Xu hướng bỏ học giáo dục phổ thông Việt Nam giai đoạn 1998-2006

NGUON NHAN LlTC<br /> <br /> <br /> <br /> Xu ha6ng bo hoc giao duo pho thong<br /> Vi#t Nam giai doqn 1998-2006<br /> BUI THAI QUYEN<br /> <br /> 7 3 '^^ '^'^^ nghiin cttu vi vdn di bd hgc gitta chiing cua hgc sinh phd thong thdng qua<br /> J—J phdn tich xu httdng chung, xu hUdng bd hgc theo viing, xu hUdng bd hgc theo titng do<br /> tudi, ty le bd hgc phdn theo gidi tinh. NhUng nguyin nhdn bd hgc cdng dttdc neu ro. Tdc gid<br /> ciing da phdn tich cu thi vdn di bd hgc giUa chttng vi mat dinh lUdng dtta tren viec sd dung<br /> mo hinh Prabit.<br /> <br /> 1. Gidi thieu HINH 1. Ty le hpc sinh bo hoc giai<br /> Muc dfch cua nghien cQu nay la thu thap doan 2000-2007<br /> tai lieu, phan tich xu hQdng bd hpc giQa<br /> chQng cua hpc sinh Viet Nam trong giai<br /> doan 1998 - 2006, dac biet la sQ dung so'<br /> lieu tQ cac cude khao sat mQc sd'ng dan cU<br /> cua Viet Nam (VLSS). Nghien cQu se b i t<br /> dau vdi viec phan tich xu hUdng bd hpc -cua<br /> hpe sinh, tap trung vao d p tieu hpC" va<br /> NSm hoc ^'^^- ^""'^ '^'"'^- ^O''^- 2003- 2004- 2005- 2006-<br /> trung hpc cP sd, vi viec phd cap giao due va ' 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007<br /> duy tri phd cap giao due cua hai d p nay la •Tieu hoc •Trung hoc casd<br /> mpt trong nhQng muc tieu phat trien cua -Trung hoc pho thong<br /> Chinh phu Viet Nam. Nghien cQu se cd' ging Ngudn: Bd Giao due va dao tao<br /> so sanh tinh trang bd hpc cua hpc sinh theo (http://www.moet.gov.vn/?page=l 1.10&view=9264)<br /> cac tieu chi vung, nhdm chi tieu, gidi tfnh va<br /> dan tdc. Tiep dd, nghien cQu se di sau phan<br /> So' lieu dUa ra trong hinh 1 cho thay, ty le<br /> tfch eac nguyen nhan d i n de'n tinh trang bd<br /> hpc sinh bd hpc cua d p trung hpc cd sd giam<br /> hpc cua hpc sinh. Cac nguyen nhan nay se<br /> manh tQ 8,51% nam hpc 1999-2000 xudng<br /> dQpc phan tfch tren ca mat dinh tfnh va<br /> 5,12% nam hpc 2004-2005. Trong khi dd ty<br /> dinh lupng.<br /> le bd hpc cua d p tieu hpc cung theo chieu<br /> 2. Tinh hinh bd hoc cua hoc sinh Viet hudng giam tQ 4,67% nam hpc 1999-2000<br /> Nam giai doan 1990-2007 xud'ng 2,63% nam hoc 2003-2004, sau dd lai<br /> 2.1. Xu hudng chung tang nhe len 3,83% vao nam hpc 2004-2005<br /> Nhin chung, ty le hpc sinh bd hpc bien va cd chieu hUdng giam eho tdi nay.<br /> ddng qua cac nam. Trong ba d p hpc (tieu<br /> 2.2. Xu hudng bo hpc theo vdng<br /> hpc, trung hpc cd sd va trung hpc phd thdng)<br /> thi ty le hpc sinh bd hpc d p trung hpc phd Hdn mUdi nam qua, ty le hpc sinh bd hpc<br /> thdng la cao n h i t va ty le nay d d p tieu hpc d d p tieu hpc da giam dang ke tQ 11,6%<br /> la tha'p nha't (hinh dUdi day). Tuy nhien, ke (1990 -1991) xud'ng cdn 3,66% (2002-2003).