Vận dụng giá trị hợp lý trong hệ thống kế toán Việt Nam

TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> VAÄN DUÏNG GIAÙ TRÒ HÔÏP LYÙ<br /> TRONG HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN VIEÄT NAM<br /> TS. Nguyễn Đăng Huy*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> L<br /> iên quan đến giá trị hợp lý, tại khoản 6 điều 3 Luật Kế toán sửa đổi số 88/2015/QH13 đã định<br /> nghĩa: “Giá trị hợp lý là giá trị được xác định phù hợp với giá thị trường, có thể nhận được khi<br /> bán một tài sản hoặc chuyển nhượng một khoản nợ phải trả tại thời điểm xác định giá trị”.<br /> Theo đó, giá trị tài sản và nợ phải trả được ghi nhận ban đầu theo giá gốc. Sau ghi nhận ban<br /> đầu, đối với một số loại tài sản hoặc nợ phải trả mà giá trị biến động thường xuyên theo giá thị trường và<br /> giá trị của chúng có thể xác định lại một cách đáng tin cậy thì được ghi nhận theo giá trị hợp lý tại thời<br /> điểm cuối kỳ lập báo cáo tài chính. Trên cơ sở Luật Kế toán số 88/2015/QH13, Bộ Tài chính cần nghiên<br /> cứu ban hành các chuẩn mực kế toán (CMKT) trên cơ sở tiếp cận, áp dụng các thông lệ, CMKT quốc tế phù<br /> hợp với hệ hống luật pháp, trình độ, kinh nghiệm kế toán của Việt Nam và theo lộ trình phù hợp để đáp<br /> ứng nhu cầu minh bạch thông tin tài chính mà Việt Nam đang khẩn trương tiến tới.<br /> Từ khóa: giá trị hợp lý<br /> Applying fair values in the Vietnamese accounting system<br /> With regard to fair value, paragraph 6 of Article 3 of the revised Accounting Law No.88/2015/QH13<br /> defines “fair value as the value determined in line with market price, which would be received from selling an<br /> asset or paid to transfer a liability at the measurement dates”. Consequently, assets and liabilities are initially<br /> recognised at cost. Subsequent to initial recognition, those assets and liabilities whose values frequently<br /> fluctuate following market prices and can be reliably measured shall be stated at fair value at the end of the<br /> financial reporting period. Based on the Law on Accounting No.88/2015/QH13, the Ministry of Finance<br /> should study and promulgate accounting standards based on the approach and application of international<br /> accounting practice and standards in line with the law. The level of accounting knowledge, skills, experience<br /> required to meet the need for transparency of financial information that Vietnam is rapidly approaching.<br /> Keyword: fair value<br /> <br /> 1. Giá trị hợp lý trong kế toán Cơ sở hình thành của kế toán theo giá trị hợp<br /> <br /> Trong các lý thuyết về kế toán, giá trị hợp lý lý xuất phát trực tiếp từ nhu cầu sử dụng thông tin<br /> không được đề cập như một loại giá độc lập trong của xã hội và chính những hạn chế của các phương<br /> khuôn mẫu lý thuyết chung nhưng nó trở thành pháp kế toán trước đó. Nhìn từ góc độ lý thuyết kế<br /> một xu hướng quan trọng trong những năm gần toán, khi tất cả các tài sản được đo lường với cùng<br /> đây. Các chuẩn mực kế toán (IAS) và chuẩn mực một cơ sở định giá, giá gốc hay giá thị trường, thì<br /> Báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) hiện hành đều sử điều này sẽ đáp ứng nhu cầu thông tin dễ hiểu hơn<br /> dụng định nghĩa “Giá trị hợp lý là mức giá mà một cho các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính. Bên<br /> tài