Ảnh hưởng và tác động của tám tháng đấu tranh du kích chống địch khủng bố trên căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai đối với cách mạng Việt Nam

Ngô Ngọc Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 79(03): 29 - 34<br /> <br /> ẢNH HƢỞNG VÀ TÁC ĐỘNG CỦA TÁM THÁNG ĐẤU TRANH DU KÍCH<br /> CHỐNG ĐỊCH KHỦNG BỐ TRÊN CĂN CỨ ĐỊA BẮC SƠN – VÕ NHAI<br /> ĐỐI VỚI CÁCH MẠNG VIỆT NAM<br /> Ngô Ngọc Linh*<br /> Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Thắng lợi của Tám tháng đấu tranh du kích chống địch khủng bố trên căn cứ địa Bắc Sơn – Võ<br /> Nhai (1941-1942) không những có ý nghĩa quan trọng đối với phong trào cách mạng Bắc Sơn –<br /> Võ Nhai, mà còn tạo đƣợc ảnh hƣởng sâu rộng đến một loạt phong trào cách mạng đang diễn ra<br /> trên toàn quốc; Căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai hình thành, phát triển qua tranh đấu cũng là yếu tố<br /> quan trọng đƣa đến sự ra đời của Khu giải phóng trong cao trào kháng Nhật cứu nƣớc (1945). Đội<br /> du kích Bắc Sơn – Võ Nhai đƣợc coi là một trong những đội quân tiền thân của Quân đội nhân dân<br /> Việt Nam.<br /> Từ khóa: Đấu tranh du kích; Bắc Sơn – Võ Nhai; Đội du kích Bắc Sơn – Võ Nhai; Căn cứ địa<br /> Bắc Sơn - Võ Nhai; Tám tháng đấu tranh du kích<br /> <br /> Tám tháng đấu tranh du kích chống địch<br /> khủng bố (từ tháng 07/1941 đến tháng<br /> 02/1942) diễn ra trên căn cứ địa Bắc Sơn –<br /> Võ Nhai có những ý nghĩa lịch sử, bài học<br /> kinh nghiệm rất quan trọng không chỉ đối với<br /> phong trào cách mạng Bắc Sơn – Võ Nhai,<br /> mà còn là bài học quan trong đối với phong<br /> trào cách mạng cả nƣớc. Đó cũng chính là<br /> động lực thúc đẩy cách mạng Việt Nam phát<br /> triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn sau. Diễn<br /> biến tiến trình vận động Cách mạng tháng<br /> Tám 1945 đã chứng minh rõ sự ảnh hƣởng,<br /> tác động của tám tháng đấu tranh du kích<br /> chống địch khủng bố ở Bắc Sơn – Võ Nhai<br /> trên nhiều phƣơng diện, cả về lý luận lẫn thực<br /> tiễn cách mạng.*<br /> Vấn đề “Tám tháng đấu tranh du kích trên<br /> căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai” là một vấn đề<br /> cũng đã đƣợc giới sử học quan tâm, nghiên<br /> cứu. Tuy nhiên, các tác giả mới chỉ dừng lại ở<br /> việc đề cập tới hoặc điểm qua một hay một<br /> vài sự kiện có liên quan; mà chƣa nghiên cứu<br /> một cách thực sự có hệ thống và ở mức độ<br /> khái quát, toàn diện đến vấn đề này. Vì thế,<br /> trong phạm vi của nghiên cứu nhỏ, chúng tôi<br /> cố gắng đƣa ra và phân tích sâu về sự kiện<br /> quan trọng này trên các góc độ ý nghĩa lịch sử<br /> và bài học kinh nghiệm; từ đó chỉ ra đƣợc<br /> những tác động, ảnh hƣởng sâu rộng của cuộc<br /> *<br /> <br /> Tel: 0983851565<br /> <br /> đấu tranh trên đối với phong trào cách mạng<br /> Việt Bắc nói riêng và phong trào cách mạng<br /> cả nƣớc nói chung.