Ảnh hưởng của các loại thức ăn khác nhau lên tốc độ sinh trưởng và tỉ lệ sống của cá bống bớp (Bostrichthys sinensis Lacepede, 1881) giai đoạn 5 - 6 cm tại Đồ Sơn - Hải Phòng

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 2/2014<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC LOẠI THỨC ĂN KHÁC NHAU<br /> LÊN TỐC ĐỘ SINH TRƯỞNG VÀ TỶ LỆ SỐNG CỦA CÁ BỐNG BỚP<br /> (Bostrichthys sinensis Lacepede, 1881) GIAI ĐOẠN 5 - 6 cm<br /> TẠI ĐỒ SƠN, HẢI PHÒNG<br /> EFFECT OF DIFFERENT ARTIFICIAL FEED ON GROWTH AND SURVIVAL RATE<br /> OF BLACK SLEEPER (Bostrichthys sinensis Lacepede, 1881) 5 - 6 cm<br /> AT DO SON, HAI PHONG PROVINCE<br /> Hà Tân1, Phạm Quốc Hùng2<br /> Ngày nhận bài: 16/8/2013; Ngày phản biện thông qua: 14/9/2013; Ngày duyệt đăng: 02/6/2014<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Thức ăn là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định đến tăng trưởng và tỷ lệ sống của cá trong suốt quá<br /> trình ương nuôi. Thí nghiệm nhằm đánh giá ảnh hưởng của 3 loại thức ăn khác nhau (CP T503, Cargill Aquaxcel-7424 và<br /> VHS: Viện Hải sản) đến tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của cá bống bớp Bostrichthys sinensis giai đoạn giống 5 - 6 cm.<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy khi sử dụng thức ăn CP T503 cá đạt tốc độ sinh trưởng cao nhất (SGRL: 1,19 ± 0,02 %/ngày<br /> và SGRW: 2,42 ± 0,03%/ngày) và sai khác có ý nghĩa với cá sử dụng thức ăn Cargill (P < 0,05), tuy nhiên không có sự sai<br /> khác với thức ăn của Viện Hải sản. Nhìn chung, việc sử dụng các loại thức ăn khác nhau trong quá trình ương nuôi không<br /> ảnh hưởng đến tỷ lệ sống của cá (79 - 82%) (P > 0,05). Nghiên cứu trên có thể nhận thấy việc sử dụng thức ăn CP là tốt<br /> nhất cho cá bống bớp sinh trưởng, giúp nâng cao chất lượng con giống đáp ứng nhu cầu của thị trường.<br /> Từ khóa: tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ sống, cá bống bớp, Bostrichthys sinensis<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Feed is one of the most important factors deciding to growth and survival rate of fish in reared process. The objective<br /> of this study was to evaluate effective of 3 commercial feeds (CP T503, Cargill Aquaxcel-7424 and VHS: Institute marine<br /> fishery) for growth and survival rate of black sleeper Bostrichthys sinensis. The results showed that fish fed CP which<br /> reached the highest specific growth rates (SGRL: 1,19 ± 0,02%/day and SGRW: 2,42 ± 0,03%/day) and had significant<br /> difference with Cargill feed (P < 0,05) but no significant difference with VHS feed (P > 0,05). Similarly, different feeds did<br /> not have significant differences effects on survival rate of the fish ranging from 79 to 82% among treatments (P > 0,05).<br /> From this study, it can be suggested the CP feed is the most optimal for growth and survival rate of black sleeper and helped<br /> enhance seed quality to meet demand of market.<br /> Keywords: growth rate, survival rate, black sleeper, Bostrichthys sinensis<br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Hải Phòng là một trong những tỉnh có tiềm năng<br /> và lợi thế phát triển nuôi trồng thủy sản ở cả ba vùng<br /> nước ngọt, mặn, lợ, đặc biệt là khu vực nước lợ.<br /> Năm 2011, diện tích nuôi tôm nước lợ của Tỉnh đạt<br /> trên 3000 ha. Tuy nhiên diện tích này đang dần bị<br /> thu hẹp do nhiều nguyên nhân như quy hoạch nuôi<br /> trồng thủy sản thường xuyên bị phá vỡ do tác động<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> của phát triển kinh tế - xã hội, cơ sở hạ tầng chưa<br /> đồng bộ, môi trường ô nhiễm, dịch bệnh thường<br /> xuyên xảy ra… do đó việc đa dạng hóa đối tượng<br /> nuôi, đưa các đối tượng nuôi mới có khả năng thích<br /> nghi cao với môi trường, phù hợp với khu vực nước<br /> lợ đang ngày trở nên cấp thiết.<br /> Cá bống bớp là loài được nuôi ở nước lợ, có khả<br /> năng thích nghi tốt với môi trường, thịt thơm ngon,<br /> <br /> Hà Tân: Cao học Nuôi trồng thủy sản 2010 – Trường Đại học Nha Trang<br /> TS. Phạm Quốc Hùng: Viện Nuôi trồng thủy sản – Trường Đại học Nha Trang<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 151<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> bổ dưỡng, có giá trị kinh tế cao, thị trường tiêu thụ<br /> rộng không chỉ trong nước mà còn xuất khẩu sang<br /> các nước khác [2]. Do lợi nhuận mà chúng đem lại<br /> khá cao nên nguồn lợi cá ngoài tự nhiên đang bị<br /> khai thác triệt để. Trước đây quy mô sản xuất còn<br /> nhỏ lẻ, con giống chủ yếu là thu gom ngoài tự nhiên,<br /> kích cỡ trung bình từ 5 - 6 cm nên nguồn giống luôn<br /> thụ động [4]. Ngoài ra, cá bống bớp còn là một loài<br /> thủy sản quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng ở Việt<br /> Nam [1]. Từ năm 1998 - 2002, Trần Văn Đan [3], [4]<br /> đã hoàn thiện quy trình sản xuất giống cá bống bớp<br /> và đưa vào ứng dụng thực tiễn. Hải Phòng là một<br /> trong số những tỉnh thành đầu tiên tiếp nhận, đưa<br /> cá bống bớp vào sản xuất giống đại trà và chuyển<br /> giao cho các tỉnh lân cận. Nghề nuôi cá bống bớp<br /> đã dần được hình thành và từng bước chuyển dịch<br /> theo hướng chuyên nuôi đơn. Năm 2003, Viện<br /> Nghiên cứu Hải sản đã nghiên cứu thành công cho<br /> sinh sản nhân tạo cá bống bớp và chuyển giao công<br /> nghệ này đến nhiều nơi, tạo ra nguồn con giống<br /> đảm bảo chất lượng, chủ động trong việc triển khai<br /> mô hình nuôi thâm canh cá bống bớp trên diện rộng.<br /> Tuy nhiên, cá bống bớp là đối tượng ăn tạp nghiêng<br /> về động vật, thức ăn chủ yếu được sử dụng là tép<br /> moi tươi, vẫn chưa có thức ăn công nghiệp phù hợp<br /> để thay thế cho nguồn thức ăn truyền thống đang<br /> được sử dụng. Hiện nay, người nuôi chủ yếu dựa<br /> theo kinh nghiệm truyền thống chưa phổ biến rộng<br /> rãi vi yếu tố phân bố địa lý, gặp khó khăn về nguồn<br /> thức ăn, chất lượng môi trường nước không ổn định<br /> [2]. Việc sử dụng nguồn thức ăn tự nhiên dẫn đến<br /> năng suất nuôi thấp (1,5 - 2 tấn/ha), thức ăn thừa<br /> dễ gây ô nhiễm môi trường và dịch bệnh cho cá<br /> nuôi. Xu hướng tiếp cận hiện nay là chuyển sang<br /> sử dụng thức ăn công nghiệp để hạ giá thành, giảm<br /> thiểu ô nhiễm môi trường và gia tăng hiệu quả sản<br /> xuất trên một đơn vị diện tích nuôi. Chính vì thế việc<br /> nghiên cứu ảnh hưởng của một số loại thức ăn công<br /> nghiệp lên sinh trưởng và tỷ lệ sống của cá bồng<br /> bớp (Bostrichthys sinensis Lacepede, 1881) giai<br /> đoạn 5 - 6 cm tại Đồ Sơn - Hải Phòng là rất cần thiết,<br /> nhằm góp phần cải thiện và nâng cao tỷ lệ sống của<br /> cá ở giai đoạn giống cung cấp nhu cầu con giống<br /> của thị trường.<br /> II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Địa điểm, thời gian và đối tượng nghiên cứu<br /> Nghiên cứu được thực hiện tại Trại sản xuất<br /> Giống thủy sản Bàng La, Đồ Sơn, Hải Phòng từ<br /> tháng 03 - 08/2012 trên đối tượng nghiên cứu là cá<br /> bống bớp giai đoạn giống 5 - 6 cm.<br /> <br /> 152 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Số 2/2014<br /> Nguồn cá giống: Cá bống bớp được mua từ<br /> một trại sản xuất gần đó và được thuần dưỡng cho<br /> ăn bằng thức ăn công nghiệp trước khi đưa vào<br /> thí nghiệm. Cá có kích cỡ 5 - 6 cm, đồng đều, có<br /> màu sắc tự nhiên, khỏe mạnh, không có dấu hiệu<br /> bệnh lý.<br /> 2. Bố trí thí nghiệm<br /> Thí nghiệm tiến hành bố trí trong 9 giai (2x1x0,7<br /> m/giai), các giai được bố trí trong ao nuôi với diện<br /> tích 2500 m2/ao. Mật độ nuôi 12 con/m2. Mỗi thí<br /> nghiệm được lặp lại 3 lần. Đảm bảo các yếu tố<br /> môi trường nước có độ mặn 14 - 15‰, nhiệt độ<br /> nước phù hợp 22 - 300C, hàm lượng oxy hòa tan<br /> 4,5 - 6 mg/l.<br /> Thức ăn được sử dụng là 3 loại thức ăn khác<br /> nhau CP (T503), Cargill Aquaxcel-7424 và thức ăn<br /> của Viện Hải sản (VHS) với thành phần dinh dưỡng<br /> như trong bảng 1.<br /> Bảng 1. Thành phần dinh dưỡng của 3 loại<br /> thức ăn được sử dụng thí nghiệm<br /> Tên thức ăn<br /> <br /> Protein<br /> (%)<br /> <br /> Lipid<br /> (%)<br /> <br /> Độ ẩm<br /> (%)<br /> <br /> Tro<br /> (%)<br /> <br /> CP (T503)<br /> <br /> 40<br /> <br /> 4<br /> <br /> 10<br /> <br /> 12<br /> <br /> Cargill Aquaxcel-7424<br /> <br /> 40<br /> <br /> 8<br /> <br /> 11<br /> <br /> 8,5<br /> <br /> VHS<br /> <br /> 40<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> 11,5<br /> <br /> Cá thí nghiệm được thả vào giai vào lúc sáng<br /> sớm và được tắm nước ngọt 10 phút để loại bớt<br /> mầm bệnh từ bể thuần dưỡng.<br /> Chế độ và phương pháp cho ăn: Cá được cho<br /> ăn theo tỷ lệ 5 - 7% khối lượng thân, cho ăn ngày<br /> 2 lần vào lúc sáng sớm và chiều tối. Thức ăn được<br /> rải đều khắp giai, sử dụng sàng ăn để kiểm tra thức<br /> ăn. Sàng được đặt ở 4 góc giai, trước mỗi lần cho<br /> ăn tiến hành kiểm tra sàng ăn để có sự điều chỉnh<br /> lượng thức ăn cho phù hợp.