Xây dựng và hoàn thiện luật pháp tôn giáo nhìn từ đời sống tôn giáo Việt Nam

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> <br /> <br /> NGUYӈN THӎ VÂN HÀ(*)<br /> <br /> XÂY DӴNG VÀ HOÀN THIӊN LUҰT PHÁP TÔN GIÁO<br /> NHÌN TӮ ĈӠI SӔNG TÔN GIÁO VIӊT NAM<br /> Tóm tҳt: Trên c˯ sͧ phân tích nhͷng thành t͹u và m͡t s͙ v̭n ÿ͉<br /> t͛n t̩i trong nh̵n thͱc và hành ÿ͡ng v͉ “v̭n ÿ͉ tôn giáo - t͡c<br /> ng˱ͥi”, “v̭n ÿ͉ ÿ̭t ÿai và tài s̫n có ngu͛n g͙c tôn giáo”, “v̭n<br /> ÿ͉ quan h͏ tôn giáo - chính tr͓”, “v̭n ÿ͉ pháp nhân tôn giáo”, tác<br /> gi̫ bài vi͇t này cho r̹ng, vi͏c xây d͹ng và hoàn thi͏n lu̵t pháp<br /> tôn giáo - nhìn tͳ ÿͥi s͙ng tôn giáo Vi͏t Nam hi͏n nay c̯n quan<br /> tâm h˯n nͷa ÿ͇n mͭc ÿích t͙i cao là phͭc vͭ con ng˱ͥi. Tinh th̯n<br /> khoan dung tôn giáo, v˱ͫt lên nhͷng ÿ͓nh ki͇n cͯa quá khͱ, cùng<br /> vͣi vi͏c ÿ̱y nhanh ti͇n trình “khoa h͕c hóa” xây d͹ng pháp lu̵t<br /> có lͅ là con ÿ˱ͥng ng̷n nh̭t ÿ͋ hoàn thi͏n lu̵t pháp tôn giáo ͧ<br /> Vi͏t Nam.<br /> Tӯ khóa: lu̵t pháp tôn giáo, xây d͹ng lu̵t pháp tôn giáo, hoàn<br /> thi͏n lu̵t pháp tôn giáo, ÿͥi s͙ng tôn giáo Vi͏t Nam.<br /> 1. Dүn nhұp<br /> Trong bӕi cҧnh toàn cҫu hóa và hӝi nhұp quӕc tӃ diӉn ra sâu sҳc trên<br /> nhiӅu lƭnh vӵc hiӋn nay, các tә chӭc tôn giáo ӣ ViӋt Nam ÿang tìm cách<br /> thích ӭng bҵng con ÿѭӡng tiӃp biӃn văn hóa, nghi lӉ tôn giáo, tăng cѭӡng<br /> giao lѭu vӟi nhau và vӟi các tә chӭc tôn giáo trên thӃ giӟi. Xu hѭӟng này<br /> ÿһc biӋt rõ rӋt trong Công giáo, Tin Lành, Islam giáo,v.v… Vì vұy, quá<br /> trình xây dӵng và hoàn thiӋn luұt pháp tôn giáo không chӍ xuҩt phát tӯ<br /> ÿӡi sӕng tôn giáo ViӋt Nam, mà còn phҧi phù hӧp vӟi bӕi cҧnh hӝi nhұp<br /> quӕc tӃ.<br /> Các tә chӭc tôn giáo cNJng là nhӳng tә chӭc xã hӝi dân sӵ ÿһc biӋt.<br /> Bҧn thân các tә chӭc tôn giáo cNJng muӕn Nhà nѭӟc ӭng xӱ tӯ góc ÿӝ ҩy<br /> khi tham gia các hoҥt ÿӝng xã hӝi và giao dӏch dân sӵ. HiӋn nay, các tә<br /> chӭc tôn giáo ÿang thӇ hiӋn và ÿòi hӓi các quyӅn dân sӵ cҫn ÿѭӧc hѭӣng<br /> *<br /> NCS., Khoa Tôn giáo hӑc, Hӑc viӋn Khoa hӑc xã hӝi, ViӋn Hàn lâm Khoa hӑc<br /> xã hӝi ViӋt Nam.