Ảnh hưởng của một số kiểu thảm thực vật đến một số tính chất lý, hóa học cơ bản của đất ở xã Tân Phượng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái

Trần Thế Hồng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 107(07): 109 - 113<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ KIỂU THẢM THỰC VẬT ĐẾN MỘT SỐ<br /> TÍNH CHẤT LÝ, HÓA HỌC CƠ BẢN CỦA ĐẤT Ở XÃ TÂN PHƯỢNG,<br /> HUYỆN LỤC YÊN, TỈNH YÊN BÁI<br /> Trần Thế Hồng1, Lương Thị Thanh Huyền1<br /> Lê Ngọc Công2*, Nguyễn Thị Thu Hà2<br /> 2<br /> <br /> 1<br /> Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Yên Bái<br /> Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài báo trình bày những kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của thảm thực vật rừng đến một số tính<br /> chất hoá học của đất ở xã Tân Phượng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái. Trong bốn quần xã nghiên<br /> cứu đã thống kê được 202 loài thuộc 61 họ, 159 chi. Trong đó quần xã rừng phục hồi tự nhiên sau<br /> khai thác kiệt (RPH KTK) 42 tuổi có số họ và số loài cao nhất với 112 loài thuộc 44 họ; Tiếp theo<br /> là rừng phục hồi tự nhiên sau nương rẫy (RPH SNR) 27 tuổi có 39 họ, 94 loài; rừng trồng Mỡ<br /> (RMO) 19 tuổi có 37 họ 75 loài; Rừng trồng keo tai tượng (RKE)10 tuổi có 25 họ, 48 loài; Thảm<br /> thực vật rừng có ảnh hưởng rõ rệt đến một số tính chất lý, hóa học của đất theo chiều hướng khi<br /> độ che phủ rừng tăng, thành phần loài phong phú, cấu trúc tầng tán phức tạp, có vai trò làm giảm<br /> độ chua của đất, làm tăng lượng đạm, mùn, lân và kali dễ tiêu, hàm lượng Ca2+ và Mg2+ trao đổi<br /> trong đất.<br /> Từ khoá: Thảm thực vật rừng, Tính chất hoá học đất, Độ che phủ.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Lục Yên là huyện miền núi của tỉnh Yên Bái<br /> có diện tích tự nhiên là 80.870 ha, dân số trên<br /> 102.000 người, với hơn 10 dân tộc anh em<br /> sinh sống, tỷ lệ người dân tộc thiểu số chiếm<br /> 81,2%. Trong những năm trước đây do trình<br /> độ và tập quán canh tác lạc hậu, đốt rừng làm<br /> rẫy của đồng bào dân tộc thiểu số nên diện<br /> tích rừng bị suy giảm nhanh chóng, kèm theo<br /> đó là hiện tượng xói mòn thoái hóa đất. Từ<br /> năm 1991 đến nay nhờ có nhiều dự án phát<br /> triển rừng, như chương trình 327 (1993), dự<br /> án 661… của Chính phủ nên độ che phủ rừng<br /> ở Lục Yên đã tăng lên đáng kể. Toàn huyện<br /> hiện có 32.089ha rừng tự nhiên (chiếm 39,6%<br /> tổng diện tích tự nhiên), đất có rừng trồng là<br /> 20.614ha (chiếm 25,4%) đất không có rừng là<br /> 6.072ha (chiếm 7,5%)[4]. Để tìm hiểu vai trò<br /> của thảm thực vật đối với việc nâng cao độ<br /> phì, bảo vệ môi trường đất, trong bài báo này<br /> chúng tôi trình bày kết quả nghiên cứu một số<br /> tính chất hóa học của đất dưới các thảm thực<br /> vật rừng ở xã Tân Phượng, huyện Lục Yên,<br /> tỉnh Yên Bái.