Về thành phần loài ruồi ăn sâu (Diptera: Asilidae) ở miền trung Việt Nam

29(2): 44-51 T¹p chÝ Sinh häc 6-2007<br /> <br /> <br /> <br /> VÒ thµnh phÇn loµi Ruåi ¨n s©u (Diptera: Asilidae)<br /> ë MiÒn Trung ViÖt Nam<br /> <br /> T¹ Huy ThÞnh, Ph¹m ThÞ NhÞ<br /> <br /> ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br /> <br /> KÕt qu¶ ®iÒu tra c«n trïng 1967-1968 cña (Ph−íc S¬n, Qu¶ng Nam)-1000 m. MÉu vËt thu<br /> ViÖn B¶o vÖ thùc vËt (1976) ®· c«ng bè danh thËp chñ yÕu trong hÖ sinh th¸i tù nhiªn.<br /> s¸ch 16 loµi thuéc 10 gièng Ruåi ¨n s©u ë MiÒn Trong bµi nµy, c¸c ®Þa danh tØnh vµ huyÖn<br /> B¾c n−íc ta [13]. Trong Database Asilidae thÕ ®−îc viÕt t¾t nh sau: tØnh Qu¶ng B×nh (QB); tØnh<br /> giíi, Geller-Grimm (2005) ghi nhËn 8 gièng ë Qu¶ng TrÞ (QT); tØnh Thõa Thiªn-HuÕ (TTH);<br /> ViÖt Nam víi 11 loµi, kh«ng trïng lÆp víi 16 tØnh Qu¶ng Nam (QN); huyÖn Qu¶ng Ninh<br /> loµi nãi trªn [1]. Nh− vËy cho tíi n¨m 2005 cã (Qn); huyÖn H−íng Ho¸ (HH); huyÖn §¾k R«ng<br /> 27 loµi thuéc 13 gièng ®−îc ghi nhËn ë ViÖt (§R); huyÖn AL−íi (AL); huyÖn §«ng Giang<br /> Nam. T¹ Huy ThÞnh, Ph¹m ThÞ NhÞ (2006) [12] (§G); huyÖn Nam Giang (NG); huyÖn Ph−íc<br /> ®· x©y dùng kho¸ ®Þnh lo¹i c¸c ph©n hä vµ c¸c S¬n (PS).<br /> téc Ruåi ¨n s©u ë ViÖt Nam vµ cho danh s¸ch<br /> 31 gièng ®· b¾t gÆp ë ViÖt Nam, nh−ng ch−a ®Ò 2. Thêi gian<br /> cËp tíi c¸c loµi. MÉu vËt ®îc thu thËp b»ng vît trong c¸c<br /> Trong bµi nµy, c¸c t¸c gi¶ giíi thiÖu danh th¸ng 5-7, trong 3 n¨m 2004-2006 vµ ®−îc ®Þnh<br /> s¸ch c¸c loµi thuéc hä Asilidae thu thËp ®−îc ë lo¹i theo c¸c tµi liÖu ®· dÉn [2-11]. Nh÷ng loµi<br /> c¸c tØnh Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn- ghi nhËn míi cho khu hÖ ViÖt Nam ®−îc ghi<br /> HuÕ vµ Qu¶ng Nam trong c¸c n¨m 2004-2006 chó b»ng dÊu sao (*).<br /> vµ x©y dùng kho¸ ®Þnh lo¹i tíi c¸c gièng ®· ghi<br /> nhËn t¹i ®©y. II. KÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> <br /> I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Danh s¸ch c¸c loµi Ruåi ¨n s©u Asilidae<br /> 1. §Þa ®iÓm Ph©n hä Leptogastrinae Schiner, 1868<br /> Thuéc tØnh Qu¶ng B×nh cã x· Tr−êng S¬n Téc Leptogastrini<br /> (huyÖn Qu¶ng Ninh). Thuéc tØnh Qu¶ng TrÞ gåm 1. Ammophilomima sp.1<br /> c¸c x· H−íng Phïng, H−íng Linh (huyÖn H−íng<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc Mü (PS, QN) 1M.<br /> Ho¸); Hóc Ngh×, Tµ Rôt, A Ngo (huyÖn §¾k<br /> R«ng). Thuéc tØnh Thõa Thiªn-HuÕ gåm c¸c x· Ph©n hä Asilinae Loew, 1847<br /> Hång V©n, A Roµng, H−íng Nguyªn (huyÖn A Téc Ommatini<br /> L−íi). Thuéc tØnh Qu¶ng Nam gåm c¸c x· Ma<br /> 2. Cophinopoda garnotii (Guerin-Meneville)<br /> Cooih, Prao (huyÖn §«ng Giang); Tµ BHinh, Chµ<br /> Val (huyÖn Nam Giang); Ph−íc Xu©n, Ph−íc VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH)<br /> HiÖp, Ph−íc N¨ng, Ph−íc Mü (huyÖn Ph−íc S¬n). 1M; H−íng Nguyªn (AL, TTH) 1M.<br /> C¸c ®iÓm ®iÒu tra ®Òu ë phÝa t©y c¸c tØnh, gÇn biªn 3. Emphysomera jonesi (Joseph et Parui)<br /> giíi ViÖt-Lµo. §é cao ë hÇu hÕt c¸c ®iÓm dao<br /> ®éng tõ 300-700 m; trõ H−íng Phïng (H−íng VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN)<br /> Ho¸, Qu¶ng TrÞ); cã ®é cao 1100 m vµ Ph−íc Mü 1M.<br /> <br /> <br /> <br /> C«ng tr×nh ®−îc hç trî vÒ kinh phÝ cña Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n.<br /> 44<br /> 4. Michotamia aurata (Fabricius)* QN) 1M; Ph−íc Xu©n (PS, QN) 1M; Ph−íc N¨ng<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc Mü (PS, QN) 1M. (PS, QN) 2M; Ph−íc Mü (PS, QN) 4M.