<br /> 1. Thắng lợi của tám tháng đấu tranh du kích<br /> trên căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai có ảnh<br /> hƣởng mạnh mẽ và là nguồn cổ vũ, động viên<br /> lớn lao cho phong trào cách mạng toàn quốc,<br /> bồi dƣỡng lòng yêu nƣớc, niềm tin về tƣơng<br /> lai tƣơi sáng của cách mạng cho quần chúng<br /> nhân dân. Sức mạnh tinh thần của quần chúng<br /> chính là cội nguồn của mọi thắng lợi trong<br /> Cách mạng tháng Tám 1945.<br /> Nhƣ chúng ta đã biết, từ sau năm 1939, thực<br /> dân Pháp đã câu kết với phát xít Nhật tiến<br /> hành đàn áp, khủng bố phong trào cách mạng<br /> khiến cho cách mạng Việt Nam có những tổn<br /> thất lớn lao, vì thế đã xuất hiện một bộ phận<br /> quần chúng cách mạng tỏ ra khủng hoảng,<br /> mất niềm tin. Trong hoàn cảnh đó, thắng lợi<br /> của cuộc đấu tranh chống địch khủng bố trên<br /> căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai do Cứu quốc<br /> quân lãnh đạo mang một ý nghĩa vô cùng sâu<br /> sắc. Thắng lợi này đã vực dậy tinh thần và<br /> củng cố niềm tin của quần chúng vào sự lãnh<br /> đạo cách mạng của Đảng, vào một tƣơng lai<br /> sáng ngời của sự nghiệp đấu tranh cách mạng.<br /> Đó là nguồn cổ vũ, động viên to lớn, kịp thời<br /> cho quần chúng, bồi dƣỡng lòng yêu nƣớc,<br /> niềm tự hào dân tộc, lòng căm thù giặc sâu<br /> sắc cho nhân dân. Điều này rất có lợi cho quá<br /> 29<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn27<br /> <br /> Ngô Ngọc Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> trình vận động cách mạng của Đảng, lực<br /> lƣợng cách mạng của Đảng không ngừng<br /> đƣợc bổ sung: “Ngọn lửa mà kẻ thù đã đốt<br /> hàng chục nóc nhà trong cuộc khủng bố<br /> tháng Hai cũng tắt theo những âm mưu tiêu<br /> diệt Cứu quốc quân của chúng; Tuy vậy ngọn<br /> lửa ấy đã cháy thành ngọn lửa căm thù trong<br /> đồng bào đồng chí chúng ta.”(1). Đây là<br /> những sự chuẩn bị vô cùng cần thiết cho việc<br /> hình thành một cao trào đấu tranh cách mạng<br /> trên toàn quốc, tiến tới khởi nghĩa giành chính<br /> quyền trong những năm tiếp theo.<br /> Tiếng súng đánh địch của Cứu quốc quân và<br /> tự vệ căn cứ Bắc Sơn – Võ Nhai có tác dụng<br /> thúc đẩy mạnh mẽ phong trào cách mạng toàn<br /> quốc phát triển, đặc biệt ở các địa phƣơng<br /> thuộc những khu vực lân cận: “sự ra đời và<br /> mở rộng hoạt động của Trung đội Cứu quốc<br /> quân II đã có ảnh hưởng tích cực tới việc xây<br /> dựng lực lượng vũ trang cách mạng ở các<br /> huyện khác trong tỉnh” (2). Noi gƣơng các<br /> chiến sĩ Bắc Sơn - Võ Nhai, nhiều đội tự vệ,<br /> quân du kích ở các địa phƣơng lần lƣợt hình<br /> thành và có những hoạt động rất sôi nổi.<br /> Thời kỳ 1941 – 1945 là thời kỳ phong trào<br /> đấu tranh cách mạng nƣớc ta phát triển vƣợt<br /> bậc, có nhiều thành tựu rực rỡ, đặc biệt là từ<br /> sau khi Mặt trận Việt Minh ra đời. Tám tháng<br /> đấu tranh du kích chống khủng bố trên căn cứ<br /> địa Bắc Sơn – Võ Nhai là một trong những<br /> tiếng súng đầu tiên báo hiệu cho cao trào cách<br /> mạng đó. Sau sự kiện này, quần chúng thêm<br /> tin tƣởng vào sự nghiệp cách mạng do Đảng,<br /> Bác Hồ lãnh đạo. Họ nô nức tham gia các tổ<br /> chức quần chúng của Việt Minh, thi đua đánh<br /> địch, diệt địch bằng chiến thuật du kích trong<br /> các đội du kích, tự vệ địa phƣơng. Phong trào<br /> cách mạng 1941 – 1945 vì thế mà sôi nổi lên<br /> từng tháng, từng ngày và nó lan nhanh, mạnh<br /> từ địa phƣơng này sang địa phƣơng khác.