§¹I HäC QUèC GIA Hµ NéI

TR¦êNG §¹I HäC KHOA HäC X· HéI Vµ NH¢N V¡N -------------------------- TRÇN THÞ H¶I ¶NH H¦ëNG CñA C¸C MèI QUAN HÖ X· HéI §ÕN HµNH VI B¸N D¢M ë G¸I M¹I D¢M CHUY£N NGµNH: T¢M Lý HäC M· Sè: 60.31.80 LUËN V¡N TH¹C SÜ

NG¦êI H¦íNG DÉN KHOA HäC TS. L£ THÞ Hµ

1

Hµ Néi - 2009

Më ®Çu

1. LÝ do chän ®Ò tµi

1.1. M¹i d©m lµ mét vÊn ®Ò x· héi phøc t¹p, khã gi¶i quyÕt kh«ng chØ ë

ViÖt Nam mµ cßn ë c¸c Quèc Gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. C¸c nghiªn

cøu ë mét sè n íc trong khu vùc tõ n¨m 1993 ®Õn 1994 cho thÊy cã kho¶ng

140.000 ®Õn 230.000 ng êi hµnh nghÒ m¹i d©m ë In-®«-nª-xi-a; kho¶ng

43.000 ®Õn 142.000 ng êi ë Ma-lai-xi-a; kho¶ng 400.000 ®Õn 500.000 ng êi

ë Phi-lip- pin; vµ tõ 150.000 ®Õn 200.000 t¹i mét thêi ®iÓm hoÆc tõ 200.000

®Õn 300.000 trong giai ®o¹n mét n¨m ë Th¸i Lan (vµ thªm 100.000 phô n÷

Th¸i hµnh nghÒ m¹i d©m ë c¸c n íc kh¸c) [19]. ë ViÖt Nam, tÖ n¹n m¹i d©m

cã xu h íng chØ gi¶m bÒ næi, nh ng l¹i chuyÓn sang ho¹t ®éng tr¸ h×nh d íi

nhiÒu h×nh thøc tinh vi, nhiÒu thµnh phÇn tham gia h¬n, ®Æc biÖt cã sö dông

c¸c ph ¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i ®Ó ®iÒu hµnh m¹i d©m liªn kÕt víi c¸c lo¹i

téi ph¹m kh¸c ®Ó ho¹t ®éng. T×nh tr¹ng m¹i d©m trÎ em, bu«n b¸n phô n÷ vµ

trÎ em ra n íc ngoµi v× môc ®Ých m¹i d©m vÉn ch a gi¶m, h×nh thµnh nhiÒu

® êng d©y ho¹t ®éng m¹i d©m xuyªn quèc gia. TÝnh ®Õn nay (2008), theo sè

liÖu cña Côc phßng chèng tÖ n¹n x· héi sè g¸i m¹i d©m íc tÝnh kho¶ng

30.904 ng êi, trong ®ã sè cã hå s¬ qu¶n lý lµ 15.316 ng êi. Con sè nµy trªn

thùc tÕ cßn ®ang lµ Èn sè, hiÖn nay chóng ta míi nh×n thÊy "bÒ næi cña t¶ng

b¨ng ch×m" mµ th«i.

TÖ n¹n m¹i d©m g©y ra nhiÒu hËu qu¶ nghiªm träng ®èi víi c¸ nh©n, gia

®×nh vµ toµn x· héi. TÖ n¹n nµy lµm xãi mßn ®¹o ®øc, huû ho¹i truyÒn thèng,

g©y mÊt trËt tù an toµn x· héi, ¶nh h ëng tíi ph¸t triÓn vµ t¨ng tr ëng kinh tÕ,

ph¸t triÓn gièng nßi vµ nguån lùc lao ®éng cña ®Êt n íc trong t ¬ng lai. TÖ

n¹n m¹i d©m cßn lµ sù tiÒm Èn cña nguy c¬ l©y nhiÔm HIV/AIDS vµ c¸c bÖnh

x· héi kh¸c cho nhiÒu ng êi tõ ho¹t ®éng t×nh dôc kh«ng an toµn. MÆc dï

§¶ng vµ Nhµ N íc ®· cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p, m« h×nh hç trî ® îc ® a ra nh»m

gióp ®ì nh÷ng ng êi phô n÷ lÇm lì nh : d¹y nghÒ, t¹o ®iÒu kiÖn viÖc lµm,... ®Ó

hä t¸i hoµ nhËp céng ®ång nh ng cho ®Õn nay tÖ n¹n m¹i d©m vÉn cßn nhiÒu bøc

2

xóc. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµ do nhiÒu phô n÷ m¹i d©m kh«ng d¸m

® ¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n sau khi bá nghÒ, bao gåm c¶ nh÷ng khã kh¨n

t©m lý khi ph¶i ®èi diÖn víi sù k× thÞ cña x· héi. Cã ng êi sau khi ra khái Trung

t©m ®· kh«ng hoÆc kh«ng d¸m trë vÒ nhµ, quª h ¬ng mµ l¹i theo nhãm b¹n xÊu,

theo thãi quen cò,... tiÕp tôc ho¹t ®éng m¹i d©m. HiÖn t îng t¸i “hµnh nghÒ” nµy

cã khi lÆp l¹i ®Õn vµi ba lÇn. Tõ ®©y ®Æt ra c©u hái liÖu cã ph¶i chÝnh c¸c quan hÖ

víi gia ®×nh ®· ®Èy hä, hay c¸c quan hÖ víi b¹n bÌ xÊu ®· l«i kÐo, hoÆc b¶n th©n

hä kh«ng thÓ v ît qua ® îc nh÷ng c¸m dç,... khiÕn mét sè chÞ em kh«ng thÓ trë

l¹i víi con ® êng hoµn l ¬ng, víi cuéc sèng b×nh th êng?

