Yếu tố tâm linh trong tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế của Hồ Anh Thái

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 24 (49) - Thaùng 01/2017<br /> <br /> <br /> <br /> Yếu tố tâm linh trong tiểu thuyết<br /> Cõi người rung chuông tận thế của Hồ Anh Thái<br /> <br /> Spiritual element in The Apocalypse Bell Tolls in the Human World<br /> by Ho Anh Thai<br /> <br /> ThS. NCS. Trương Thị Kim Anh<br /> Trường Đại học Đồng Nai<br /> <br /> Truong Thi Kim Anh, M.A. Ph.D. student.<br /> The University of Dong Nai<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Bài viết đề cập tới yếu tố tâm linh trong Cõi người rung chuông tận thế của Hồ Anh Thái qua việc phân<br /> tích vấn đề Thiện – Ác từ câu chuyện mà nhà văn đã xây dựng. Đồng thời cũng đề cập tới hành trình<br /> sám hối của nhân vật Tôi và hành trình tìm đường trở về với chính mình của cô gái có tên Mai Trừng.<br /> Toàn bộ câu chuyện có chất huyền bí và tâm linh nhưng đó cũng chính là hiện thực của cuộc sống<br /> đương đại ngày nay. Nhà văn đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về cái ác đang chế ngự trong cõi<br /> người, nhưng từ trong sâu thẳm tác phẩm vẫn gieo vào lòng người đọc một niềm tin ở sự hướng thiện<br /> của con người.<br /> Từ khóa: Tiểu thuyết, đương đại, tâm linh, cõi người, cái thiện, cái ác, sám hối, lời nguyền.<br /> Abstract<br /> The article discusses spiritural elements in the novel The Apocalypse Bell Tolls in the Human World by<br /> Ho Anh Thai by analyzing the good and the evil in the story, the remorse journey of the narrating<br /> character and the journey for self-identification of the girl named Mai Trung. The entire story is covered<br /> in magical and spiritual colors, but it reflects the reality of the contemporary life. The author rings an<br /> alarm bell about the evil that has been controlling the human world, but the novel, deep down, still<br /> makes readers believe in human’s kind hearts.<br /> Keywords: novel, contemporary, spiritual, human world, good, evil, remorse, curse.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. Mở đầu linh như: Mẫu Thượng ngàn (2005), Đội<br /> Trong những năm gần đây giới nghiên gạo lên chùa (2011) của Nguyễn Xuân<br /> cứu văn học bắt đầu chú ý đến vấn đề yếu Khánh, Cách trở âm dương (2009) của Vũ<br /> tố tâm linh được sử dụng trong các tác Huy Anh, Và khi tro bụi (2006) của Đoàn<br /> phẩm văn học Việt Nam, đặc biệt là trong Minh Phượng, Cõi người rung chuông tận<br /> thể loại tiểu thuyết. Ở đây chúng ta thấy thế (2002) của Hồ Anh Thái, Hoang Tâm<br /> dòng văn học đương đại đã xuất hiện rất (2013) của Nguyễn Đình Tú, Họ vẫn chưa<br /> nhiều cuốn tiểu thuyết mang dấu ấn tâm về (2009) của Nguyễn Thế Hùng, Chân<br /> <br /> <br /> 102<br /> trần (2013) của Thùy Dương… Dù rằng thuyết “huyền ảo Mỹ Latinh” như có người<br /> tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế nhận xét. Thực ra, câu chuyện trong Cõi<br /> của Hồ Anh Thái ra đời khá sớm hơn so người rung chuông tận thế