<br /> *<br /> <br /> Tel:0915462404<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Đối tượng: là các quần xã rừng phục hồi tự<br /> nhiên sau khai thác kiệt (KTK) 42 tuổi, rừng<br /> phục hồi tự nhiên sau nương rẫy (SNR) 27<br /> tuổi, rừng trồng Mỡ (RMO) 19 tuổi, rừng<br /> trồng Keo tai tượng (RKE) 10 tuổi và một số<br /> tính chất lý, hóa học của đất dưới các thảm<br /> rừng nói trên.<br /> Phương pháp: - Phương pháp tuyến điều tra<br /> (TĐT) và ô tiêu chuẩn. Trong mỗi quần xã lập<br /> các tuyến đi theo hướng vuông góc với đường<br /> đồng mức, các tuyến sau song song với tuyến<br /> đầu, chiều rộng của tuyến điều tra là 4m,<br /> khoảng cách giữa các tuyến từ 50-100m tùy<br /> theo địa hình cụ thể của quần xã. Trên tuyến<br /> điều tra bố trí các ô tiêu chuẩn (OTC), mỗi<br /> OTC có kích thước 20x20m và được bố trí<br /> đồng đều theo các vị trí địa hình. Trên TĐT<br /> thống kê tất cả các loài thực vật. Trong mỗi<br /> OTC lập 5 ô dạng bản, mỗi ô có kích thước<br /> 5x5m và được bố trí ở các góc và chỗ giao<br /> nhau của hai đường chéo. Trong OTC tiến<br /> hành đo chiều cao (Hvn) các loài cây gỗ và<br /> cây bụi. Xác định tên loài thực vật theo<br /> Nguyễn Tiến Bân và cs, 2003-2005[1]. Phân<br /> tích tính chất hóa học đất theo các phương<br /> 109<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Trần Thế Hồng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> pháp chuyên ngành. Đánh giá mức độ xói<br /> mòn đất theo Viện Điều tra và Quy hoạch<br /> rừng (1995) [5].<br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> * Đặc điểm cấu trúc thảm thực vật<br /> - Thành phần loài: Trong các quần xã nghiên<br /> cứu đã thống kê được 202 loài thuộc 61 họ,<br /> 159 chi. Trong đó quần xã RPH KTK 42 tuổi<br /> có số họ và số loài cao nhất với 112 loài thuộc<br /> 44 họ; Tiếp theo là RPH SNR 27 tuổi có 39<br /> họ, 94 loài; RMO 19 tuổi có 37 họ 75 loài;<br /> RKE 10 tuổi có 25 họ, 48 loài. Kết quả được<br /> trình bày ở bảng 1.<br /> - Thành phần dạng sống: Trong các quần xã<br /> nghiên cứu có 202 loài được phân chia thành<br /> 4 dạng sống chính: thân gỗ 105 loài (52%),<br /> thân bụi 41 loài (20,3%), thân thảo 41 loài<br /> (20,3%) và thân leo 15 loài (7,4%).<br /> Dạng thân gỗ chiếm ưu thế ở RPH KTK 42<br /> tuổi (67% tổng số loài) và RPH SNR 27 tuổi<br /> chiếm 61,7%, các quần xã còn lại dạng thân<br /> gỗ giảm nhiều vì đây là các quần xã rừng<br /> trồng. Quần xã RMO 19 tuổi dạng thân gỗ<br /> chiếm 32,1%, RKE 10 tuổi là 25%.<br /> Dạng sống thân bụi có tỷ lệ thấp ở RPH KTK<br /> 42 tuổi (8,9% tổng số loài), sau đó đến RPH<br /> SNR 27 tuổi (11,7%), cao nhất ở RMO 19<br /> tuổi (37,3%) và RKE 10 tuổi (39,6%).<br /> Nguyên nhân do ở RPH thời gian phục hồi<br /> còn ngắn nên cấu trúc rừng chưa ổn định, ở<br /> RMO và RKE trồng thuần loài do đó số loài<br /> thuộc dạng sống thân gỗ ít nhưng số loài<br /> thuộc dạng sống thân bụi lại chiếm ưu thế.