chậm cải tiến tôt môi trường đầu tư để thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Lại thêm tư tưởng
bảo hộ còn nặng nề. Doanh nghiệp của ta còn yếu cả về sản xuất, quản lí và khả năng cạnh
tranh. Cơ chế, chính sách không đồng bộ và chưa tạo động lực mạnh để phát triển. Đầu tư
của Nhà nước còn thất thoát và lãng phí. Cơ chế, chính sách về thị trường tài chính, tiền tệ
chưa đồng bộ.
Chưa làm tốt công tác chuẩn bị khi công cuộc hội nhập quốc tế chuyển qua một bước mới.
Tuy chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế đã được khẳng định trong nhiều Nghị quyết của
Đảng và trên thực tế đã được thực hiện từng bước, nhưng nhận thức hội nhập chưa đạt được
sự nhất trí cao, ảnh hưởng tới quá trình đề xuất chính sách và triển khai thực hiện. Hội nhập
kinh tế quốc tế trong xu thế toàn cầu hoá, khu vực hoá đang phát triển mang lại cả thời cơ
lẫn thách thức lớn, trong khi đó, nền kinh tế nước ta còn yếu, tư tưởng bảo hộ còn nặng nề,
việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới quản lý và cải tiến công nghệ diễn ra chậm chạp.
Nếu không kịp thời khắc phục sẽ bị thua thiệt, thậm chí còn bị tụt hậu xa hơn. Thiếu sót
đáng kể là công tác nghiên cứu triển khai chậm, chất lượng thấp. Cho đến nay, ở nước ta
còn chưa hiểu thật sâu, chưa nắm thật vững toàn bộ định chế của các tổ chức kinh tế khu
vực và toàn cầu, nhất là Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và nhiều văn kiện pháp lý
khác mà nước ta cần vận dụng khi gia nhập tổ chức này. Công tác hội nhập quốc tế mới cần
tập trung triển khai chủ yếu ở các cơ quan Trung ương; sự tham gia của các ngành, các cấp
tuy có được đặt ra nhưng còn yếu và chưa đồng bộ, do đó chưa tạo được sức mạnh cần thiết
trong quá trình hội nhập quốc tế.
Chưa hình thành được một kế hoạch tổng thể và dài hạn về hội nhập kinh tế quốc tế và một
lộ trình hợp lý cho việc thực hiện các cam kết quốc tế. Thời gian qua chúng ta vừa tiến hành
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
hội nhập, vừa triển khai nghiên cứu những nội dung cam kết để xác định chủ trương,
phương hướng hành động nhưng thường bị động đối phó với nhiều khuyến nghị do các đối
tác nước ngoài nêu ra; không có đủ cơ sở để hướng dẫn các doanh nghiệp xây dựng chương
trình cải tiến quản lý, nâng cao khả năng cạnh tranh, chủ động vươn ra thị trường khu vực
và thế giới.
Luật pháp, chính sách quản lý kinh tế thương mại chưa hoàn chỉnh. Luật pháp, chính sách là
công cụ để đảm bảo hội nhập thành công, kinh tế phát triển. Các hoạt động hợp tác kinh tế
thương mại quốc tế đang diễn ra theo thể chế kinh tế thị trường, theo xu thế thuận lợi hoá, tự
do hoá, theo “luật chơi” của các thể chế kinh tế quốc tế và khu vực. Nhưng hệ thống pháp
luật và cơ chế chính sách của ta chưa hoàn chỉnh, không đồng bộ, gây nhiều khó khăn cho ta
khi đáp ứng các cam kết của các tổ chức kinh tế quốc tế. Việc hoàn chỉnh luật pháp và chính
sách của ta phải phù hợp với thông lệ quốc tế và những quy tắc của các tổ chức mà nước
mình tham gia, vừa phù hợp với đặc thù của nước ta, đặc biệt là bảo đảm được định hướng
xã hội chủ nghĩa. Ta cũng chưa nghiên cứu sâu để đề xuất những biện pháp chính sách cần
thiết, những cách làm khôn khéo, hợp lý nhằm tận dụng những ưu đãi mà quốc tế dành cho
nước đang phát triển và kém phát triển như quy chế tối huệ quốc, đãi ngộ quốc gia, chế độ
hạn ngạch thuế quan, quyền tự vệ, chống bán phá giá… bảo vệ lợi ích của ta.