phảng phất sắc<br /> với các tác phẩm trên nhưng cho tới hôm màu huyền thoại kiểu tâm linh phương<br /> nay thì cuốn tiểu thuyết này vẫn được tái Đông, và đặc biệt thuần Việt, khi tác giả<br /> bản nhiều lần, điều đó chứng tỏ sức hút của tinh tế củng cố cái thông điệp truyền thống:<br /> nó đến bạn đọc rất lâu. Khi trả lời phỏng ác giả thì ác báo” [3.279]. Đi cùng với các<br /> vấn Báo Sài Gòn giải phóng (19-10-2002), bài viết và kèm với những lời nhận định trên<br /> Hồ Anh Thái nhấn mạnh: “Quan niệm hiện thì bài viết của chúng tôi một lần nữa đi tìm<br /> thực là những gì ta thấy, ta nghe, ta trải hiểu sâu hơn vào cái tầng huyền bí có tính<br /> nghiệm là chưa đủ. Hiện thực còn là cái ta chất tâm linh của tác phẩm về vấn đề Thiện<br /> cảm nữa. Những gì tồn tại ở thế giới bên – Ác trong “cõi người” đương đại này.<br /> ngoài đều có thể tìm thấy ở thế giới bên 2. Nội dung<br /> trong mỗi người, ở trong tâm và trí của họ. 2.1. Yếu tố tâm linh qua cuộc truy đuổi<br /> Cả một đời sống tâm linh cũng là hiện giữa cái thiện và cái ác<br /> thực, không ai dám nói là đã đào sâu hiểu Vấn đề Thiện – Ác là một vấn đề tồn<br /> thấu cái thế giới tâm linh ấy” [3.260]. tại muôn thuở trong xã hội loài người. Làm<br /> Trong bài viết “Ám ảnh và dự cảm” sao để biết được hành động chúng ta đang<br /> tác giả Phạm Chí Dũng nhận định rằng: làm là hành động thiện hay là ác là một câu<br /> “Nếu so sánh Cõi người rung chuông tận hỏi nan giải với mỗi con người. Ranh giới<br /> thế với một số tác phẩm hiện thực – tâm giữa hành động ác và hành động thiện rất<br /> linh trong những năm gần đây, chúng ta có chi là mong manh. Trong Tam tự kinh của<br /> thể khách quan nhận xét rằng dù sao thì Hồ Trung Quốc có nói rằng “Nhân chi sơ, tính<br /> Anh Thái vẫn còn là một tác giả có cái tâm bổn thiện” – nghĩa là con người khi sinh ra<br /> thành thực, với lòng mong muốn tha thiết vốn đã có tính thiện, vậy còn tính ác từ đâu<br /> về một xã hội hướng thiện, hoặc chí ít thì mà có? Phải chăng từ sự tác động bởi<br /> cũng bớt đi được cái ác vốn đang ngự trị” những thế lực vô hình nào đó ở thế giới<br /> [3. 322]. Còn trong bài viết “Cõi người bên ngoài, gieo rắt vào lòng người những ý<br /> rung chuông tận thế, nhìn từ vài con số định xấu như là trả thù, chiếm đoạt, tranh<br /> thống kê” tác giả Phan Văn Tú cho rằng: giành... Ngay từ những câu chuyện cổ tích<br /> “Dung lượng không lớn nhưng Cõi người xa xưa đã có sự đấu tranh quyết liệt giữa<br /> rung chuông tận thế dồn nén một mảng cái thiện và cái ác, giữa sự tàn nhẫn và<br /> hiện thực khá rộng: quá khứ và hiện tại, cái lòng vị tha của con người. Và chính nghĩa<br /> thiện và cái ác, cái cao thượng và cái thấp đã thắng gian tà, đó là môtíp kết thúc trong<br /> hèn, hiện thực và huyền ảo, truyền thống các câu chuyện cổ tích xa xưa. Còn hôm<br /> và hiện đại, bảo thủ và hội nhập, thời bao nay sống giữa một xã hội phức tạp, con<br /> cấp và thời kinh tế thị trường, hận thù và người thì đa đoan, Hồ Anh Thái với Cõi<br /> tình yêu…” [3.330]. Trong bài viết “Giọng người rung chuông tận thế không chỉ nói<br /> tiểu thuyết đa thanh” tác giả Nguyễn Thị đến vấn đề Thiện – Ác trong xã hội nữa mà<br /> Minh Thái nhận định như sau: “Quả là một còn phản ánh hiện thực đầy tính thời sự của<br /> câu chuyện huyền hoặc, nhưng tuyệt nhiên đời sống đương thời như: nạn đua xe trái<br /> không phải là kết quả vay mượn kiểu tiểu phép, tệ nạn mua bán mại dâm, quyền lực<br /> <br /> 103<br /> xã hội đen hoành hành, tình yêu riđô trong [3.202]. Chính vì Mai Trừng xinh đẹp như<br /> ký túc xá sinh viên, vấn đề giải tỏa mặt “một tiên nữ giáng trần” nên khi lớn lên cô<br /> bằng… đi đến đâu là đều có người theo đến đó, rồi<br /> Mở đầu tác phẩm nói về việc một cô họ hành động bằng một ý nghĩ là muốn<br /> gái bị chết trong lúc tắm biển với mấy chiếm đoạt thể xác cô hơn là tâm hồn cô<br /> người bạn trai. Đúng là có một cô gái tắm chính vì thế lần lượt “họ cứ như thiêu thân<br /> biển cùng với mấy người bạn trai nhưng cô lao vào lửa và bị trừng phạt” [3.210]. Khi<br /> ấy không phải là người “nộp thuế” cho Mai Trừng đến làm cho “Công ty Trách<br /> biển năm ấy mà là một gã trai – cháu của nhiệm Hữu hạn Hồng Hoang”, Quốc Đài –<br /> nhân vật tôi tên là Đông. Liên tiếp trong giám đốc công ty cũng đã bị cuốn hút bởi<br /> vòng một tháng mà Đông phải chứng kiến vẻ đẹp của Mai Trừng và anh ta đã không<br /> ba cái chết của ba đứa cháu mình, cả ba cái ngăn nổi được ngọn lửa dục vọng muốn<br /> chết điều hết sức phi lí. Cái chết đầu tiên là chiếm đoạt Mai Trừng trong lòng anh ta.<br /> thằng Cốc trên bãi biển khi ba chú cháu đi Lần thứ nhất trong phòng giám đốc hắn đã<br /> tắm biển ở bãi biển Bình Sơn. Cốc chết đã vòng tay ôm Mai Trừng như một con<br /> trong lúc anh ta trêu chọc và muốn chiếm trăn siết chặt miếng mồi nhưng “đột ngột<br /> đoạt thể xác một cô gái ngay lúc tắm biển, một cơn lạnh buốt chạy từ phía đốt xương<br /> nhưng Cốc không biết được hành động anh cụt dọc lên sống lưng rồi đâm nhói lên đầu.<br /> ta đang làm là một hành động “ác” và anh Hắn rùng mình dữ dội. Con trăn nới lỏng<br /> ta đã bị trừng trị ngay khi cái ác mới bắt vòng quấn. Hắn hơi hoang mang vì chưa<br /> đầu bằng cái chết tức tưởi ngay trên biển: bao giờ trục trặc cơ quan sinh dục và hoạt<br /> “thằng Cốc bỗng giật nảy theo phương động ái tình như vậy. Hắn rã rời buông cho<br /> thẳng đứng. Nảy mạnh. Nảy cao. Đến nỗi Mai Trừng ra đi” [3.144]. Chưa dừng lại ở<br /> trong chớp mắt phơi lộ mọi thứ đúng theo đó, lần thứ hai trong một chuyến đi công<br /> phỏng đoán của tôi với chiếc quần bơi tụt tác hắn cũng ôm ghì lấy Mai Trừng trong<br /> xuống gần đầu gối. Nó rơi trở xuống không phòng nhưng “thình lình hắn thấy lạnh<br /> một tiếng kêu. Quằn quại. Vặn xoắn. Quẫy buốt ở chỗ ấy, như thể công cụ của hắn<br /> ùm ùm như một con cá mập mắc câu” bỗng biến thành một khối đá lạnh. Chỉ<br /> [3.23]. Cô gái mà Cốc muốn chiếm đoạt trong một thoáng chốc tê dại, dục vọng<br /> trên biển hôm ấy có tên là Mai Trừng – một thoát ra bay biến khỏi người hắn. Hắn ôm<br /> cái tên có nhiều ý