<br /> <br /> 107(07): 109 - 113<br /> <br /> Dạng sống thân thảo thấp nhất ở RPH KTK<br /> (14,3%) do RPH KTK có độ che phủ cao 95 –<br /> 100%. Tiếp đến là RPH SNR (17%), RMO<br /> (25,3%), cao nhất là RKE (35,4%) do RKE có<br /> độ che phủ thấp 75 – 80% nên các loài thân<br /> thảo ở đây chủ yếu là cây ưa sáng hạn sinh.<br /> Dạng sống thân leo có tỷ lệ thấp nhất trong 4<br /> dạng sống.<br /> - Cấu trúc phân tầng của các quần xã: Sự<br /> phân tầng của quần xã là do sự phân bố không<br /> đều các nhân tố ngoại cảnh, nên đã tạo điều<br /> kiện cho các loài tăng thêm khả năng sử dụng<br /> các nguồn sống trong quần xã (ánh sáng, dinh<br /> dưỡng) và làm giảm sự cạnh tranh giữa chúng<br /> với nhau. Kết quả bảng 1 cho thấy các quần<br /> xã RPH KTK (42 tuổi) và RPH SNR (27 tuổi)<br /> có cấu trúc 4 tầng. Các tầng cơ bản đều có<br /> thành phần loài và dạng sống phức tạp, mật<br /> độ cá thể các loài lớn, độ che phủ lớn. RMO<br /> 19 tuổi tuy cũng có 4 tầng nhưng thành phần<br /> loài kém đa dạng hơn so với các quần xã RPH<br /> tự nhiên, quần xã RKE 10 tuổi có cấu trúc<br /> đơn giản, chỉ có 3 tầng.<br /> - Độ che phủ của các quần xã: Tại các quần<br /> xã RPH KTK 42 tuổi và RPH SNR 27 tuổi có<br /> độ che phủ cao từ 90-100%, RMO 19 tuổi và<br /> RKE 10 tuổi độ che phủ thấp hơn từ 75 –<br /> 85%. Độ che phủ của thảm thực vật có ý<br /> nghĩa lớn trong việc bảo vệ đất, chống xói<br /> mòn rửa trôi các chất dinh dưỡng trong đất,<br /> nâng cao độ phì giúp cho cây rừng sinh<br /> trưởng và phát triển tốt.<br /> <br /> Bảng 1: Đặc điểm cấu trúc thảm thực vật tại KVNC<br /> Dạng sống<br /> Điểm<br /> nghiên cứu<br /> RPH KTK<br /> 42 tuổi<br /> RPH SNR<br /> 27 tuổi<br /> RMO 19<br /> tuổi<br /> RKE 10<br /> tuổi<br /> <br /> Số<br /> loài<br /> <br /> Số<br /> họ<br /> <br /> Thân gỗ<br /> <br /> Thân bụi<br /> <br /> Thân thảo<br /> <br /> Thân leo<br /> <br /> Số<br /> loài<br /> <br /> %<br /> <br /> Số<br /> loài<br /> <br /> %<br /> <br /> Số<br /> loài<br /> <br /> %<br /> <br /> Số<br /> loài<br /> <br /> %<br /> <br /> Số<br /> tầng<br /> <br /> Độ che<br /> phủ<br /> (%)<br /> <br /> 112<br /> <br /> 44<br /> <br /> 75<br /> <br /> 67,0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 8,9<br /> <br /> 16<br /> <br /> 14,3<br /> <br /> 11<br /> <br /> 9,8<br /> <br /> 4<br /> <br /> 95-100<br /> <br /> 94<br /> <br /> 39<br /> <br /> 58<br /> <br /> 61,7<br /> <br /> 11<br /> <br /> 11,7<br /> <br /> 16<br /> <br /> 17,0<br /> <br /> 9<br /> <br /> 9,6<br /> <br /> 4<br /> <br /> 90-95<br /> <br /> 75<br /> <br /> 37<br /> <br /> 24<br /> <br /> 32,1<br /> <br /> 28<br /> <br /> 37,3<br /> <br /> 19<br /> <br /> 25,3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5,3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 80-85<br /> <br /> 48<br /> <br /> 25<br /> <br /> 12<br /> <br /> 25,0<br /> <br /> 19<br /> <br /> 39,6<br /> <br /> 17<br /> <br /> 35,4<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,0<br /> <br /> 3<br /> <br /> 75-80<br /> <br /> 110<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Trần