sản có thể được trao đổi giữa các bên có đầy đủ cạnh đó, việc áp dụng các cơ sở định giá tài sản<br /> hiểu biết trong một giao dịch ngang giá”. theo giá thị trường thay thế dần nguyên tắc giá gốc<br /> <br /> *Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 115 - tháng 5/2017 41<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> tại nhiều quốc gia trong những năm gần đây cho 2. Sử dụng giá trị hợp lý trong kế toán và thực<br /> thấy xu thế định giá tài sản trên báo cáo tài chính tiễn tại Việt Nam<br /> đang hướng đến giá trị hợp lý, kết hợp nhiều loại<br /> Giá trị hợp lý được sử dụng để đánh giá và ghi<br /> giá khác nhau nhằm đáp ứng đầy đủ hơn yêu cầu<br /> nhận ban đầu. Giá trị hợp lý trong trường hợp này<br /> thông tin của người sử dụng và tạo thuận lợi cho<br /> được sử dụng là giá gốc ghi nhận ban đầu (ghi<br /> công tác kế toán. Vì thế, kế toán theo giá trị hợp lý<br /> nhận ban đầu “Nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ”,<br /> là một lựa chọn tất yếu.<br /> “Nhà xưởng, máy móc, thiết bị”; “Bất động sản đầu<br /> Giá trị hợp lý phát triển mạnh trong kế toán, tư”; “Tài sản sinh học”; “Tài sản thuê tài chính”...)<br /> nhất là trong các hoạt động liên quan đến công cụ<br /> Giá trị hợp lý được sử dụng sau ghi nhận ban<br /> tài chính, tạo thành một trào lưu kế toán theo giá<br /> đầu. Sau ghi nhận ban đầu, giá trị hợp lý được xác<br /> trị hợp lý hay theo thị trường. Những ưu điểm của<br /> định tại mỗi thời điểm lập báo cáo tài chính. Ví dụ:<br /> giá trị hợp lý và lợi ích của sử dụng giá trị hợp lý<br /> Đánh giá sau khi nhận ban đầu đối với tài sản tài<br /> là không thể phủ nhận. Điều này thể hiện qua một<br /> chính, bất động sản đầu tư...; Xác định giá trị đánh<br /> số khía cạnh sau: (1) Giá trị hợp lý phản ánh được<br /> những thay đổi của thị trường; (2) Những giả định giá lại của nhà xưởng, máy móc thiết bị theo mô<br /> dùng để ước tính giá trị hợp lý có thể được xác định hình đánh giá lại của IAS 16, tài sản vô hình theo<br /> và kiểm chứng, ngày càng mang tính khách quan IAS 38...<br /> hơn; (3) Các mô hình định giá cho những trường Ghi nhận chênh lệch phát sinh do sự biến động<br /> hợp không có giá thị trường hiện đang phát triển của giá trị hợp lý. Các khoản chênh lệch phát sinh<br /> và từng bước hoàn thiện. do sự thay đổi giá trị hợp lý giữa các thời điểm báo<br /> Chế độ kế toán Việt Nam hiện nay được xây cáo có thể được ghi là thu nhập, chi phí trong báo<br /> dựng trên cơ sở phương pháp kế toán theo giá gốc. cáo lãi, lỗ. Ví dụ: Tài sản tài chính ghi nhận theo<br /> Tuy nhiên, phương pháp định giá các tài sản kế giá trị hợp lý qua báo cáo lãi lỗ, bất động sản đầu<br /> toán cũng từng bước được cập nhật theo phương tư, tài sản sinh học và sản phẩm nông nghiệp hoặc<br /> pháp giá trị hợp lý, kết hợp kế toán theo giá gốc và điều chỉnh chỉ tiêu thuộc nguồn vốn chủ sở hữu<br /> đánh giá lại phù hợp với đặc điểm của từng loại tài trên Bảng cân đối kế toán như: chênh lệch đánh giá<br /> sản và thời điểm lập báo cáo tài chính. tăng (giảm) tài sản...<br /> <br /> 42 Số 115 - tháng 5/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  Thực tiễn kế toán Việt Nam hiện nay được xác định lại trên cơ sở bảng giá Nhà nước quy<br /> định hoặc Hội đồng định giá tài sản thống nhất xác<br /> Nhìn chung, chế độ kế toán Việt Nam, được xây<br /> định. Chênh lệch đánh giá lại tài sản được bổ sung<br /> dựng trên cơ sở phương pháp kế toán theo giá gốc.