1.2. §· cã nhiÒu nh÷ng nghiªn cøu vÒ tÖ n¹n m¹i d©m, nh ng chñ yÕu

lµ trong c¸c lÜnh vùc x· héi häc, ®¹o ®øc häc,... Nh÷ng nghiªn cøu t©m lý häc

vÒ tÖ n¹n nµy th× cßn Ýt, ®Æc biÖt lµ nghiªn cøu s©u vÒ c¸c quan hÖ x· héi nh

quan hÖ víi gia ®×nh, b¹n bÌ cña g¸i m¹i d©m cho ®Õn nay hÇu nh ch a cã.

§©y chÝnh lµ nh÷ng lÝ do khiÕn chóng t«i chän ®Ò tµi nghiªn cøu: “¶nh

h ëng cña c¸c quan hÖ x· héi ®Õn hµnh vi b¸n d©m ë g¸i m¹i d©m”. §Æc ®iÓm

cña nh÷ng quan hÖ x· héi mµ chñ yÕu lµ mèi quan hÖ víi gia ®×nh, b¹n bÌ cña

g¸i m¹i d©m lµ g×? Sù tham gia cña c¸c quan hÖ nµy cã ¶nh h ëng nh thÕ nµo

®Õn hµnh vi b¸n d©m cña g¸i m¹i d©m. Quan hÖ nµo cã thÓ l«i kÐo hä ®Õn,

quay trë l¹i hoÆc tõ bá hµnh vi b¸n d©m? LiÖu cã ph¶i chÝnh nh÷ng quan hÖ

víi cha mÑ hoÆc víi b¹n bÌ ®· l«i kÐo c¸c c« g¸i vµo hay cßn mét quan hÖ nµo

kh¸c khiÕn hä khã cã thÓ tõ bá con ® êng nµy?

2. §èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu

2.1. §èi t îng nghiªn cøu

¶nh h ëng cña quan hÖ x· héi ®Õn hµnh vi b¸n d©m cña g¸i m¹i d©m.

2.2. Ph¹m vi nghiªn cøu

2.2.1. Néi dung nghiªn cøu

Trong ®Ò tµi nµy chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu hai nhãm quan hÖ x·

héi cña g¸i m¹i d©m lµ:

+ Quan hÖ víi gia ®×nh huyÕt thèng: cha, mÑ, anh, chÞ,...

3

+ Quan hÖ víi b¹n bÌ.

2.2.2. §Þa bµn nghiªn cøu

§©y lµ nhãm ®èi t îng ®Æc thï, khã tiÕp cËn nªn chóng t«i chñ yÕu ®iÒu

tra trong mét sè Trung t©m ch÷a trÞ, gi¸o dôc lao ®éng x· héi ë Hµ Néi vµ

TP.Hå ChÝ Minh. Cô thÓ lµ:

+ 157 g¸i m¹i d©m ë trung t©m ch÷a trÞ gi¸o dôc lao ®éng x· héi trong

®ã cã 3 g¸i m¹i d©m bÞ nhiÔm HIV/AIDS; 2 g¸i m¹i d©m cã tr×nh ®é ®¹i häc.

+ 1 g¸i m¹i d©m hiÖn ®· hoµn l ¬ng ë Hµ Néi.

+ Mét gia ®×nh g¸i m¹i d©m ë Hµ Néi.

3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu

3.1. Môc ®Ých nghiªn cøu

X¸c ®Þnh râ sù ¶nh h ëng cña quan hÖ gia ®×nh vµ quan hÖ b¹n bÌ ®Õn

hµnh vi b¸n d©m cña g¸i m¹i d©m.

§ a ra nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ gi¶i ph¸p gióp g¸i m¹i d©m cã nh÷ng quan

hÖ x· héi tÝch cùc, ® ¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n t©m lý, tr¸nh t¸i ph¹m.

3.2. NhiÖm vô nghiªn cøu.

3.2.1. Nghiªn cøu lÝ luËn: x¸c ®Þnh nh÷ng c¬ së lÝ luËn vµ ph ¬ng ph¸p

nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi.

3.2.2. Nghiªn cøu thùc tiÔn

 X¸c ®Þnh râ c¸c quan hÖ gia ®×nh, b¹n bÌ cña g¸i m¹i d©m.

 ChØ ra ¶nh h ëng cña c¸c quan hÖ x· héi nµy ®Õn hµnh vi b¸n d©m.

3.2.3. § a ra nh÷ng ®Ò xuÊt vµ kiÕn nghÞ.

4. Gi¶ thuyÕt khoa häc

4.1. Mèi quan hÖ láng lÎo, thiÕu sù yªu th ¬ng, ch¨m sãc gi÷a c¸c quan

hÖ trong gia ®×nh huyÕt thèng ®· lµ mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy g¸i m¹i

d©m ®Õn hµnh vi b¸n d©m.

4.2. C¸c quan hÖ víi b¹n bÌ xÊu lµ mét nh©n tè quan träng gãp phÇn t¹o

lËp vµ cñng cè hµnh vi b¸n d©m khiÕn g¸i m¹i d©m khã tõ bá ® îc con ® êng

4

m¹i d©m.