<br /> Sự phát triển của phong trào Việt Minh và sự<br /> lớn mạnh của lực lƣợng vũ trang cách mạng<br /> là những điều kiện quan trọng, quyết định để<br /> Trung ƣơng Đảng ta phát động Cao trào<br /> kháng Nhật cứu nƣớc (từ tháng 3 tháng<br /> 8/1945), rồi tiến tới tổng khởi nghĩa trong<br /> Cách mạng Tháng Tám 1945.<br /> <br /> 79(03): 29 - 34<br /> <br /> 2. Lực lƣợng quân du kích hình thành trong<br /> cuộc đấu tranh này, đặc biệt là đội Cứu quốc<br /> quân II đã trở thành một trong những hạt nhân<br /> nòng cốt để xây dựng lực lƣợng vũ trang cách<br /> mạng của Đảng. Thực tế cho thấy, đây là một<br /> trong những đội quân tiền thân của lực lƣợng<br /> vũ trang nhân dân Việt Nam (ngày<br /> 15/05/1945 hợp nhất với đội Việt Nam tuyên<br /> truyền giải phóng quân thành Việt Nam giải<br /> phóng quân tại Định Biên Thƣợng, Định Hóa,<br /> Thái Nguyên).<br /> Đội du kích cách mạng bắt đầu hình thành từ<br /> trong cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn (1940). Tại<br /> Hội nghị Trung ƣơng 7 (11/1940), Đảng ta<br /> quyết định Đội du kích Bắc Sơn cần phải<br /> đƣợc duy trì và phát triển, làm lực lƣợng nòng<br /> cốt tiến tới xây dựng căn cứ địa lấy Bắc Sơn –<br /> Võ Nhai là trung tâm; Đảng cũng vạch rõ<br /> phƣơng hƣớng hoạt động của đội du kích là<br /> vũ trang công tác, khi cần thì chống địch<br /> khủng bố, xây dựng, mở rộng căn cứ địa cách<br /> mạng. Thực hiện chủ trƣơng của Đảng, Đội<br /> du kích Bắc Sơn ngày càng phát triển và lớn<br /> mạnh qua đấu tranh; các trung đội Cứu quốc<br /> quân I (1/5/1941), rồi Cứu quốc quân II<br /> (15/9/1941) ra đời là những kết quả tất yếu<br /> của quá trình phát triển đó. Trong quá trình<br /> này, sự lãnh đạo về chủ trƣơng, đƣờng lối của<br /> Đảng, thậm chí cả những nhân tố con ngƣời<br /> cũng đƣợc thể hiện rất rõ (cử những cán bộ<br /> cốt cán của Đảng tham gia lãnh đạo quân du<br /> kích hoặc công tác lâu ngày tại khu căn cứ).<br /> Khi khu căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai bị<br /> khủng bố, Đảng ta đã luôn sát sao chỉ đạo,<br /> động viên kịp thời đối với lực lƣợng du kích,<br /> đặc biệt Đảng đã phát động một phong trào<br /> ủng hộ du kích Bắc Sơn – Võ Nhai trên toàn<br /> quốc nhằm hỗ trợ cho phong trào đấu tranh.<br /> Nhƣng do thực dân Pháp bao vây chặt, cô lập<br /> mạnh khu căn cứ nên phong trào này cũng<br /> chƣa thực sự phát huy đƣợc những tác dụng<br /> cần thiết.