Thế Hồng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 107(07): 109 - 113<br /> <br /> Bảng 2: Một số tính chất lý học của đất trong các quần xã nghiên cứu<br /> Quần xã<br /> <br /> Độ che<br /> phủ (%)<br /> <br /> RPH KTK<br /> 42 tuổi<br /> <br /> 95 - 100<br /> <br /> RPH SNR<br /> 27 tuổi<br /> <br /> 90 - 95<br /> <br /> RMO 19 tuổi<br /> <br /> 80 - 85<br /> <br /> RKE 10 tuổi<br /> <br /> 75 - 80<br /> <br /> Độ sâu lấy mẫu<br /> 0(cm)<br /> - 10<br /> 10 - 20<br /> 20 - 30<br /> 0 - 10<br /> 10 - 20<br /> 20 - 30<br /> 0 - 10<br /> 10 - 20<br /> 20 - 30<br /> 0 - 10<br /> 10 - 20<br /> 20 - 30<br /> <br /> * Ảnh hưởng của các quần xã thực vật đến<br /> một số tính chất lý học của đất<br /> Kết quả phân tích đất dưới các quần xã rừng<br /> được trình bày trong bảng 2.<br /> - Độ ẩm đất: Từ kết quả nghiên cứu có thể<br /> thấy ở RPH KTK 42 tuổi đất có độ ẩm cao<br /> nhất 71,3%, sau đó là RPH SNR 27 tuổi<br /> 68,5%, RMO 12 tuổi là 65,4%; RKE 10 tuổi<br /> là 57,7%. Độ ẩm đất có liên quan mật thiết<br /> với độ che phủ của thảm thực vật và tổ hợp<br /> thành phần loài của nó. Độ ẩm đất cao khi độ<br /> che phủ của thảm thực vật cao và ngược lại.<br /> Trong từng thảm thực vật thì độ ẩm đất cũng<br /> giảm dần theo chiều sâu của phẫu diện, nhưng<br /> mức giảm là không lớn.<br /> - Độ xốp: Độ xốp của đất biến động theo quy<br /> luật giảm dần theo chiều sâu của phẫu diện,<br /> Độ xốp cao nhất là ở RPH KTK 42 tuổi là<br /> 61,5%, tiếp đến là RPH SNR 27 tuổi là 59,3<br /> %, RMO 19 tuổi là 55,0%, RKE 10 tuổi là<br /> 54,2% . Từ kết quả trên có thể thấy rằng độ<br /> xốp của đất cao khi thảm thực vật có độ che<br /> phủ cao.<br /> - Mức độ xói mòn đất: Quan sát tại 4 quần xã<br /> nghiên cứu cho thấy ở thảm thực vật RPH<br /> KTK 42 tuổi, và RPH SNR 27 tuổi độ che<br /> phủ cao (90 - 100%), có cấu trúc phức tạp (4<br /> tầng), thành phần loài và dạng sống phong<br /> phú, tầng thảm mục dày đã hạn chế được sự<br /> xói mòn, giữ độ ẩm cao, hàm lượng mùn cao<br /> và độ xốp lớn, RMO 19 tuổi và RKE 10 tuổi<br /> <br /> Độ ẩm<br /> (%)<br /> 71,3<br /> <br /> Độ xốp<br /> (%)<br /> 61,5<br /> <br /> Mức độ<br /> xói mòn<br /> <br /> 68,2<br /> 62,5<br /> 68,5<br /> 64,4<br /> 61,3<br /> 65,4<br /> 62,5<br /> 59,2<br /> 57,7<br /> 55,4<br /> 51,2<br /> <br /> 57,4<br /> 52,3<br /> 59,3<br /> 55,2<br /> 51,0<br /> 55,0<br /> 53,3<br /> 52,5<br /> 54,2<br /> 53,1<br /> 50,5<br /> <br /> Không<br /> <br /> Không<br /> <br /> Xói mòn<br /> mặt nhẹ<br /> Xói mòn<br /> mặt nhẹ<br /> <br /> cấu trúc tầng đơn giản hơn do trồng thuần<br /> loài, nên đã xảy ra xói mòn mặt nhẹ. Như<br /> vậy, từ kết quả nghiên cứu cho thấy độ che<br /> phủ của thảm thực vật cao có tác dụng giữ<br /> ẩm, chống xói mòn rửa trôi, nâng cao được độ<br /> phì, đất tơi xốp.<br /> * Ảnh hưởng của các quần xã thực vật đến<br /> một số tính chất hóa học của đất<br /> Kết quả phân tích đất dưới các quần xã thực<br /> vật được trình bày trong bảng 3.