<br /> hoặc ghi giảm nguồn vốn nguồn vốn chủ sở hữu.<br /> Tuy nhiên, trong phương pháp định giá các tài sản<br /> kế toán, Việt Nam cũng từng bước được cập nhật + Đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc<br /> theo phương pháp giá trị hợp lý, kết hợp kế toán ngoại tệ ở thời điểm cuối năm tài chính: Cuối năm<br /> theo giá gốc và đánh giá lại phù hợp với đặc điểm tài chính, doanh nghiệp phải đánh giá lại các khoản<br /> của từng loại tài sản và thời điểm lập báo cáo tài mục tiền tệ có gốc ngoại tệ theo tỷ giá giao dịch<br /> chính. Cụ thể: bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng<br /> do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời<br /> * Về việc ghi nhận giá trị tài sản:<br /> điểm cuối năm tài chính. Đối với chênh lệch tỷ giá<br /> - Ghi nhận theo giá gốc tại thời điểm hình thành hối đoái ở thời điểm cuối năm tài chính do đánh giá<br /> tài sản: Giá trị các loại tài sản như TSCĐ, hàng tồn lại của các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ liên<br /> kho… được ghi nhận theo giá thực tế bao gồm giá quan đến hoạt động kinh doanh sẽ tính vào chi phí<br /> mua và toàn bộ các chi phí thu mua phát sinh để có tài chính (nếu lỗ tỷ giá hối đoái), hoặc doanh thu<br /> được tài sản ở trạng thái sẵn sàng đưa vào sử dụng. hoạt động tài chính (nếu lãi tỷ giá hối đoái) để xác<br /> - Đánh giá lại theo giá trị hợp lý tại thời điểm định kết quả hoạt động kinh doanh. Đối với chênh<br /> báo cáo: Giá trị hợp lý được sử dụng làm cơ sở để lệch tỷ giá hối đoái phát sinh do đánh giá lại cuối<br /> tính giá trị đánh giá lại của tài sản sau ghi nhận năm của tài chính của các khoản mục tiền tệ có<br /> ban đầu. Phần chênh lệch được ghi nhận là chi phí gốc ngoại tệ của hoạt động đầu tư XDCB (giai đoạn<br /> trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (tăng trước hoạt động): Ở giai đoạn đang đầu tư XDCB,<br /> doanh nghiệp chưa đi vào hoạt động thì chênh lệch<br /> hoặc giảm chi phí) hoặc ghi nhận điều chỉnh chỉ<br /> tỷ giá hối đoái đánh giá lại cuối năm tài chính được<br /> tiêu thuộc nguồn vốn chủ sở hữu trên Bảng cân đối<br /> phản ánh lũy kế trên TK 413 “Chênh lệch tỷ giá hối<br /> kế toán. Cụ thể:<br /> đoái” (TK 4132). Số dư Nợ, hoặc Có này sẽ được<br /> + Lập dự phòng giảm giá tài sản: Cuối mỗi kỳ kế phản ánh trên Bảng Cân đối kế toán. Khi kết thúc<br /> toán đối với những khoản mục tài sản bị giảm giá, giai đoạn đầu tư XDCB, bàn giao TSCĐ đưa vào<br /> kế toán tiến hành trích lập dự phòng (dự phòng sử dụng cho sản xuất, kinh doanh, số dư Nợ, hoặc<br /> giảm giá đầu tư ngắn hạn, dài hạn, dự phòng giảm số dư Có TK 413 “Chênh lệch tỷ giá hối đoái” (TK<br /> giá hàng tồn kho, dự phòng phải thu khó đòi) và 4132) phản ánh số chênh lệch tỷ giá hối đoái phát<br /> ghi nhận vào chi phí (Chi phí tài chính, chi phí sinh do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc<br /> quản lý doanh nghiệp…) đồng thời các khoản dự ngoại tệ cuối mỗi năm tài chính (không bao gồm<br /> phòng được ghi nhận vào bên Tài sản của Bảng cân khoản đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc<br /> đối kế toán để ghi giảm tổng giá trị tài sản của đơn ngoại tệ liên quan đến hoạt động đầu tư XDCB ở<br /> vị bên cạnh giá gốc. thời điểm bàn giao tài sản để đưa