<br /> Vậy, có thể thấy: trong quá trình lãnh đạo<br /> cách mạng, Đảng ta đã rất coi trọng lực lƣợng<br /> quân du kích Bắc Sơn – Võ Nhai và coi đó là<br /> lực lƣợng vũ trang nòng cốt xây dựng, bảo vệ<br /> căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai, một trong hai<br /> căn cứ địa cách mạng trung tâm của cả nƣớc<br /> bấy giờ (căn cứ địa thứ hai là Cao Bằng);<br /> <br /> 30<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn28<br /> <br /> Ngô Ngọc Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Đảng cũng xác định lực lƣợng du kích Bắc<br /> Sơn – Võ Nhai là một lực lƣợng cần phải<br /> đƣợc duy trì, bồi dƣỡng và coi đó là một<br /> trong những đội quân tiền thân của quân đội<br /> nhân dân Việt Nam. Thực tế lịch sử cũng cho<br /> thấy, các trung đội Cứu quốc quân Bắc Sơn –<br /> Võ Nhai đã hợp nhất với Đội Việt Nam tuyên<br /> truyền giải phóng quân (ra đời ngày<br /> 22/12/1944) thành Việt Nam Giải phóng quân<br /> (tại Định Biên Thƣợng, Định Hóa, Thái<br /> Nguyên, ngày 15/5/1945) – một đội quân<br /> đƣợc coi là lực lƣợng Quân đội nhân dân Việt<br /> Nam lâm thời của cách mạng Việt Nam.<br /> Ngoài ra, ta cũng thấy, đã có không ít cán bộ,<br /> chiến sĩ Trung đội Cứu quốc quân trƣởng<br /> thành trong cuộc chiến đấu về sau đã trở<br /> thành những vị tƣớng tài, chỉ huy giỏi trong<br /> Quân đội nhân dân Việt Nam (Chu Văn Tấn,<br /> Nguyễn Cao Đàm, Lê Dục Tôn, Mông Phúc<br /> Quyền, Chu Phóng…). Vậy, ta có thể coi<br /> Cứu quốc quân là một trong những đội<br /> quân tiền thân của lực lượng vũ trang nhân<br /> dân Việt Nam sau này. Đây là vấn đề mang ý<br /> nghĩa lịch sử hết sức quan trọng.<br /> 3. Những thắng lợi của cuộc đấu tranh du<br /> kích diễn ra trên căn cứ địa Bắc Sơn – Võ<br /> Nhai đã đánh dấu sự lớn mạnh của khu căn cứ<br /> địa cách mạng Bắc Sơn – Võ Nhai. Nó ảnh<br /> hƣởng lớn đến sự hình thành, phát triển của<br /> các khu căn cứ địa cách mạng khác trên toàn<br /> quốc; Đặc biệt, sự phát triển đó là tiền đề cho<br /> sự ra đời của chiến khu Hoàng Hoa Thám và<br /> Khu giải phóng Việt Bắc (tháng 6/1945) –<br /> những chiến khu có vị trí, vai trò rất to lớn<br /> trong sự thành công của Cách mạng Tháng<br /> Tám năm 1945.<br /> Với tƣ cách là khu du kích đầu tiên trong thời<br /> kỳ mới, theo chủ trƣơng chỉ đạo của Trung<br /> ƣơng Đảng về vấn đề xây dựng căn cứ địa<br /> Bắc Sơn – Võ Nhai (trong Hội nghị Trung<br /> ƣơng 7 (1940)), quân và dân Bắc Sơn – Võ<br /> Nhai cùng nhau đoàn kết, tích cực xây dựng<br /> khu căn cứ. Chỉ trong vòng hơn một năm kể<br /> từ ngày có chủ trƣơng trên, đến đầu năm<br /> 1942, một khu căn cứ địa cách mạng rộng lớn<br /> đã đƣợc hình thành và ngày một phát triển.<br /> Khu căn cứ này lấy Bắc Sơn – Võ Nhai làm<br /> trung tâm, bao gồm nhiều địa phƣơng thuộc<br /> các tỉnh: Thái Nguyên, Lạng Sơn, Bắc Giang,<br /> <br /> 79(03): 29 - 34<br /> <br /> Tuyên Quang. Việc mở rộng căn cứ địa Bắc<br /> Sơn – Võ Nhai giúp cho quân du kích có<br /> thêm địa bàn để hoạt động, chống địch khủng<br /> bố; xây dựng, phát triển các cơ sở cách mạng.