<br /> tQ nam hpe 1999-2000 den nay, ty le bd hpc Tuy nhien, giQa cac vung ty le bd hpc cua<br /> cua d p tieu hpc va trung hpc cd sd la giam hoc sinh tieu hpc cung khac nhau.<br /> dang ke. NgUdc lai ty le nay d d p trung hpc<br /> phd thdng lai tang. Bui Thai Quyen, ThS., CPng ty Tu vaii kinh t^Mekdng.<br /> <br /> <br /> 42<br />  Xu hudng bo hoc ...<br /> <br /> <br /> Ddng b i n g sdng Hdng la vung cd ty le hpc nam hpc 2000-2001 ty le nay cao gap 2 l l n<br /> sinh tieu hpe bd hpc giQa chQng tha'p n h i t ty le bd hpc chung cua ca nUdc va cao gap 10<br /> trong ca nUdc. Nam hpc 2000-2001, trong khi l l n vung Ddng bang sdng Hdng. Mac du<br /> ty le bd hpc d p tieu hpc chung cua ca nUdc d vung nay da cd nhieu chfnh sach khuyen<br /> mQc 3,67% thi ty le nay cua vung chi la 0,72% khfch tre em den trUdng, nhUng ty le bd hpc<br /> va de'n nam hpc 2002-2003 thi ty le nay da giQa chQng cua hpc sinh tieu hpc van d mQc<br /> giam hdn 8 l l n ke tQ nam hpc 1990-1991. cao, nam hpc 2002-2003 ty le nay la 6,22%<br /> Vung Ddng b i n g sdng CQu Long ludn cd trong khi ty le chung cua ca nUdc da giam<br /> ty le hpc sinh bd hpe cao nhat trong ca nQdc, xud'ng cdn 3,66%.<br /> HINH 2. Ty le h o c s i n h t i e u h o c b o h o c p h a n t h e o viing<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> C5 ni/(Sc D6ng b i n g DOng Bic Tay Bic Bic Trung BO Nam Tnjng BO TSy Nguy6n 06ng Nam 84 D6ng b i n g<br /> s6ng H6ng s4ng CCru Long<br /> Vung<br /> Nguon: S6 lieu p h i t tri^n xa hpi Viet Nam thap ky 90 va dSu the' ky XXI. Nxb ThO'ng ke.<br /> <br /> Trong giai doan 1990-2003, ty le bd Bd, vdi mQc giam tUdng Qng la 8 lan, 6,5<br /> hpc giQa chQng cua hpc sinh d p tieu hpc lan va 7 l l n . Cdn cac vung khac, mQc<br /> da giam manh hPn d ba vung, ddng bang giam nay chi d a t t r u n g binh khoang 3<br /> sdng Hdng, Bic Trung Bd va Nam Trung lan.<br /> HINH 3. Ty le h o c s i n h bd hoc c a p t r u n g h p c p h a n t h e o v u n g<br /> Ty le hoc sinh bo hoc cap trung hoc ctJ sd Ty le hoc sinh bo hoc cap trung hoc phd thong<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Di5ng W n g Tay B i c BSc Nam TSy B6ng 06ng DOng BOng Tay Bic Bic Nam Tay DOng DOng<br /> bang Bac Trung BO Tmng BO NguySn Nam BO bSng lang Bic Tmng Trung Nguyan Nam BO bang<br /> sOng sOng sOng BO BO sOng<br /> HOng Ciru HOng Cuu<br /> Long Long<br /> <br /> B 1999-2000 D2002-2003 Viing<br /> <br /> Nguon: So lieu phat trien xa hpi Viet Nam thap ky 90 va dau the ky XXI. Nxb Thd'ng ke.<br /> <br /> Nghiin cilu Kinh tg s6 375 - Thing 8/2009<br /> 43<br />  Xu hading bo hoc<br /> <br /> Cung xu hudng vdi d p tieu hpc, d d p dn dinh. O nhdm tudi 11 trd di, tQc la<br /> trung hpc cd sd vung Ddng bang sdng CQu chuyen sang d p t r u n g hpe cd sd, ty le hpc<br /> Long v i n la vung cd ty le hpc sinh bd hpc sinh bd hpc tang d a n va d a t mQc cao nha't d<br /> cao nha't va vung Ddng bang sdng Hdng la dp tudi 16 la 40% (nam 2002) va 28,8%<br /> vung cd ty le hpc sinh bd hpc thap nhat. (nam 2006).