vũ trung tùy bút: phần 1 thành phố hồ chí minh

Thông tin ebook<br /> Tên sách: Vũ Trung Tùy Bút<br /> Tác giả: Phạm Đình Hổ <br /> Bản dịch: Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến<br /> Thể loại: Culture<br /> NXB:nhà xuất bản văn nghệ &hội nghiên cứu và giảng dạy văn học tp. hồ chí minh<br /> Nguồn: tducchau (e-thuvien.com)<br /> Tạo và hiệu chỉnh ebook: Hoàng Nghĩa Hạnh<br /> Thư viện Tinh Tế<br /> Dự án ebook định dạng epub chuẩn cho mọi thiết bị di động<br /> http://dl.dropbox.com/u/46534480/library/_catalog/index.html<br /> OPDS catalog:<br /> http://dl.dropbox.com/u/46534480/library/_catalog/index.xml<br /> <br /> LỜI NÓI ĐẦU<br /> Nước ta hiện nay đang trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa và mở cửa<br /> tiếp xúc rộng rãi với thế giới. Phải có bản lĩnh tiếp thu tinh hoa văn hóa của thế<br /> giới để làm phong phú cho nền văn hóa của dân tộc mình. Nhưng muốn thế nhất<br /> thiết phải củng cố cái gốc của văn hóa dân tộc, bồi dưỡng tinh hoa văn hóa dân tộc<br /> cho các thế hệ, nhất là thế hệ trẻ để cho họ ý thức được những giá trị tinh thần đẹp<br /> đẽ của dân tộc mình, như vậy khi tiếp xúc với nền văn hóa các nước, họ biết chủ<br /> động tiếp thu những cái hay, cái đẹp của người, và dị ứng lại với những cái xấu,<br /> cái độc hại. Xuất phát từ nhận thức này, Hội nghiên cứu và Giảng dạy Văn học<br /> Thành phố Hồ Chí Minh quyết định tổ chức biên soạn tử sách VĂN HỌC VIỆT<br /> NAM, NHỮNG TÁC PHẨM TIÊU BIỂU.<br /> Tủ sách sẽ cung cấp cho đông đảo bạn đọc, trước hết là bạn đọc trẻ, cho thanh<br /> niên, học sinh, sinh viên ở các trường phổ thông và đại học những tác phẩm ưu tú<br /> của văn học dân tộc, từ văn học dân gian đến văn học viết, từ văn học cổ đến văn<br /> học cận, hiện đại... Thông qua tủ sách này bạn đọc sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của<br /> tâm hồn con người Việt Nam, sức sống và cá tính của dân tộc Việt Nam, cùng với<br /> cái hay, cái đẹp của tiếng Việt và văn chương Việt Nam.<br /> Để phản ánh cho đúng những thành tựu của văn học dân tộc, trong tủ sách có tập là<br /> một tác phẩm được in trọn vẹn, có tập là tuyển của một tác giả, hoặc một phong<br /> trào, một thể loại...<br /> Chúng tôi cố gắng cung cấp cho bạn đọc những văn bản được in lần đầu tiên đối<br /> với bộ phận văn học quốc ngữ, còn những văn bản thuộc phạm vi văn học Hán<br /> Nôm thì ngoài việc in bản dịch, hoặc bản phiên âm chúng tôi cho in kèm theo văn<br /> bản chữ Hán hoặc chữ Nôm để cho các bạn có thể đối chiếu khi cần thiết.<br /> Xin trân trọng giới thiệu tủ sách với đông đảo bạn đọc.