nghĩa và chứa đựng nhiều chỗ đau lăn lộn co quắp trên giường vài<br /> nỗi hận thù khi cha mẹ đặt cho cô trong lúc phút thì khỏi” [3.164]. Lần này Mai Trừng<br /> sinh cô ra ở chiến trường năm xưa. Ngay từ tiết lộ cho hắn biết là “hễ có ai định làm<br /> nhỏ Mai Trừng đã nhận ra được một sức điều xấu cho em thì người ấy gặp ngay tai<br /> mạnh bí ẩn nào đó đang tồn tại trong con nạn” [3.147]. Không chỉ có hắn mà cả vợ<br /> người cô, khi cô bị những người chung hắn cũng định hãm hại Mai Trừng vì lòng<br /> quanh định hãm hại cô thì ngay lập tức họ ghen tuông ích kỉ bằng cách dùng con dao<br /> sẽ bị trừng trị bằng chính hành động họ định định rạch trên mặt cô nhưng chưa kịp làm<br /> làm tổn hại đến Mai Trừng. thì “con dao đã đập xuống nền gạch hoa<br /> Ngay từ khi mới sinh ra “con bé sinh đánh choang một cái. Mụ đàn bà nấc lên,<br /> đẹp lạ lùng. Một thứ tiên nữ bị oan trái thế ngã vật ra, tay trái ôm lấy cái tay phải đã<br /> nào đó mà bị giáng xuống làm người trần” cứng đờ như khúc củi… Mụ lăn lộn kêu<br /> <br /> 104<br /> trời” [3.149]. Mai Trừng giống như là một nhận đúng “cái mà nó định làm để trừ khử”<br /> cô gái do trời đất sinh ra để đi trừng phạt Mai Trừng ngay khi cô đang đi trên đường<br /> cõi người đầy tội lỗi này chăng? Hay là Hồ phố Sài Gòn. Thế là một đứa cháu nữa của<br /> Anh Thái đang rung lên một hồi chuông Đông ra đi với nhiều câu hỏi nghi vấn mà<br /> cảnh báo về sự tồn tại của cái ác đang có ở không có câu trả lời. Đông và Phũ đưa xác<br /> khắp nơi, ở mọi tầng lớp, mọi thế hệ trong Bóp vào Sài Gòn vì cha mẹ của Bóp ở<br /> “cõi người”. trong Sài Gòn, sau đó thì Phũ thấy Mai<br /> Quay về với câu chuyện của nhân vật Trừng ở Sài Gòn và lại nảy sinh hai chữ<br /> Tôi, đó là sau khi đưa cái chết bất ngờ của “trả thù”. Phũ định dùng chiếc xe “750<br /> Cốc ở bãi biển về thì “mấy ngày sau, tôi phân khối” để đâm vào Mai Trừng và ý<br /> đang ngồi cùng thằng Phũ trong phòng nghĩ của hắn là “coi như một vụ tai nạn va<br /> quản trị thì thằng Bóp bước vào. Nó bảo đã quệt, rồi bỏ chạy mất dạng” [3.91], nhưng<br /> tìm ra chỗ ở của cái con khốn nạn đã giết dường như cái ác không thể thắng cái thiện<br /> thằng Cốc. Nó đã nắm được quy luật đi lại được, cũng như Bóp, Phũ đã chọn lấy cách<br /> của con kia. Nó bảo trừ khử ngày hôm nay chết của mình ngay trong ý nghĩ và hành<br /> là tốt nhất” [3.49]. Lại bắt đầu một cuộc động đi trả thù. Phũ không giết chết được<br /> hận thù mới, rồi lại đi trả thù, cứ thế dường Mai Trừng như dự định mà chính anh mới<br /> như cái ác không bao giờ mất trong “cõi là người “bật ra khỏi xe cũng quay tít, đầu<br /> người” này. Cả thằng Phũ và Bóp đều cho quật vào một gốc cây vỡ toang sọ, lăn lông<br /> rằng cái chết của Cốc trên bãi biển hôm ấy lốc mấy vòng rồi nằm vắt mình trên một<br /> là do Mai Trừng làm vì thế khi về đến miệng cống để ngỏ” [3.93]. Thế là lần lượt<br /> thành phố gặp lại cô, Bóp và Phũ đã bàn từng đứa cháu của Đông ra đi mà anh<br /> cách tiếp cận nhà Mai Trừng để hãm hại không có câu trả lời, chỉ có nỗi đau không<br /> cô. Bóp “lấy ra một đôi găng tay mỏng da thể nói lên thành lời vì mọi nỗi đau đều<br /> người. Một bình xịt thuốc mê. Và một cuộn được thời gian xoa dịu. Mọi sai lầm đều có<br /> dây. Có nghĩa là nó đã chọn hình thức xử thể sữa chữa được. Chỉ trừ cái chết.