vào sử dụng) sẽ<br /> + Đánh giá lại tài sản: Tài sản được đánh giá được kết chuyển toàn bộ một lần (nếu nhỏ) vào chi<br /> lại chủ yếu là TSCĐ, bất động sản đầu tư, một số phí tài chính, hoặc doanh thu hoạt động tài chính<br /> trường hợp có thể và cần thiết đánh giá lại vật liệu, của năm tài chính có TSCĐ và các tài sản đầu tư<br /> công cụ, dụng cụ, thành phẩm, hàng hoá, sản phẩm hoàn thành bàn giao đưa vào hoạt động hoặc phân<br /> dở dang... Trường hợp tiến hành đánh giá khi có bổ tối đa là 5 năm (nếu lớn, kể từ khi công trình<br /> quyết định của Nhà nước về đánh giá lại tài sản, hoàn thành đưa vào hoạt động).<br /> khi thực hiện cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước; * Đối với các khoản mục chi phí, doanh thu: Kế<br /> và các trường hợp khác theo quy định (chuyển đổi toán Việt Nam quy định việc ghi nhận doanh thu,<br /> hình thức sở hữu doanh nghiệp...). Giá trị tài sản chi phí phù hợp với các nguyên tắc kế toán chung<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 115 - tháng 5/2017 43<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> không thích hợp với các đối<br /> tượng sử dụng thông tin để<br /> đưa ra quyết định kinh tế.<br /> <br /> 3. Sử dụng giá trị hợp<br /> lý theo Luật Kế toán số<br /> 88/2015/QH13 và Thông tư<br /> 200/2014/TT-BTC<br /> <br /> Đến nay, vẫn còn không ít<br /> những tranh luận xung quanh<br /> việc sử dụng giá trị hợp lý (vấn<br /> đề được tranh luận nhiều nhất<br /> là tính đáng tin cậy và phương<br /> pháp xác định giá trị hợp lý).<br /> được thừa nhận rộng rãi, chủ yếu là nguyên tắc phù Tại Việt Nam, giá trị hợp lý đã<br /> hợp và thận trọng, trọng yếu. Các loại doanh thu, được đề cập đến từ 12 năm nay và đầu tiên được<br /> thời điểm ghi nhận doanh thu, phương pháp kế định nghĩa trong Chuẩn mực kế toán số 14 - Doanh<br /> toán doanh thu và thu nhập khác làm cơ sở ghi sổ thu và thu nhập khác: Giá trị hợp lý là giá trị tài<br /> kế toán và lập báo cáo tài chính được quy định rõ sản có thể trao đổi hoặc giá trị một khoản nợ được<br /> trong chuẩn mực số 14 Doanh thu và thu nhập khác thanh toán một cách tự nguyện giữa các bên có đầy<br /> (VAS 14). Tuy nhiên, nếu IAS 18 quy định: Khi giá đủ hiểu biết trong trao đổi ngang giá. Trong kế toán<br /> trị hợp lý của số tiền bán hàng bằng tiền mặt hay Việt Nam, giá trị hợp lý được sử dụng chủ yếu trong<br /> tương đương tiền mặt nhận được phải thu nhỏ hơn ghi nhận ban đầu, chẳng hạn: ghi nhận ban đầu tài<br /> số tiền mặt danh nghĩa nhận được hay phải thu, thì sản cố định, doanh thu, thu nhập khác, ghi nhận ban<br /> phần chênh lệch được ghi nhận là doanh thu lãi thì đầu và báo cáo các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại<br /> VAS 14 chưa đề cập đến vấn đề này. tệ, xác định giá phí hợp nhất kinh doanh.<br /> Đối với chi phí, chế độ kế toán Việt Nam quy Trong các văn bản pháp lý gần nhất có các điểm<br /> định rõ các khoản chi phí ghi nhận ngay, chi phí đáng lưu ý liên quan đến giá trị hợp lý như sau:<br /> trích trước, chi phí phải trả… nhằm đảm bảo sự * Luật Kế toán sửa đổi, bổ sung số 88/2015/<br /> phù hợp giữa doanh thu và chi phí và do đó ảnh QH13<br /> hưởng tới kết quả kinh doanh.