<br /> GS. Hoàng Như Mai<br /> Chủ tịch Hội Nghiên cứu và Giảng dạy Văn học<br /> Thành phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> LỜI GIỚI THIỆU<br /> Một trong những tác giả nổi tiếng về thể loại truyện ký ở nước ta nửa cuối thế kỷ<br /> 18 đầu thế kỷ 19 là Phạm Đình Hổ. Ông trước tác khá nhiều, trong đó, Vũ trung tùy<br /> bút là bức tranh toàn cảnh sinh động về xã hội đời Lê-Trịnh, là tài liệu tốt cho<br /> những ai muốn nghiên cứu, tìm hiểu phong tục, tập quán, sinh hoạt của con người<br /> thời này.<br /> Phạm Đình Hổ sinh năm 1768, tự Tùng Niên và Bỉnh Trực, hiệu là Đông Dã Tiều,<br /> còn có biệt hiệu là Hy Kiều Phủ, người đời thường gọi là Cụ Tế Đan Loan (1).<br /> Ông quê ở xã Đan Loan, huyện Đường An, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương, nay<br /> là thôn Đan Loan, xã Nhân Quyền, huyện Cẩm Bình, tỉnh Hải Dương (2). Nhà ở<br /> phường Hà Khẩu (3), huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức, thuộc thành Thăng Long<br /> (nay thuộc khu vực phường Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).<br /> Ông xuất thân từ gia đình khoa bảng. Cha đậu cử nhân làm chức Hiến sát dưới triều<br /> Lê Cảnh Hưng (1740), nhưng mất sớm lúc ông mới 10 tuổi, gia đình trở nên túng<br /> bấn. Anh trưởng, anh thứ của ông đều yểu mệnh. Vợ ông chết sớm liền sau cái chết<br /> của con trai lớn, để lại đứa con sau ốm yếu. Mặc dù chịu nhiều đau thương, bản<br /> thân lắm bệnh tật, ông cũng cố gắng đeo đuổi nghiệp khoa cử. Cuối đời Lê Cảnh<br /> Hưng, ông từng theo học ở trường Quốc Tử Giám. Năm Bính Ngọ (1786) ông chưa<br /> kịp đi thi thì nhà Lê mất (1789). Mãi đến khi Gia Long lên ngôi, mở các khoa thi,<br /> ông đi thi nhiều lần nhưng chỉ đậu đến tú tài. Sau bị bệnh, không thể tiếp tục nghiệp<br /> khoa cử được, ông dành thì giờ viết sách. Ông am tường và nghiên cứu rất nhiều<br /> lĩnh vực. Vừa chuyên chí học hành, vừa trước tác, ông có nhiều công trình sưu tầm,<br /> nghiên cứu có giá trị. Nhờ vậy, năm Minh Mệnh thứ nhất (1820), ông được vua vời<br /> vào triều cho nhậm chức Hành tẩu bộ Hộ, rồi được bổ vào chức hàn lâm viện hành<br /> tẩu. Chẳng bao lâu, ông xin từ chức về nhà. Năm Minh Mệnh thứ bảy (1826), ông<br /> lại được triệu về triều làm chức Hàn lâm viện thừa chỉ kiêm Quốc tử giám tế tửu.<br /> Được vài năm ông cáo bệnh về quê, lại được vua triệu và ban chức Thị giảng học<br /> sĩ. Năm 1839, ông mất, thọ 71 tuổi. Trong suốt quãng đời mình, ông sống cuộc<br /> sống nhà nghiên cứu, nhà văn nhiều hơn làm quan. Ông để lại nhiều tác phẩm với<br /> khá nhiều thể loại.<br /> Về sưu tầm, nghiên cứu, ông có: Lê triều hội điển, Bang giao điển lệ, Cảnh Hưng<br /> tân ty sách phong sứ quán thư giản chư tập, An Nam chí, Ô châu lục, Ai Lao sứ<br /> trình, Đại Man quốc địa đồ, Càn khôn nhất lãm, Hi kinh trắc lãi, Khánh An Đan<br /> Loan Phạm gia thế phổ, Đan Loan Phạm thị chi hệ thế phổ...<br /> <br /> Về sáng tác, ông có: Vũ trung tùy bút, Nhật dụng thường đàm, Đông Dã học ngôn<br /> thi tập, Bạn tiếp tồn phụng, Tang thương ngẫu lục (viết chung với Nguyễn Án)...