<br /> Hàng ngày theo dõi hoạt động của cá và kiểm tra<br /> các yếu tố môi trường: pH, nhiệt độ, oxy 2 lần/ngày<br /> vào 6 và 14 giờ. Kiểm tra độ mặn định kỳ 10 ngày/lần<br /> và sau khi có mưa. Thay nước theo định kỳ theo<br /> thủy triều, thay 20 - 40% lượng nước trong ao cho<br /> mỗi lần thay.<br /> 3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu<br /> Các mẫu cá được phân tích theo phương pháp<br /> của Dogiel (1993). Chiều dài và khối lượng của cá<br /> được xác định 15 ngày/lần, mỗi lần tiến hành đo<br /> 30 mẫu.<br /> - Tốc độ sinh trưởng đặc trưng về chiều dài<br /> (SGRL)<br /> <br /> SGRL (%/ngày) =<br /> <br /> Ln(L2) – Ln(L1)<br /> t2 – t1<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> - Tốc độ sinh trưởng đặc trưng về khối lượng<br /> (SGRW)<br /> <br /> SGR (%/ngày) =<br /> - Tỷ lệ sống (%)<br /> <br /> TLS (%/) =<br /> <br /> Ln(W2) – Ln(W1)<br /> t2 – t1<br /> X<br /> Y<br /> <br /> x 100<br /> <br /> Trong đó:<br /> - X: Số lượng cá tại thời điểm kết thúc thí nghiệm;<br /> - Y: Số lượng cá thả ban đầu.<br /> 3. Phương pháp xử lý số liệu<br /> Các số liệu sau khi thu thập được phân tích bằng<br /> phép phân tích phương sai một yếu tố (ANOVA)<br /> trên phần mềm SPSS 16.0. Sử dụng phép kiểm<br /> định thống kê Ducan để xác định sự khác biệt<br /> có ý nghĩa thống kê với mức ý nghĩa P 0,05).<br /> Tốc độ sinh trưởng đặc trưng về khối lượng (SGRW)<br /> <br /> Hình 2. Ảnh hưởng của 3 loại thức ăn công nghiệp lên SGRW (%/ngày)<br /> <br /> CP: CP T 503; VHS: Viện Hải sản; CG: Cargill Aquaxcel-7424<br /> Các ký tự a, b, c khác nhau trên các cột thể hiện sự khác biệt thống kê (P < 0,05)<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 153<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 2/2014<br /> <br /> Qua hình 2 ta thấy thức ăn có ảnh hưởng lớn đến tốc độ sinh trưởng đặc trưng về khối lượng của cá bống<br /> bớp. Cá được cho ăn thức ăn CP có tốc độ tăng trưởng đặc trưng về khối lượng cao nhất (2,42 ± 0,03%/ngày)<br /> và sai khác với thức ăn CG (2,24 ± 0,03%/ngày) (P < 0,05). Không có sự sai khác có ý nghĩa thống kê giữa<br /> tốc độ tăng trưởng đặc trưng về khối lượng giữa cá được cho ăn thức ăn CP và VHS (2,37 ± 0,05%/ngày)<br /> (P > 0,05).<br /> 3. Ảnh hưởng của thức ăn đến tỷ lệ sống của cá bống bớp<br /> <br /> Hình 3. Ảnh hưởng của thức ăn đến tỷ lệ sống của cá bống bớp<br /> <br /> CP: CP T 503; VHS: Viện Hải sản; CG: Cargill Aquaxcel-7424<br /> Ký tự a trên các cột thể hiện không có sự sai khác có ý nghĩa thống kê (P > 0,05)<br /> <br /> Sau 60 ngày nuôi, ta thấy tỷ lệ sống của cá<br /> bống bớp không bị ảnh hưởng bởi các loại thức ăn<br /> khác nhau. Tỷ lệ sống của cá đạt cao nhất khi sử<br /> dụng thức ăn CP (82 ± 3,79%), tiếp đến là thức ăn<br /> VHS (80 ± 2,89%) và thấp nhất đối với cá sử dụng<br /> thức ăn CG (79 ± 2,65%). Không có sự khác biệt<br /> về tỷ lệ sống của cá khi sử dụng 3 loại thức ăn trên<br /> (P > 0,05).