<br /> Trong giai doan 1999-2003, vung Tay Bic HINH 4. Ty le hpc s i n h bo hoc chung<br /> da giam dQpc ty le hpc sinh bd hpc d p t h e o do tuoi<br /> trung hpc cd sd dang ke nhat, hdn 2,1 lan<br /> trong khi eae vung khae mQc dp giam nay<br /> chi dat tQ 1,3 den 1,6 l l n .<br /> Dd'i vdi cap trung hpc phd thdng, ty le hpc<br /> sinh bd hpc giQa chQng cua vung Ddng bang<br /> sdng CQu Long ludn cao gap 2 lan ty le eua ca<br /> nUdc. So sanh giQa hai nam hpc 1999-2000<br /> va 2002-2003, ty le bd hpc nay cua vung<br /> khdng nhQng khdng giam ma cdn tang len tQ<br /> 14% len 14,4%. Vung Bic Trung Bd, tuy cd ty<br /> le bd hpc cua d p nay la thap, nhQng qua so<br /> sanh giQa 2 nam hpc tren thi ty le nay cung<br /> khdng dupc cai thien (hinh 3).<br /> 2.3. Xu hudng bo hqc theo tdng do tuoi Ngudn: Tac gia tU tinh dUa vao bp so'lieu<br /> Ve cd ban, tfnh tQ nam 2002 den nay, d VLSS 2002, 2004, va 2006.<br /> tQng dp tudi ty le bd hpc cung phan anh xu 2.4. Xu hudng bo hpc phdn theo nhom<br /> hudng giam ro ret. Tuy nhien, ty le bd hpc d thu nhqp<br /> eae nhdm tudi khac nhau la khdng gidng Thu nhap cung la mot trong nhQng ye'u td<br /> nhau. Ty le hpc sinh bd hpe cao nhat la d dupc danh gia la ed anh hudng ldn de'n ty le<br /> nhdm tudi 15-16 va ty le hpc sinh bd hpe hpc sinh bd hpc. Nhdm ngheo nha't ed ty le<br /> tha'p nha't la d nhdm tudi 8, 9 va 10. 0 hpc sinh bd hpc cao nha't, va ty le bd hpc<br /> nhdm tudi mdi bat d i u lam quen vdi viec di giam d i n khi t h u nhap cua gia dinh tang<br /> hpc (6 tudi) cac em r a t de bd hpc neu khdng len. Dd'i vdi nhdm tudi 6- 10 ( d p tieu hpe),<br /> cd sU kem cap va hUdng dan cua bd me va ty le hpc sinh bd hpc d nhdm hd ngheo cao<br /> gap 5,7 l l n ci nhdm hp giau. Dd'i vdi nhdm<br /> gia dinh. 0 cac ldp cao hdn nhU ldp 3, 4, 5<br /> tudi 15-17 ( d p trung hpc phd thdng) mQc<br /> eac em da bat dau cd y thQc di hpc, va thfch<br /> chenh lech nay la 3,2 lan (hinh 5).<br /> di hpc, nen ty le bd hpc tUdng dd'i thap va<br /> HINH 5. Ty le bo h o c n a m 2006 phan t h e o n h o m t h u n h a p v a n h o m tuoi<br /> 60<br /> 51.43<br /> 50<br /> 36.51<br /> 40-<br /> TTI 26.47<br /> ; 30<br /> 5.91<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 22.13<br /> 15.65<br /> 20<br /> 8.53 • •<br /> s<br /> ^<br /> i<br /> ^<br /> 10-1 od o<br /> ui 1.50 PJ<br /> 0<br /> Nh6mnghtonhSt(1st) 2nd 3rd Nh6m giiu nh^t (5th)<br /> (Nh6m thu nhip)<br /> <br /> 9 Nhdm tudi 6-10 I Nhom tuoi 11-14 • Nhom tuoi 15-17<br /> <br /> Nguon: Tac gia tir tinh dua vao bp s6 lieu VLSS 2002, 2004, va 2006.