<br /> Một trong những đặc điểm của nền văn học chữ Hán nước ta từ thế kỷ 18 – đầu thế<br /> kỳ 19 là sự phát triển của thể ký. Ở thể loại này, người viết ghi lại những điều tai<br /> nghe, mắt thấy bằng nghệ thuật mô tả sinh động… Ngoài những nguyên nhân khách<br /> quan của văn học, yêu cầu phát triển thể loại ký (chủ yếu là tạp ký và ký sự), hoàn<br /> cảnh xã hội lúc bấy giờ cũng là động cơ quan trọng thôi thúc những người có lòng<br /> yêu nước, thương dân sáng tác. Phạm Đình Hổ là một điển hình. Dù phải sống<br /> trong gia cảnh nghèo túng, đau thương, nhưng từ nhỏ ông đã xác định mục đích của<br /> kẻ làm trai là: “Lập thân hành đạo”. Hơn nữa, trong thời đại ông sống, luân thường<br /> đạo lý bị coi thường, trật tự xã hội bị đảo lộn, biết bao cảnh ngang trái xảy ra từ<br /> vua chúa đến quan lại… Bị áp lực của kẻ cầm quyền, những quan hệ trong xã hội<br /> đều nghiệt ngã…<br /> Vũ trung tùy bút (Tùy bút viết trong những ngày mưa) của Phạm Đình Hổ ra đời<br /> trong hoàn cảnh ấy. Tập trung trong 91 đề mục, tác giả ghi lại những điều tai nghe,<br /> mắt thấy trong thực tế hàng ngày, không theo một trật tự nào. Bằng thủ pháp mô tả<br /> rất sinh động, tỉ mỉ, chân thành, bằng tấm lòng của một người ưu thời mẫn thế,<br /> Phạm Đình Hổ đã vẽ lại thật sống động lối sống sa đọa của bọn vua chúa, nạn hà<br /> hiếp dân lành của bọn quan lại, cảnh khốn cùng của dân chúng, cảnh gian lận hay<br /> thành kiến nặng nề trong thi cử đến những tục lệ của người dân… Mặc dù còn hạn<br /> chế ở một số điểm, nhưng Vũ trung tùy bút mang một giá trị nhất định về mặt sử<br /> học, văn hóa và xã hội học, là tài liệu đáng giá cho những ai muốn nghiên cứu xã<br /> hội nước ta cuối đời Lê.<br /> Thực vậy, dưới ngòi bút của ông, việc phản ánh trung thành bộ mặt xã hội đương<br /> thời, nhất là thói ăn chơi xa hoa, trụy lạc của bọn vua chúa được nói đến trước<br /> tiên. Sinh ra trong gia đình nhà nho, bản thân từng làm quan phục vụ triều đình,<br /> nhưng Phạm Đình Hổ không khỏi bất mãn trước lối sống trái đạo của bọn thống trị,<br /> trước thái độ coi dân như cỏ rác. Ông kể việc “Trịnh Sâm thích chơi đèn đuốc,<br /> thường ngự ở các ly cung bên Tây hồ, núi Tử Trầm, núi Dũng Thúy. Việc xây dựng<br /> đình đài cứ liên miên. Mỗi tháng ba bốn lần, Vương ra cung Thụy Liên trên bờ Tây<br /> hồ, binh lính dàn hầu vòng quanh bốn mặt hồ, các nội thần thì đều bịt khăn, mặc áo<br /> đàn bà, bày bách hóa chung quanh bờ hồ để bán (…). Buổi ấy, bao nhiêu loài trân<br /> cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh ở chốn dân gian, chúa đều sức<br /> thu lấy, không thiếu một thứ gì (…). Bọn hoạn quan cung cấm lại thường nhờ gió bẻ<br /> măng, ra ngoài dọ dẫm. Họ dò xem nhà nào có chậu hoa cây cảnh, chim tốt, khướu<br /> hay, thì biên ngay chữ “phụng thủ”. Đêm đến, các cậu trèo qua tường thành lẻn ra,<br /> <br />