<br /> Luật được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2015<br /> Mục tiêu chủ yếu của báo cáo tài chính là nhằm với một trong các nội dung quan trọng được bổ<br /> cung cấp thông tin hữu ích cho các đối tượng sử sung là quy định các nguyên tắc kế toán liên quan<br /> dụng. Nhìn từ góc độ này, báo cáo tài chính cần đến giá trị hợp lý. Các quy định về giá trị hợp lý<br /> cung cấp các thông tin về quá khứ, hiện tại và được đề cập trong 3 Điều: Điều số 3, số 6 và Điều<br /> tương lai. Vì vậy, sự kết hợp giữa các loại giá sử số 28. Giá trị hợp lý là vấn đề quá phức tạp nên<br /> dụng trên báo cáo tài chính nhằm mục tiêu cung phải quy định trong văn bản pháp luật cao nhất về<br /> cấp thông tin đầy đủ, đa dạng đáp ứng yêu cầu kế toán, từ đó tạo ra tiền đề pháp lý mà quan trọng<br /> thông tin của người sử dụng, dẫn tới sự ra đời của là đặt ra yêu cầu tạo dựng khuôn khổ pháp lý và<br /> phương pháp kế toán theo giá trị hợp lý. Trong thời triển khai thực hiện các quy định liên quan đến giá<br /> đại khoa học kỹ thuật phát triển, môi trường kinh trị hợp lý. Theo Điều 6 của Luật này thì “Bộ Tài<br /> doanh luôn thay đổi và vấn đề lạm phát là tất yếu chính quy định chuẩn mực kế toán trên cơ sở chuẩn<br /> như hiện nay, thông tin về giá trị tài sản trên báo mực quốc tế về kế toán phù hợp với điều kiện cụ thể<br /> cáo tài chính nếu chỉ trình bày theo giá gốc thì sẽ của Việt Nam”. Do vậy, cần phải nghiên cứu đồng<br /> <br /> 44 Số 115 - tháng 5/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> bộ các CMKT quốc tế để cập nhật các CMKT Việt Bộ Tài chính có hướng dẫn việc xác định Giá trị<br /> Nam đã và sẽ ban hành mới, đặc biệt là giá trị hợp hợp lý trong xác định giá phí hợp nhất kinh doanh,<br /> lý và công cụ tài chính vì nó liên quan đến nhiều đến nay thông tư 200/2014/TT-BTC cũng đề cập<br /> CMKT khác. đến một số trường hợp cụ thể.<br /> Luật Kế toán sửa đổi 2015 cũng đã xác định * Thông tư 200/2014/TT-BTC<br /> “giá trị hợp lý là giá trị được xác định phù hợp<br /> a. Đối với chứng khoán kinh doanh<br /> với giá thị trường, có thể nhận được khi bán một<br /> tài sản hoặc chuyển nhượng một khoản nợ phải Chứng khoán kinh doanh phải được ghi sổ kế<br /> trả tại thời điểm xác định giá trị”. Sau ghi nhận toán theo giá gốc, bao gồm: Giá mua cộng (+) các<br /> ban đầu, đối với một số loại tài sản hoặc nợ phải chi phí mua (nếu có) như chi phí môi giới, giao<br /> trả mà giá trị biến động thường xuyên theo giá dịch, cung cấp thông tin, thuế, lệ phí và phí ngân<br /> thị trường và giá trị của chúng có thể xác định hàng. Giá gốc của chứng khoán kinh doanh được<br /> lại một cách đáng tin cậy thì được ghi nhận theo xác định theo giá trị hợp lý của các khoản thanh<br /> giá trị hợp lý tại thời điểm cuối kỳ lập báo cáo tài toán tại thời điểm giao dịch phát sinh.<br /> chính. Qua đó, khắc phục hạn chế của Luật Kế Mọi trường hợp hoán đổi cổ phiếu đều phải xác<br /> toán 2003 là quy định hạch toán theo giá gốc, điều định giá trị cổ phiếu theo giá trị hợp lý tại ngày trao<br /> này không phản ánh được tình hình biến động tài đổi. Được thực hiện như sau:<br /> sản và nợ phải trả tại thời điểm lập báo cáo tài<br /> - Đối với cổ phiếu của công ty niêm yết, giá trị<br /> chính. Theo chuẩn mực kế toán quốc tế và thông<br /> hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa niêm yết trên<br /> lệ phổ biến trên toàn thế giới, việc hạch toán được<br /> thị trường chứng khoán tại ngày trao đổi. Trường<br /> thực hiện theo giá trị hợp lý (giá thị trường tại<br /> hợp tại ngày trao đổi thị trường chứng khoán<br /> thời điểm đánh giá). Điều này cũng phù hợp với<br /> chuẩn mực kế toán quốc tế và yêu cầu của công không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là<br /> tác kế toán đối với một số nhóm tài sản, nợ phải giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày<br /> trả như công cụ tài chính theo yêu cầu của chuẩn trao đổi.