<br /> <br /> 44 Nghiin cilu Kinh (e so 375 - Thing 8/2009<br />  Xu hudfng bo hoc ..<br /> <br /> <br /> Trong giai doan 2002-2006, ty le bd hpc (2006) d nhdm tudi 11-14, va giam tQ<br /> theo nhdm tudi va theo nhom thu nhap 58,01% (2002) xud'ng 51,43 % (2006) d<br /> cung khac nhau. nhdm tudi 15-17.<br /> Nhdm hd ngheo da cd r a t nhieu ed' g i n g Tuy nhien, d nhdm hd giau, ty le hpc<br /> va khuyen khfch con cai hpc hanh, ty le sinh bd hpc cd xu hQdng khong dn dinh.<br /> bd hpc cua eac nhdm tudi khae n h a u trong Trong nam 2004, ty le bd hpe tang chut it<br /> nhdm hp ngheo nay giam tuyet ddi, eu so vdi nam 2002 va 2006 d nhdm tudi 6-10<br /> the, ty le bd hpc giam tQ 12,32 % (2002) va 11-14 cdn d nhdm tudi 15-17 thi ty le hpe<br /> xud'ng 8,53% (2006) trong nhdm tudi 6-10, sinh bd hpc lai tang len tQ 13,22% (2002)<br /> va giam tQ 20,27 % (2002) xud'ng 16,01% de'n 15,65% (2006), xem bang 1.<br /> BANG 1. Ty le hoc sinh bd hoc phan theo nhom tudi, n h o m thu nhap va theo n a m<br /> 6-10 11-14 15-17<br /> Nhom ho Nh6m ho giau Nhom ho Nhom ho giau Nhom hd ngheo Nhom ho giau<br /> ngheo nhat (1") nhat (5'") nghdo nha't'(1'') nhat (S") nhat'(1") nhat (5*)<br /> 2002 12,32 2,18 20,27 2,59 58,01 13,22<br /> 2004 11,58 2,31 17,52 3,46 51,90 13,14<br /> 2006 8,53 1,50 16,91 2,34 51,43 15,65<br /> <br /> Ngudn: Tic gia tu tinh dua vko bp s6 liiu VLSS 2002, 2004, v4 2006.<br /> <br /> 2.5. Ty li bo hpc phdn theo gidi tinh va 4,26 % (2006). Ben canh dd, ty le hpc<br /> Thdng thUdng, hpc sinh nQ hay bi gia sinh nam bd hpc eung giam dang ke khoang<br /> dinh yeu e l u nghi hpc nhieu hPn so vdi 1,45 diem p h i n tram trong giai doan 2002-<br /> eac hpe sinh nam. Bang 2 dUdi day cho 2006.<br /> tha'y, nam 2002 va 2004, ty le hpe sinh nQ O d p trung hpc phd thdng, ty le hpc sinh<br /> bd hpc d cac d p hpe deu cao hPn hpe sinh nQ bd hpe giam manh n h i t : 11,42 diem<br /> nam, tuy nhien sd' lieu nam 2006 cho t h i y p h i n tram trong giai doan 2002-2006, tQ<br /> da cd sQ thay ddi, ty le hpc sinh nQ bd hpc 41,76% (2002) xud'ng 30,35% (2006). Ben<br /> da giam va tha'p hdn ty le bd hpc cua hpc canh dd, ty le hpc sinh nam bd hpe d d p<br /> sinh nam. nay chi giam nhe, khoang 1,44 diem p h i n<br /> 0 d p tieu hpc, ty le hpc sinh nQ bd hpe tram, tQ 34,64% (2002) xud'ng 33,21%<br /> giam tQ 6,97% (2002) xudng 6,23 % (2004) (2006), xem bang 2.<br /> BANG 2. Ty le bd hoc phan theo nam va gidi tinh (%)<br /> 2002 2004 2006<br /> Nam Nif Nam Nil Nam Niif<br /> Tie'u hoc 6,92 6,97 5,80 6,23 5,47 4,26<br /> Trung hoc ca sd 9,67 12,42 8,45 9,92 9,49 8,32<br /> Trung hpc phd thPng 34,64 41,76 30,75 34,50 33,21 30,35<br /> <br /> Ngudn: Tac gia tu tinh dua vao bp s6 heu VLSS 2002, 2004, vi 2006.