<br /> 5. Ommatius scinius Oldroyd* 16. Promachus hypocaustus Oldroyd*<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN)<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> 3M; H−íng Linh (HH, QT) 1M; H−íng Phïng 1M; Tµ BHinh (NG, QN) 1M.<br /> (HH, QT) 1M; Tµ Rôt (§R, QT) 2M; Ma Cooih 17. Promachus sp.1<br /> (§G, QN) 2M; Chµ Val (NG, QN) 1M; Tµ BHinh VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN) 1M.<br /> (NG, QN) 2M; Ph−íc Xu©n (PS, QN) 2M; Ph−íc Téc Asilini<br /> N¨ng (PS, QN) 1M; Ph−íc Mü (PS, QN) 1M.<br /> 18. Astochia enermis Hermann*<br /> 6. Ommatius sp.1<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH) 1M; H−íng Linh (HH, QT) 1M; H−íng Phïng<br /> 1M; H−íng Nguyªn (AL, TTH) 3M; Chµ Val (HH, QT) 6M; Prao (§G, QN) 2M; Chµ Val<br /> (NG, QN) 4M; Tµ BHinh (NG, QN) 1M; Ph−íc (NG, QN) 2M.<br /> N¨ng (PS, QN) 1M; Ph−íc Mü (PS, QN) 3M.<br /> 19. Astochia nigrina (Ricardo)*<br /> 7. Ommatius sp.2 VËt mÉu nghiªn cøu: Tµ BHinh (NG, QN)<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB) 2M; Chµ Val (NG, QN) 1M.<br /> 5M. 20. Clephydroneura bengalenis (Macquart)*<br /> 8. Ommatius sp.3 VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc Mü (PS, QN) 1M. 1M; H−íng Phïng (HH, QT) 2M; Hóc Ngh×<br /> (§R, QT) 1M; Tµ Rôt (§R, QT) 1M; Chµ Val<br /> Téc Apocleini<br /> (NG, QN) 4M; Ph−íc HiÖp (PS, QN) 1M; Ph−íc<br /> 9. Apoclea duplicata Becker* Xu©n (PS, QN) 1M.<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB) 21. Clephydroneura sundaica (Jaenike)*<br /> 1M; Hóc Ngh× (§R, QT) 4M; Tµ Rôt (§R, QT) VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN)<br /> 1M; A Roµng (AL, TTH) 1M; Ph−íc N¨ng (PS, 3M; Ph−íc HiÖp (PS, QN) 1M.<br /> QN) 4M; Ph−íc Mü (PS, QN) 5M.<br /> 22. Clephydroneura sp.1<br /> 10. Philodicus fuscipes (Ricardo)<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tµ Rôt (§R, QT) 1M;<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Hóc Ngh× (§R, QT) Prao (§G, QN) 1M.<br /> 1M; Hång Kim (AL, TTH) 1M; A Roµng (AL,<br /> TTH) 1M; Ph−íc Xu©n (PS, QN) 7M; Ph−íc 23. Eutolmus sp.1<br /> HiÖp (PS, QN) 3M; Ph−íc Mü (PS, QN) 1M. VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> 11. Philodicus longipes Schiner 2M; Hång V©n (AL, TTH) 1M.<br /> 24. Heligmoneura seminuda Oldroyd*<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Ngo (§R, QT) 1M.<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> 12. Philodicus rufiventris Bigot*<br /> 1M.<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB) 25. Machimus aurimystax (Bromley)*<br /> 1M; Hóc Ngh× (§R, QT) 1M.<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> 13. Philodicus sinensis Schiner* 4M; H−íng Phïng (HH, QT) 1M; Hång V©n<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Nguyªn (AL, (AL, TTH) 1M; Chµ Val (NG, QN) 2M; Tµ<br /> TTH). BHinh (NG, QN) 1M.<br /> 14. Philodicus sp.1 26. Neoitamus sp.1<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc HiÖp (PS, QN) 1M. VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN) 1M.<br /> 15. Promachus apicalis (Macquart) 27. Philonicus sp.1<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Phïng (HH, VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc HiÖp (PS, QN)<br /> QT) 1M; Chµ Val (NG, QN) 2M; Tµ BHinh (NG, 1M.