5. C¸c ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu

5.1. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu c¸c tµi liÖu.

5.2. Ph ¬ng ph¸p ®iÒu tra b»ng b¶ng hái.

5.3. Ph ¬ng ph¸p pháng vÊn s©u.

5.4. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu c©u chuyÖn cuéc ®êi (life story).

5.5. Ph ¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc.

6. Nh÷ng ®ãng gãp míi cña LuËn v¨n

LuËn v¨n ®· hÖ thèng ho¸ mét sè lý luËn vÒ quan hÖ, ¶nh h ëng cña c¸c

mèi quan hÖ, lµm râ c¸c kh¸i niÖm m¹i d©m, hµnh vi, quan hÖ x· héi...

KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· chØ ra ® îc nh÷ng ¶nh h ëng cña c¸c mèi quan

hÖ x· héi ®Õn hµnh vi b¸n d©m ë g¸i m¹i d©m mµ chñ yÕu lµ c¸c mèi quan hÖ

víi gia ®×nh huyÕt thèng (víi cha, mÑ, anh,...) vµ c¸c mèi quan hÖ b¹n bÌ.

Trªn c¬ së ®ã ®· ® a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ gi¶i ph¸p nh»m phßng ngõa vµ

gióp ®ì g¸i m¹i d©m t¸i hßa nhËp céng ®ång.

7. CÊu tróc cña LuËn v¨n

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, kiÕn nghÞ, danh môc b¶ng biÓu, danh môc

tµi liÖu tham kh¶o vµ phÇn phô lôc, LuËn v¨n gåm 3 ch ¬ng:

Ch ¬ng 1: C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu.

Ch ¬ng 2: Tæ chøc nghiªn cøu.

5

Ch ¬ng 3: KÕt qu¶ nghiªn cøu.

Ch ¬ng 1

C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu

1.1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu

1.1.1. C¸c nghiªn cøu vÒ quan hÖ x· héi

VÊn ®Ò “quan hÖ x· héi” ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n­íc quan

t©m nghiªn cøu, cô thÓ lµ:

Karl Marx khi nãi vÒ con ng êi ®· kh¼ng ®Þnh r»ng: Trong tÝnh hiÖn thùc

cña nã, b¶n chÊt con ng êi lµ tæng hßa c¸c mèi quan hÖ x· héi. “Marx ®· v¹ch

ra nÒn t¶ng mèi quan hÖ c¸ nh©n, mèi quan hÖ gi÷a ng êi víi ng êi - ®ã lµ quan

hÖ x· héi...” [16, tr.443]. §iÒu nµy cho thÊy vai trß quan träng cña c¸c quan hÖ

x· héi ®èi víi nh©n c¸ch nãi chung vµ víi hµnh vi cña con ng êi nãi riªng.

+ Ph¹m Minh H¹c còng cã quan ®iÓm nh K.Marx khi nãi vÒ con

ng êi. Theo «ng: “trong cuéc sèng, b»ng ho¹t ®éng cña b¶n th©n, con ng­êi

míi chÞu t¸c ®éng cña c¸c quan hÖ x· héi vµ nhê ®ã con ng êi héi nhËp vµo

c¸c quan hÖ ®ã, gãp phÇn cñng cè ph¸t triÓn c¸c quan hÖ ®ã. Toµn bé tån t¹i

kh¸ch quan xung quanh con ng êi t¸c ®éng vµo con ng êi th«ng qua c¸c quan

hÖ x· héi hoÆc d íi h×nh thøc cña c¸c quan hÖ x· héi mµ t¸c ®éng vµo con

ng êi. ChÝnh trong qu¸ tr×nh häc tËp, lao ®éng,... ®ã con ng êi thiÕt lËp nªn

c¸c quan hÖ x· héi...” [8, tr.19]. “C¸ nh©n - mét thµnh viªn x· héi, kÎ mang

tæng hoµ c¸c quan hÖ x· héi, võa chÞu ¶nh h ëng cña chóng, võa gãp phÇn t¹o

ra chóng...” [8, tr.14].

+ L· Thu Thñy cho r»ng: con ng êi kh«ng ph¶i lµ nh÷ng c¸ thÓ biÖt lËp

mµ lu«n tån t¹i trong c¸c quan hÖ rµng buéc t ¬ng t¸c víi nhau [3, tr.349].

Theo t¸c gi¶: c¸c quan hÖ t ¬ng t¸c x· héi cña mçi c¸ nh©n sÏ ®ãng vai trß rÊt

quan träng trong sù trau dåi vµ ph¸t triÓn c¸i t«i, gióp c¸ nh©n nh×n nhËn vµ

®iÒu chØnh hµnh vi. [3, tr.340]. “...Cßn nhá th× quan hÖ víi cha mÑ cã ¶nh

6

h ëng lín nhÊt. Khi lín h¬n mét chót, quan hÖ b¹n bÌ trë thµnh quan träng.

Vµ khi trë thµnh ng êi lín ®i lµm, cã kinh tÕ ®éc lËp th× cha mÑ kh«ng cßn cã

¶nh h ëng nhiÒu nh tr íc mµ lóc nµy lµ quan hÖ víi thñ tr ëng hoÆc vî

(chång) cã ¶nh h ëng lín. Cã sù thay ®æi vai trß cña ng êi t¸c ®éng ®Õn hµnh

vi cña c¸ nh©n theo tõng løa tuæi...” [3, tr.347]. T¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh “...con

ng êi x· héi lµ con ng êi ® îc nh×n nhËn d íi gãc ®é: hµnh vi c¸ nh©n vµ hÖ

thèng x· héi...”.