<br /> Theo Ngô Văn Mạnh [6] nghiên cứu ảnh<br /> hưởng của một số loại thức ăn đến sinh trưởng<br /> và tỷ lệ sống của cá chẽm (Lates calcarifer Bloch<br /> 1790) cho thấy cá chẽm giống kích thước từ<br /> 5,2 - 6 cm được cho ăn thức ăn INVE có tốc độ<br /> tăng trưởng đặc trưng cao và sai khác có ý nghĩa<br /> so với cá ăn thức ăn Grobest (13,6%/ngày và<br /> 12,5%/ngày) (P < 0,05).<br /> Sau 45 ngày nuôi, tốc độ tăng trưởng đặc trưng<br /> về chiều dài và khối lượng của cá chim vây vàng<br /> (Trachinotus blochii) giống giai đoạn 4 - 6 cm khi<br /> sử dụng 3 loại thức ăn công nghiệp INVE, UP (thức<br /> ăn của Công ty Uni - President và NTU (thức ăn do<br /> Trường Đại học Nha Trang sản xuất) là khác nhau.<br /> Trong đó. Cá được cho ăn thức ăn INVE cho tốc độ<br /> tăng trưởng đặc trưng về chiều dài và khối lượng cao<br /> nhất (SGRL: 1,50%/ngày và SGRw: 3,759%/ngày)<br /> và sai khác có ý nghĩa với 2 loại thức ăn trên. Cá<br /> sử dụng thức ăn của UP cho tốc độ tăng trưởng<br /> đặc trưng thấp nhất (SGRL: 1,26%/ngày và SGRw:<br /> <br /> 154 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> 3,061%/ngày). Tỷ lệ sống của cá chim vây vàng<br /> giống cao nhất khi sử dụng thức ăn INVE (99%) và<br /> thấp nhất khi cho ăn thức ăn UP (89,33%) [7].<br /> Qua đó ta thấy rằng có thể sử dụng thức ăn<br /> công nghiệp cho ương nuôi cá giống, tuy nhiên cần<br /> chú ý đến hàm lượng protein, lipid, vitamin… của<br /> thức ăn cần đảm bảo phù hợp cho sự sinh trưởng<br /> và phát triển từng giai đoạn của cá nhằm đạt được<br /> kết quả tốt nhất. Ngoài ra, chế độ cho ăn hàng ngày<br /> và mật độ nuôi cũng ảnh hưởng lớn đến tốc độ tăng<br /> trưởng của cá, cá chim vây vàng cỡ cá 3 – 4 cm<br /> ương bằng giai trong ao đất với các chế độ cho ăn<br /> 2,4,6 lần/ngày cho kết quả là tăng trưởng về chiều<br /> cao khi cho ăn hai lần/ngày nhưng hệ số phân đàn<br /> lại cao nhất, kết quả khuyến cáo là nên cho cá ăn<br /> 2 - 4 lần/ ngày trong giai đoạn này để đảm bảo tốc<br /> độ sinh trưởng, tỉ lệ sống và hệ số phân đàn. Và khi<br /> nghiên cứu tác động đồng thời của hai yếu tố thức ăn<br /> (INVE và UP) và khẩu phần cho ăn là 4,6,8,10 % BW<br /> lên sinh trưởng, tỉ lệ sống, mức độ phân đàn của cá<br /> chim vây vàng cỡ giống 2 – 3 cm [5].<br /> IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ<br /> 1. Kết luận<br /> Các yếu tố môi trường trong quá trình nuôi<br /> được duy trì nằm trong khoảng thích hợp cho cá<br /> tăng trưởng và phát triển: nhiệt độ (23 - 300C),<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> hàm lượng oxy hòa tan dao động từ 4,24 - 6,25 mg/l;<br /> độ mặn (14‰), pH trong ao nuôi (7,2 - 7,8).<br /> Thức ăn có ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng<br /> đặc trưng về chiều dài và khối lượng của cá bống<br /> bớp. Trong đó, cá được cho ăn thức ăn CP có tốc độ<br /> sinh trưởng đặc trưng cao nhất (SGRL: 1,19±0,02<br /> %/ngày và SGRW: 2,42 ± 0,03%/ngày). Tuy nhiên<br /> không có sự sai khác về mặt thống kê với thức ăn<br /> VHS (SGRL: 1,17 ± 0,01 %/ngày, SGRW: 2,37 ±<br /> 0,05%/ngày và tỷ lệ sống: 80 ± 2,89%). Tốc độ sinh<br /> trưởng đặc trưng của cá bống bớp thấp nhất khi sử<br /> dụng thức ăn Cargill Aquaxcel-7424 (SGRL: 1,14 ±<br /> 0,01%/ngày và SGRW: 2,24 ± 0,03%/ngày).<br /> <br /> Số 2/2014<br /> Tỷ lệ sống của cá cao nhất khi sử dụng thức ăn<br /> CP T503 (82%) và thấp nhất đối với thức ăn Cargill<br /> Aquaxcel 7424 (79%).<br /> 2. Kiến nghị<br /> Cần tiếp tục nghiên cứu ảnh hưởng đồng thời<br /> của hàm lượng lipid và protein trong thức ăn, các<br /> axit béo thiết yếu và vitamin lên sinh trưởng, hệ số<br /> chuyển đổi thức ăn và tỷ lệ sống của cá bống bớp<br /> cũng như hiệu quả sử dụng thức ăn, thành phần<br /> sinh hóa... trên đối tượng này.<br /> Bên cạnh đó, có thể nghiên cứu thêm về ảnh<br /> hưởng của thức ăn và mật độ nuôi lên tốc độ sinh<br /> trưởng, hiệu quả sử dụng thức ăn và tỷ lệ sống của<br /> cá bống bớp.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Tiếng Việt<br /> 1.<br /> <br /> Sách đỏ Việt Nam, 2007. Phần I. Động vật. NXB Khoa học tự nhiên và Công nghệ: 364-366.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Trần Văn Đan, 1998. Một số đặc điểm sinh học của cá bống bớp (Bostrichthys sinensis Lacepede, 1801) ở Hải Phòng. Tuyển<br /> tập các công trình nghiên cứu nghề cá biến, tập 1. NXB Nông nghiệp: 359.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Trần Văn Đan và Từ Minh Hà, 1998. Kết quả bước đầu tìm hiểu khả năng sử dụng thức ăn tổng hợp của cá bống bớp<br /> (Bostrichthys sinensis Lacepede, 1801). Tuyển tập báo cáo khoa học tại Hội thảo khoa học toàn quốc về Nuôi trồng thủy sản,<br /> ngày 29-30/ 9/ 1998: 260-262.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Trần Văn Đan, 2002. Nghiên cứu cơ sở khoa học cho sản xuất giống và nuôi cá bống bớp (Bostrichthys sinensis Lacepede,<br /> 1801) ở ven biển miền Bắc Việt Nam. Luận án Tiến sỹ chuyên ngành Thủy sinh vật. Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Thân Thị Hằng, 2011. Ảnh hưởng của mật độ nuôi, loại thức ăn khẩu phần và chế độ cho ăn lên sinh trưởng và tỉ lệ sống của<br /> cá chim vây vàng. Luận văn Thạc sĩ Kỹ thuật. Trường Đại học Nha Trang, 49.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Ngô Văn Mạnh, 2008. Ảnh hưởng của mật độ nuôi, cỡ cá thả, loại thức ăn và chế độ cho ăn lên cá chẽm (Lates calcarier<br /> Bloch, 1790) giống ương trong ao bằng mương nổi. Kỷ yếu Hội nghị khoa học trẻ toàn quốc về Nuôi trồng thủy sản, 12/2008.<br /> Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I, 84.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> Dương Thị Thúy Quỳnh, 2013. Tìm hiểu quy trình sản xuất và đánh giá chất lượng thức ăn công nghiệp dạng viên cho cá chim<br /> vây vàng Trachinotus blochii. Luận văn Tốt nghiệp. Trường Đại học Nha Trang, 48.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Zar JH., 1999. Biostatistical Analysis. Upper Saddle River. Prentice Hall, New Jersey. 4th Edition. Cap 12: 231-272.<br /> <br /> Tiếng Anh<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 155<br /> <br />