<br /> 45<br /> Ph©n hä Trigonomiminae Enderlein, 1914 VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc Mü (PS, QN) 1M.<br /> Téc Damalini 39. Microstylum sp.2<br /> 28. Damalina sp.1 VËt mÉu nghiªn cøu: Prao (§G, QN) 2M;<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH) 1M. Chµ Val (NG, QN) 5M; Ph−íc Mü (PS, QN) 2M.<br /> 29. Damalis carapacina Oldroyd* 40. Neolaparus sp.1<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB) VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc Mü (PS, QN) 1M.<br /> 3M; H−íng Phïng (HH, QT) 1M; Tµ Rôt (§R, 41. Neolaparus sp.2<br /> QT) 1M; A Roµng (AL, TTH) 3M; H−íng<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Phïng (HH,<br /> Nguyªn (AL, TTH) 2M; Tµ BHinh (NG, QN)<br /> QT) 7M.<br /> 1M; Chµ Val (NG, QN) 8M; Ph−íc Xu©n (PS,<br /> QN) 2M; Ph−íc HiÖp (PS, QN) 1M; Ph−íc 42. Saropogon rubricorsus Bezzi*<br /> N¨ng (PS, QN) 5M; Ph−íc Mü (PS, QN) 8M. VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> 30. Damalis myops (Fabricius)* 1M.<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB) 43. Scylaticus sp.1<br /> 14M; H−íng Phïng (HH, QT) 1M; Tµ Rôt (§R, VËt mÉu nghiªn cøu: Tµ BHinh (NG, QN)<br /> QT) 9M; Chµ Val (NG, QN) 7M; Ph−íc Mü 1M; Ph−íc Mü (PS, QN) 1M.<br /> (PS, QN) 2M.<br /> Téc Stichopogonini<br /> 31. Damalis sp.1<br /> 44. Merodontina indiana Joseph et Parui*<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH)<br /> 1M; Ph−íc Xu©n (PS, QN) 1M. VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> 2M.<br /> 32. Damalis vittripennis Osten-Saken<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Hóc Ngh× (§R, QT) Ph©n hä Laphrinae Macquart, 1838<br /> 2M; Hång V©n (AL, TTH) 1M; Hång Trung Téc Atomosiini<br /> (AL, TTH) 1M; A Roµng (AL, TTH) 1M; 45. Goneccalypsis sp.1<br /> H−íng Nguyªn (AL, TTH) 2M; Ph−íc Mü (PS,<br /> QN) 1M. VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Phïng (HH,<br /> QT) 1M.<br /> 33. Trigonomima sp.1<br /> 46. Loewinella sp.1<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc N¨ng (PS, QN)<br /> 1M. VËt mÉu nghiªn cøu: Hóc Ngh× (§R, QT) 1M.<br /> 34. Trigonomima sp.2 Téc Laphystini<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB) 47. Laphystia sp.1<br /> 1M; H−íng Phïng (HH, QT) 2M. VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc Mü (PS, QN) 1M.<br /> 35. Trigonomima sp.3 Téc Laphriini<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN) 1M. 48. Choerades chrysonata (Hermann)*<br /> Ph©n hä Dasypogoninae Macquart, 1838 VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN) 1M.<br /> Téc Saropogonini 49. Choerades comptissima (Walker)*<br /> 36. Microstylum dux (Wiedemann) VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qn, QB)<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN) 1M; H−íng Phïng (HH, QT) 3M; Tµ Rôt (§R,<br /> 3M; Ph−íc Mü (PS, QN) 1M. QT) 1M.<br /> 37. Microstylum oberthueri Wulp 50. Choerades conopoides Oldroyd*<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tµ BHinh (NG, QN) VËt mÉu nghiªn cøu: Tµ Rôt (§R, QT) 1M; A<br /> 1M; Chµ Val (NG, QN) 1M. Roµng (AL, TTH) 1M; Prao (§G, QN) 3M; Ph−íc<br /> N¨ng (PS, QN) 2M; Ph−íc Mü (PS, QN) 1M.<br /> 38. Microstylum sp.1<br /> 46<br /> 51. Choerades dimidiata (Macquart)* VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Phïng (HH,<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Hång V©n (AL, TTH) QT) 1M.<br /> 1M.<br /> Bµn luËn<br /> 52. Choerades flava (Linn.)