<br /> <br /> 1JX\ʂQ 7Kʈ 9kQ +j ;k\ GͱQJ Yj KRjQ WKLʄQ«<br /> <br /> <br /> <br /> theo pháp luұt trong xã hӝi theo xu hѭӟng này. ĈiӅu ÿó, mӝt mһt thӇ hiӋn<br /> sӵ phát triӇn bình thѭӡng cӫa xã hӝi dân sӵ, nhѭng mһt khác lҥi gây ra<br /> nhӳng e ngҥi ÿӕi vӟi các nhà quҧn lý xã hӝi. Tӯ phѭѫng diӋn chính trӏ<br /> hӑc cҫn thҩy, các tә chӭc tôn giáo, dù ÿã ÿѭӧc hay chѭa ÿѭӧc công nhұn<br /> vӅ mһt tә chӭc tôn giáo, ÿӅu có khҧ năng trӣ thành các “ÿoàn thӇ áp lӵc”<br /> ÿӕi vӟi Nhà nѭӟc. Ĉó là chuyӋn tҩt yӃu, tҥo trҥng thái cân bҵng ÿӝng cӫa<br /> xã hӝi, không nên quá lo ngҥi vҩn ÿӅ bҩt әn chính trӏ.<br /> Thӵc tiӉn xây dӵng và thӵc thi luұt pháp tôn giáo ӣ ViӋt Nam thӡi<br /> gian gҫn ÿây ÿһt ra mӝt sӕ vҩn ÿӅ cҫn xem xét nhѭ chӫ thӇ hoҥch ÿӏnh,<br /> ÿӕi tѭӧng thө hѭӣng, quy trình làm chính sách, phѭѫng pháp ÿӗng tham<br /> gia trong ÿánh giá luұt pháp,… Trong ÿó, thái ÿӝ cӫa các tôn giáo vӟi tѭ<br /> cách là nhӳng ÿӕi tѭӧng thө hѭӣng chính sách, pháp luұt cӫa Ĉҧng và<br /> Nhà nѭӟc cNJng nên ÿѭӧc xem xét kӻ lѭӥng. Tuy nhiên, bài viӃt này<br /> không ÿi sâu vào bình diӋn ÿó, mà tiӃp cұn công tác xây dӵng và hoàn<br /> thiӋn luұt pháp tôn giáo nhìn tӯ ÿӡi sӕng tôn giáo ViӋt Nam hiӋn nay.<br /> 2. ViӋc hoàn thiӋn luұt pháp tôn giáo nhìn tӯ ÿӡi sӕng tôn giáo<br /> ViӋt Nam hiӋn nay<br /> 2.1. V̭n ÿ͉ tôn giáo - t͡c ng˱ͥi<br /> Trong quá trình phát triӇn cӫa các quӕc gia, có nhӳng cӝng ÿӗng tӝc<br /> ngѭӡi chӫ yӃu gҳn vӟi mӝt tôn giáo, chҷng hҥn nhѭ ngѭӡi Hӗi ӣ Trung<br /> Quӕc gҳn vӟi Islam giáo, ngѭӡi Khmer ӣ Campuchia và ӣ khu vӵc Nam<br /> Bӝ cӫa ViӋt Nam gҳn vӟi Phұt giáo Nam tông,v.v… NhiӅu nhà nghiên<br /> cӭu gӑi hình thӭc ÿó là nhӳng cӝng ÿӗng dân tӝc - tôn giáo. Nhѭng theo<br /> NguyӉn Hӗng Dѭѫng, các cӝng ÿӗng này nên ÿѭӧc gӑi là cӝng ÿӗng tôn<br /> giáo - tӝc ngѭӡi sӁ chính xác hѫn: “NӃu nhѭ cӝng ÿӗng dân tӝc - tôn giáo<br /> thì yӃu tӕ dân tӝc giӳ vai trò chӫ thӇ, còn cӝng ÿӗng tôn giáo - tӝc ngѭӡi<br /> thì tôn giáo giӳ vai trò chӫ thӇ. Ӣ ÿó, tôn giáo là tác nhân, chi phӕi tӝc<br /> ngѭӡi. Vai trò văn hóa tӝc ngѭӡi bӏ ÿҭy xuӕng hàng thӭ yӃu, thұm chí là<br /> mӡ nhҥt, thay vào ÿó là yӃu tӕ tôn giáo. HӋ thӕng