<br /> Căn cứ địa này nối liền với căn cứ địa Cao<br /> Bằng (nơi Bác Hồ và Trung ƣơng Đảng hoạt<br /> động) và là bàn đạp để phát triển phong trào<br /> cách mạng từ Bắc xuống Nam, từ miền núi<br /> đến miền xuôi, xuống đồng bằng và thông tới<br /> nhiều địa phƣơng khác, thúc đẩy cao trào<br /> cách mạng trên toàn quốc. Thực tế cho thấy:<br /> sự ra đời của một loạt các khu căn cứ cách<br /> mạng trong thời kỳ tiếp theo nhƣ: Chiến khu<br /> Hoàng Hoa Thám (hình thành đầu năm 1944,<br /> gồm hai phân khu, lấy Sông Cầu là ranh giới:<br /> Phân khu A là phân khu Nguyễn Huệ; phân<br /> khu B là phân khu Quang Trung, do đồng chí<br /> Chu Văn Tấn làm Chỉ huy trƣởng) và đặc biệt<br /> là Khu giải phóng Việt Bắc (thành lập ngày<br /> 04/6/1945, gồm 6 tỉnh: Cao Bằng, Tuyên<br /> Quang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang,<br /> Lạng Sơn, do Hồ Chủ tịch lãnh đạo Ủy ban<br /> chỉ huy lâm thời Khu giải phóng) cũng là kết<br /> quả của công tác xây dựng, mở rộng căn cứ<br /> địa trong thời kỳ tám tháng đấu tranh du kích<br /> chống địch khủng bố trên căn cứ địa Bắc Sơn<br /> – Võ Nhai.<br /> 4. Xuất phát từ chủ trƣơng đặt nhiệm vụ giải<br /> phóng dân tộc là nhiệm vụ cách mạng hàng<br /> đầu của Đảng ta, quân và dân Bắc Sơn – Võ<br /> Nhai đã quyết tâm đứng lên đấu tranh chống<br /> địch khủng bố. Những thắng lợi to lớn cả trên<br /> mặt trận quân sự lẫn mặt trận chính trị đã cho<br /> thấy sự kết hợp nhuần nhuyễn, tài tình, khéo<br /> léo giữa đấu tranh chính trị và đầu trang vũ<br /> trang của quân và dân Bắc Sơn - Võ Nhai; nó<br /> cũng nói lên sức mạnh của việc kết hợp hai<br /> hình thức đấu tranh: chính trị và vũ trang<br /> trong quá trình khởi nghĩa ở từng địa phƣơng.<br /> Cuộc đấu tranh này là sự kiểm nghiệm, làm<br /> tiền đề vững chắc cho việc phát động một một<br /> cao trào khởi nghĩa từng phần, tiến tới tổng<br /> khởi nghĩa giành chính quyền trên phạm vi<br /> toàn quốc của Đảng ta.<br /> Xuyên suốt thời kỳ 1939 – 1945, Đảng ta đã<br /> vạch ra mục tiêu chính trị của cách mạng là<br /> bằng mọi giá giành cho kỳ đƣợc độc lập, tự<br /> do cho dân tộc. Thực hiện mục tiêu đó, Đảng<br /> 31<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn29<br /> <br /> Ngô Ngọc Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> đã đề ra nhiều hình thức hoạt động phong phú<br /> nhƣ: Vận động, tuyên truyền, giác ngộ quần<br /> chúng; tập hợp, rèn luyện họ, đƣa họ vào các<br /> cuộc đấu tranh…,vì thế, hình thức đấu tranh<br /> chính trị luôn xuyên suốt và đi trƣớc trong tất<br /> cả các thời kỳ cách mạng. Song, nếu chỉ có<br /> đấu tranh chính trị, không có đấu tranh vũ<br /> trang thì cách mạng khó có thể thành công<br /> đƣợc, nhất là dƣới ách cai trị, đô hộ của bọn<br /> thực dân, phong kiến, phát xít tàn bạo nhƣ ở<br /> Việt Nam. Đấu tranh vũ trang là để hỗ trợ cho<br /> đấu tranh chính trị, thực hiện những nhiệm vụ<br /> chính trị. Hai hình thức này có mối liên hệ<br /> chặt chẽ, biện chứng, tạo ra sức mạnh to lớn,<br /> có đủ khả năng đƣa cách mạng thành công.<br /> Tuy nhiên, cũng tùy từng nơi, từng điều kiện<br /> mà có khi ta lấy đấu tranh chính trị làm trọng,<br /> có khi ta lại coi đấu tranh vũ trang là chính;<br /> đấu tranh chính trị có thể đi trƣớc, quyết định,<br /> đấu tranh vũ trang đi sau ủng hộ, hỗ trợ và<br /> ngƣợc lại.<br /> Khởi nghĩa Bắc Sơn và tám tháng đấu tranh<br /> du kích đã để lại những bài học kinh nghiệm<br /> sâu sắc về việc vận dụng, kết hợp hai hình<br /> thức đấu tranh này. Khởi nghĩa Bắc Sơn lúc<br /> đầu nặng về đấu tranh chính trị, sau mới đấu<br /> tranh vũ trang giành chính quyền. Song, sau<br /> khi chính quyền địch tan rã ở địa phƣơng thì<br /> quân cách mạng lại không đƣa cách mạng tiến<br /> lên, tỏ thái độ cầm chừng, không kiên quyết<br /> đấu tranh vũ trang, giành quyền làm chủ, gây<br /> dựng phong trào cách mạng trên địa bàn rộng,<br /> tự bó hẹp khả năng đấu tranh của mình, vô<br /> tình tạo cơ hội để địch đàn áp và cuộc khởi<br /> nghĩa đã đi đến thất bại. Tám tháng đấu tranh<br /> du kích chống địch khủng bố đánh dấu bƣớc<br /> nhận thức mới trong hình thức đấu tranh của<br /> quần chúng nhân dân địa phƣơng. Với chiến<br /> thuật du kích - lấy chính trị làm trọng tâm<br /> công tác để gây dựng phong trào quần chúng,<br /> nhƣng vũ trang lại đóng vai trò quyết định để<br /> bảo vệ quần chúng, bảo vệ cơ sở cách mạng,<br /> chống địch khủng bố - quân du kích Bắc Sơn<br /> – Võ Nhai đã vận dụng rất khéo hai hình thức<br /> đấu tranh này: Thời kỳ đầu của tám tháng đấu<br /> tranh du kích thì ta đã lấy đấu tranh chính trị<br /> là chính (khi cần mới đấu tranh vũ trang)<br /> nhằm gây dựng cơ sở cách mạng, tổ chức,<br /> củng cố, phát triển lực lƣợng du kích quân về<br /> <br /> 79(03): 29 - 34<br /> <br /> mọi mặt (tập huấn, huấn luyện quân sự chính<br /> trị); sang thời kỳ tiếp theo (từ tháng 9/1941<br /> đến cuối năm 1941), trƣớc sự khủng bố ác liệt<br /> của kẻ thù, ta lại chủ trƣơng đấu tranh vũ<br /> trang bằng chiến thuật du kích để bảo vệ cơ<br /> sở cách mạng, bảo vệ tài sản, tính mạng của<br /> đồng bào…, vừa tiếp tục thực hiện đấu tranh<br /> chính trị để hỗ trợ cho đấu tranh vũ trang<br /> chống khủng bố bởi: “Muốn chống được<br /> khủng bố phải có lực lượng võ trang của<br /> mình chống lại kẻ địch” (3). Kết hợp nhuần<br /> nhuyễn hai hình thức này, Cứu quốc quân đã<br /> làm cho bộ máy chính quyền tay sai địch ở<br /> địa phƣơng rệu rã, sụp đổ từng bộ phận, vì thế<br /> sinh lực địch bị tiêu hao không nhỏ. Sang thời<br /> kỳ cuối (cuối năm 1941 đến đầu năm 1942),<br /> địch chủ trƣơng khủng bố mạnh hơn, chúng<br /> thi hành nhiều thủ đoạn tàn bạo, tinh vi, khiến<br /> quân cách mạng lâm vào thế nguy hiểm.<br /> Trƣớc tình thế đó, ta đã quyết định tạm thời<br /> chấm dứt các hoạt động vũ trang (nếu có cũng<br /> chỉ là cầm chừng, trong những tình thế bắt<br /> buộc), phân tán lực lƣợng vào trong dân<br /> chúng, lãnh đạo dân chúng đấu tranh chính<br /> trị, nhằm bảo toàn lực lƣợng, tránh những tổn<br /> thất cho cách mạng.<br /> Kế thừa những kinh nghiệm trên, trong những<br /> năm 1944 – 1945, khi lực lƣợng cách mạng<br /> đã lớn mạnh (đặc biệt từ sau sự kiện Đội Việt<br /> Nam tuyên truyền giải phóng quân thành lập<br /> 22/12/1944), việc kết hợp đấu tranh chính trị<br /> với đấu tranh vũ trang càng nhuần nhuyễn,<br /> chặt chẽ hơn, “ta đã giành được từ thắng lợi<br /> này đến thắng lợi khác, thực hiện khởi nghĩa<br /> từng phần, tiến tới lập khu giải phóng rộng<br /> lớn” (4). Trong khởi nghĩa tháng Tám năm<br /> 1945, có những nơi ta giành đƣợc chính<br /> quyền qua đấu tranh chính trị, song cũng có<br /> nơi ta phải sử dụng vũ trang để thực hiện mục<br /> tiêu cách mạng (vì kẻ thù ngoan cố không đầu<br /> hàng). Xét cho cùng thì muốn giành đƣợc<br /> thắng lợi cuối cùng thì cần phải có bạo lực<br /> chính trị, phải có đấu tranh vũ trang. Trong<br /> quá trình đấu tranh cách mạng: “Đảng ta đã<br /> khéo léo kết hợp hình thức đấu tranh chính trị<br /> với hình thức võ trang. Một xứ thuộc địa và<br /> bán phong kiến, kẻ thù vô cùng ác liệt, Đảng<br /> đã giáo dục, tổ chức một đội quân chính trị<br /> tiến lên có võ trang, chống kẻ thù có vũ khí<br /> <br /> 32<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn30<br /> <br /> Ngô Ngọc Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> mạnh gấp mấy mình, giành được thắng lợi.<br /> Đảng đã biết phát động cuộc chiến tranh du<br /> kích dựa vào nhân dân, lợi dụng địa hình<br /> thuận lợi, đã biết dùng thuật lấy súng địch<br /> bắn địch, làm tan rã hàng ngũ địch để giành<br /> lấy thắng lợi” (5). Đây chính là những kinh<br /> nghiệm trong đấu tranh cách mạng đã đƣợc<br /> Đảng ta rút ra và vận dụng - trong đó có sự<br /> kiện tám tháng đấu tranh du kích của nhân<br /> dân Bắc Sơn – Võ Nhai.<br /> 5. Trong cuộc đấu tranh chống địch khủng bố<br /> trên căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai, Cứu quốc<br /> quân và những lực lƣợng khác của quần<br /> chúng cách mạng trực tiếp tham gia chiến<br /> đấu, đã thực hiện, hoàn thành xuất sắc chủ<br /> trƣơng, đƣờng lối chỉ đạo của Đảng và Hồ<br /> Chí Minh. Chính cuộc đấu tranh ấy đã góp<br /> phần đƣa chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng và<br /> tƣ tƣởng Hồ Chí Minh đi vào thực tiễn; kiểm<br /> nghiệm, rút ra nhiều bài học cho giai đoạn<br /> cách mạng sau.<br /> Trƣớc hết ta phải khẳng định, chính những<br /> chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng là ngọn đuốc<br /> soi sáng cho phong trào cách mạng Việt Nam.<br /> Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 của Ban chấp<br /> hành Trung ƣơng Đảng tháng 11/1939 là một<br /> ví dụ, văn kiện này đánh dấu bƣớc chuyển<br /> hƣớng về đƣờng lối và phƣơng pháp cách<br /> mạng của Đảng. Sự ra đời của Nghị quyết,<br /> đặc biệt là những chủ trƣơng về phƣơng pháp<br /> cách mạng là cơ sở, là lý luận soi đƣờng cho<br /> việc bùng nổ nhiều cuộc khởi nghĩa vũ trang<br /> chống Pháp, trong đó có Khởi nghĩa Bắc Sơn<br /> (27/9/1940).<br /> Tiếp đó, Trung ƣơng Đảng đã có ngay những<br /> chủ trƣơng chỉ đạo cụ thể cho phong trào cách<br /> mạng ở Bắc Sơn – Võ Nhai bằng những<br /> Quyết nghị tại Hội nghị Trung ƣơng 7<br /> (11/1940), đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị<br /> Trung ƣơng 8 (5/1941). Đây là những văn<br /> kiện có ý nghĩa định hƣớng, chỉ đạo trực tiếp<br /> cho phong trào đấu tranh của quân và dân Bắc<br /> Sơn – Võ Nhai, nhất là đối với những hoạt<br /> động của Cứu quốc quân. Ban chấp hành<br /> Trung ƣơng Đảng còn có nhiều sự quan tâm,<br /> chỉ đạo trực tiếp bằng nhiều biện pháp nhƣ:<br /> Phát động phong trào ủng hộ Bắc Sơn – Võ<br /> Nhai trên toàn quốc; cử cán bộ nối liên lạc<br /> với phong trào cách mạng Bắc Sơn – Võ<br /> Nhai; bổ sung cán bộ lên khu căn cứ địa tham<br /> <br /> 79(03): 29 - 34<br /> <br /> gia lãnh đạo phong trào; mở nhiều lớp tập<br /> huấn chính trị, quân sự do Ban Thƣờng vụ<br /> Trung ƣơng trực tiếp phụ trách…Mặt khác có<br /> thể thấy, cùng với truyền thống đánh du kích<br /> trong lịch sử dân tộc, những quan điểm quân<br /> sự của Nguyễn Ái Quốc về chiến tranh, chiến<br /> thuật du kích đã dần hình thành (đƣợc thể hiện<br /> trong một số tác phẩm về cách đánh du kích<br /> của Ngƣời viết đầu năm 1941) và đƣợc quân<br /> du kích lĩnh hội, áp dụng triệt để trong cuộc<br /> đấu tranh chống địch khủng bố, góp phần tạo<br /> nên những thắng lợi lớn của quân du kích.<br /> Nhƣ vậy, có thể thấy: Thắng lợi của tám<br /> tháng chiến tranh du kích chống địch khủng<br /> bố trên căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai (19411942) đã ảnh hƣởng sâu rộng, mạnh mẽ đến<br /> phong trào cách mạng Việt Nam. Đó là nguồn<br /> cổ vũ, động viên rất kịp thời cho quần chúng<br /> nhân dân trong “đêm trước” của một cao trào<br /> khởi nghĩa chắc chắn sẽ xảy ra. Mặt khác, căn<br /> cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai hình thành, phát<br /> triển qua tranh đấu cũng là yếu tố quan trọng<br /> đƣa đến sự ra đời của Khu giải phóng trong<br /> cao trào kháng Nhật cứu nước (1945).<br /> Diễn ra trong thời gian ngắn nhƣng cuộc đấu<br /> tranh trên đã để lại cho cách mạng Việt Nam<br /> nhiều bài học kinh nghiệm vô cùng quí giá về<br /> cả lý luận và thực tiễn. Đây là “vốn quí” đầu<br /> tiên của Đảng ta về đƣờng lối chỉ đạo cũng<br /> nhƣ công tác tổ chức, xây dựng lực lƣợng; về<br /> các vấn đề về kỹ thuật, chiến thuật… trong đấu<br /> tranh du kích; là cơ sở cho việc hình thành<br /> đƣờng lối, tƣ tƣởng chỉ đạo của Đảng về vấn<br /> đề chiến tranh du kích, chiến tranh nhân dân<br /> trong các thời kỳ cách mạng về sau này.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Tổng kết căn cứ địa – chiến khu Việt Bắc - căn<br /> cứ địa chủ yếu của mọi thời kỳ đấu tranh vũ trang<br /> cách mạng của nhân dân ta (1966), Lƣu trữ Tỉnh<br /> ủy tỉnh Thái Nguyên, tr.12.<br /> [2]. Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên (1999),<br /> Thái Nguyên - Lịch sử đấu tranh vũ trang cách<br /> mạng và Kháng chiến chống Pháp (1941 -1954),<br /> Nhà máy in Quân đội, tr.75.<br /> [3]. Chu Văn Tấn (1959), Đảng Cộng sản Đông<br /> Dương – Người lãnh đạo cuộc Bắc Sơn khởi<br /> nghĩa, Lƣu trữ Tỉnh ủy tỉnh Thái Nguyên, cặp 12,<br /> số 26, tr.13.<br /> [4]. Thư của Ban Trung ương Đảng Cộng sản<br /> Đông Dương gửi các chiến sĩ Bắc Sơn,<br /> 17/12/1941, Kho lƣu trữ Trung ƣơng Đảng, tr.2.<br /> <br /> 33<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn31<br /> <br />