<br /> <br /> 2.6. Ty le bo hpc phdn theo thdnh thi chung, hpc sinh d ndng thdn hay bd hpc hdn<br /> /nongthon hpc sinh d thanh thi. Xu hudng nay dUdc phan<br /> Vi$c sd'ng d thanh thi hay nong thdn cung anh d hinh dUdi day. e cac d p cang cao,<br /> la mpt yeu td anh hudng nhieu den ty le bd ehenh lech giQa ty le hoc sinh bd hpe ndng<br /> hpc giQa chimg cua hpc sinh cac d p . Nhin thdn va thanh thi cang cao.<br /> <br /> Nghiin ciru Kinh tgs6375 - Thing 8/2009 45<br />  Xu hudfng bo hoc ...<br /> <br /> <br /> d eac d p hpe khac nhau, sQ chenh lech ve manh. O khu vQc thanh thi, ty le bd hpc cua<br /> ty le hpe sinh bd hpc giQa thanh thi va ndng hpc suih giam tQ 3,21 % (2002) xud'ng 2,24%<br /> thdn da giam qua cac nam, cu the giam tQ (2006) ddi vdi ca'p tieu hpc ( dp tudi 6-10) va<br /> 4,58 diem phan tram (2002) xud'ng 3,08 didm giam tQ 6,6% ( 2002) xudng 5,10% (2006) dd'i<br /> phin tram (2006) dd'i vdi d p tieu hpc ( dp tudi vdi d p trung hpc cd sd ( dp tudi 11-14).<br /> 6-10) va giam tQ 19,96 diem phin tram (2002) 0 khu vile ndng thdn, xu hUdng giam cung<br /> xud'ng 13,27 diem p h i n tram (2006) ddi vdi giQ vai trd chu dao, giam tQ 7,79% (2002)<br /> d p trung hpc phd thdng (dp tudi 15-17). xudng 5,5% (2006) dd'i vdi d p tieu hpc va<br /> Ddi vdi titag khu vQc thanh thi hay ndng giam tQ 11,99% (2002) xudng 9,83% (2006) ddi ,<br /> thdn, ty le hpc sinh bd hpc d cac d p cung giam vdi d p trung hpc ed sd, xem hinh 6. j<br /> HINH 6. Ty Ie b o h o c phan t h e o k h u vufc I<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nh6m3<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nhdm tudi: (Nhom 1:tLf 6-10 tudi, nhom 2: W11-14 tudi, nhom 3: tCf 15-17 tudi)<br /> NguSn: Tac gia tu tinh dua vao bd s6 lieu VLSS 2002, 2004, va 2006.<br /> <br /> 3. N g u y e n nhan bd h o c Md hinh probit la mdt md hinh chuan xac<br /> Yeu td tae dpng den tinh trang bd hpc cua sua't, nd sQ dung mdt bien gia "BOHOC" dai<br /> hpc sinh cac d p dQdc phan ra iam hai dien cho xu hUdng bd hpc, bie'n so' "BOHOC"<br /> nhdm. Nhdm thQ n h i t gdm cac yeu to' lien mang gia tri 1 hoac 0 dUa tren cd sd viec bd<br /> quan de'n dac diem eua tQng hpc sinh (nhQ hpc cd dien ra hay khdng trong mpt khoang<br /> tudi, gidi tfnh, d p hpe) va nhdm thQ hai la thdi gian cii the. Viec quye't dinh di hpc hay<br /> eac yeu td lien quan den dac diem cua tQng bd hpc phil thupc vao mpt bien n g l m Gatent<br /> gia dinh (bao gdm chi tieu binh quan dau variable) Yi, bie'n nay la mpt bien khdng the<br /> ngUdi hp gia dinh, ehi phf eho giao due, trinh dUdc quan sat trilc tidp va nd bi anh hUdng<br /> dp giao due cua cha me). Ben canh dd, tinh bdi cac bie'n giai thich khac Xi (cac bien giai<br /> trang bd hpc cdn bi anh hudng bdi yeu td thich nay bao gdm tudi, gidi tfnh, d p hoc,<br /> vung mien^ va khu vQc( thanh thi/nong chi tieu binh quan dau ngUdi hp gia dinh,<br /> thdn) va chi tieu eua Nha nU6c cho giao due. chi phi cho giao due, trinh dp giao due eua<br /> Phan phan tich dinh tfnh cac nguyen cha me, khu vUc, vung .v.v...). Gia tri bien<br /> Yi cang 16n thi xac s u i t de xay ra hien<br /> nhan anh hudng den tinh trang bd hpc cua<br /> tUdng bd hpc cang ldn.