<br /> - Độ chua pH (KCl): Độ chua là một chỉ tiêu<br /> của tính chất hóa học của đất, nó ảnh hưởng<br /> đến nhiều quá trình lý hóa học và sinh học<br /> của đất và tác động trực tiếp đến sự sinh<br /> trưởng phát triển của cây rừng. Nhìn chung<br /> pH(KCl) có xu hướng giảm theo độ sâu tầng<br /> đất nhưng không nhiều, tuy nhiên độ chua<br /> pH(KCl) của các quần xã biến động theo qui<br /> luật chung là giảm dần khi độ che phủ của<br /> thảm thực vật giảm.<br /> Tại các điểm nghiên cứu trị số pH(KCl) là<br /> tương đối thấp ở RMO và RKE, biến động từ<br /> 4,35-4,78; điều đó chứng tỏ đất dưới quần xã<br /> này khá chua. Xét về độ chua trung bình tại 4<br /> quần xã thì RMO có chỉ số pH(KCl) trung<br /> bình nhỏ nhất (pH= 4,32). Chỉ số pH(KCl)<br /> trung bình cao nhất ở RPH KTK 42 tuổi (pH<br /> = 5,85); sau đó đến RPH SNR (pH = 5,73),<br /> rừng Keo (pH = 4,52). Nguyên nhân là do độ<br /> che phủ cũng như khả năng cải tạo đất của<br /> từng kiểu rừng.<br /> 111<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Trần Thế Hồng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 107(07): 109 - 113<br /> <br /> Bảng 3: Một số tính chất hóa học của đất dưới các quần xã thực vật<br /> Quần<br /> xã<br /> RPHKTK<br /> 42 tuổi<br /> RPHSNR<br /> 27 tuổi<br /> RMO<br /> 12tuổi<br /> RKE<br /> 10 tuổi<br /> <br /> Độ sâu<br /> (cm)<br /> <br /> pH (KCl)<br /> <br /> 0-10<br /> 10-20<br /> 20-30<br /> 0-10<br /> 10-20<br /> 20-30<br /> 0-10<br /> 10-20<br /> 20-30<br /> 0-10<br /> 10-20<br /> 20-30<br /> <br /> 5.70<br /> 5.84<br /> 6.03<br /> 5.56<br /> 5.72<br /> 5.91<br /> 4.12<br /> 4.38<br /> 4.46<br /> 4.35<br /> 4.43<br /> 4.78<br /> <br /> Mùn<br /> (%)<br /> <br /> Đạm<br /> (%)<br /> <br /> 4.60<br /> 2.27<br /> 1.74<br /> 4.46<br /> 2.12<br /> 1.39<br /> 4.11<br /> 3.86<br /> 3.25<br /> 1.31<br /> 0.21<br /> 0.87<br /> <br /> 0.36<br /> 0.25<br /> 0.19<br /> 0.35<br /> 0.21<br /> 0.18<br /> 0.31<br /> 0.19<br /> 0.17<br /> 0.19<br /> 0.17<br /> 0.16<br /> <br /> - Hàm lượng đạm tổng số (%): Đạm là một<br /> trong các chất quan trọng nhất cho dinh<br /> dưỡng cây. Khi phân tích hàm lượng đạm<br /> tổng số có thể giúp ta so sánh các loại đất,<br /> đánh giá khả năng tích lũy đạm trong đất và ở<br /> mức độ nhất định cũng xác định được đất tốt<br /> hay đất xấu… Hàm lượng đạm tổng số trong<br /> đất của các quần xã hầu như đều tập trung ở<br /> lớp đất mặt (0 - 10 cm). Ở các quần xã RPH<br /> hàm lượng đạm là cao nhất từ 0,35% - 0,36%,<br /> còn các quần xã RMO và RKE có hàm lượng<br /> đạm tương ứng là 0,31% và 0,19%. Kết quả<br /> nghiên cứu cho thấy hàm lượng đạm tổng số<br /> cũng có quy luật chung là giảm dần theo độ<br /> sâu và theo từng kiểu thảm thực vật. Nhận<br /> định này phù hợp với kết quả nghiên cứu của<br /> các tác giả Nguyễn Ngọc Bình (1996)[2], Lê<br /> Ngọc Công (1998)[3].