*<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH) Tõ c¸c ®iÓm nghiªn cøu däc theo d·y<br /> 2M. Tr−êng S¬n thuéc 4 tØnh Qu¶ng B×nh, Qu¶ng<br /> 53. Choerades fromeri (Joseph et Parui)* TrÞ, Thõa Thiªn-HuÕ vµ Qu¶ng Nam ®· ghi<br /> nhËn 64 loµi thuéc 32 gièng Ruåi ¨n s©u<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Tµ Rôt (§R, QT) 2M; Asilidae. KÕt qu¶ nghiªn cøu trªn vËt mÉu, cho<br /> A Roµng (AL, TTH) 2M; H−íng Nguyªn (AL, thÊy cã 25 loµi (®Æt trong t×nh tr¹ng sp.) cã kh¶<br /> TTH) 2M; Chµ Val (NG, QN) 4M; Tµ BHinh n¨ng lµ c¸c loµi míi cho khoa häc. Trong sè 64<br /> (NG, QN) 2M. loµi ®· x¸c ®Þnh ®−îc ®· bæ sung cho khu hÖ<br /> 54. Choerades hobelias Oldroyd* ViÖt Nam 31 loµi vµ 9 gièng (Ammophilomima,<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH) Goneccalypsis, Laphystina, Merodontina,<br /> 1M; H−íng Nguyªn (AL, TTH) 3M. Michotamia, Neoitamus, Neolaparus, Philonicus<br /> vµ Scylaticus); ngoµi ra ®¹i diÖn cña ph©n hä<br /> 55. Choerades orientalis (Joseph et Parui)* Leptogastrinae (gièng Ammophilomima) còng<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Ph−íc HiÖp (PS, QN) lÇn ®Çu ®−îc ghi nhËn ë ViÖt Nam.<br /> 1M; Ph−íc Mü (PS, QN) 1M. Theo Geller-Grimm [1], trªn thÕ giíi ®· biÕt<br /> 56. Choerades semifulva Bigot* 7037 loµi ruåi ¨n s©u, trong ®ã ë vïng §«ng<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Phïng (HH, ph−¬ng ®· gÆp 764 loµi thuéc 82 gièng. Sè l−îng<br /> QT) 2M. c¸c loµi ®· ghi nhËn ®−îc ë vïng §«ng ph−¬ng<br /> ch−a ph¶n ¸nh ®óng sù phong phó cña thµnh<br /> 57. Choerades sp.1 phÇn loµi ë vïng nµy do c¸c nghiªn cøu cßn t¶n<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Phïng (HH, m¹n. Riªng ë Ên §é, n¬i nghiªn cøu ®Çy ®ñ nhÊt,<br /> QT) 2M; Hóc Ngh× (§R, QT) 3M; Tµ Rôt (§R, sè loµi ghi nhËn ®−îc ®· xÊp xØ 1/2 tæng sè loµi<br /> QT) 2M; A Roµng (AL, TTH) 1M; H−íng §«ng ph−¬ng; cßn l¹i lµ r¶i r¸c c¸c nghiªn cøu ë<br /> Nguyªn (AL, TTH) 2M. Xri Lanca, Trung Quèc, In®«nªxia, Malaixia vµ<br /> 58. Choerades unifascia ( Walker )* Philippin. Còng do vËy, cã ®Õn 2/3 sè loµi lµ míi<br /> chØ ghi nhËn ®−îc ë tõng quèc gia, sè loµi cã<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH)<br /> ph©n bè réng cßn Ýt vµ kh¶ n¨ng m« t¶ c¸c loµi<br /> 2M.<br /> míi cho khoa häc lµ lín.<br /> 59. Mactea chinensis Richter et Mamaev*<br /> Theo hÖ thèng ph©n lo¹i hä Ruåi Asilidae<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Nguyªn (AL, gåm 5 ph©n hä vµ c¸c téc nh− ®· ®−îc ph©n tÝch<br /> TTH) 1M. trong bµi b¸o tr−íc [12]; th× ë miÒn Trung ViÖt<br /> 60. Maira aurifacies (Macquart)* Nam ®· b¾t gÆp c¸c ®¹i diÖn cña c¶ 5 ph©n hä.<br /> §iÒu nµy chøng tá khu vùc nµy cã tiÒm n¨ng cao<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Hång V©n (AL, TTH) vÒ tÝnh ®a d¹ng c¸c loµi ruåi Asilidae. Gièng nh−<br /> 1M; A Roµng (AL, TTH) 1M. cÊu tróc chung vÒ thµnh phÇn loµi cña hä Asilidae<br /> 61. Maira compta Walker* cña vïng §«ng ph−¬ng; ë ViÖt Nam nãi chung vµ<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: Chµ Val (NG, QN) 1M. miÒn Trung ViÖt Nam nãi riªng, ph©n hä<br /> Leptogastrinae nghÌo vÒ sè loµi, cßn 4 ph©n hä<br /> 62. Nusa sp.1 cßn l¹i phong phó h¬n nhiÒu, ®Æc biÖt c¸c ph©n hä<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Linh (HH, QT) Asilinae vµ Laphrinae. §Æc tr−ng cña khu hÖ ruåi<br /> 2M. Asilidae ë miÒn Trung n−íc ta lµ sù phong phó<br /> 63. Pagidolaphria gigas (Macquart)* c¸c loµi cña c¸c gièng sau: Ommatius (Ommatini,<br /> Asilinae); Philodicus vµ Promachus (Apocleini,<br /> VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (AL, TTH) 1M. Asilinae); Damalis (Damalini, Trigonominae), vµ<br /> 64. Pogonosoma cyanogaster Bezzi* Choerades (Laphriini, Laphrinae). §èi víi gièng<br /> 47<br /> ruåi ¨n s©u Microstylum (Saropogonini, Ommatius scinius Oldroyd; Philodicus fuscipes<br /> Dasypogoninae) - Ruåi ¨n s©u cã kÝch th−íc lín (Ricardo); Philodicus longipes Schiner;<br /> nhÊt thÕ giíi (tíi 50 mm), th× ë miÒn Trung ViÖt Promachus apicalis (Macquart); Astochia enermis<br /> Nam, ngoµi 2 loµi cã ph©n bè t−¬ng ®èi réng trong Hermann; Machimus aurimystax (Bromley);<br /> vïng §«ng ph−¬ng lµ Microstylum dux Damalis vittripennis Osten-Saken; Microstylum<br /> (Wiedemann) vµ Microstylum oberthueri Wulp, sp.2; Choerades conopoides Oldroyd; Maira<br /> cßn gÆp 2 loµi n÷a Microstylum sp.1 vµ aurifacies (Macquart) vµ Pagidolaphria gigas<br /> Microstylum sp.2. VÒ gièng Eultolmus (Asilini, (Macquart) ®· thÊy ë c¶ hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ hÖ<br /> Asilinae), mét gièng chñ yÕu ph©n bè ë vïng Cæ sinh th¸i n«ng nghiÖp; c¸c loµi cßn l¹i chØ b¾t gÆp<br /> B¾c, cho ®Õn nay ë ViÖt Nam míi chØ ghi nhËn ë hÖ sinh th¸i tù nhiªn; kh«ng cã loµi nµo ë hÖ<br /> ®−îc 1 loµi míi cho khoa häc, m« t¶ tõ mÉu vËt sinh th¸i n«ng nghiÖp.<br /> thu ®−îc ë Tam §¶o Eutolmus maximus Hradsky<br /> §Ó t¹o c¬ së ®iÒu kiÖn cho viÖc nghiªn cøu<br /> et Geller-Grimm, 1998; th× ë miÒn Trung, thu<br /> ph©n lo¹i häc tiÕp theo, khãa ®Þnh lo¹i c¸c gièng<br /> ®−îc mét loµi kh¸c lµ Eutolmus sp.1.<br /> ruåi Asilidae ®· gÆp ë miÒn Trung ViÖt Nam<br /> Trong sè 64 loµi ®· t×m thÊy, chØ cã 11 loµi: ®−îc x©y dùng nh− sau:<br /> Kho¸ ®Þnh lo¹i c¸c Gièng cña hä Asilidae<br /> 1(30) Xóc biÖn gåm 1 ®èt<br /> 2(3) ¤ R1 më; kh«ng cã m¶nh gèc c¸nh alula. Kh«ng cã ®Öm bµn ch©n puvilli. §èt anten thø 3<br /> ng¾n, h×nh trøng, mang arista d¹ng l«ng cøng (Ph©n hä Leptogastrinae). ¤ anal ®ãng vµ t¹o<br /> chu«i………………………………………………………..……Ammophilomima Enderlein, 1914<br /> 3(2) ¤ R1 ®ãng, cã chu«i; cã m¶nh gèc c¸nh alula. Cã ®Öm bµn ch©n puvilli. §èt anten thø 3 dµi,<br /> thu«n nhän hoÆc d¹ng h¹t, mang arista d¹ng l«ng hoÆc d¹ng l−îc (Ph©n hä Asilinae)<br /> 4(11) Arista cña anten cã l«ng d¹ng l−îc (Téc Ommatini)<br /> 5(6) KÝch th−íc lín, trªn 25 mm; mÆt rÊt réng; ch©n anten n»m c¸ch xa mÐp m¾t<br /> kÐp…………………………………………………………………………..Cophinopoda Hull, 1958<br /> 6(5) KÝch th−íc nhá h¬n, d−íi 20 mm; mÆt hÑp; ch©n anten n»m s¸t mÐp m¾t kÐp<br /> 7(8) §èt anten thø 3 h×nh dïi; mang arista ë ngän dµi t−¬ng ®−¬ng nã. Bông rÊt dµi vµ th¾t nhá ë<br /> c¸c ®èt gèc; bông mµu vµng víi c¸c ®èm hoÆc vÖt lín mµu ®en………Michotamia Macquart, 1838<br /> 8(7) §èt anten thø 3 h×nh h¹t; mang arista ë ngän dµi gÊp nã vµi lÇn<br /> 9(10) §èt ®ïi ch©n sau ph¸t triÓn, ph×nh to……………………………Emphysomera Schiner, 1866<br /> 10(9) §èt ®ïi ch©n sau m¶nh……………………………………….…Ommatius Wiedemann, 1821<br /> 11(4) Arista cña anten kh«ng cã l«ng<br /> 12(25) Kh«ng cã g©n R3; chØ cã 2 « submarginal (Téc Asilini)<br /> 13(14) ¤ discal th¾t vµo rÊt hÑp ë qu·ng gi÷a; c¸c « ë phÇn tr−íc cña c¸nh cã c¸c ®−êng gê ngang.<br /> M¸ng ®Î trøng rÊt dÑt………………………………..……………….Clephydroneura Becker, 1925<br /> 14(13) ¤ discal kh«ng th¾t vµo rÊt hÑp ë qu·ng gi÷a. M¸ng ®Î trøng dÑt hoÆc h×nh èng.