<br /> hpc sinh cac d p da dUde ldng ghep trong eac<br /> p h i n phan tich xu hUdng bd hpc d tren. Dudi Md'i quan he giQa bie'n ngam va bidn giai<br /> day bai viet se phan tich cu the ve mat dinh thfch dQdc minh hoa nhQ sau:<br /> lupng dUa tren viec sQ dung md hinh Probit.<br /> 3.1. Gidi thiiu mo hinh, lUa chpn cdc 3. Vung mi^n gdm 8 viing: DPng Bdc Bp, Tay Bk<br /> bie'n vd sdlieu BP, ddng bang sPng Hdng, Bic Trung B6, Nam Trung<br /> Bp, Tay Nguyen, D6ng Nam B6 vi Ddng bang s6ng Ciru<br /> Gidi thieu md hinh Long.<br /> <br /> 46 Nghiin ciru Kinh tgs5375 - Thing 8/2009<br />  Xu hu6ng b6 hoc<br /> <br /> <br /> Yi = a H- ipXi + Ei (a) tQdng nay hien tai khdng di hpc (khdng bao<br /> Trong dd Yi: la bie'n phti thupc phan gdm nhtlng dd'i tQdng tai thdi diem khao sat<br /> anh xu hUdng bd hpc. dang nghi he).<br /> Xi: la eac bien giai thfch. Kha nang hien tQdng bd hpc xay ra bi<br /> a: la he so' ttl do ( he sd' ehan) nd chfnh la anh hQdng bdi nhieu yg'u to', nhUng trong<br /> gia tri trung binh cua Yi khi eac. nghien cQu nay chi quan tam de'n hai nhdm<br /> gia tri Xi = 0 ye'u to' chfnh, dd la: (1) dac diem cua tQng ca<br /> P: la cae he so'hdi quy rieng. nhan hpc sinh nhQ: gidi tfnh, tudi, d p hpe<br /> si: la yeu to' n g l u nhien, vdi dieu kien si va (2) dac diem cua hp gia dinh nhU quy md<br /> phan bd" chuin N. hp gia dinh (so thanh vien trong gia dinh),<br /> ehi tieu binh quan dau ngUdi hang nam cua<br /> Chung ta xem xet mdi quan he cua bien<br /> he gia dinh (bay ndi each khac hp thudc<br /> nglm Yi de'n quye't dinh thQc te eua tQng<br /> trong nhdm chi tieu nao''), chi tieu eho giao<br /> hpc sinh se nhQ the nao? Cho bie'n "BOHOC"<br /> due, trinh dp giao due cua chu hp va eua<br /> = 1 ne'u hpc sinh bd hpc va "BOHOC" = 0<br /> eha/me, khu vQc va vung ma gia dinh cua<br /> neu hpe sinh dd khdng bd hpc. Bay gid gia sQ<br /> hpc sinh do dang sinh sd'ng nhU thanh<br /> ed mdt gia tri tdi ban eua bie'n nglm Yi la 0<br /> thi/ndng thdn va tam vung tren toan qud'c.<br /> va neu Yi < 0 thi hpc sinh se khdng bd hpc<br /> Viec lUa chpn eae bie'n nay phu hdp vdi eac<br /> va ngUdc lai. Mdi quan he giQa gia tri bie'n<br /> gia dinh ve mat ly thuyet va sU s i n ed eua<br /> nglm Yi va quye't dinh bd hpc eua hpc sinh<br /> ngudn sd lieu.<br /> dupe the hien qua sd dd sau:<br /> r ~ 1 n^u Yi > 0 Cdc bie'n trong md hinh<br /> BOHOCi = ^ Bie'n phu thudc: bie'n bd hpe (BOHOC) la<br /> L0nduYi