện cho cơ quan thực hiện, các qui định liên quan là<br /> dù có các đãi ngộ về thuế hay không. rất cần thiết. Các thông tin này nên được hệ<br /> thống hóa thành một danh mục ưu đãi thuế<br /> Về chi phí ngân sách, doanh thu thuế mà bất cứ chủ thể nào cũng có thể truy cập<br /> TNDN có một vai trò đặc biệt to lớn, đóng và tìm hiểu một cách dễ dàng trên website<br /> góp tới 25% tổng thu ngân sách chính phủ chính thức của Cục Đầu tư nước ngoài.<br /> tại Việt Nam (OECD, 2018, tr.154). Theo Bước tiếp theo là thực hiện rà soát, củng<br /> Nguyen Thi Canh và cộng sự (2013), cố mọi điều khoản ưu đãi trong Luật Thuế<br /> nhiều dự án FDI vào Việt Nam vẫn sẽ TNDN, xác định rõ ràng mục tiêu và các<br /> được thực hiện cho dù không có ưu đãi về tiêu chí được hưởng ưu đãi để tránh các tình<br /> thuế. Điều này cho thấy chi phí cơ hội liên huống hiểu nhầm, lúng túng hoặc áp dụng<br /> quan đến thất thu thuế TNDN để thu hút tùy tiện. Về dài hạn, tiến hành áp dụng một<br /> FDI tại Việt Nam đang cao hơn mức cần hệ thống phê duyệt ưu đãi tự động.<br /> thiết. Mặc dù vậy, những nghiên cứu định<br /> lượng cụ thể về chi phí thuế tại Việt Nam Thứ hai, do quá trình áp dụng các ưu đãi<br /> chưa thể thực hiện do sự thiếu hụt về cơ sở thuế có thể gây ra những tổn thất cho ngân<br /> dữ liệu (OECD, 2018). Theo Trương Bá sách công, cơ quan quản lý thuế và xúc<br /> Tuấn (2019), giảm thu ngân sách nhà nước tiến đầu tư nên duy trì các biện pháp theo<br /> từ khu vực FDI chiếm khoảng 75,5% tổng dõi và giám sát phù hợp. Ví dụ một hệ<br /> số số thu ngân sách nhà nước giảm do thống theo dõi, đo lường và so sánh giữa<br /> thực hiện ưu đãi thuế TNDN năm 2016. lợi ích và chi phí của các hình thức ưu đãi<br /> thuế đang được áp dụng, từ đó đánh giá<br /> 4.2. Một số kiến nghị trong việc cái cách hiệu quả thực thi của chính sách ưu đãi<br /> ưu đãi thuế tại Việt Nam thuế hiện hành.<br /> <br /> Từ những đánh giá về thực trạng sử dụng ưu Thứ ba, tập trung ưu đãi vào những loại<br /> đãi thuế hiện nay tại các quốc gia đang phát hình FDI mà các biện pháp cắt giảm chi<br /> triển nói chung và tại Việt Nam nói riêng, phí thuế tỏ ra thu hút nhất. Cụ thể, như đã<br /> bài viết xin đưa ra một số kiến nghị trong đề cập ở mục 2.2, ưu đãi thuế chỉ thực sự<br /> việc cải cách ưu đãi thuế tại Việt Nam. hấp dẫn với loại hình FDI có động cơ tìm<br /> kiếm hiệu quả. Vì vậy, theo quan điểm của<br /> Thứ nhất, cải cách chế độ ưu đãi thuế theo tác giả, Việt Nam nên chuyển từ ưu đãi dàn<br /> hướng minh bạch, giảm thiểu các chi phí trải theo diện rộng sang tập trung vào một<br /> hành chính để tránh tạo thêm những gánh số lĩnh vực đầu tư cụ thể mà có khả năng<br /> nặng chi phí không đáng có dành cho chủ sẽ được lợi nhiều nhất từ các chính sách ưu<br /> đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư đãi, chẳng hạn như công nghệ thông tin và<br /> và WB, 2018). Để minh bạch hóa hệ thống điện tử, sản xuất máy móc, thiết bị, ô tô,<br /> ưu đãi thuế, việc đầu tiên cần thực hiện là công nghệ sinh học và dược phẩm.<br /> ban hành một danh mục rõ ràng các ưu đãi<br /> mà nhà đầu tư nước ngoài có thể tiếp cận. Thứ tư, về dài hạn, để cải thiện hiệu quả<br /> Hiện nay các chính sách ưu đãi thuế dành các chính sách ưu đãi thuế, Việt Nam nên<br /> cho nhà đầu tư quy định tại nhiều văn bản chuyển dần sang sử dụng các hình thức ưu<br /> khác nhau, vì vậy việc tập trung hóa thông đãi thuế dựa trên hiệu quả như trợ cấp thuế<br /> tin về điều kiện áp dụng, quy trình ứng dụng, và khấu trừ thuế. Tuy những hình thức ưu<br /> <br /> <br /> Số 208- Tháng 9. 2019- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 69<br />  Ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp FDI:<br /> Thực trạng tại các quốc gia đang phát triển và kiến nghị cho Việt Nam<br /> <br /> <br /> đãi này sẽ làm phức tạp hóa quá trình thiết doanh nghiệp, không phân biệt khối nội<br /> kế và quản lý hệ thống thuế nhưng chúng hay khối ngoại.<br /> sẽ giúp giảm thiểu các méo mó trong ưu<br /> đãi và cho hiệu quả thu hút cao hơn đối Trên đây là một số kiến nghị với mục tiêu<br /> với các dự án công nghệ cao và các dự án cải cách cơ chế ưu đãi thuế tại Việt Nam.<br /> mang tính dài hạn (WB, 2017). Rõ ràng, Tuy nhiên việc sử dụng ưu đãi thuế không<br /> những biện pháp ưu đãi thuế dựa trên hiệu chỉ là một vấn đề của một quốc gia mà<br /> quả sẽ có tác động thu hút mạnh mẽ và hiện nay còn là một xu thế mang tính toàn<br /> bền vững hơn đối với những dự án FDI cầu. Vì vậy để giải quyết tận gốc những<br /> quy mô lớn, dài hạn trong lĩnh vực sản bất cập phát sinh từ xu thế này thì trong<br /> xuất, những dự án phù hợp nhất với các dài hạn, Việt Nam cũng như các quốc gia<br /> mục tiêu chính sách chính mà Việt Nam cần phải tăng cường các liên kết quốc tế,<br /> đang theo đuổi như tạo công ăn việc làm thiết lập những giải pháp dài hạn mang<br /> và thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tính khu vực và toàn cầu.<br /> <br /> Thứ năm, các cơ quan xúc tiến đầu tư 5. Kết luận<br /> nên nhận thức rõ ràng rằng chính sách ưu<br /> đãi thuế chỉ là một công cụ chính sách Ưu đãi thuế TNDN có thể trở thành một<br /> khá hạn chế và chỉ có thể hiệu quả trong công cụ hiệu quả trong việc thu hút FDI,<br /> những điều kiện cụ thể. Về dài hạn, mục tuy nhiên các quốc gia đang phát triển cần<br /> tiêu thu hút FDI không thể đạt được chỉ phải cân nhắc thận trọng giữa chi phí và<br /> bằng con đường cạnh tranh ưu đãi mà phải lợi ích của công cụ chính sách này. Hiện<br /> bằng việc cải thiện môi trường đầu tư nói nay các nước đang phát triển, trong đó có<br /> chung, tạo lập những lợi thế so sánh đặc Việt Nam, vẫn chủ yếu áp dụng ưu đãi<br /> thù, các tài sản chiến lược, đề xuất giá trị thuế trên diện rộng, thiếu chọn lọc và dựa<br /> dành cho nhà đầu tư, từ đó thiết lập sân nhiều vào các hình thức ưu đãi thế hệ cũ<br /> chơi bình đẳng và thuận lợi cho tất cả các (kỳ miễn thuế, ưu đãi thuế suất). Bên cạnh<br /> xem tiếp trang 71<br /> Tài liệu tham khảo<br /> 1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư&Ngân hàng Thế giới (2018),Dự thảo Chiến lược và Định hướng Chiến lược Thu hút FDI<br /> thế hệ mới, giai đoạn 2018-2030, Hà Nội.<br /> 2. IMF (2015), Options for Low Income Countries’s Effective and Efficient Use of Tax Incentives for<br /> Investment,Washington, D.C.<br /> 3. Nguyen Thi Canh, Hoang Tho Phu, Cung Tran Viet, Freeman, N., & Ray, D. (2013), ‘Measuring the Effectiveness<br /> of Corporate Income Tax Investment Incentives for Domestic Companies in Vietnam’, Journal of Emerging Issues in<br /> Economics, Finance and Banking (JEIEFB), 1 (1).<br /> 4. OECD (2018), Investment Policy Reviews: South East Asia.<br /> Trương Bá Tuấn & Lê Quang Thuận (2016), Báo cáo đánh giá chính sách ưu đãi thuế ở Việt Nam, Oxfam Vietnam.