<br /> 15(16) §èt bµn ch©n thø nhÊt ch©n tr−íc rÊt ph¸t triÓn vµ cã l«ng cøng. PhÇn phô sinh dôc con ®ùc<br /> d¹ng chu«i; m¸ng ®Î trøng gåm 5 ®èt h×nh èng dµi thu«n nhän ®Çu…………Astochia Becker, 1913<br /> 16(15) §èt bµn ch©n thø nhÊt ch©n tr−íc b×nh th−êng. PhÇn phô sinh dôc con ®ùc kh«ng ph¶i d¹ng<br /> chu«i; m¸ng ®Î trøng kh«ng ph¶i h×nh èng dµi thu«n nhän ®Çu<br /> 17(18) M¸ng ®Î trøng dµi, gåm 5 ®èt vµ dÑt. L«ng kÐo tíi r·nh l−ng…...Neoitamus Osten-Saken, 1878<br /> 18(17) M¸ng ®Î trøng kh«ng kÐo dµi<br /> 19(22) L«ng dc v−ît qu¸ r·nh l−ng. M¸ng ®Î trøng ng¾n, h×nh tam gi¸c, gåm 3 ®èt<br /> 20(21) ViÒn mÐp scutellum cã hµng l«ng cøng lín………………………..…Machimus Loew, 1849<br /> 48<br /> 21(20) ViÒn mÐp scutellum kh«ng cã hµng l«ng cøng lín……………………Eutolmus Loew, 1848<br /> 22(19) L«ng ®−îc kh«ng v−ît qu¸ r·nh l−ng. M¸ng ®Î trøng ng¾n, gåm 3 ®èt, kh«ng ph¶i h×nh tam gi¸c<br /> 23(24) M¸ng ®Î trøng cã ®èt cuèi côp xuèng; phÇn phô sinh dôc con ®ùc: kÑp trªn nh×n ngang t¹o<br /> gãc gÊp ë gi÷a…………………………………………………………….Heligmoneura Bigot, 1858<br /> 24(23) §èt cuèi cña m¸ng ®Î trøng cã 2 l«ng d¹ng gai chÜa lªn trªn; phÇn phô sinh dôc con ®ùc: kÑp<br /> trªn nh×n ngang uèn lîn ®Òu………………………………………………….Philonicus Loew, 1849<br /> 25(12) G©n R3 xuÊt ph¸t tõ nh¸nh g©n R2+3, ch¹y song song rÊt s¸t víi nh¸nh R4+5; gÆp g©n R4 ë<br /> n¬i g©n R4 nèi víi g©n R5 nh− mét g©n ngang r4-r5; trong tr−êng hîp nµy cã 3 « submarginal. G©n<br /> R3 cã thÓ tiªu gi¶m thµnh mét ®o¹n g©n ng¾n nèi víi g©n ngang r4-r5; trong tr−êng hîp nµy chØ cã<br /> 2 « submarginal (Téc Apocleini)<br /> 26(27) G©n R3 tiªu gi¶m thµnh mét ®o¹n g©n ng¾n nèi víi g©n ngang r4-r5.....…Apoclea Macquart, 1838<br /> 27(26) Cã g©n R3, cã 3 « submarginal<br /> 28(29) Nh¸nh g©n R dµi h¬n « sau thø 2; ch©n anten ®øng s¸t nhau………...Philodicus Loew, 1847<br /> 29(28) Nh¸nh g©n R ng¾n h¬n « sau thø 2; ch©n anten ®øng c¸ch xa nhau…Promachus Loew, 1848<br /> 30(1) Xóc biÖn gåm 2 ®èt<br /> 31(46) ¤ R1 më. Mesopleura kh«ng cã l«ng cøng<br /> 32(37) §Çu bÑt; m¾t kÐp to, réng; l−ng ngùc th−êng nh« cao; ®èt bµn ch©n thø 1 th−êng ph¸t triÓn;<br /> ®èt chuyÓn ch©n sau cã u låi mang gai hoÆc ®èt ®ïi, ®èt èng cã l«ng diÒm dµi, rËm (Ph©n hä<br /> Trigonomiminae)<br /> 33(34) §èt anten thø 3 nhá, d¹ng h¹t, mang arista d¹ng l«ng dµi ë ngän….Damalis Fabricius, 1805<br /> 34(33) §èt anten thø 3 lín, kh«ng ph¶i d¹ng h¹t, mang arista d¹ng l«ng cøng ng¾n ë ngän<br /> 35(36) Tõ « discal xuÊt ph¸t 2 g©n lµm cho c¸nh chØ cã 4 « sau. §èt ®ïi vµ ®èt èng ch©n sau phñ<br /> l«ng diÒm dµi rËm……………………………………………………Trigonomima Enderlein, 1914<br /> 36(35) Tõ « discal xuÊt ph¸t 3 g©n lµm cho c¸nh cã 5 « sau. §èt ®ïi ch©n sau cã l«ng, nh−ng kh«ng<br /> thµnh l«ng diÒm dµi rËm…………………………………………………Damalina Doleschall, 1858<br /> 37(32) §Çu kh«ng bÑt; m¾t kÐp kh«ng lín; l−ng ngùc b×nh th−êng; ch©n kh«ng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm<br /> nh− vËy (Ph©n hä Dasypogoninae)<br /> 38(45) Prosternum lµ mét m¶nh kitin c« lËp, bÞ bao bäc bëi vïng d¹ng mµng (Téc Saropogonini)<br /> 39(42) Ngän ®èt èng ch©n tr−íc cã mét u låi mang gai<br /> 40(41) Cæ dµi; scutellum kh«ng cã l«ng; « discal chØ h¬i dµi h¬n « sau thø 3; ®èt anten thø 3 dµi<br /> b»ng ®èt thø 1 vµ thø 2 gép l¹i…………………………………………..Neolaparus Williston, 1851<br /> 41(40) Cæ ng¾n; scutellum cã 1-4 cÆp l«ng; « discal dµi gÊp 