Vai trò của lọc bạch cầu trong truyền máu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Vai trò của lọc bạch cầu trong truyền máu được nghiên cứu với mục tiêu: Tổng quan vai trò của bạch cầu trong truyền máu; Các phương pháp giảm bạch cầu trong đơn vị chế phẩm máu; Lợi ích lọc bạch cầu trong truyền máu; Sử dụng lọc bạch cầu tại Bệnh Viện Truyền máu huyết học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vai trò của lọc bạch cầu trong truyền máu

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 VAI TRÒ CỦA LỌC BẠCH CẦU TRONG TRUYỀN MÁU Phù Chí Dũng1, Trương Thị Kim Dung1,2 TÓM TẮT 18 SUMMARY Truyền máu là liệu pháp điều trị mang lại ROLE OF LEUKOREDUCTION IN hiệu quả cao, đã cứu sống hàng triệu người. Máu BLOOD TRANSFUSION có các thành phần máu hồng cầu, bạch cầu, tiểu Blood transfusion is a highly effective cầu và huyết tương. Bạch cầu là tế bào máu với treatment that has saved millions of lives. Blood chức năng chung là bảo vệ cơ thể chống nhiễm consists of red blood cells, white blood cells, trùng. Tuy nhiên, truyền bạch cầu người cho có platelets, and plasma. White blood cells are thể gây nhiều phản ứng bất lợi trong cơ thể người blood cells with the common function of nhận. Bạch cầu là tế bào đích của các vi-rut: defending the body against infection. However, HIV, HTLV, CMV, EBV, HBV, HCV,…, bạch infusion of donor WBC can cause many adverse cầu tiết ra các men, các hóa chất trung gian, làm reactions in the recipient's body, White blood ảnh hưởng đến chất lượng các tế bào máu trong cells are the target cells of viruses: HIV, HTLV, quá trình bảo quản, gây ra các phản ứng sốt, run, CMV, EBV, HBV, HCV,..., intermediate dị ứng, sốc. Gây phản ứng miễn dịch đồng loại chemicals, enzymes secreted by white blood cells hệ HLA. Phản ứng sốt không do tán huyết, kháng affect the quality of blood cells during storage, tiểu cầu, thải ghép… Lọc bạch cầu Causes fever, tremor, allergy, shock reactions. (Leukoreduction; Leukodepletion) là phương Induces HLA-type allogeneic immune response. pháp làm giảm số lượng bạch cầu trong các chế Non-haemolytic febrile reaction, antiplatelet, phẩm máu. Y học hiện đại ngày càng có nhiều GVHD, etc. Leukoreduction (Leukodepletion) is biện pháp giúp giảm thiểu nguy cơ của phản ứng a method of reducing the number of white blood truyền máu trong đó lọc bạch cầu với các phương cells in blood products. Modern medicine pháp lọc bạch cầu và các tiêu chuẩn xác định increasingly offers measures to help reduce the chất lượng của sản phẩm được lọc bạch cầu đã risk of transfusion reactions and leukocyte được chứng minh là mang lại nhiều lợi ích cho filtration with leukocyte filtration methods and người bệnh khi truyền máu. proven WBC-filtered product quality standards. Từ khóa: Lọc bạch cầu trong các chế phẩm There are many benefits to the patient when máu Leukoreduction; Leukodepletion in Blood blood transfusion. transfusion. Keywords: Leukocyte filtration in blood products Leukoreduction; Leukodepletion in 1 Bệnh viện Truyền máu Huyết học Blood transfusion. 2 Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch Chịu trách nhiệm chính: Trương Thị Kim Dung MỤC TIÊU: ĐT: 0913607677 - Tổng quan vai trò của bạch cầu trong Email: truongthikimdungdr@gmail.com truyền máu. Ngày nhận bài: 01/8/2023 - Các phương pháp giảm bạch cầu trong Ngày phản biện khoa học: 15/9/2023 đơn vị chế phẩm máu. Ngày duyệt bài: 29/9/2023 - Lợi ích lọc bạch cầu trong truyền máu. 149
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU - GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU - Sử dụng lọc bạch cầu tại Bệnh Viện Truyền máu huyết học (BVTMHH). II. TỔNG QUAN VAI TRÒ CỦA BẠCH CẦU TRONG TRUYỀN MÁU I. ĐẶT VẤN ĐỀ 2.1. Tác dụng có lợi truyền bạch cầu Truyền máu là liệu pháp điều trị mang lại Cung cấp tế bào máu cho ghép tủy: các tế hiệu quả cao, đã cứu sống hàng triệu người. bào nguồn CD34 được lấy từ máu ngoại vi, Máu có các thành phần máu hồng cầu, bạch từ tủy xương, hay từ máu cuống rốn thai nhi cầu, tiểu cầu và huyết tương được chiết tách cung cấp cho người bệnh cần ghép tủy [1]. và điều chế những chế phẩm máu (CPM) Những người bệnh bị giảm bạch cầu kèm truyền cho người bệnh. Bạch cầu thường nhiễm trùng nặng, kháng với tất cả kháng chiếm
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 trình bảo quản, khi được hoạt hóa chúng sản cầu như kỹ thuật ly tâm và loại bỏ lớp Buffy xuất các chất cytokine như: IL-1, IL-2, IL-6, coat. IL-8, TNF-α,…Gây giảm pH trong đơn vị Số lượng bạch cầu trong chế phẩm máu máu dự trữ hình thành các gốc tự do [2]. được giảm bằng phương pháp ly tâm túi máu Do xuất hiện một số men bạch cầu làm ước tính trong máu toàn phần là: 109 bạch pH máu trong máu đang được lưu trữ bị cầu/ đơn vị; trong Khối hồng cầu là: 108- 109 giảm, pH giảm tạo điều kiện hình thành các bạch cầu/ đơn vị, Khối Hồng cầu đã lấy gốc tự do có nhiều tác hại. Các gốc tự do, các buffy coat: 108 bạch cầu/ đơn vị; Khối hồng men của bạch cầu, nhất là men protease, các cầu rửa là: 107 bạch cầu/ đơn vị; Khối Hồng cytokine tác động lên màng hồng cầu làm cầu đông lạnh bằng glycerol: 106-107 bạch thay đổi hình dạng và cấu trúc của màng cầu/ đơn vị; Khối Tiểu cầu đậm đặc từ máu hồng cầu làm cho hiệu quả trao đổi oxy của toàn phần: 107 bạch cầu/ đơn vị; Khối tiểu hồng cầu sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến hồng cầu cầu gạn tách từ một người cho bằng máy dễ bị bể. chiết tách: 108 bạch cầu/ đơn vị; Huyết tương Mặt khác các chất trung gian như tươi, Huyết tương tươi đông lạnh:
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU - GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU Nguyên lý lọc kết hợp lọc dạng sàng, lọc Khối hồng cầu: số lượng bạch cầu sâu và tính kết dính của các tế bào dựa trên
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 Ngăn chặn sự lây truyền vi rút và đồng Giảm: FNHTRs; truyền nhiễm vi khuẩn, miễn dịch HLA. Ưu điểm vi rút; đồng miễn dịch HLA. Thực hiện chọn lọc cho bệnh nhân cần Dễ kiểm tra chất lượng của bộ lọc hơn. thiết. Không phòng ngừa được các phản ứng Chi phí cao không thực hiện được hết các có liên quan đến các hóa chất trung Hạn chế CPM. gian đã được phóng thích trong quá trình dự lưu trữ của CPM. IV. LỢI ÍCH CỦA LỌC BẠCH CẦU TRONG Sốt >1°C, mà không giải thích được bằng TRUYỀN MÁU những nguyên nhân khác, xảy ra trong hoặc Ngày nay với những nhận biết về tác hại 4 - 6 giờ truyền máu. của bạch cầu trong đơn vị máu truyền, người Bệnh sinh: ta thấy rằng việc lọc loại bỏ bạch cầu trong Thường gây ra bởi các cytokine được tạo đơn vị máu truyền mang lại nhiều lợi ích, ra và tích lũy trong quá trình bảo quản các làm giảm các nguy cơ các phản ứng không thành phần máu. mong muốn do bạch cầu mang lại, nhằm đảm Các cytokine liên quan bao gồm bảo an toàn truyền máu cho người bệnh interleukin (IL) -1, IL-6, IL-8, và yếu tố hoại 4.1. Những lợi ích mà lọc bạch cầu có tử khối u-alpha (TNFα). hiệu quả đã được chứng minh Tương tác giữa bạch cầu của người cho 4.1.1. Kéo dài đời sống của hồng cầu và và kháng thể người nhận gây giải phóng IL- tiểu cầu khi lưu trữ 1. Chức năng của hồng cầu và tiểu cầu giảm FNHTRs liên quan đáng kể với các sản dần trong quá trình lưu trữ do sự thay đổi phẩm có chứa >5 x 106 bạch cầu trên mỗi tình trạng nội môi cũng như tương tác giữa lần truyền máu và với các thành phần được các tế bào do vậy loại bỏ bớt bạch cầu làm lưu trữ trong hơn 48 giờ. giảm sự phá hủy hồng cầu và tiểu cầu. Giảm FNHTRs có thể được loại bỏ phần lớn hiện tượng tán huyết của hồng cầu sau khi nếu tổng số lượng bạch cầu được giảm từ 1– lọc bạch cầu đã được chứng minh [2], [7]. 2 log (90% - 99%) xuống < 5x108 có thể đạt Bệnh nhân được truyền hồng cầu đã lọc được giảm từ 3 - 4 log (99,9 đến 99,99%) số bạch cầu có sự cải thiện hemoglobin tốt hơn lượng bạch cầu
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU - GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU CMV có thể là biến chứng gây đe dọa tính Rối loạn điều hòa miễn dịch, các quá mạng ở các đối tượng có hệ miễn dịch không trình viêm, tế bào (T và NK) làm tăng tính hoàn thiện: Thai nhi; Trẻ sơ sinh non tháng; nhạy cảm nhiễm trùng, phát triển ung thư, Người nhiễm HIV; Bệnh nhân mắc bệnh ác suy đa cơ quan. tính huyết học; Bệnh nhân ghép tế bào gốc Những tác động TRIM bao gồm: Nhiễm tạo máu hoặc ghép tạng đặc… trùng hậu phẫu; Tái hoạt khối u; Nhiễm trùng Cơ chế: CMV có khả năng gây nhiễm ở bệnh viện ở những bệnh nhân nặng. trong tế bào bạch cầu, đặc biệt là tế bào đơn Nhiều nghiên cứu cho thấy tỉ lệ nhiễm nhân, truyền bệnh, tái hoạt động. trùng hậu phẫu tăng lên ở những bệnh nhân Giải quyết vấn đề nhiễm CMV qua truyền máu sau phẫu thuật. Tuy nhiên, tỷ lệ truyền máu: nhiễm trùng sau phẫu thuật thấp hơn nhiều ở + Chọn người hiến máu có anti CMV âm. những bệnh nhân được truyền máu có lọc + Lọc bạch cầu trong CPM (Loại bỏ bạch bạch cầu (chỉ còn 2% so với 23%)[5]. cầu monocytes nhiễm CMV). 4.2.2. Giảm nguy cơ nhiễm trùng trong + Kết hợp cả 2 phương pháp [5]. truyền máu 4.1.4. Dị miễn dịch HLA và đề kháng Các loại vi khuẩn thường lây nhiễm: tiểu cầu Thường là những vi khuẩn sống được trong Kháng nguyên HLA biểu hiện trên bề điều kiện bảo quản lạnh: Gram âm mặt bạch cầu của người hiến có thể kích (Pseudomonas, Enterobacter species…); Vi thích sản xuất HLA antibodies ở người khuẩn tiết nội độc tố (Yersinia truyền máu nhiều lần. enterocolitica). Tiểu cầu bị phá hủy bởi kháng thể HLA. Cơ chế: Do giảm lây truyền vi khuẩn do Số lượng tiểu cầu không tăng sau khi lọc bạch cầu trước lưu trữ (2 – 12 giờ sau khi truyền tiểu cầu. lấy máu) làm giảm quá trình tăng trưởng của Nguy cơ thải ghép ở người bệnh ghép vi khuẩn (Yersinia enterocolitica). tạng hoặc ghép tủy xương. Nguy cơ kháng Loại bỏ vi khuẩn được thực bào bởi bạch tiểu cầu ở những bệnh nhân cần truyền tiểu cầu (lọc bạch cầu loại bỏ vi khuẩn). cầu tiếp. Ngăn ngừa phóng thích vi khuẩn từ ly Truyền tiểu cầu Pool được lọc bạch cầu, giải bạch cầu. truyền tiểu cầu gạn tách được lọc bạch cầu Tuy nhiên, giảm bạch cầu chưa có vai trò
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 Chưa có bằng chứng đủ mạnh chứng Ngân hàng máu của BVTMHH là Ngân minh rằng lọc bạch cầu đơn thuần có thể làm hàng máu của TPHCM tiếp nhận hơn giảm tỉ lệ GVHD. 250.000 đơn vị máu/năm, thực hiện sản xuất 4.2.4. Phòng ngừa hội chứng tổn các chế phẩm máu, xét nghiệm sàng lọc các thương phổi cấp tính do truyền máu tác nhân lây qua đường truyền máu và cung (TRALI) cấp các chế phẩm máu cho các bệnh viện Chưa có bằng chứng đủ mạnh chứng trong TPHCM và một số tỉnh lân cận. Đã minh hiệu quả của lọc bạch cầu trong phòng thực hiện lọc bạch cầu trên các chế phẩm ngừa TRALI. Một số tác giả cũng đề nghị máu: loại bỏ bớt huyết tương và bạch cầu trong 100% tiểu cầu đậm đặc gạn tách từ một những lần truyền máu sau đó. người cho bằng máy chiết tách tự động được lọc bạch cầu. Số lượng bạch cầu còn lại V. CÁC VẤN ĐỀ TRONG LỌC BẠCH CẦU trong đơn vị sản phẩm
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU - GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU VII. KẾT LUẬN 3. Thông tư số 26/2013/TT-BYT Hướng dẫn Xu hướng sử dụng các chế phẩm máu lọc hoạt động truyền máu. bạch cầu ngày càng trở lên phổ biến với 4. Applicable AABB Standards, 25th ed những lợi ích mà chúng mang lại. Việc lọc 5. Arthur J Silvergleid, MD, Leukoreduction bạch cầu trước khi lưu trữ (Labside) mang lại to prevent complications of blood lợi ích lớn hơn so với việc sử dụng lọc bạch transfusion, Uptodate, Oct 2021 Blood cầu sau khi lưu trữ (Bedside). Transfus, 14 (2), 214-27 Lọc bạch cầu giúp giảm các biến chứng 6. Guide to the preparation, use and quality liên quan đến truyền máu như: đồng miễn assurance of blood component 15th edition dịch hệ HLA, kháng tiểu cầu, truyền nhiễm council of Europe Publishing CMV, FNHTR,… 7. M. Bianchi, S. Vaglio, S. Pupella, G. Tiêu chuẩn của lọc bạch cầu số lượng Marano, et al. (2016). "Leucoreduction of bạch cầu còn lại