<br /> mực kế toán phải ghi nhận và đánh giá lại theo - Đối với cổ phiếu chưa niêm yết được giao dịch<br /> giá trị hợp lý; các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại trên sàn UPCOM, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá<br /> tệ được đánh giá theo tỷ giá giao dịch thực tế; các giao dịch đóng cửa trên sàn UPCOM tại ngày trao<br /> tài sản hoặc nợ phải trả khác có giá trị biến động đổi. Trường hợp ngày trao đổi sàn UPCOM không<br /> thường xuyên, theo yêu cầu của chuẩn mực kế giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng<br /> toán phải được đánh giá lại theo giá trị hợp lý. cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.<br /> Do việc đánh giá giá trị tài sản và hạch toán theo - Đối với cổ phiếu chưa niêm yết khác, giá trị hợp<br /> giá trị hợp lý có tính kỹ thuật cao, để phù hợp với lý của cổ phiếu là giá do các bên thỏa thuận theo hợp<br /> điều kiện của Việt Nam có tài sản có thể đánh giá đồng hoặc giá trị sổ sách tại thời điểm trao đổi.<br /> được theo giá trị thị trường, có tài sản chưa có điều<br /> b. Đối với hàng tồn kho<br /> kiện đánh giá được, Luật quy định, Bộ Tài chính<br /> hướng dẫn cụ thể các tài sản và nợ phải trả được Tại Điều 23 Thông tư 200/2014/TT-BTC quy<br /> ghi nhận và đánh giá lại theo giá trị hợp lý, phương định về Nguyên tắc kế toán Hàng tồn kho như sau:<br /> pháp kế toán ghi nhận và đánh giá lại theo giá trị Kế toán hàng tồn kho phải được thực hiện theo quy<br /> hợp lý. Về phương pháp xác định Giá trị hợp lý, định của Chuẩn mực kế toán “Hàng tồn kho” khi<br /> ngoại trừ đoạn 24 của Chuẩn mực kế toán số 4 - Tài xác định giá gốc hàng tồn kho, phương pháp tính<br /> sản cố định vô hình - có đề cập đến phương pháp giá trị hàng tồn kho, xác định giá trị thuần có thể<br /> xác định Giá trị hợp lý của tài sản cố định vô hình, thực hiện được, lập dự phòng giảm giá hàng tồn<br /> và thông tư 21/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006 của kho và ghi nhận chi phí.<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 115 - tháng 5/2017 45<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> <br /> <br /> - Nguyên tắc xác định giá gốc hàng tồn kho d. Đối với doanh thu, chi phí:<br /> được quy định cụ thể cho từng loại vật tư, hàng<br /> Trong phần nguyên tắc kế toán các khoản<br /> hoá, theo nguồn hình thành và thời điểm tính giá. doanh thu có quy định: “Doanh thu được xác định<br /> - Khi mua hàng tồn kho nếu được nhận kèm theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận,<br /> thêm sản phẩm, hàng hóa, thiết bị, phụ tùng thay không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu tiền”, “Doanh<br /> thế (phòng ngừa trường hợp hỏng hóc) thì kế toán thu phải được ghi nhận phù hợp với bản chất hơn là<br /> phải xác định và ghi nhận riêng sản phẩm, phụ hình thức”.