3 lÇn « sau thø 3; ®èt anten thø 3 dµi<br /> gÊp 2 lÇn ®èt thø 1 vµ thø 2 gép l¹i…………………………………………..Saropogon Loew, 1847<br /> 42(40) Ngän ®èt èng ch©n tr−íc kh«ng cã u låi hoÆc gai<br /> 43(44) G©n cuèi cña « discal vµ g©n cuèi cña « sau thø 4 nèi víi nhau thµnh mét ®−êng th¼ng ch¹y song<br /> song víi mÐp c¸nh. Metapleura cã l«ng cøng. KÝch th−íc lín, 25-45 mm......Microstylum Macquart, 1838<br /> 44(43) G©n c¸nh kh«ng nh− vËy. Metapleura chØ cã l«ng t¬. KÝch th−íc nhá h¬n,<br /> 8-15 mm………………………………………………………………………Scylaticus Loew, 1858<br /> 45(38) Prosternum hoµn chØnh (Téc Stichopogonini). §èt anten thø 3 dµi gÊp 3 lÇn ®èt thø 1 vµ thø<br /> 2 gép l¹i; ®èt ®ïi ch©n sau cã mét u låi d¹ng r¨ng ë gÇn gèc………...Merodontina Enderlein, 1914<br /> 46(31) ¤ R1 th−êng ®ãng; rÊt Ýt khi më. Mesopleura cã l«ng cøng (Ph©n hä Laphrinae)<br /> 47(50) Vïng sau ®èt gèc ch©n sau ho¸ cøng. G©n M3 vµ g©n ngang m-m th¼ng vµ song song víi<br /> nhau, d−êng nh− nèi víi nhau thµnh mét ®−êng th¼ng. KÝch th−íc nhá. (Téc Atomosiini)<br /> <br /> 49<br /> 48(49) §èt anten thø 3 dµi b»ng ®èt thø 1 vµ thø 2 gép l¹i vµ mang mét ®èt phô nhá ë<br /> ngän………………………………………………………………….Goneccalypsis Hermann, 1912<br /> 49(48) §èt anten thø 3 dµi b»ng 1,5 lÇn ®èt thø 1 vµ thø 2 gép l¹i vµ mang mét ®èt phô lín ë ngän;<br /> ë ch©n ®èt phô nµy cã mét gai…………………………………………..Loewinella Hermann, 1912<br /> 50(47) Vïng sau ®èt gèc ch©n sau d¹ng mµng. G©n M3 th−êng cong, kh«ng song song víi g©n<br /> ngang m-m<br /> 51(52) Ngän g©n R2+3 uèn cong, ®©m vu«ng gãc vµo ngän g©n R1 (« R1 ®ãng t¹o chu«i ng¾n) hoÆc<br /> vµo g©n C ngay s¸t ngän g©n R1 (« R1 më) (Téc Laphystini). Anten ng¾n vµ mËp; ®èt anten thø 3 dµi<br /> gÊp 2 lÇn ®èt thø nhÊt vµ ®èt thø 2 gép l¹i vµ mang 2 ®èt phô ë ngän…………….Laphystia Loew, 1847<br /> 52(51) Ngän g©n R2+3 l−în cong dÇn, gÆp g©n R1 ë ®o¹n c¸ch xa g©n C (« R1 ®ãng, t¹o chu«i dµi)<br /> (Téc Laphriini)<br /> 53(54) Xóc biÖn h×nh c¸i th×a; vßi lín, thiÕt diÖn h×nh tam gi¸c, mÆt ®¸y vßi uèn l−în; c¸nh cã 3 «<br /> submarginal…………………………………………………………….Pogonosoma Rondani, 1856<br /> 54(53) Xóc biÖn h×nh trô<br /> 55(62) Vßi dÑt ngang; c¸nh cã g©n bao quanh mÐp c¸nh<br /> 56(57) L−ng ngùc vµ bông nh½n, kh«ng phñ l«ng, mµu xanh lam, xanh lôc ¸nh kim...Maira Schiner, 1866<br /> 57(56) Lng ngùc vµ bông cã Ýt l«ng tíi phñ dµy l«ng; ngùc kh«ng bao giê ¸nh kim; ®«i khi bông cã<br /> ¸nh kim<br /> 58(59) KÝch th−íc lín, 25 - 40 mm, c¬ thÓ phñ dµy l«ng mµu vµng vµ mµu<br /> ®en…………………………………………………………………...Pagidolaphria Hermann, 1914<br /> 59(58) KÝch th−íc nhá h¬n, d−íi 20 mm, c¬ thÓ kh«ng phñ dµy l«ng 2 mµu nh− vËy<br /> 60(61) Vßi dµi vµ th¼ng…………………………………………………….Choerades Walker, 1851<br /> 61(60) Vßi cã 1/3 ngän l−în cong lªn..…………………………..Mactea Richter et Mamaev, 1976<br /> 62(55) Vßi cã thiÕt diÖn tam gi¸c; c¸nh kh«ng cã g©n bao quanh mÐp c¸nh……Nusa Walker, 1851<br /> <br /> III. KÕt luËn 7. Joseph T., P. Parui, 1998: The Fauna of<br /> India and the Adjacent countries. Diptera,<br /> Tõ 4 tØnh MiÒn Trung ®· ghi nhËn ®−îc 64 Asilidae. Zool. Sur. Ind., Calcuta, 277 pp.<br /> loµi cña 32 gièng thuéc hä Asilidae; trong ®ã bæ 8. Joseph T., P. Parui, 2003: Records of the<br /> sung cho khu hÖ ViÖt Nam 31 loµi. Zoological Survey of India, 97: 1-25.<br /> Tµi liÖu tham kh¶o 9. Oldroyd H., 1972: Pacific Insects, 14(2):<br /> 201-337.<br /> 1. Geller-Grimm F., 2005: Database of 10. Tomasovic G., 2002: Bulletin S. R. B. E.,<br /> Asilidae; www. geller-grimm.de. 138: 75-76.<br /> 2. Hradsky M., F. Geller-Grimm, 1998: 11. Tomasovic G., P. Grootaert, 2003:<br /> Studia Diterologica, 5(2): 249-252. Bulletin S. R. B. E., 139: 252-258.<br /> 3. Hradsky M., F. Geller-Grimm, 2002: 12. T¹ Huy ThÞnh, Ph¹m ThÞ NhÞ, 2006: B¸o<br /> Studia Diterologica, 9(2): 87-91. c¸o khoa häc Héi th¶o Khoa häc c«ng nghÖ<br /> 4. Hua L., 1989: Jiangxi Plant Protection qu¶n lý n«ng häc v× sù ph¸t triÓn n«ng<br /> Bulletin, 1: 27-29. nghiÖp bÒn v÷ng ë ViÖt Nam: 529-535. Nxb.<br /> N«ng nghiÖp, Hµ Néi.<br /> 5. Hua L., 1990: Jiangxi Plant Protection<br /> Bulletin, 1: 10-40. 13. ViÖn B¶o vÖ thùc vËt, 1976: KÕt qu¶ ®iÒu<br /> 6. Joseph T., P. Parui, 1990: Records of the tra c«n trïng 1967-1968: 370-372. Nxb.<br /> Zoological Survey of India, 113: 1-122. N«ng th«n.<br /> <br /> 50<br />  On the species composition OF The Robber flies<br /> (Diptera: Asilidae) based on analysis of samples<br /> from Central Vietnam<br /> <br /> Ta Huy Thinh, Pham Thi Nhi<br /> <br /> Summary<br /> <br /> A total of 27 species belonging to 4 subfamilies of robber flies (Asilidae: Diptera) are currently known<br /> from Vietnam. This paper deals with the result of the first study on the species composition of Robber flies<br /> from four provinces in Central Vietnam: Quang Binh, Quang Tri, Thua Thien - Hue, and Quang Nam<br /> collected during the time from 2004 to 2006. Specimens of Robber flies were collected mainly from natural<br /> habitats and at altitude range from 300 up to 1100 m a.s.l. This study provided a list of 64 species belonging to<br /> 32 genera and 5 subfamilies recorded in central Vietnam, including 25 recognisable taxonomic units which<br /> open up a whole range for the description of new species. Of which 31 species and 9 genera including<br /> Ammophilomima, Goneccalypsis, Laphystina, Merodontina, Michotamia, Neoitamus, Neolaparus,<br /> Philonicus, and Scylaticus as well as subfamily Leptogastrinae are newly recorded for the Asilidae fauna of<br /> Vietnam. The Robber fly fauna of Central Vietnam is characterized by the species richness of the genus<br /> Ommatius (Ommatini, Asilinae); Philodicus and Promachus (Apocleini, Asilinae); Damalis (Damalini,<br /> Trigonominae) and Choerades (Laphriini, Laphrinae). Of the genus Microstylum (Saropogonini,<br /> Dasypogoninae), besides two common species Microstylum dux (Wiedemann) and Microstylum oberthueri<br /> Wulp, other two species Microstylum sp.1 and Microstylum sp.2 were recorded. Of the genus Eultolmus<br /> (Asilini, Asilinae), Eutolmus sp.1. was found but not Eutolmus maximus Hradsky et Geller-Grimm, 1998.<br /> robber flies of Ommatius scinius Oldroyd; Philodicus fuscipes (Ricardo); Philodicus longipes Schiner;<br /> Promachus apicalis (Macquart); Astochia enermis Hermann; Machimus aurimystax (Bromley); Damalis<br /> vittripennis Osten-Saken; Microstylum sp.2; Choerades conopoides Oldroyd; Maira aurifacies (Macquart),<br /> and Pagidolaphria gigas (Macquart) are collected concurrently in the forest and the agricultural habitats;<br /> whereas another species found only in the natural habitats. Key to the 32 genera of Asilidae is also compiled.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 6-3-2007<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 51<br />