Quan hÖ x· héi cã vai trß rÊt quan träng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn

nh©n c¸ch con ng êi, nªn nã ®· trë thµnh ®èi t îng cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu.

 Theo Ryan, Krall vµ Hodges: th× m«i tr êng x· héi cã ¶nh h ëng lín

nhÊt ®Õn hµnh vi cña c¸ nh©n, nh©n c¸ch. Gi÷a chóng cã mèi quan hÖ kh¨ng

khÝt vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau theo c¶ hai chiÒu h íng tèt vµ xÊu [3,

tr.342].

 Sulivian vµ W.Jame ®­a ra thuËt ng÷ “nh÷ng ng­êi cã ¶nh h­ëng

nhÊt” hoÆc “nh÷ng ng­êi quan trong nhÊt” dïng ®Ó chØ mét ng­êi hoÆc mét

nhãm ng êi mµ sù ®¸nh gi¸ cña hä cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi mçi c¸ nh©n

nµy. Nh÷ng ng êi nµy cã thÓ lµ cha mÑ, b¹n bÌ, thÇy c« [3, tr.352].

 Barry. D. Smith vµ Harold. J. Vetter nãi r»ng: “...m«i tr êng x· héi

hoÆc m«i tr êng con ng êi cã thÓ ¶nh h ëng trùc tiÕp ®Õn hµnh vi. T ¬ng t¸c

gi÷a ng êi víi ng êi võa lµ mét phÇn quan träng cña sù häc hái gãp phÇn ph¸t

triÓn nh©n c¸ch võa lµ t¸c nh©n lµm thay ®æi cÊu tróc vµ ®éng lùc cña nh©n

c¸ch...”. Vµ “...c xö cña mét c¸ nh©n t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã hoÆc trong

kho¶ng thêi gian dµi, lµ chøc n¨ng cña m«i tr êng t©m lý (bao gåm nh÷ng

nh©n tè néi t¹i vµ ngo¹i t¹i) chung n¬i hä sèng. M«i tr êng t©m lý cã kh¶

n¨ng ¶nh h ëng ®Õn c¸ nh©n” [19, tr.37].

 L.Seve coi “nh©n c¸ch lµ hÖ thèng sinh ®éng cña nh÷ng quan hÖ x·

héi gi÷a c¸c ph­¬ng thøc hµnh vi”. §iÒu nµy cho thÊy quan hÖ x· héi cã ¶nh

h ëng rÊt lín ®Õn hµnh vi cña con ng êi, qua ®ã thÓ hiÖn nh©n c¸ch cña mçi

7

con ng êi [8; tr.48].

 Karen Horney(1937) cho r»ng: “...nh©n c¸ch ph¸t triÓn theo nghÜa

quan hÖ x· héi vµ phô thuéc chñ yÕu vµo mèi quan hÖ gi÷a bè mÑ vµ con

c¸i...” [5, tr.481].

 Nhµ t©m lý häc Mü, Gordon Olport ®· chøng minh ® îc r»ng quan hÖ

gi÷a c¸c thµnh viªn trong nhãm cã ¶nh h ëng ®Õn hµnh vi, tri gi¸c vµ quan

®iÓm cña c¸c thµnh viªn [9, tr.59].

 B.Ph.Lomov kh¼ng ®Þnh “...Ho¹t ®éng vµ giao tiÕp cña c¸c c¸ nh©n

(c¸c nh©n c¸ch) diÔn ra trong hÖ thèng mèi quan hÖ x· héi ... toµn thÓ hÖ

thèng mèi quan hÖ x· héi s½n cã c¶ lµ quan hÖ nÒn t¶ng còng nh th îng tÇng

kiÕn tróc, quy ®inh sù h×nh thµnh céng ®ång nµy hay céng ®ång kh¸c vµ hµnh

vi c¸ nh©n - c¸c thµnh viªn trong x· héi, ®ång thêi t¹o ra nh÷ng nhu cÇu, ®éng

c¬, hoµi b·o, ®Þnh h íng gi¸ trÞ, t×nh c¶m, n¨ng lùc,... cña hä [16, tr.444].

Lomov viÕt “®Ó hiÓu nÒn mãng cña c¸c thuéc tÝnh nh©n c¸ch kh¸c nhau, cÇn

ph¶i xem xÐt ®êi sèng c¸ nh©n trong x· héi, sù vËn ®éng cña nã trong hÖ

thèng quan hÖ x· héi. Mèi quan hÖ nµy thÓ hiÖn tr íc tiªn ë chç c¸c céng

®ång nµo, do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan ra sao mµ trong qu¸ tr×nh sèng

mét c¸ nh©n nµy hay mét c¸ nh©n kh¸c tham dù vµo... ViÖc tham gia cña c¸

nh©n vµo c¸c céng ®ång nhÊt ®Þnh t¹o nªn néi dung, tÝnh chÊt c¸c ho¹t ®éng

mµ c¸ nh©n cÇn thùc hiÖn, ph¹m vi vµ c¸c c¸ch giao tiÕp víi ng êi kh¸c, nghÜa

lµ c¸c ®Æc ®iÓm tån t¹i x· héi, lèi sèng cña c¸ nh©n ®ã. §iÒu ®ã cã t¸c dông

thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸ nh©n (vÝ dô nh trong mét tËp thÓ tèt) hoÆc k×m

h·m vµ lµm nh©n c¸ch bÞ quÌ quÆt (vÝ dô trong c¸c b¨ng ®¶ng) [16, tr.446].

 Theo A.N.Lª«nchiep th×: “nh©n c¸ch ®­îc t¹o ra bëi nh÷ng hoµn c¶nh

kh¸ch quan, nh ng kh«ng ph¶i b»ng c¸ch nµo kh¸c ngoµi c¸ch th«ng qua toµn

bé ho¹t ®éng cña c¸ nh©n thùc hiÖn c¸c quan hÖ cña nã víi thÕ giíi” [15,

tr.256]. NghÜa lµ mçi c¸ nh©n b»ng chÝnh c¸c ho¹t ®éng cña b¶n th©n ®· x©y

dùng cho m×nh c¸c quan hÖ víi thÕ giíi, ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n

8

c¸ch cña m×nh.

 Cßn V g«txki cho r»ng chÝnh c¸c mèi quan hÖ x· héi mµ c¸c c¸ nh©n

tham gia vµo ®· t¹o nªn m«i tr êng x· héi riªng ph¸t triÓn nh©n c¸ch ng êi

®ã. M«i tr êng x· héi riªng nµy kh«ng gièng víi m«i tr êng x· héi chung nhê

sù kh¸c biÖt khi ng êi nµy tham gia vµo c¸c mèi quan hÖ A,B trong khi ng êi

kia l¹i cã c¸c mèi quan hÖ C,D mÆc dï hä häc trong cïng mét líp, mét

nhãm,... TÝnh ®Æc thï cña mèi quan hÖ ë tõng løa tuæi trong m«i tr êng chung

mµ nã qui ®Þnh m«i tr êng riªng. C¸ nh©n tham gia vµo mèi quan hÖ nµo b»ng

ho¹t ®éng vµ giao l u th× nã qui ®Þnh m«i tr êng ph¸t triÓn riªng cña tõng

ng êi. [26, tr.325-331]

 Còng trong nh÷ng nghiªn cøu vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn

trong nhãm, c¸c nhµ t©m lý häc x· héi ®· chØ ra r»ng: “nhãm cã ¶nh h ëng

m¹nh mÏ ®Õn hµnh vi cña mçi c¸ nh©n lµ thµnh viªn cña nhãm, dï r»ng ®ã lµ

thµnh viªn cña nhãm ®¬n gi¶n nhÊt” [14, tr.93]. “...Hµnh vi cña c¸ nh©n khi hä

ë mét m×nh cã khi rÊt kh¸c víi hµnh vi cña chÝnh hä khi cã mÆt cña nh÷ng

ng êi kh¸c...” [14, tr.97].

 Nhµ nghiªn cøu Tong Xin ®· chøng minh ® îc r»ng: gi¸o dôc gia

®×nh mÊt c©n ®èi vµ quan hÖ gia ®×nh l¹nh nh¹t cã ¶nh h ëng rÊt lín tíi téi

ph¹m n÷. T¸c gi¶ ®· chØ ra r»ng vÒ mÆt quan hÖ gia ®×nh, trong sè n÷ ph¹m

nh©n d íi 25 tuæi ® îc nghiªn cøu cã 19,5% gia ®×nh th êng c·i lén; 14,4%

sè gia ®×nh kh«ng hÒ tr ng cÇu ý kiÕn cña con c¸i khi cã c¸c quyÕt ®Þnh quan

träng trong gia ®×nh; cã 21,6% gia ®×nh trong ®ã quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con

c¸i kh«ng hoµn toµn mËt thiÕt; vµ 9,6% chñ gia ®×nh rÊt Ýt ® îc con c¸i tÝn

nhiÖm. Cã thÓ thÊy sù yÕu ®i cña c¸c quan hÖ mËt thiÕt trong gia ®×nh c¸c n÷

ph¹m nh©n, vµ ®iÒu nµy sÏ trùc tiÕp ¶nh h ëng tíi hµnh vi ph¹m téi cña hä.

§Æc biÖt, ®ång sù, b¹n bÌ, b¹n häc vµ l¸ng giÒng hay giao du víi n÷ téi

ph¹m cã ¶nh h ëng rÊt quan träng tíi sù h×nh thµnh quan niÖm gi¸ trÞ cña hä.

Trong nghiªn cøu cña m×nh, t¸c gi¶ còng cho thÊy c¸c nhãm téi ph¹m

9

kiÓu láng lÎo, kÕt hîp t¹m thêi, lóc hîp lóc tan cã xu h íng gi¶m, mµ kÕt nèi

b»ng c¸c quan hÖ th©n thÝch, b¹n bÌ, b¹n häc, g¾n bã mËt thiÕt, t ¬ng ®èi cè

®Þnh t¨ng dÇn lªn [21, tr.240-243].

Nh vËy, quan hÖ x· héi cã ¶nh h ëng trùc tiÕp ®Õn hµnh vi. T ¬ng t¸c

gi÷a ng êi víi ng êi võa lµ mét phÇn quan träng cña sù häc hái, gãp phÇn

ph¸t triÓn nh©n c¸ch (theo nhiÒu chiÒu h íng: tÝch cùc, tiªu cùc) võa lµ t¸c

nh©n lµm thay ®æi cÊu tróc cña nh©n c¸ch. T¸c ®éng cña c¸c quan hÖ kh¸c

nhau ®Õn c¸ nh©n lµ kh«ng gièng nhau. Cã nh÷ng quan hÖ x· héi cã ¶nh

h ëng rÊt lín, l¹i cã nh÷ng quan hÖ ¶nh h ëng kh«ng nhiÒu ®Õn c¸ nh©n.

1.1.2. C¸c quan hÖ x· héi cña g¸i m¹i d©m.

C¸c quan hÖ x· héi cña g¸i m¹i d©m kh«ng chØ phøc t¹p mµ cßn rÊt

®Æc biÖt.

+ Li Yinhe qua ®iÒu tra cña m×nh ®· cho thÊy: g¸i m¹i d©m trë thµnh

n¹n nh©n cña sù ng îc ®·i nhôc thÓ vµ ng îc ®·i giíi tÝnh, ng êi cã hµnh vi

b¹o lùc gåm c¶nh s¸t, kh¸ch lµng ch¬i, chñ chøa, vµ c¶ ng êi l¹. Nh vËy theo

t¸c gi¶ nµy th× râ rµng g¸i m¹i d©m lµ "n¹n nh©n" trong c¸c mèi quan hÖ x·

héi cña chÝnh m×nh [21, tr.211].

+ T¸c gi¶ Tong Xin ®· nãi vÒ mèi quan hÖ gi÷a g¸i m¹i d©m vµ c¸c tæ

chøc x· héi ®en nh sau: x· héi ®en coi g¸i ®iÕm lµ c¸i c©y h¸i ra tiÒn, ®ång

thêi x· héi ®ã l¹i lµm c¸i « che cho hä, lóc th êng th× d¾t kh¸ch cho hä, khi

x¶y ra chuyÖn "kh«ng ngê" th× xóm ®Õn dïng vò lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, cã lóc

cßn tiÕn hµnh vßi vÜnh, h¹ch s¸ch. Qua ®©y còng cho thÊy quan hÖ gi÷a g¸i

m¹i d©m vµ x· héi ®en còng kh«ng hÒ tèt. Mµ ng îc l¹i, ®èi víi g¸i m¹i d©m

l¹i cßn ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi: bÞ vßi vÜnh, ®¸nh ®Ëp,... [21, tr.224].

+ Balazs Gabrielle khi nghiªn cøu vÒ c¸c quan hÖ cña g¸i m¹i d©m ®·

cho r»ng: Kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng­êi “cÇn nh÷ng ho¹t ®éng t×nh dôc bæ sung

vµ gi¶i trÝ. Vµ thÕ lµ hä t×m ®Õn víi g¸i m¹i d©m...” [21, tr.97]. Nh vËy cã thÓ

thÊy quan hÖ gi÷a g¸i m¹i d©m (ng êi b¸n d©m) víi kh¸ch hµng (ng êi mua

d©m) chØ lµ quan hÖ trao ®æi gi÷a ng êi mua vµ ng êi b¸n nh»m tho¶ m·n nhu

10

cÇu cña mçi bªn.

Mèi quan hÖ cña g¸i m¹i d©m víi bän ma c« lµ kh¸ ®Æc biÖt: “Theo

nh÷ng hå s¬ ® îc xem xÐt th× hÇu nh mét nöa tr êng hîp, ng êi d¾t mèi lµ

b¹n, ng êi t×nh hay lµ chång cña g¸i m¹i d©m... §Æc biÖt anh ta t ¬ng ® ¬ng

víi mét ng êi qu¶n lý hay mét «ng bÇu: anh ta dÉn ng êi g¸i ®iÕm ®i vµ d¾t

vÒ, coi sãc sù an toµn, ®«i lóc lµ vÖ sÜ, mua quÇn ¸o cho c« ta, ®¨ng nh÷ng

th«ng b¸o vµ lo ®Õn ng©n hµng...” [21, tr.99].

Quan hÖ víi b¹n bÌ cña g¸i m¹i d©m còng rÊt kh¸c: “B¹n bÌ, nh÷ng

ng êi b¹n ®· d¹y cho c¸c c« r»ng thÓ x¸c cña hä lµ mét c¸i vèn... Mét nöa g¸i

m¹i d©m trong lÇn hµnh nghÒ ®Çu tiªn ®Òu ®i cïng víi b¹n g¸i cña hä...” [21,

tr.101].

+ Theo tµi liÖu cña Côc phßng chèng tÖ n¹n x· héi - Bé lao ®éng th ¬ng

binh vµ x· héi ViÖt Nam vÒ "C¬ së kinh tÕ - x· héi cña tÖ n¹n m¹i d©m §«ng

Nam ¸" ®· chØ ra r»ng:

G¸i m¹i d©m vµ trÎ em m¹i d©m th êng ph¶i chÞu mèi quan hÖ bÊt b×nh

®¼ng. Hä khã tù chñ vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng ®iÒu ®×nh, tho¶ thuËn víi cha mÑ,

nh÷ng thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh, ng êi chñ, d¾t mèi,... Hä kh«ng biÕt

n ¬ng tùa vµo ®©u ®Ó bï ®¾p l¹i sù bÊt b×nh ®¼ng nµy.

G¸i m¹i d©m cßn cã nh÷ng mèi quan hÖ víi c¸c tµi xÕ t¾c-xi, xe «m.

Nh÷ng ng êi nµy lµ mét cÇu nèi quan träng gi÷a g¸i m¹i d©m vµ kh¸ch hµng.

Hä qu¶ng b¸ c¸c dÞch vô m¹i d©m th«ng qua viÖc ph©n ph¸t c¸c th«ng tin cho

kh¸ch vÒ ®Þa ®iÓm, luËt lÖ, gi¸ c¶, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô,... thËm chÝ hä cßn lµm

nhiÖm vô ® a ®ãn vµ lµ trung gian tho¶ thuËn cña hai bªn.

Nh÷ng kÎ m«i giíi m¹i d©m hay c¸c tó bµ: nh÷ng ®èi t îng nµy ® îc

tr¶ c«ng hoÆc thËm chÝ ®«i khi tù tr¶ c«ng cho m×nh ®Ó lµm nhiÖm vô d¾t g¸i

m¹i d©m ®Õn víi kh¸ch hµng. KÎ m«i giíi th êng dïng ®iÖn tho¹i di ®éng ®Ó

dÉn "g¸i" cho kh¸ch, thËm chÝ hä cßn ph©n ph¸t ¶nh vµ mét vµi th«ng tin vÒ

"g¸i" cho c¸c tµi xÕ t¾c-xi hoÆc nh÷ng kÎ trung gian kh¸c. Hä qu¶n lý c¸c mèi

11

quan hÖ cña g¸i m¹i d©m víi kh¸ch, ® a ra gi¸ c¶ vµ c¸ch thøc chia tiÒn. Cßn

c¸c tó bµ th× qu¶n lý n¬i hµnh nghÒ vµ chØ thÞ cho c¸c tªn m«i giíi. §«i khi

c¸c tó bµ l¹i lµ ®µn «ng, nªn ng êi ta cßn gäi hä lµ chñ nhµ chøa.

"Ng êi mua" hay "kh¸ch hµng" kh«ng chØ lµ d©n ®Þa ph ¬ng thuéc mäi

tÇng líp víi nhiÒu nghÒ nghiÖp mµ quan träng h¬n cßn lµ nh÷ng du kh¸ch

n íc ngoµi, lùc l îng qu©n ®éi vµ c¸c thñy thñ n íc ngoµi,... Qua cß måi, d¾t

g¸i, c¸c tó bµ,... hä trë thµnh "®èi t¸c" cña g¸i m¹i d©m.

Cßn cã nhiÒu ng êi kh¸c mµ thu nhËp cña hä phÇn lín dùa vµo ho¹t

®éng m¹i d©m nh : ng êi dän phßng, nh÷ng ng êi giÆt lµ trong c¸c c¬ së m¸t-

xa, nh©n viªn b¶o vÖ kh¸ch s¹n,... Nh÷ng ng êi nµy ®«i khi l¹i cã nh÷ng quan

hÖ rÊt mËt thiÕt víi g¸i m¹i d©m. Nh©n viªn trong c¸c kh¸ch s¹n, vò tr êng,

hép ®ªm kh«ng ph¶i phô thuéc trùc tiÕp cßn nh÷ng kÎ cung cÊp vµ duy tr× c¸c

c¨n hé "hµnh nghÒ" nh ng êi dän dÑp, b¶o vÖ,... th× trùc tiÕp phô thuéc vµo

nh÷ng phô n÷ nµy ®Ó kiÕm sèng.

Ngoµi ra còng cã c¸c nh©n viªn y tÕ ho¹t ®éng ngoµi giê th êng xuyªn

thùc hiÖn c¸c viÖc: kh¸m søc khoÎ, n¹o ph¸ thai,... cho c¸c g¸i m¹i d©m [20].

+ Theo t¸c gi¶ Lª ThÞ Hµ th×: ®èi víi céng ®ång d©n c g¸i m¹i d©m cã

quan hÖ xa l¸nh. §èi víi céng ®ång g¸i m¹i d©m víi nhau, mÆc dï cã nh÷ng

nghi kÞ, hoÆc tranh chÊp kh¸ch, nh ng vÒ c¬ b¶n hä cã quan hÖ chÆt chÏ, ®oµn

kÕt, hç trî, gióp nhau trong lóc khã kh¨n.

Trong c¸c mèi quan hÖ th× quan hÖ víi b¹n bÌ vµ nh÷ng ng êi xung

quanh cña g¸i m¹i d©m gi÷ ë møc ®é b×nh th êng chiÕm tØ lÖ cao nhÊt kÓ c¶

tr íc kia, khi cßn ®ang hµnh nghÒ vµ hiÖn nay: 81,5% vµ 69% (®èi víi b¹n

bÌ); 77,5% vµ 71% (®èi víi ng êi xung quanh). Tuy nhiªn, møc ®é quan hÖ

hiÖn nay còng kh«ng cßn ® îc b×nh th êng so víi tr íc kia. §Æc biÖt, kh«ng

cã mèi quan hÖ phôc tïng vµ th©n thiÕt mµ ngµy cµng cã sù xa l¸nh. Møc ®é

xa l¸nh ngµy cµng t¨ng(17,5%) so víi tr íc kia (9%). (Nghiªn cøu trªn tæng

12

sè 200 mÉu)

Quan hÖ cña g¸i m¹i d©m víi chñ chøa kh«ng tèt ®Ñp, mµ ng îc l¹i

phÇn lín bän hä c¨m ghÐt chñ chøa. Sè ng êi c¨m ghÐt ngµy cµng t¨ng, chiÕm

Tµi liÖu tham kh¶o

[1]. NguyÔn Ngäc BÝch, T©m lý häc nh©n c¸ch, Nxb §¹i häc Quèc gia Hµ Néi.

[2]. Pierre Daco, Nh÷ng thµnh tùu lÉy lõng trong t©m lý häc hiÖn ®¹i, Nxb

Thèng kª 2004.

[3]. Vò Dòng (CB), T©m lý häc x· héi, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi 2000.

[4]. Vò Dòng (CB), Tõ ®iÓn T©m lý häc, Nxb Khoa häc X· héi, Hµ Néi 2000.

[5]. Robert S. Feldman, Nh÷ng ®iÒu träng yÕu trong t©m lý häc, Nxb Thèng

kª 2003.

[6]. Lª ThÞ Hµ, luËn ¸n tiÕn sÜ T©m lý häc: §Æc ®iÓm nh©n c¸ch cña g¸i m¹i

d©m vµ ®Þnh h íng gi¶i ph¸p gi¸o dôc 2003.

[7]. Ph¹m Minh H¹c, TuyÓn tËp t©m lý häc, Nxb Gi¸o dôc 2002.

[8]. Ph¹m Minh H¹c vµ Lª §øc Phóc (CB), Mét sè vÊn ®Ò nghiªn cøu nh©n

c¸ch, Nxb ChÝnh trÞ Quèc Gia 2004.

[9]. TrÇn HiÖp (CB), T©m lý häc x· héi, nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, Nxb Khoa häc

x· héi 1996.

[10]. Ph¹m Hång H¶i, Phßng ngõa téi ph¹m vµ tÖ n¹n x· héi ®¶m b¶o ph¸t

triÓn con ng êi bÒn v÷ng, ViÖn khoa häc x· héi ViÖt Nam, ViÖn nghiªn

cøu con ng êi, 2005.

[11]. TrÇn ThÞ H¶i, Khãa luËn: Sù tham gia cña ng êi cha vµo mèi quan hÖ

b¹n bÌ cña con, 2006.

[12]. Ng« C«ng Hoµn, T©m lý häc gia ®×nh, Tr êng ®¹i häc S ph¹m Hµ Néi 1993

[13]. TrÇn Thu H ¬ng, Khãa luËn: B íc dÇu nghiªn cøu ¶nh h ëng cña quan

hÖ x· héi dÕn rèi nhiÔu hµnh vi ë trÎ em, Hµ Néi T6/1993.

[14]. Phan ThÞ Mai H ¬ng, Thanh niªn nghiÖn ma tuý: nh©n c¸ch vµ hoµn

13

c¶nh x· héi, Nxb Khoa häc x· héi 2005.

[15]. A.N.Lª«nchiep, Ho¹t ®éng - ý thøc - nh©n c¸ch, Nxb Gi¸o dôc, 1989.

[16]. B.Ph.Lomov, Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn vµ ph ¬ng ph¸p luËn T©m lý häc,

Nxb §¹i häc Quèc Gia Hµ Néi, 2000.

[17]. §Æng Thanh Nga, luËn ¸n tiÕn sÜ T©m lý häc: §Æc ®iÓm t©m lý cña ng êi

ch a thµnh niªn cã hµnh vi ph¹m téi 2007.

[18]. Lª §øc Phóc, Tµi liÖu b¶n th¶o.

[19]. Barry D.Smith vµ Harold J.Vetter, C¸c häc thuyÕt vÒ nh©n c¸ch, Nxb

V¨n Ho¸ th«ng Tin 2005.

[20]. Tµi liÖu nghiªn cøu cña Côc phßng chèng tÖ n¹n x· héi - Bé lao ®éng

th ¬ng binh vµ x· héi ViÖt Nam.

[21]. Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n Quèc gia, ViÖn th«ng tin khoa

häc x· héi. TÖ n¹n x· héi: c¨n nguyªn, biÓu hiÖn, ph ¬ng thøc kh¾c

phôc. Th«ng tin khoa häc x· héi, Hµ Néi 1996.

[22]. NguyÔn Quang UÈn (CB), T©m lý häc ®¹i c ¬ng, Nxb §¹i häc Quèc gia

Hµ Néi 2002.

[23]. NguyÔn Kh¾c ViÖn (CB), T©m lý gia ®×nh, Nxb ThÕ Giíi, Hµ Néi 1994.

[24]. NguyÔn Kh¾c ViÖn, Nçi khæ con em, Trung t©m nghiªn cøu trÎ em,

1993.

[25]. NguyÔn Kh¾c ViÖn, Tõ ®iÓn X· héi häc, Nxb ThÕ giíi - Trung t©m

nghiªn cøu trÎ em, Hµ Néi, 1994.

[26]. L.X.V g«txki, TuyÓn tËp T©m Lý häc, DÞch: NguyÔn §øc H ëng,

D ¬ng DiÖu Hoa, Phan Träng Ngä, Trung t©m nghiªn cøu vµ chuyÓn

giao thµnh tùu T©m Lý häc - §¹i häc S Ph¹m - §¹i häc Quèc gia Hµ

Néi, Nxb §¹i häc Quèc gia Hµ Néi 1997.

[27]. John.W.Santrock, T×m hiÓu thÕ giíi t©m lý cña tuæi vÞ thµnh niªn, DÞch:

14

TrÇn ThÞ Lan H ¬ng, Nxb Phô N÷ 2004.