<br /> lý như đã làm với những con dê. Sau đó Một câu chuyện kì lạ về ba cái chết và<br /> cuộn dây sẽ đánh lạc hướng điều tra như một cô gái có tên Mai Trừng đầy bí ẩn với<br /> một vụ treo cổ tự tử” [3.49]. Bóp làm nghề những thế lực siêu nhiên có trong cô mà<br /> đầu bếp hay ra tay giết những con dê bằng chính cô cũng là nạn nhân của những thế<br /> cách là “bóp cổ” chúng và đây cũng là cách lực đó. Có phải đây là “ác giả ác báo”<br /> Bóp chọn để đi giết Mai Trừng sau đó trong “cõi người” chăng? Trong bài viết<br /> dùng sợi dây treo cổ cô lên. Khi Bóp chọn “Cõi người rung chuông tận thế từ góc<br /> cách trả thù này cũng là đồng nghĩa với nhìn Phật giáo” tác giả Võ Anh Minh nhận<br /> việc Bóp chọn cách chết cho mình vì thế định: “Hồ Anh Thái đã gióng lên hồi<br /> khi chưa đi tìm Mai Trừng thì Bóp đã chết chuông cảnh báo với cõi người, hãy thanh<br /> trong phòng tắm với một tư thế “đang đung lọc hết hận thù, hãy bao dung và yêu<br /> đưa như một hình nộm giữa phòng tắm khá thương đồng loại, đừng để cái ác ngự trị<br /> rộng. Một sợi dây thừng siết quanh cổ nó, trong tâm hồn, bởi cái gì cũng có giá của<br /> treo vào mái nóc ở trên trần. Mặt nó bầm tụ nó, mỗi người có một cái Nghiệp của riêng<br /> máu, mắt nó trợn tròn, lưỡi nó thè lè” mình” [3.361]. Đúng là nhà văn đang<br /> [3.54]. Và sau này Phũ cũng vậy, cũng “gióng lên hồi chuông cảnh báo” về cái ác<br /> <br /> 105<br /> đang chế ngự trong “cõi người”, nhưng từ cũng sẽ rơi trở lại xuống đầu người đó”<br /> trong sâu thẳm tác phẩm vẫn gieo vào lòng [3.162].<br /> người đọc một niềm tin ở sự hướng thiện Khi tìm đến nhà Mai Trừng không gặp<br /> của con người. được cô ấy Đông “hoàn toàn tuyệt vọng.<br /> 2.2. Yếu tố tâm linh qua hành trình Tôi sẽ chết. Một cái chết oan uổng. Mai<br /> sám hối và giải thiêng lời nguyền Trừng sẽ không hề biết rằng tôi tìm đến cô<br /> Sau ba cái chết của ba đứa cháu lại đến để sám hối, để xin cô tha thứ cho tội lỗi của<br /> Đông muốn trả thù, thực ra anh đã sống ba gã trai đã chết, tha thứ cho cái ý đồ ban<br /> trong sự thù hận trước đó rồi, ngay lúc anh đầu của tôi là định giết cô bằng thuốc độc”<br /> ngồi sau lưng xe của Phũ đi giết Mai Trừng [3.164]. Thì ra khi con người đứng bên bờ<br /> thì anh đã là tòng phạm của cái ác rồi. Và vực thẳm của cái chết, họ mới càng muốn<br /> trước đó anh cũng đã thừa nhận rằng: “Tôi được sống, càng muốn hướng thiện hơn<br /> cũng muốn trả thù. Tôi cũng muốn dẹp hận bao giờ hết. Đông thốt lên rằng “không, tôi<br /> thù lại cùng một lúc” [3.67]. Khi trở ra còn muốn sống” [3.164], nhưng anh lo<br /> Bắc, Đông đã tìm đến công ty Hồng Hoang rằng “khoảng thời gian sống của tôi đang<br /> - nơi Mai Trừng đang làm việc, trước khi dần dần bị thu hẹp. Nếu không nhanh chân,<br /> đi