<br /> 5. Trương Bá Tuấn (2019), Chính sách ưu đãi thuế tại Việt Nam: Những vấn đề đặt ra và khuyến nghị, truy cập từ<br /> http://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/chinh-sach-uu-dai-thue-tai-viet-nam%C2%A0nhung-van-de-dat-ra-va-<br /> khuyen-nghi-302111.html.<br /> 6. UNCTAD (2018), World Investment Report 2018: Investment and The Digital Economy, United Nations<br /> publication.<br /> 7. Wells, L., Allen, N., Morisset, J., & Pirnia, N., (2001),’Using tax incentives to compete for foreign investment- Are<br /> they worth the costs?’, Foreign Investment Advisory Service occasional paper; no. FIAS 15, Washington, D.C.<br /> 8. World Bank (2017), 2017/2018Global Investment Competitiveness Report: Foreign Investor Perspectives and<br /> Policy Implications, Washington, D.C.<br /> 9. World Economic Forum (2017), The Global Competitiveness Report 2017–2018<br /> <br /> <br /> <br /> 70 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 208- Tháng 9. 2019<br />  LÊ HÀ TRANG<br /> <br /> <br /> <br /> tiếp theo trang 70 tiếp theo trang 32<br /> <br /> hiệu quả trong thu hút FDI, chi phí ngân thời, đặc biệt là những thông tin về pháp<br /> sách và các chi phí khác liên quan đến ưu lý của KH và nhóm KH liên quan.<br /> đãi thuế nhìn chung còn tương đối cao. Từ<br /> thực trạng này, bài viết đưa ra một số kiến 4. Kết luận<br /> nghị chính sách để cải cách công cụ ưu đãi<br /> thuế tại Việt Nam, đồng thời xác định các Để nâng cao năng lực hoạt động và quản<br /> cân nhắc và chiến lược liên quan để hoàn trị rủi ro trong bối cảnh hội nhập, tiến gần<br /> thiện chính sách ưu đãi thuế thu hút FDI hơn với các chuẩn mực an toàn quốc tế,<br /> thế hệ mới trong tương lai ■ và đặc biệt là để đảm bảo an toàn đối với<br /> nguồn vốn cấp tín dụng, các NHTM Việt<br /> Nam cần xây dựng và triển khai hiệu quả<br /> tiếp theo trang 59<br /> hệ thống cảnh báo sớm rủi ro tín dụng nói<br /> kiểm soát tiền kỹ thuật số như là một sự chung và nhóm KH nói riêng. Trong phạm<br /> đổi mới trong hoạt động của hệ thống tài vi nghiên cứu này, tác giả đã tổng hợp một<br /> chính. Nhưng hiện nay, theo Thống đốc số tình huống rủi ro tín dụng điển hình với<br /> NHTW Áo Ewald Nowotny2, Bitcoin đã nhóm KH cũng như phân tích thực trạng<br /> tỏ ra là đồng tiền không ổn định và dễ tổn công tác cảnh báo sớm rủi ro tín dụng tại<br /> thương trước hoạt động đầu cơ nên khó có các NHTM Việt Nam, từ đó đưa ra những<br /> thể chấp nhận như là phương tiện thanh bài học và khuyến nghị làm cơ sở cho các<br /> toán chính thức NHTW các nước trên thế<br /> giới cũng đang đề cập nhiều phương án<br /> phân loại, giám sát tiền ảo khi mà doanh<br /> số giao dịch đồng tiền này hàng ngày<br /> đã lên tới mức 3.000 tỷ USD (Ayondo,<br /> 2016).<br /> <br /> Tóm lại, trong những năm gần đây, khu<br /> vực tài chính đã dần làm quen với sự xuất<br /> hiện của yếu tố công nghệ số làm thay đổi<br /> hoạt động của khu vực tài chính. Câu hỏi<br /> “liệu công nghệ số mang lại nhiều phát<br /> minh, đổi mới hay thách thức cho khu vực<br /> tài chính” cho đến nay chưa có lời đáp bởi<br /> cần có thời gian để chứng minh. Tuy nhiên,<br /> công nghệ số thực sự là cuộc cách mạng<br /> trên thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế. ■<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> https://www.reuters.com/article/us-eurozone-ecb-bit-<br /> coin-idUSKBN1A40GE?il=0<br /> <br /> <br /> Số 208- Tháng 9. 2019- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 71<br />