Doanh nghiệp của ta còn yếu cả về sản xuất, quản lý và khả năng cạnh tranh. Doanh nghiệp
nước ta hầu hết quy mô nhỏ, yếu kém cả về hai mặt quản lý và công nghệ, lại hình thành và
hoạt động quá lâu trong cơ chế bao cấp. Chúng ta chưa tạo đủ cơ chế, biện pháp có hiệu lực
nhằm kích thích các doanh nghiệp gắn sự tồn tại và phát triển của mình với việc cải tiến sản
xuất kinh doanh với khả năng cạnh tranh trên thương trường quốc tế.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Một bộ phận không nhỏ đội ngũ cán bộ công chức còn nhiều yếu kém, bất cập về trình độ
chuyên môn và năng lực điều hành công việc, chưa tương xứng với cương vị và trách nhiệm
được giao, một số không ít cán bộ thoái hoá về phẩm chất; chạy theo sự cám dỗ vật chất,
sống thực dụng, cửa quyền, hối lộ, sách nhiễu, tham nhũng,…ảnh hưởng rất xấu tới uy tín
của Đảng và Nhà nước, nhân dân chê trách, gây cản trở lớn cho sự nghiệp phát triển đất
nước. Đồng thời đội ngũ công nhân lành nghề và có thể lực tốt còn ít. Tình trạng thừa thầy,
thiếu thợ diễn ra rất phổ biến trong nhiều nganh nghề. Do cách tổ chức và quản lí lao động
đã dẫn đến thói “hư danh”; sưu tầm bằng cấp, xin học hàm, chạy học vị,…Không những
vậy trong cơ cấu độ tuổi của lao động, số lao động trẻ (từ 15 đến 29 tuổi), lứa tuổi chủ lực
của nguồn lao động và rất dễ dàng tiếp cận với tiến bộ khoa học kĩ thuật của thế giới cũng
đang diễn ra tình trạng: thiếu đầu óc kinh doanh hiện đại, cung cách làm ăn lớn; tính toán
nhìn xa trông rộng, táo bạo nhạy cảm và năng động với cái mới, thích ứng mau lẹ để xoay
chuyển tình thế khi gặp khó khăn; miệt mài học tập, ngẫm nghĩ sâu sắc mọi vấn đề. Tất cả
những nhược điểm trên đây đã trở thành lực cản không cho phép chúng ta tiến nhanh.
IV. Các kiến nghị đề xuất trên phương diện triết học để hạn chế các nhược điểm và phát
huy những mặt tích cực của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta
Từ những điều nói trên, chúng ta cần quán triệt và thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau
đây trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta:
Thứ nhất là phải thống nhất được nhận thức về nhu cầu tất yếu phải hội nhập kinh tế, coi hội
nhập kinh tế quốc tế là một trong những nhiệm vụ then chốt trong hoạt động kinh tế, nhằm
phục vụ lợi ích chung của đất nước. Vấn đề thống về nhận thức có ý nghĩa rất quan trọng, vì
hội nhập kinh tế quốc tế với trọng tâm là mở cửa, thực hiện tự do hoá thương mại sẽ làm
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
xuất hiện nhiều mâu thuẫn cục bộ. Chẳng hạn, mâu thuẫn giữa xu bảo hộ với xu hướng tự
do hoá; nhiều doanh nghiệp còn yếu kém không đủ sức cạnh tranh, ngại phải thay đổi cách
làm cũ, vẫn muốn nhà nước tiếp tục bảo hộ; mâu thuẫn giữa tăng nguồn thu ngân sách qua
thuế nhập khẩu với việc giảm dần các hàng rào thuế quan, phi thuế quan khi thực hiện tự do
hoá sẽ làm giảm nguồn thu ngân sách…Những mâu thuẫn đó làm cho qúa trình hội nhập
kinh tê quốc tế vấp phải không ít trở ngại khi đi vào các vấn đề cụ thể. Thế nên, chỉ khi nào
nhận thức thông suốt thì mới có đủ ý chí, bản lĩnh, quyết tâm và sức mạnh để thật sự đưa
vấn đề hội nhập kinh tế quốc tế vào cuộc sống, vào suy nghĩ, vào kế hoạch, chương trình
hành động, chiến lược phát triển của Nhà nước.
Thứ hai, cần có cơ sở vững vàng về chính trị, ổn định xã hội, phát huy nội lực, phát triển
kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh của cả nền kinh tế, của từng ngành và từng doanh nghiệp.
Muốn vậy, chúng ta phải đánh giá lại tiềm lực kinh tế của đất nước trong mọi lĩnh vực,
ngành hàng; nghiên cứu lợi thế so sánh giữa nước ta với khu vực và các nước khác…Từ đó
xây dựng cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hoá hiện đại hoá, mở cửa
hội nhập; xây dựng chiến lược phát triển, mở rộng thị trường trong và ngoài nước; xác định
ngành mũi nhọn cần ưu tiên đầu tư phát triển…Nhà nước cần tiếp tục đổi mới cơ chế quản
lý kinh tế; xây dựng hành lang pháp lý vừa chặt chẽ lại vừa thông thoáng; xác định lộ trình
hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện các cam kết đã và sẽ ký kết tạo môi trường thuận lợi cho
sản xuất kinh doanh…
Thứ ba là chủ động tham gia cộng đồng thương mại thế giới một cách có chọn lọc. Nắm
vững các văn kiện, thông lệ quốc tế. Không bỏ sót, bỏ lỡ cơ hội nhưng cũng không nên quá
nôn nóng, quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia, tránh để bị lệ thuộc vào một quốc gia, một
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
thế lực nào đó. Sớm có chủ trương, chính sách và triển khai việc chuyển đổi cơ cấucủa nền
kinh tế theo định hướng xuất khẩu, nhằm tạo ra các mặt hàng xuất khẩu đủ lớn về số lượng,
đạt tiêu chuẩn về chất lượng, có sức cạnh tranh cao. Đồng thời, nhằm tạo ra một đội ngũ
doanh nghiệp có đủ quy mô và năng lực, tất cả những yếu tố này cùng với môi trường pháp
lý thông thoáng sẽ tạo thành một sức mạnh tổng hợp nâng cao sức mạnh cạnh tranh của nền
kinh tế Việt Nam trong quá trình hội nhập.
Thứ tư là chúng ta cần tiếp cận, dần dần đi vào kinh tế tri thức. Nếu không có tri thức,
không phát triển nguồn trí lực đủ tầm sẽ rất khó chủ động trong hội nhập kinh tế quốc tế và
khu vực cũng như trong quan hệ chung với thế giới hiện đại. Bởi tri thức hiện đóng vai trò
số một trong các nguồn lực phát triển kinh tế. Kinh tế tri thức tạo ra những cơ hội cho các
nước đang phát triển nói chung và nước ta nói riêng vươn lên rút ngắn khoảng cách với các
nước phát triển.
Tiếp đó, ta cần thu nhập, cập nhật thông tin về tình hình kinh tế, tài chính, thương mại thế
giới, tìm hiểu kĩ thị trường thế giới, dự báo triển vọng, xu hướng biến động và phát triển của
nó. Cần nắm vững các văn kiện, thông lệ quốc tế, hệ thống pháp luật, các quy định của các
tổ chức kinh tế quốc tế, các cam kết quốc tế…để có thể chủ động, tránh bị ép trong khi đàm
phán, ký kết các cam kết; không bỏ sót, bỏ lỡ mà có thể khai thác triệt để, tận dụng quyền
lợi, những ưu tiên, ưu đãi dành cho chúng ta trong quá trình hội nhập. Từ đó tìm được tiếng
nói chung về một vấn đề, một lĩnh vực nào đó để tranh thủ càng nhiều càng tốt sự ủng hộ,
đồng tình, hợp tác của các đối tác cùng chung lợi ích.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com