anh lại giống như những đứa cháu của biết đâu tôi không thể đến kịp để xin được<br /> mình là định sẵn việc trả thù bằng cách sám hối” [3.184]. Anh luôn hy vọng rằng<br /> nào. Đông đã chọn cách là dùng thuốc độc dù ở đâu đi chăng nữa thì Mai Trừng với<br /> để thực hiện hành động trả thù của mình, khá năng linh cảm siêu nhiên của mình<br /> anh còn nói “thuốc độc của tôi một liều cực cũng “xin cô hãy chứng giám và ghi nhận<br /> mạnh chỉ bằng cái cúc áo có thể quật ngã tấm lòng thành và lương thiện của tôi. Ở đó<br /> tức thì một con trâu mộng” [3.139]. Nhưng không còn hận thù và độc dược nữa”<br /> khi đến công ty Hồng Hoang nghe ông [3.184]. Ở đó chỉ có lòng hướng thiện của<br /> giám đốc nói về sự bí ẩn và thần bí trong con người và ở đó Đông đang rất muốn<br /> con người Mai Trừng đã làm cho Đông sống chứ không muốn chết như số phận<br /> không còn ý nghĩ trả thù nữa mà chỉ còn lại những đứa cháu mình và anh đã quyết tâm<br /> một điều là “tôi bỗng thấy thèm sống hơn là “phải tìm cho bằng được để sám hối,<br /> bao giờ hết” [3.157]. Bởi vì anh đã hiểu ra bằng không số phận tôi sẽ bị kết liễu chỉ<br /> một điều rằng khi anh có ý đinh trừ khử trong vòng ít ngày nữa” [3.186].<br /> Mai Trừng bằng thuốc độc thì anh đã tự lựa Cuộc tìm kiếm của Đông lại tiếp tục,<br /> chọn cái chết cho chính mình mà không anh gặp Mai Trừng trên chùa Bảo Sơn, một<br /> hay biết. Và những cái chết kia không liên ngôi chùa nằm trên núi ở vùng biển Cửa<br /> quan gì đến Mai Trừng mà chính là do Lớn ở miền Trung. Tại đây anh đã làm một<br /> những con người đó phải nhận lấy cái điều hành động mà cả cuộc đời thủy thủ như<br /> ác chính họ gieo nên. Cuộc hành trình sám anh chưa bao giờ làm vì “một người thuyền<br /> hối của Đông cũng bắt đầu từ đây, anh đã trưởng không bao giờ quỳ gối. Ngay cả<br /> ném viên thuốc độc đi và “việc cùng lúc tôi trước thủy quái và bão tố đại dương.<br /> phải làm là thanh lọc cái tâm hồn tội lỗi Nhưng sám hối và cầu xin tha tội thì phải<br /> của mình. Từ giờ trở đi không được phép quỳ” [3.199]. Đúng như lời anh nói nếu ai<br /> nghĩ ác về Mai Trừng. Một điều ác người đó muốn sám hối và cầu xin sự tha tội thì<br /> ta định làm cho cô, dù chỉ trong tâm tưởng, phải “quỳ” mới thể hiện được lòng thành<br /> <br /> 106<br /> của mình và đi kèm với hành động “quỳ” ngay cả những người thân từng tham gia<br /> trước mặt Mai Trừng là lời nói sám hối của chiến đấu cùng với cha mẹ cô cũng không<br /> Đông: “tôi đến để ăn năn” [3.199]. Nhưng nhớ đường đến đó. Nhưng dường như có<br /> dường như lúc này anh cũng vỡ lẽ ra một một thế giới tâm linh huyền bí nào đó đã<br /> điều là Mai Trừng “cũng sợ anh bị chết” và dẫn đường đưa lối chỉ cho cô đường đến<br /> cô bảo rằng: “tôi cũng cần phải ăn năn. Vì nơi yên nghỉ của cha mẹ mình qua những<br /> tôi mà bao nhiêu người phải chết” [3.199]. giấc mơ rất kì lạ. Đó là “những ngày ở đây,<br /> Không phải chỉ những người muốn làm thỉnh thoảng Mai Trừng lại mơ thấy có một<br /> điều ác với cô là bị trừng trị không mà bóng người dẫn cô