<br /> tùng thiết bị thay thế theo giá trị hợp lý. Giá trị sản Như vậy, nguyên tắc kế toán doanh thu của<br /> phẩm, hàng mua được xác định bằng tổng giá trị Thông tư 200 giống như VAS 14 và IAS 18: Doanh<br /> của hàng được mua trừ đi giá trị sản phẩm, thiết bị, thu được đo lường theo giá trị hợp lý, giá trả tiền<br /> phụ tùng thay thế. ngay. Nghĩa là giá đã phải trừ tất cả các khoản giảm<br /> c. Đối với tài sản cố định giá, chiết khấu, bao gồm cả các khoản chiết khấu<br /> thanh toán. Nói cách khác là phù hợp với nguyên<br /> Nguyên giá TSCĐ hữu hình do mua sắm bao<br /> tắc ghi nhận và báo cáo tài sản theo giá trị trả tiền<br /> gồm: Giá mua (trừ các khoản được chiết khấu<br /> ngay chứ không phải giá trả chậm, không bao gồm<br /> thương mại, giảm giá), các khoản thuế (không bao<br /> khoản chiết khấu thanh toán.<br /> gồm các khoản thuế được hoàn lại) và các chi phí<br /> liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng Tóm lại:<br /> thái sẵn sàng sử dụng như chi phí chuẩn bị mặt Trước yêu cầu hội nhập và phát triển, cách hiểu<br /> bằng, chi phí vận chuyển và bốc xếp ban đầu, chi về giá trị hợp lý và việc áp dụng giá trị hợp lý ở<br /> phí lắp đặt, chạy thử (trừ (-) các khoản thu hồi về Việt Nam đã có những bước hoàn thiện nhất định,<br /> sản phẩm, phế liệu do chạy thử), chi phí chuyên gia song vẫn cần những định hướng rõ ràng về việc áp<br /> và các chi phí liên quan trực tiếp khác. Chi phí lãi dụng giá trị hợp lý. Bên cạnh việc hoàn chỉnh các<br /> vay phát sinh khi mua sắm TSCĐ đã hoàn thiện quy định và hướng dẫn về giá trị hợp lý và áp dụng<br /> (TSCĐ sử dụng được ngay mà không cần qua quá giá trị hợp lý vào thực tiễn nước ta thì một trong<br /> trình đầu tư xây dựng) không được vốn hóa vào những rào cản chính là vấn đề về nhận thức, niềm<br /> nguyên giá TSCĐ. tin vào tính đáng tin cậy của giá trị hợp lý.<br /> <br /> - Trường hợp mua TSCĐ được kèm thêm thiết<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> bị, phụ tùng thay thế thì phải xác định và ghi nhận<br /> 1. Luật Kế toán sửa đổi số 88/2015/QH13;<br /> riêng thiết bị, phụ tùng thay thế theo giá trị hợp lý. 2. Nghị định 174/2016/NĐ-CP;<br /> Nguyên giá TSCĐ được mua là tổng các chi phí liên 3. Thông tư 200/2014/TT-BTC;<br /> quan trực tiếp tới việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn 4. Đặng Văn Thanh, Nguyễn Đăng Huy, Giáo<br /> sàng sử dụng trừ đi giá trị thiết bị, phụ tùng thay thế. trình Kế toán doanh nghiệp, Trường Đại học<br /> Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, 2017.<br /> + Đối với các khoản đầu tư: Trường hợp giải 5. Đặng Văn Thanh, Nguyễn Đăng Huy, Giáo<br /> trình Kế toán sản xuất, Trường Đại học<br /> thể công ty con và sáp nhập toàn bộ Tài sản và Nợ<br /> Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, 2017.<br /> phải trả của công ty con vào công ty mẹ: Phải ghi 6. Một số bài tham khảo trên các website:<br /> giảm giá trị ghi sổ khoản đầu tư; Ghi nhận toàn http://eba.htu.edu.vn/nghien-cuu/ke-toan-<br /> bộ tài sản, nợ phải trả của công ty con bị giải thể theo-gia-tri-hop-ly.html;<br /> theo giá trị hợp lý tại ngày sáp nhập. Phần chênh http://www.misa.com.vn/tin-tuc/chi-tiet/<br /> newsid/5060/Gia-tri-hop-ly---hieu-the-<br /> lệch giữa giá phí khoản đầu tư và giá trị hợp lý nao-cho-dung;<br /> được ghi nhận vào Doanh thu tài chính hoặc Chi http://Nghien-cuu/ke-toan-theo-gia-tri-<br /> phí tài chính. hop-ly.html;<br /> <br /> 46 Số 115 - tháng 5/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />