BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
LÊ NGUYỄN PHI KHANH
ÁP LỰC CÔNG VIỆC
VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN
Ở ĐIỀU DƯỠNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
TỈNH BÌNH DƯƠNG, NĂM 2019
LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG
HÀ NỘI – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
KHOA : KHOA HỌC SỨC KHỎE
BỘ MÔN : Y TẾ CÔNG CỘNG
LÊ NGUYỄN PHI KHANH
ÁP LỰC CÔNG VIỆC
VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN
Ở ĐIỀU DƯỠNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
TỈNH BÌNH DƯƠNG, NĂM 2019
Chuyên ngành : Y TẾ CÔNG CỘNG
Mã số : 8 72 07 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG
HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: VĂN QUANG TÂN
HÀ NỘI – 2018
MỤC LỤC
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN ................................................................................... 3
1.1 Khái niệm về áp lực công việc 3
1.1.1 Khái niệm áp lực công việc .......................................................................... 3
1.1.2 Dấu hiệu nhận biết áp lực công việc ............................................................ 4
1.2 Nguồn nhân lực tại bệnh viện 5
1.3 Thực trạng áp lực công việc của điều dưỡng 6
1.3.1 Trên thế giới ................................................................................................. 6
1.3.2 Tại Việt Nam .............................................................................................. 10
1.4 Một số yếu tố liên quan đến áp lực công việc của điều dưỡng 11
1.5 Phương pháp đánh giá áp lực trong công việc 11
1.6 Bộ công cụ MBI 12
1.7 Giới thiệu về bệnh viện Đa Khoa Bình Dương 13
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................. 15
2.1 Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu 15
2.1.1 Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 15
2.1.2 Địa điểm nghiên cứu .................................................................................. 15
2.1.3 Thời gian nghiên cứu ................................................................................. 15
2.2 Phương pháp nghiên cứu 15
2.2.1 Thiết kế nghiên cứu .................................................................................... 15
2.2.2 Cỡ mẫu nghiên cứu .................................................................................... 15
2.2.3 Kỹ thuật chọn mẫu ..................................................................................... 16
2.3 Các biến số và chỉ số nghiên cứu 17
2.3.1 Định nghĩa biến số...................................................................................... 17
2.3.2 Các chỉ số, tiêu chí đánh giá kết quả nghiên cứu ....................................... 25
2.4 Phương pháp thu thập thông tin 26
2.4.1 Công cụ thu thập thông tin ......................................................................... 26
2.4.2 Kỹ thuật thu thập thông tin......................................................................... 26
27 2.5 Phân tích và xử lý số liệu
28 2.6 Sai số và biện pháp khống chế sai số
2.6.1 Sai số .......................................................................................................... 28
2.6.2 Biện pháp khắc phục .................................................................................. 28
28 2.7 Đạo đức trong nghiên cứu
29 2.8 Hạn chế của đề tài
Chương 3: KẾT QUẢ ....................................................................................... 30
30 3.1 Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
34 3.2 Áp lực công việc trên điều dưỡng bệnh viện
35 3.3 Một số yếu tố liên quan kiệt sức tinh thần ở điều dưỡng
41 3.4 Một số yếu tố liên quan đến thái độ tiêu cực ở điều dưỡng
47 3.5 Một số yếu tố liên quan đến thành tích cá nhân ở điều dưỡng
53 3.6 Một số yếu tố liên quan đến áp lục công việc ở điều dưỡng
Chương 4: BÀN LUẬN ..................................................................................... 59
59 4.1 Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
61 4.2 Áp lực công việc trên điều dưỡng bệnh viện
4.2.1 Tỷ lệ kiệt sức trong công việc trên ba khía cạnh ...................................... 61
4.2.2 Tỷ lệ kiệt sức công việc trên ba khía cạnh ở điều dưỡng........................... 62
63 4.3 Một số yếu tố liên quan đến áp lực công việc ở điều dưỡng
4.3.1 Kiệt sức về tinh thần và các yếu tố liên quan ............................................. 63
4.3.1 Thái độ tiêu cực và các yếu tố liên quan .................................................... 66
4.3.3 Giảm thành tích cá nhân và các yếu tố liên quan ....................................... 68
4.3.4 Một số yếu tố liên quan đến áp lực công việc ở điều dưỡng ..................... 69
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 71
KIẾN NGHỊ ....................................................................................................... 72
1. Đối với bệnh viện ............................................................................................ 72
2.Đối với điều dưỡng .......................................................................................... 72
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TIẾNG VIỆT
Áp lực công việc ALCV
Nhân viên y tế NVYT
TIẾNG ANH
BMI Body Mass Index (Chỉ số khối cơ thể)
OR Odd Ratio (Tỷ số số chênh)
WHO World Health Organization (Tổ chức Y tế thế giới)
PA Làm giảm hiệu năng
DP Thái độ tiêu cực
EE
Kiệt sức về tinh thần
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1 Định nghĩa, phân loại và phương pháp thu thập các biến số ............... 17
Bảng 2.2 Định nghĩa, phân loại và phương pháp thu thập các biến số (tt)…….22
Bảng 2.3 Định nghĩa, phân loại và phương pháp thu thập các biến số (tt) ......... 23
Bảng 2.4 Định nghĩa, phân loại và phương pháp thu thập các biến số (tt) ......... 24
Bảng 2.5 Định nghĩa, phân loại và phương pháp thu thập các biến số (tt) ......... 25
Bảng 3.1 Đặc điểm dân số học của đối tượng nghiên cứu (n=348)………….. 30
Bảng 3.2 Đặc điểm tính chất công việc của đối tượng nghiên cứu (n=348) ...... 32
Bảng 3.3 Áp lực công việc ở điều dưỡng (n=348) .............................................. 34
Bảng 3.4 Đặc điểm dân số học liên quan đến kiệt sức tinh thần ở điều dưỡng .. 35
Bảng 3.5 Đặc điểm dân số học liên quan đến kiệt sức tinh thần ở điều dưỡng
(tiếp theo) ............................................................................................................ 37
Bảng 3.6 Tính chất công việc liên quan đến kiệt sức tinh thần ở điều dưỡng .... 38
Bảng 3.7 Tính chất công việc liên quan đến kiệt sức tinh thần ở điều dưỡng (tt)
theo) ..................................................................................................................... 39
Bảng 3.8 Đặc điểm dân số học liên quan đến thái độ tiêu cực ở điều dưỡng ..... 41
Bảng 3.9 Đặc điểm dân số học liên quan đến thái độ tiêu cực ở điều dưỡng (tiếp
theo) ..................................................................................................................... 42
Bảng 3.10 Tính chất công việc liên quan đến thái độ tiêu cực ở điều dưỡng ..... 43
Bảng 3.11 Tính chất công việc liên quan đến thái độ tiêu cực ở điều dưỡng (tiếp
theo) ..................................................................................................................... 45
Bảng 3.12 Đặc điểm dân số học liên quan đến thành tích cá nhân ở điều dưỡng
............................................................................................................................. 47
Bảng 3.13 Đặc điểm dân số học liên quan đến thành tích cá nhân ở điều dưỡng
............................................................................................................................. 48
Bảng 3.14 Tính chất công việc liên quan đến thành tích cá nhân ở điều dưỡng 49
Bảng 3.15 Tính chất công việc liên quan đến thành tích cá nhân ở điều dưỡng 51
Bảng 3.16 Đặc điểm dân số học liên quan đến áp lực công việc ở điều dưỡng . 53
Bảng 3.17 Đặc điểm dân số học liên quan đến áp lực công việc ở điều dưỡng
(tiếp theo) ............................................................................................................ 54
Bảng 3.18 Tính chất công việc liên quan đến áp lực công việc ở điều dưỡng ... 56
Bảng 3.19 Tính chất công việc liên quan đến áp lực công việc ở điều dưỡng (tiếp
theo) ..................................................................................................................... 57
Bảng 4.1 So sánh điểm trung bình ở ba khía cạnh kiệt sức trong công việc ở điều
dưỡng tại một số quốc gia trên thế giới [34], [44]:…………………………... 62
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Áp lực trong công việc (Burnout) được định nghĩa là kết quả của một quá
trình kéo dài khi phải tiếp xúc với các căng thẳng về tình cảm, quan hệ cá nhân
trong công việc và được xác định bởi ba khía cạnh bao gồm kiệt sức về tinh
thần, thái độ tiêu cực và giảm hiệu năng. Áp lực công việc là một trạng thái suy
nhược cả về thể chất lẫn tinh thần khi các biện pháp đối phó không hiệu quả
trong công việc, nó là kết quả của quá trình phơi nhiễm kéo dài với căng thẳng
liên quan đến công việc và được xác định dựa vào ba khía cạnh: kiệt sức tinh
thần, thái độ tiêu cực và thành tích cá nhân [31]. Đặc trưng của áp lực công việc
là tình trạng mệt mỏi, kiệt sức về thể chất, tình cảm hoặc tâm thần kết hợp với
những nghi ngờ về khả năng làm việc hay giá trị công việc của bản thân [21].
Trong các hoạt động của bệnh viện thì hoạt động chăm sóc, theo dõi diễn
tiến, lắng nghe và giải đáp những thắc mắc của người bệnh là một trong các hoạt
động quan trọng hàng đầu. Trong đó, điều dưỡng là nguồn nhân lực quan trọng
trong hệ thống y tế, thực hiện và chịu trách nhiệm hơn 70% việc chăm sóc, điều
trị cho người bệnh [3]. Hầu hết các chỉ định của bác sĩ điều trị cần phải thông
qua điều dưỡng để thực hiện trên người bệnh [1]. Do đó, hầu hết sự cố y khoa
không mong muốn đều bắt nguồn từ điều dưỡng. Áp lực công việc trên điều
dưỡng là một hiểm hoạ nơi làm việc được công nhận trong ngành chăm sóc sức
khỏe, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng chăm sóc người bệnh đồng thời làm
giảm hiệu suất và doanh thu cho cơ sở y tế [11]. Vì vậy, cần phải có biện pháp
can thiệp kịp thời để giảm thiểu tối đa hậu quả do áp lực công việc gây nên. Sự
hiểu biết về nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết áp lực công việc cũng như các
yếu tố liên quan đến áp lực công việc là điều cần thiết cho điều dưỡng.
Nhiều nghiên cứu cho thấy thực trạng kiệt sức chiếm tỉ lệ cao ở bác sĩ và
điều dưỡng. Trên thế giới, thực trạng áp lực trong công việc của các điều dưỡng
làm việc tại các bệnh viện ngày càng cao, có tỷ lệ áp lực cao khoảng từ dưới
30% - trên 40% và tỷ lệ hài lòng với công việc của họ thấp [9], [12], [40], [41].
2
Tại Hoa Kỳ, các cuộc khảo sát quốc gia từ năm 2011 đến 2014 cho thấy tỉ
lệ mắc phải kiệt sức trong công việc chiếm 40% - 60% và có xu hướng gia tăng
ở các bác sĩ [42]. Tại 41 quốc gia Châu Âu (2017), thực trạng kiệt sức trong
công việc cho kết quả tương đồng trên đối tượng điều dưỡng với tỉ lệ kiệt sức
dao động từ 52% đến 84% [12]. Tại châu Á, Trung Quốc và Thái Lan là hai
nước tiên phong nghiên cứu hội chứng kiệt sức ở bác sĩ và điều dưỡng cho kết
quả có sự khác biệt các nguy cơ mắc phải trên cùng đối tượng giữa những nước
châu Á và Âu Mỹ [27], [46].
Tại Việt Nam, đã có một số nghiên cứu về tình trạng áp lực trong công việc dẫn
đến kiệt sức trên đối tượng điều dưỡng và nữ hộ sinh nhưng các nghiên cứu chỉ
tập trung mô tả thực trạng nên chưa có nhiều phát hiện các yếu tố liên quan
nhằm mục đích tham khảo và so sánh với các y văn trong khu vực. Hoạt động
đặc thù của nghề nghiệp đã trở thành nguyên nhân làm giảm sức khỏe người
điều dưỡng như giảm cân, mất ngủ; điều dưỡng rất thường xuyên bị ngột ngạt,
khó chịu vì mùi của bệnh viện [7].
Nhằm hoàn thiện hệ thống quản lý, nâng cao chất lượng quản lý bệnh viện
nói chung và quản lý điều dưỡng nói riêng để xây dựng môi trường làm việc
lành mạnh với thái độ tích cực và hòa đồng, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Áp
lực công việc và một số yếu tố liên quan ở điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa
tỉnh Bình Dương, năm 2019” với 2 mục tiêu như sau:
1. Đánh giá thực trạng áp lực công việc ở điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa
tỉnh Bình Dương năm 2019.
2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến áp lực công việc của đối tượng
nghiên cứu.