<br /> - Hàm lượng mùn (%): Kết quả phân tích đất<br /> cho thấy trong mỗi kiểu rừng thì hàm lượng<br /> mùn biến đổi theo quy luật giảm theo chiều<br /> sâu phẫu diện. Ở lớp đất mặt (0 - 10 cm) của<br /> quần xã RPH KTK hàm lượng mùn cao nhất<br /> 4,60%. Tiếp theo là RPH SNR 4,46%, RMO<br /> 19 tuổi là 4,11%, RKE 10 tuổi có hàm lượng<br /> mùn là 1,31%. Từ các số liệu có thể thấy vai<br /> trò quan trọng của thảm thực vật và độ che<br /> phủ của nó trong việc cung cấp các chất hữu<br /> cơ chủ yếu cho đất làm tăng độ phì nhiêu và<br /> <br /> Lân, Kali<br /> dễ tiêu (mg/100g)<br /> P2O5<br /> 14.37<br /> 13.46<br /> 12.71<br /> 11.57<br /> 10.85<br /> 10.17<br /> 12.76<br /> 11.39<br /> 10.88<br /> 15.37<br /> 13.93<br /> 12.79<br /> <br /> K2 O<br /> 16.36<br /> 14.16<br /> 12.65<br /> 14.45<br /> 12.53<br /> 11.28<br /> 15.49<br /> 13.18<br /> 11.96<br /> 17.51<br /> 14.56<br /> 12.66<br /> <br /> Ca2+, Mg2+<br /> trao đổi (mđl/100g)<br /> Ca2+<br /> 4.26<br /> 2.11<br /> 1.93<br /> 3.59<br /> 2.15<br /> 1.63<br /> 3.01<br /> 1.97<br /> 1.14<br /> 2.78<br /> 1.88<br /> 1.21<br /> <br /> Mg2+<br /> 1.48<br /> 1.12<br /> 0.78<br /> 1.84<br /> 1.57<br /> 1.21<br /> 0.53<br /> 0.34<br /> 0.29<br /> 1.33<br /> 0.94<br /> 0.77<br /> <br /> có tác dụng bảo vệ đất chống xói mòn rửa trôi<br /> các chất dinh dưỡng tích lũy trong đất.<br /> - Hàm lượng lân và kali dễ tiêu: Hàm lượng<br /> lân dễ tiêu ở các quần xã thực vật khác nhau<br /> là khác nhau. Ở độ sâu tầng đất từ 0 - 10 cm,<br /> hàm lượng lân dễ tiêu cao nhất gặp ở đất RKE<br /> 10 tuổi (15,37 mg/100g). Sau đó là RPH KTK<br /> 42 tuổi (14,37 mg/100g), RMO 19 tuổi là<br /> 12,76mg/100g, RPH SNR 27 tuổi là 11,57<br /> mg/100g.<br /> Hàm lượng kali dễ tiêu ở các quần xã là khá<br /> cao, ở RKE hàm lượng kali dễ tiêu cao nhất là<br /> lớp đất mặt (0-10cm) từ 17,51mg/100g. Sau<br /> đó là RPH KTK 42 tuổi đạt 16,36 mg/100g;<br /> RMO 19 tuổi đạt 15,49 mg/100g, RPH SNR<br /> 27 tuổi đạt 14,45 mg/100g.<br /> Quy luật biến động của hàm lượng lân, kali<br /> dễ tiêu là giảm theo độ sâu tầng đất và độ che<br /> phủ của thảm thực vật.<br /> - Hàm lượng Ca++ và Mg++ trao đổi: Hàm<br /> lượng Ca++ trao đổi của đất dưới các thảm thực<br /> vật nghiên cứu có xu hướng giảm theo chiều<br /> sâu của tầng đất và giảm khi độ che phủ của<br /> thảm thực vật giảm. Hàm lượng Ca++ trao đổi<br /> của các quần xã xếp theo thứ tự là RPH KTK<br /> 42 > RPH SNR 27 > RMO 19 > RKE 10.<br /> Hàm lượng Mg++ trao đổi ở các quần xã<br /> nghiên cứu cũng có quy luật tương tự như đối<br /> với hàm lượng Ca++ trao đổi, cao nhất ở RPH<br /> <br /> 112<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Trần Thế Hồng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> (1,48 – 1,84 mđl/100g) còn các quần xã rừng<br /> trồng hàm lượng Mg++ trao đổi được xếp theo<br /> thứ tự giảm dần là RKE > RMO.<br /> KẾT LUẬN<br /> 1. Trong các quần xã nghiên cứu đã thống kê<br /> được 202 loài thực vật thuộc 61 họ, 159 chi.