đi. Đi qua một con<br /> ngay cả người cô yêu cũng bị trừng trị khi đường lớn và dài. Rồi rẽ ngoặt vào một lối<br /> chạm vào người cô. Chính điều này làm đi nhỏ trong rừng. Lướt qua những bụi cây<br /> cho Mai Trừng rất đau khổ, bởi vì cô cành cây gai góc bùng nhùng. Bay trên một<br /> không thể yêu và được yêu như những cánh rừng đã dày rậm xanh lá, dù thảng<br /> người con gái bình thường khác. Nhưng nó hoặc vẫn chen lẫn những thân cây bị cháy<br /> cũng là động lực để cô quay về mảnh đất thiêu trơ trụi. Đến bên một con suối cạn thì<br /> chiến trường năm xưa, nơi cha mẹ cô yên bóng người dẫn đường biến mất” [3.218].<br /> nghỉ để xin “giải thiêng lời nguyền” mà cô Cô đã mơ thấy những hình ảnh này đến<br /> đã mang theo suốt hai mươi sáu năm qua. “lần thứ tư” trước khi cô lên đường và<br /> Ngày trước Bác Miên – người nuôi Mai đúng như trong giấc mơ khi đến nơi cô<br /> Trừng từ khi cha mẹ cô chết cũng cho cô bỗng reo lên “em đã nhận ra đường rồi”,<br /> biết ý nghĩa cái tên mà mẹ cô bảo đặt: lúc đó Đông thấy cô như người đã bị nhập<br /> “Mai Trừng – ngày mai lớn lên, nó sẽ đi đồng, cứ lao đầu về phía trước. Đi như<br /> trừng phạt, diệt trừ kẻ ác để báo thù cho người mộng du. Đi như có người cầm tay<br /> cha mẹ” [3.210]. Nó giống như một lời dẫn đi thì đúng hơn. Lúc này Mai Trừng<br /> nguyền ám vào đời cô, vì thế trong suốt hai giống như người có một luồng khí ma quái<br /> mươi sáu năm qua, cô phải lãnh sứ mệnh là nào nhập vào cô, mọi hành động của cô<br /> đi diệt trừ kẻ ác nhưng dường như “con diễn ra như có một người “cõi trên” nào đó<br /> người chưa đến nỗi phải bị trừng phạt đau đang nhập vào người để chỉ cho cô biết<br /> đớn như thế. Con người dù sao vẫn có thể nấm mồ của cha mẹ mình ở đâu giữa núi<br /> cảm hóa và cải biến được bằng con đường rừng bao la này, để giúp cô giải thiêng lời<br /> giáo dục” [3.210]. Chính vì lẽ đó mà Mai nguyền đã mang bên mình hai mươi sáu<br /> Trừng không muốn mình lãnh sứ mệnh này năm qua. Sau khi biết được rằng hai mô đất<br /> nữa, không chỉ Đông sợ hãi nếu không tìm nằm liền kề nhau đó chính là hai nấm mồ<br /> được Mai Trừng để mà sám hối, để mà ăn của cha mẹ mình thì Mai Trừng đã quỳ gối<br /> năn mà còn có cả Mai Trừng cũng muốn ăn và khấn vái rằng: “con lạy cha, con lạy mẹ,<br /> năn, cũng muốn sám hối, cũng muốn giải cha mẹ hãy giải thoát cho con khỏi sứ<br /> thiêng lời nguyền để không phải chứng mệnh đi trừng phạt cái ác. Hai mươi sáu<br /> kiến nhiều cái chết nữa. năm con phải đi trừng phạt như vậy là dài<br /> Mai Trừng cùng với Đông lên đường quá rồi” [3.227]. Và “xin cha mẹ cho con<br /> tìm về chiến trường năm xưa nơi có phần trở về làm một đứa con gái bình thường.<br /> mộ cha mẹ cô ở đó. Nhưng chiến tranh đã Con cũng muốn yêu và được yêu” [3.228].<br /> lùi xa, nơi đó bây giờ cũng khác đi nhiều, Dường như lời cầu xin của cô đã có linh<br /> <br /> 107<br /> ứng, gió rừng thổi xao xác, những ngọn cỏ biết chế ngự cái ác trong chính mình, để<br /> đung đưa qua lại, còn cô thì “bỗng đổ vật cho tâm mình luôn hướng thiện thì xã hội<br /> xuống. Lại giãy giụa trong cơn run quằn ngày càng trở nên tốt đẹp hơn bao giờ hết.<br /> quại. Một cái gì đó đang bị xé rách trong Ở đây, thông qua hành trình sám hối của<br /> người cô, bị giật ra từng mảnh, bị rút dần nhân vật Đông và hành trình tìm đường trở<br /> ra như một sợi dây mảnh và bất tận. Rồi về với chính mình của Mai Trừng, tác<br /> vút một cái, tất cả bay thoát lên khỏi người phẩm Cõi người rung chuông tận thế của<br /> cô. Mai Trừng quẫy đạp mấy cái nữa rồi lật Hồ Anh Thái như đem đến người đọc một<br /> nghiêng người. Cặp mắt lờ đờ hết hồn của thông điệp: “không phải cứ làm điều ác để<br /> cô dần dần trở lại tỉnh táo và tinh nhạy” rồi bị trừng phạt, như vậy cái ác vẫn tràn<br /> [3.228]. Mai Trừng đã hoàn toàn giải thoát đầy trong xã hội, thần chết vẫn lấy đi sinh<br /> được sứ mệnh đi diệt trừ cái ác, dù biết mạng của nhiều thân phận; để tận diệt cái<br /> rằng trong “cõi người” này cái ác vẫn đang ác, điều cốt yếu là ở tâm mỗi người cần có<br /> hiện diện ở khắp mọi nơi, nhưng diệt trừ sự phục thiện, có sự thanh lọc tâm hồn để<br /> cái ác là việc của tất cả mọi người, của toàn trở về với điều thiện, bỏ qua hận thù, như<br /> xã hội chứ không riêng gì của ai, cũng vậy tự thân cái ác sẽ không còn. Trừng<br /> không riêng gì ở Mai Trừng. Hãy để cho phạt chỉ là giải pháp. Ngộ ra lẽ phải, thực<br /> người con gái ấy có được tình yêu, có được tâm niệm thiện thì cái ác sẽ không còn, cõi<br /> hạnh phúc trong tình yêu như mọi người người sẽ bình an, đó mới là điều quan<br /> con gái khác, đó cũng chính là việc thiện trọng” [3.360].<br /> mà “cõi người” này nên làm đối với cô ấy.<br /> Mai Trừng đã được giải thoát, Đông cũng TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> được giải thoát nhưng có lẽ “cõi người” 1. Hoàng Cẩm Giang (2014), Tiểu thuyết Việt<br /> này chưa được giải thoát. Nam đầu thế kỉ XXI cấu trúc và khuynh<br /> 3. Kết luận hướng, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.<br /> Vấn đề Thiện – Ác ở đây không chỉ 2. E.M.Meletinsky, Thi pháp của huyền thoại<br /> mang dáng dấp từ những câu chuyện cổ (Người dịch - Trần Nho Thìn, Song Mộc),<br /> Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.<br /> tích xa xưa nữa, mà cái ác đã trở thành một<br /> 3. Hồ Anh Thái (2013), Cõi người rung chuông<br /> thế lực tìm ẩn có ở khắp nơi, đang làm ngả<br /> tận thế (tác phẩm và dư luận), Nxb Trẻ.<br /> nghiêng cõi người đương đại. Cái ác không<br /> 4. Bùi Việt Thắng (2009), Tiểu thuyết đương đại<br /> chỉ có trong chiến tranh, trong quá khứ mà (Tiểu luận - phê bình văn học), Nxb Văn hóa<br /> nó còn hiện diện khắp nơi ở hiện tại. Vì thế thông tin.<br /> làm sao để cái ác lùi xa vĩnh viễn thì không 5. Bùi Thanh Truyền (2014), Yếu tố kì ảo trong<br /> ai có thể làm được, nhưng nếu con người văn xuôi đương đại Việt Nam, Nxb Văn học.<br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 14/10/2016 Biên tập xong: 15/01/2017 Duyệt đăng: 20/01/2017<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 108<br />