tôn giáo tӯ chӛ lӗng<br /> ghép ÿӃn chiӃm chӛ ÿѫn vӏ cѭ trú (bҧn, phum, sóc,…) ÿӇ trӣ thành chi<br /> hӝi hay ÿiӇm nhóm. Ban Chҩp sӵ có nhiӅu quyӅn hành dӵa vào ÿҥo (tôn<br /> giáo) ÿӇ lҩn át ÿӡi. Vai trò cӫa già làng, trѭӣng bҧn dҫn dҫn quyӅn hành<br /> bӏ thu nhӓ”(1). Vҩn ÿӅ Tin Lành trong ÿӗng bào các dân tӝc thiӇu sӕ ӣ Tây<br /> Bҳc, Tây Nguyên và Tây Nam Bӝ là mӝt ví dө. ViӋc xuҩt hiӋn nhӳng<br /> nhóm tôn giáo khác nhau trong cùng mӝt cӝng ÿӗng tӝc ngѭӡi làm nҧy<br /> <br /> 27<br /> <br /> 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> <br /> <br /> sinh mâu thuүn, dӉ tҥo thành nhӳng ÿiӇm nóng tôn giáo, tӯ ly khai tôn<br /> giáo sӁ dүn ÿӃn ly khai tӝc ngѭӡi, nӃu có chính biӃn sӁ trӣ thành xung ÿӝt<br /> chính trӏ. Vì vұy, viӋc giҧi quyӃt vҩn ÿӅ tôn giáo - tӝc ngѭӡi ӣ nhӳng khu<br /> vӵc này có ý nghƭa chiӃn lѭӧc.<br /> - Khu v͹c Tây Nguyên: Vҩn ÿӅ tôn giáo lӟn nhҩt cӫa khu vӵc này là<br /> Tin Lành, gҳn liӅn vӟi mӝt sӕ cuӝc bҥo loҥn chính trӏ, tӯ “Phong trào<br /> FULRO” (trѭӟc thұp niên 90 cӫa thӃ kӹ XX) ÿӃn phong trào “Tin Lành<br /> ĈӅ Ga” và “Nhà nѭӟc ĈӅ Ga” (các năm 2001 và 2004). Tӯ năm 2005,<br /> sau khi có ChӍ thӏ 01 cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ vӅ vҩn ÿӅ Tin Lành, ÿӡi<br /> sӕng tôn giáo ӣ khu vӵc này ÿã tѭѫng ÿӕi әn ÿӏnh trӣ lҥi, song vүn còn<br /> mӝt sӕ vҩn ÿӅ ÿáng lѭu tâm.<br /> - Khu v͹c Tây B̷c: Trong thұp niên ÿҫu cӫa thӃ kӹ XXI, khi Tin Lành<br /> ÿã phát triӇn tѭѫng ÿӕi әn ÿӏnh ӣ Tây Nguyên, thì khu vӵc các dân tӝc<br /> thiӇu sӕ ӣ miӅn núi phía Bҳc vүn còn có nhӳng bҩt әn. Mӝt sӕ hӋ phái<br /> Tin Lành trên ÿӏa bàn tranh giành tín ÿӗ ngѭӡi Mông, ngѭӡi Dao mӟi gia<br /> nhұp Tin Lành, niӅm tin tôn giáo chѭa әn ÿӏnh. Do nhӳng ÿһc thù vӅ kinh<br /> tӃ, văn hóa, xã hӝi, ÿӗng bào dӉ bӏ các thӃ lӵc xҩu lôi kéo, tӯ ÿiӇm nóng<br /> tôn giáo có thӇ chuyӇn hóa thành phong trào chính trӏ. ViӋc dӵ ÿӏnh thành<br /> lұp “Vѭѫng quӕc Mông” ӣ khu vӵc miӅn núi phía Bҳc, tѭѫng tӵ nhѭ viӋc<br /> dӵ ÿӏnh thành lұp “Nhà nѭӟc ĈӅ Ga” ӣ khu vӵc Tây Nguyên, là ví dө<br /> ÿiӇn hình.<br /> - Khu v͹c Tây Nam B͡: Mӝt bӝ phұn không nhӓ cѭ dân vùng Tây<br /> Nam Bӝ là ngѭӡi Khmer theo Phұt giáo Nam tông, gҳn vӟi nhӳng vҩn ÿӅ<br /> lӏch sӱ lâu dài và phӭc tҥp cӫa Vѭѫng quӕc Phù Nam và nhӳng sӵ ÿәi<br /> thay vӅ thӇ chӃ nhà nѭӟc, cӝng ÿӗng văn hóa, tҥo nên sӵ kiӋn “Nhà nѭӟc<br /> Khmer Krom”, mӝt phong trào chính trӏ - tôn giáo ÿiӇn hình.<br /> Vҩn ÿӅ tôn giáo ӣ Tây Nguyên, Tây Bҳc và Tây Nam Bӝ quan hӋ mұt<br /> thiӃt vӟi vҩn ÿӅ dân tӝc. Thӵc tiӉn ÿó ÿòi hӓi Ĉҧng và Nhà nѭӟc ViӋt<br /> Nam phҧi thӇ chӃ hóa chӫ trѭѫng, chính sách thành pháp luұt làm công cө<br /> quҧn lý nhà nѭӟc, phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi nói chung, tín ngѭӥng, tôn<br /> giáo nói riêng ÿӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ ÿoàn kӃt tôn giáo - dân tӝc.<br /> Ngoài ra, cӝng ÿӗng ngѭӡi Chăm theo Bà La Môn giáo và Islam giáo<br /> ӣ MiӅn Trung và khu vӵc Nam Bӝ, tuy sӕ lѭӧng không nhiӅu (100.000<br /> ngѭӡi, thӡi ÿiӇm năm 2010), nhѭng cNJng vүn có thӇ phát sinh vҩn ÿӅ cҫn<br /> giҧi quyӃt khi mӣ cӱa hӝi nhұp. Islam giáo ӣ ViӋt Nam ÿang có xu hѭӟng<br /> <br /> 28<br /> <br /> 1JX\ʂQ 7Kʈ 9kQ +j ;k\ GͱQJ Yj KRjQ WKLʄQ«<br /> <br /> <br /> <br /> kӃt nӕi vӟi cӝng ÿӗng cùng tôn giáo ӣ các nѭӟc Ĉông Nam Á và khu vӵc<br /> Trung Ĉông. ViӋc các tín ÿӗ Islam giáo ӣ ViӋt Nam quan hӋ ÿӗng ÿҥo<br /> vӟi ngѭӡi nѭӟc ngoài ÿang sinh sӕng và làm viӋc ӣ ViӋt Nam cNJng là<br /> mӝt trong nhӳng vҩn ÿӅ ÿһt ra cҫn ÿѭӧc quan tâm hiӋn nay.<br /> 2.2. V̭n ÿ͉ ÿ̭t ÿai và tài s̫n có ngu͛n g͙c tôn giáo<br /> Kinh tӃ phát triӇn, dân trí nâng cao, hӝi nhұp quӕc tӃ mҥnh mӁ, trong<br /> khi hӋ thӕng luұt pháp vӅ ÿҩt ÿai ӣ ViӋt Nam còn nhiӅu bҩt cұp, tҩt yӃu dүn<br /> ÿӃn khiӃu kiӋn, tranh chҩp ÿҩt ÿai. ViӋc khiӃu kiӋn, tranh chҩp ÿҩt ÿai và<br /> tài sҧn cӫa các tә chӭc tôn giáo thӡi gian gҫn ÿây, trong mӝt sӕ vө viӋc cө<br /> thӇ, ÿã trӣ thành nhӳng sӵ kiӋn tôn giáo - xã hӝi gay gҳt, phӭc tҥp.<br /> Theo thӕng kê cӫa Ban Tôn giáo Chính phӫ, trong 10 năm, tӯ năm<br /> 1996 ÿӃn năm 2005, trên phҥm vi cҧ nѭӟc ÿã xҧy ra hàng ngàn vө khiӃu<br /> kiӋn liên quan ÿӃn ÿҩt ÿai, tài sҧn có nguӗn gӕc tôn giáo. Mӝt sӕ tӍnh,<br /> thành phӕ có tӹ lӋ khiӃu kiӋn liên quan ÿӃn ÿҩt ÿai, cѫ sӣ thӡ tӵ tôn giáo<br /> cao nhѭ Hà Nӝi (105/113 vө, chiӃm 92,92%, chӫ yӃu cӫa Phұt giáo),<br /> Thành phӕ Hӗ Chí Minh (63/68 vө, chiӃm 87,7%, chӫ yӃu cӫa Công<br /> giáo),v.v… KhiӃu kiӋn ÿҩt ÿai, tài sҧn có nguӗn gӕc tôn giáo liên quan<br /> ÿӃn các vҩn ÿӅ pháp lý nhѭ ÿҩt hiӃn tһng, cho mѭӧn, tӏch thu, trѭng mua;<br /> các loҥi ÿҩt ÿai tôn giáo bӏ lҩn chiӃm, không sӱ dөng hoһc bӏ thu hӗi ÿӇ<br /> phөc vө cho các công trình công cӝng. Khó khăn và mâu thuүn hiӋn nay<br /> nҵm ӣ chӛ có sӵ khác biӋt trong quan niӋm vӅ sӣ hӳu ÿҩt ÿai. Tѭ duy<br /> “ÿҩt ÿai tôn giáo là sӣ hӳu vƭnh viӉn cӫa Giáo hӝi”(2) mâu thuүn vӟi<br /> nguyên tҳc pháp lý hiӋn hành: “ÿҩt ÿai là sӣ hӳu toàn dân”. Luұt pháp<br /> ViӋt Nam quy ÿӏnh, ÿҩt ÿai thuӝc sӣ hӳu toàn dân do Nhà nѭӟc là ÿҥi<br /> diӋn chӫ sӣ hӳu và thӕng nhҩt quҧn lý. Nhà nѭӟc giao ÿҩt cho các tә<br /> chӭc, hӝ gia ÿình và cá nhân sӱ dөng әn ÿӏnh lâu dài hoһc có thӡi hҥn<br /> theo quy ÿӏnh cӫa pháp luұt; không thӯa nhұn viӋc ÿòi lҥi ÿҩt ÿã giao cho<br /> ngѭӡi khác sӱ dөng trong quá trình thӵc hiӋn chính sách ÿҩt ÿai.<br /> Mӝt sӕ ý kiӃn cho rҵng, viӋc giҧi quyӃt thӓa ÿáng các trѭӡng hӧp<br /> khiӃu kiӋn, tranh chҩp ÿҩt ÿai và cѫ sӣ vұt chҩt có nguӗn gӕc tôn giáo là<br /> chuyӇn sӕ tài sҧn này sang sӱ dөng công và chҩp nhұn ÿa sӣ hӳu trong<br /> lƭnh vӵc ÿҩt ÿai. Tuy nhiên, cho ÿӃn thӡi ÿiӇm mà dӵ thҧo sӱa ÿәi Lu̵t<br /> Ĉ̭t ÿai lҫn thӭ 7 và D͹ th̫o s͵a ÿ͝i Hi͇n pháp 1992 năm 2013 ÿang<br /> ÿѭӧc lҩy ý kiӃn toàn dân và trình Quӕc hӝi thì quan ÿiӇm tәng thӇ cӫa<br /> luұt pháp ViӋt Nam vӅ ÿҩt ÿai vүn là sӣ hӳu toàn dân do Nhà nѭӟc quҧn<br /> <br /> 29<br /> <br /> 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> <br /> <br /> lý, nên cѫ sӣ pháp lý ÿӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ ÿҩt ÿai cho các tә chӭc và cá<br /> nhân tôn giáo vүn còn phӭc tҥp.<br /> Sau các vө khiӃu kiӋn, tranh chҩp ÿҩt ÿai và tài sҧn có nguӗn gӕc tôn<br /> giáo, nhҩt là các vө viӋc liên quan ÿӃn Công giáo xҧy ra ӣ Cӗn Dҫu (Ĉà<br /> Nҹng), 42 Nhà Chung và 178 NguyӉn Lѭѫng Bҵng (Hà Nӝi), các cѫ quan<br /> quҧn lý nhà nѭӟc vӅ tôn giáo ÿã có sӵ ÿánh giá và tìm giҧi pháp tháo gӥ.<br /> ViӋc ban hành Ch͑ th͓ 1940 v͉ ÿ̭t ÿai tôn giáo cӫa Chính phӫ (năm 2011)<br /> tҥm làm lҳng dӏu sӵ bӭc bӕi vӅ ÿҩt ÿai tôn giáo và tài sҧn có nguӗn gӕc tôn<br /> giáo, song vүn ҭn chӭa nhiӅu mâu thuүn, nhҩt là ӣ góc ÿӝ pháp lý.<br /> Nguyên nhân cӫa các vө khiӃu kiӋn, tranh chҩp ÿҩt ÿai và tài sҧn có<br /> nguӗn gӕc tôn giáo cѫ bҧn do: sӵ khác biӋt vӅ quan niӋm sӣ hӳu ÿҩt ÿai<br /> giӳa Nhà nѭӟc vӟi các tә chӭc tôn giáo; mӝt bӝ phұn chӭc sҳc và tín ÿӗ<br /> các tôn giáo chѭa nҳm chҳc các quy ÿӏnh cӫa Nhà nѭӟc vӅ ÿҩt ÿai và ÿҩt<br /> ÿai liên quan ÿӃn tôn giáo; hӋ thӕng pháp luұt nói chung, pháp luұt vӅ nhà<br /> ÿҩt liên quan ÿӃn tôn giáo nói riêng qua các giai ÿoҥn lӏch sӱ có nhiӅu<br /> biӃn ÿӝng, còn nhiӅu khúc mҳc, khó khăn trong quá trình hoàn thiӋn; viӋc<br /> thӵc hiӋn chính sách, pháp luұt vӅ tín ngѭӥng, tôn giáo và pháp luұt vӅ<br /> nhà ÿҩt liên quan ÿӃn tôn giáo cӫa các cѫ quan nhà nѭӟc có thҭm quyӅn<br /> có lúc, có nѫi còn thiӃu chӫ ÿӝng và thӕng nhҩt.<br /> 2.3. V̭n ÿ͉ quan h͏ tôn giáo - chính tr͓<br /> Non sông ViӋt Nam ÿѭӧc thu vӅ mӝt mӕi, ÿҩt nѭӟc thӕng nhҩt ÿã gҫn<br /> 4 thұp kӹ, song ngѭӡi ViӋt Nam trong nѭӟc và ngoài nѭӟc vүn còn nhӳng<br /> e ngҥi khi nói vӅ hòa giҧi, hòa hӧp dân tӝc. Nhӳng lo ngҥi vӅ các phҫn tӱ<br /> cӵc ÿoan trong tôn giáo lôi kéo tín ÿӗ và quҫn chúng tín ÿӗ chӕng ÿӕi<br /> chính quyӅn, tҥo ÿiӇm nóng gây mҩt әn ÿӏnh xã hӝi, tҥo cӟ ÿӇ các thӃ lӵc<br /> thù ÿӏch bên ngoài can thiӋp, ÿѭa ViӋt Nam vào danh sách các nѭӟc cҫn<br /> ÿѭӧc quan tâm ÿһc biӋt vӅ nhân quyӅn, tôn giáo (CPC) là mӕi quan tâm<br /> thѭӡng trӵc cӫa Ĉҧng và Nhà nѭӟc ViӋt Nam.<br /> Nhìn lҥi chһng ÿѭӡng vӯa qua, ÿӡi sӕng tôn giáo ViӋt Nam ÿã có<br /> nhӳng bѭӟc tiӃn dài. ViӋt Nam tiӃp tөc giӳ ÿѭӧc әn ÿӏnh chính trӏ - xã<br /> hӝi. Tuy vұy, dѭӡng nhѭ cӭ xung ÿӝt nào liên quan ÿӃn các tә chӭc tôn<br /> giáo vӟi chính quyӅn hoһc vӟi các cӝng ÿӗng khác cNJng có nguy cѫ bӏ<br /> gҳn vӟi sӵ chӕng ÿӕi cӫa các thӃ lӵc thù ÿӏch. Sӵ cҧnh giác này là cҫn<br /> thiӃt. Song ÿây cNJng là ÿiӇm góp phҫn gây phӭc tҥp tình hình, chѭa thҩy<br /> <br /> 30<br /> <br />