<br /> Trong đó quần xã rừng phục hồi tự nhiên sau<br /> khai thác kiệt (RPH KTK) 42 tuổi có số họ và<br /> số loài cao nhất (112 loài, 44 họ); Tiếp theo là<br /> rừng phục hồi tự nhiên sau nương rẫy (RPH<br /> SNR) 27 tuổi có 39 họ, 94 loài; rừng Mỡ 19<br /> tuổi (RMO) có 37 họ 75 loài; Rừng keo tai<br /> tượng (RKE)10 tuổi có 25 họ, 48 loài.<br /> 2. Thảm thực vật rừng có ảnh hưởng rõ rệt<br /> đến một số tính chất lý, hóa học của đất theo<br /> chiều hướng khi độ che phủ và cấu trúc tầng<br /> tán tăng lên làm tăng độ ẩm, độ xốp, pH<br /> (KCl), hàm lượng đạm, mùn, lân và kali dễ<br /> <br /> 107(07): 109 - 113<br /> <br /> tiêu, hàm lượng Ca2+, Mg2+ trao đổi và làm<br /> giảm sự xói mòn của đất.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Nguyễn Tiến Bân và cs (2003-2005), Danh<br /> lục các loài thực vật Việt Nam, tập 2-3. Nxb Nông<br /> Nghiệp, Hà Nội.<br /> [2]. Nguyễn Ngọc Bình (1996), Đất rừng Việt<br /> Nam. Nxb Nông Nghiệp, Hà Nội.<br /> [3]. Lê Ngọc Công (1998), Nghiên cứu tác dụng bảo<br /> vệ môi trường của một số mô hình rừng trồng trên<br /> vùng đồi trung du một số tỉnh miền núi. Đề tài Khoa<br /> học và Công nghệ cấp Bộ, Đại học Thái Nguyên.<br /> [4]. Viện Quy hoạch Thiết kế Nông lâm nghiệp<br /> tỉnh Yên Bái (2006), Báo cáo kết quả công tác rà<br /> soát quy hoạch lại 3 loại rừng huyện Lục Yên, tỉnh<br /> Yên Bái.<br /> [5]. Viện Điều tra và Quy hoạch rừng (1995), Sổ<br /> tay điều tra quy hoạch rừng. Nxb Nông Nghiệp,<br /> Hà Nội.<br /> <br /> SUMMARY<br /> STUDY THE IMPACTS OF FOREST VEGETATIONAL COVER ON SEVERAL<br /> PHYSICAL PROPERTIES, CHEMICAL PROPERTIES OF SOIL IN TAN<br /> PHUONG COMMUNE, LUC YEN DISTRICT, YEN BAI PROVINCE<br /> Tran The Hong1, Luong Thi Thanh Huyen1<br /> Le Ngoc Cong2*, Nguyen Thi Thu Ha2<br /> 1<br /> <br /> Yen Bai Department of Education and Training<br /> 2<br /> College of Education - TNU<br /> <br /> The paper reported the study results on impacts of vegetation on chemical properties of soil under<br /> forest. The study was conducted in some forest types in Luc Yen district (Yen Bai province)<br /> including 42-year-old naturally regenerated forests, 27-year-old naturally regenerated forests; 19years-old plantation of pure manglietia conifer and 10-year-old plantation of pure acacia mangium.<br /> The findings showed that the vegetation covers had eminent impacts on chemical properties of soil<br /> under forest, mainly increasing humidity, organic contents and therefore increasing fertility of soil<br /> (pH, humus, protein, P2O5, K2O, Ca2+ , Mg2+ exchangeable).<br /> Key words: Catastrophic forest vegetation, nature of chemical, the cover.<br /> <br /> Ngày nhận bài: 21/5/2013; Ngày phản biện:16/6/2013; Ngày duyệt đăng: 10/9/2013<br /> Phản biện khoa học: TS. Đinh Thị Phượng - Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên<br /> *<br /> <br /> Tel:0915462404<br /> <br /> 113<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />