Bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước, bảo vệ Tổ Quốc cuối thế kỉ XVIII

Chia sẻ: Quynh Pham | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

95
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung giáo án trình bày được nguyên nhân bùng nổ của phong trào nông dân Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước của vương triều Tây Sơn. Nêu dược nguyên nhân và diễn biến chính của hai cuộc kháng chiến chống Xiêm và chống Thanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước, bảo vệ Tổ Quốc cuối thế kỉ XVIII

GIÁO ÁN THAO GIẢNG MÔN: LỊCH SỬ LỚP 11 Họ và tên giáo sinh :Lâm Thái Nguyên GVHD :Nguyễn Thị Ngọc Ngày dạy :20/2/2019 Lớp dạy :10.15 THPT Tân Phước Khánh Tiết PPCT Tên bài Bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước, bảo vệ Tổ Quốc cuối thế kỉ XVIII Bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước, bảo vệ Tổ Quốc cuối thế kỉ XVIII I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức: Trình bày được nguyên nhân bùng nổ của phong trào nông dân Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước của vương triều Tây Sơn. Nêu dược nguyên nhân và diễn biến chính của hai cuộc kháng chiến chống Xiêm và chống Thanh. Nêu được những thành tựu mà Vua Quang Trung đã làm và đánh giá được những việc làm đó với lịch sử nước ta thời bấy giờ. 2. Về kỹ năng. Bồi dưỡng cho học sinh kỹ năng sử dụng bản đồ, kỹ năng quan sát, kỹ năng phân tích đánh giá sự kiện lịch sử. 3. Về tư tưởng tình cảm. 1
Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần đấu tranh bảo vệ nền độc lập dân tộc Tự hào về truyền thống đấu tranh anh hùng, bất khuất của người nông dân Việt Nam. II. Thiết bị và tài liệu dạy học. Sách giáo khoa, sách giáo viên lịch sử lớp 10 Bản đồ và tranh ảnh liên quan tới bài học III. Tiến trình tổ chức dạy học. 1. Ổn định trật tự lớp. 2. Giới thiệu bài mới. Trong lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam, thế kỉ XVIII được coi là thế kỉ của khởi nghĩa nông dân. Phong trào Tây Sơn là cuộc khởi nghĩa nông dân lớn nhất, tiêu biểu nhất. Vậy, vì sao phong trào Tây Sơn bùng nổ? Diễn biến và kết quả ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu qua nội dung bài học hôm nay. 3. Tổ chức dạy học. Hoạt động của GV – HS Nội dung kiến thức GV đặt một câu hỏi để định I. Phong trào Tây Sơn và sự hướng và tập trung sự chú ý của nghiệp thống nhất đất nước cuối HS: thế kỷ XVIII. GV hỏi: Cuối thế kỷ XVIII địa danh nào được lấy làm giới tuyến phân chia lãnh thổ Việt Nam thành hai miền? HS trả lời: 2
GV nhận xét chốt ý: Sông Gianh chia nước ta làm 2 Đàng Đàng Ngoài: chính quyền vua Lê chúa Trịnh. Đàng Trong: chính quyền Chúa Nguyễn. GV hỏi: Vào giữa thế kỉ XVIII thì chế độ phong kiến ở 2 Đàng khủng hoảng như thế nào? Giữa thế kỷ XVIII chế độ phong GV nhận xét, phân tích: Giữa thế kiến 2 Đàng khủng hoảng sâu sắc. kỷ XVIII chế độ phong kiến Đàng Ngoài lâm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng. GV hỏi: Tại sao lại khủng hoảng như vậy? Ruộng đất bị địa chủ chiếm đoạt, thuế khóa nặng nề, quan lại tham nhũng, đời sống nhân dân sa sút.. Chính quyền Đàng Trong từ đó cũng lâm vào khủng hoảng suy yếu trên tất cả các mặt, đặc biệt từ khi chúa Nguyễn Phúc Khoát xưng Vương, lập triều đình riêng (1744), sống xa hoa quan lại địa phương đục khoét, 3
đời sống của nhân dân cực khổ Theo một giáo sĩ phương Tây, bấy giờ “gạo đắt như vàng....”. vì vậy đã nổ ra nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân. 1771 Khởi nghĩa nông dân Tây GV hỏi: có nhiều cuộc khởi nghĩa Sơn. nổ ra, vậy ở Đàng trong có những cuộc khởi nghĩa nào? phong trào đấu tranh của nông dân bùng lên rầm rộ, tiêu biểu như cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu, Lê Duy Mật… Phong trào nông dân bùng nổ ở Đàng Trong. Tiêu biểu là phong trào của Chàng Lía và Tây Sơn. Phong trào khởi nghĩa của Chàng Lía đã nổ ra cùng với phong trào Tây Sơn cùng có chung khẩu hiệu với phong trào tây sơn nhưng bị thất bại. GV kể cho học sinh nghe về gia đình họ Nguyễn trước khi dựng cờ khởi nghĩa (tổ tiên họ Nguyễn, hoàn cảnh gia đình, quá trình dựng cờ Kết quả: Lật đổ chúa Nguyễn và khởi nghĩa của ba anh em Nguyễn tiến quân ra bắc đánh đổ chính Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ). GV dẫn: Phong trào Tây Sơn được quyền Lê Trịnh, Thống nhất đất 4
nhân dân ủng hộ, vì phong trào nêu nước. cao khẩu hiệu: lấy của người giàu chia cho người nghèo”. Sau đó Phong trào Tây Sơn đã Lật đổ chúa Nguyễn và tiến quân ra bắc đánh đổ chính quyền Lê Trịnh, Thống nhất đất nước GV hỏi: Phong trào Tây Sơn bùng nổ đã thực hiện được sứ mệnh lịch sử gì? HS trả lời GV nhận xét: Ngoài sự nghiệp thống nhất đất nước phong trào Tây Sơn còn đảm đương nhiệm vụ kháng chiến chống ngoại xâm bảo vệ tổ quốc. Chuyển ý: Sau khi hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước thì anh Tây Sơn còn có 1 nhiệm vụ nữa là chống giặc ngoại xâm, thì nhiệm vụ này như thế nào chúng ta qua phần II. II. Các cuộc kháng chiến cuối thế GV hỏi: Nguyên nhân dẫn đến kỷ XVIII cuộc kháng chiến chống quân 1. Kháng chiến chống Xiêm (1875) 5
Xiêm ( đầu những năm 80 tk XVIII khi chính quyền chúa Nguyễn bị sụp đổ thì người cháu là Nguyễn Ánh đã làm gì?) 1784: 5 vạn quân Xiêm kéo vào HS trả lời: Nguyễn Ánh cầu cứu xâm lược nước ta. quân Xiêm. GV sử dụng lược đồ chiến thắng Rạch GầmXoài Mút. Miêu tả lại đoạn sông Rạch GầmXoài Mút: . GV hỏi: Tại sao Nguyễn Huệ lại chọn Rạch GầmXoài Mút làm điểm quyết chiến chiến lược với quân Xiêm? HS suy nghĩ và trả lời GV nhận xét, bổ sung: Vì vị trí chiến lược của Rạch GầmXoài Mút là nơi vào được mà không ra được lại cách xa lực lượng của quân Xiêm. 1785 Nguyễn Huệ lãnh đạo nhân GV tường thuật trận Rạch Gầm dân kháng chiến chống Xiêm với Xoài Mút: chiến thắng Rạch GầmXoài Mút Đêm 19, rạng 20.01.1785, Nguyễn Huệ nhử địch vào trận địa mai phục, giết 4 vạn binh Xiêm... Dẫn câu nói: “.. người Xiêm sau trận thua năm Giáp Thìn (1785), 6
ngoài miệng tuy nói khoác nhưng trong bụng sợ quân Tây Sơn như sợ cọp”để HS thấy rõ chiến công oanh liệt của Tây Sơn. GV Chốt ý: nghệ thuật quân sự: Không đánh vào những nơi quan trọng. không cần tiêu hao sinh lực địch. Dụ địch vào đoạn sông của ta đã mai phục. GV hỏi: Nêu ý nghĩa của chiến thắng Rạch Gầm Xoài Mút? Đập tan mưu đồ xâm lược của quân Xiêm, nêu cao ý thức dân tộc của phong trào Tây Sơn. GV giải thích thêm: sau khi đánh tan quân Xiêm, 1786 Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc tiêu diệt họ Trịnh, tôn phù vua Lê và kết duyên cùng 2. Kháng chiến chống quân Thanh công chúa Ngọc Hân. Sau đó ông trở (1789). về Phú Xuân. 1788 29 vạn quân Thanh do kéo Chuyển ý: Sau khi đánh bại quân vào xâm lược nước ta. Xiêm thì ta lại phải tiếp tục bảo vệ tổ quốc với cuộc kháng chiến chống quân Thanh, để tìm hiểu rõ hơn chúng ta vào phần 2. GV hỏi: Tại sao quân Thanh lại 7
tiến hành xâm lược nước ta? HS trả lời. GV nhận xét và chốt ý: vua Lê Chiêu Thống cầu cứu nhà Thanh, 29 vạn quân Thanh kéo vào nước ta. GV hỏi: Sự trở lại của vua Lê Chiêu Thống đã gây ra những khó khăn gì cho nhân dân ta ? GV nhận xét chốt ý. GV hỏi:Tại sao quân ta phải tạm rút khỏi kinh thành Thăng Long (về Tam ĐiệpBiện Sơn thuộc mạn Ninh Bình Thanh Hóa)? HS suy nghĩ và trả lời GV nhận xét, chốt ý: tương quan so sánh lực lượng giữa ta và địch có chiều hướng bất lợi lớn cho ta( so với cuộc kháng chiến chống Xiêm thì ở cuộc kháng chiến này ta phải chiến đấu với 29 vạn quân con số lớn hơn rất nhiều so với 5 vạn quân Xiêm), rút quân về Tam Điệp Biện Sơn là hoàn toàn hợp lý, vừa khiến cho địch chủ quan trong việc 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đối phó với ta vừa có tác dụng ngăn 8
giặc Nam tiến. Đây chính là bàn đế, tiến quân ra Bắc chống Thanh đạp cho quân ta tiến công ra Bắc. với chiến thắng Ngọc Hồi Đống (?) Trong hoàn cảnh lúc bấy giờ, Đa. Nguyễn Huệ đã làm gì? GV đọc (hoặc đề nghị HS đọc bài hiểu dụ của vua Quang Trung), phân tích ý nghĩa của bài hiểu dụ: “Đánh cho để dài tóc Đánh cho để đen răng. Đánh cho nó chích luân bất phản, Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn, Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ”. (?) Đoạn trích trong bài hiểu dụ của vua Quang Trung có ý nghĩa gì? (Thể hiện tinh thần dân tộc cao cả, ý thức quyết tâm bảo vệ nền độc lập dân tộc, tác dụng cổ vũ, tạo khí thế quyết tâm chiến đấu cho nghĩa quân Tây Sơn). GV hỏi: Tại sao Quang Trung chọn dịp Tết để đánh giặc? GV nhận xét chốt ý: GV tường thuật diễn biến trận Ngọc Hồi Đống Đa qua lược đồ. GV hỏi: Em hãy phân tích ý nghĩa 9
của chiến thắng Ngọc HồiĐống Đa? III. Vương triều Tây Sơn GV bổ sung: Để lại bài học về Chính trị: Thành lập chính quyền cách đánh giặc độc đáo: thần tốc, các cấp từ trung ương đến địa táo bạo, bất ngờ giành thắng lợi phương. nhanh chóng. Kinh tế xã hội: kêu gọi nhân dân GV hỏi: Sau khi thống nhất đất sản xuất, lập lại sổ hộ khẩu. nước, vương triều Tây Sơn đã Giáo dục: Sử dụng chữ Nôm, tổ làm gì để củng cố và phát triển chức lại giáo dục thi cử. đất nước? Quân sự: tổ chức lại quân đội. (kinh tế, chính trị, văn hóa giáo Đối ngoại: hòa hảo với nhà Thanh, dục)? quan hệ tốt đẹp với Lào và Chân GV hỏi: Em có nhận xét gì về Lạp. những việc làm của vua Quang 1792 vua Quang Trung qua đời. 1802 Nguyễn Ánh tấn công, các Trung? vương triều Tây Sơn sụp đổ. HS suy nghĩ và trả lời GV kết luận: những chính sách của vua Quang Trung mang tính chất tiến bộ, tư tưởng cải cách. Nhưng những chính sách này chưa có phạm vi ảnh hưởng sâu sắc trong cả nước. GV hỏi: Tại sao vương triều Tây Sơn sụp đổ? GV chốt ý 10
4. Củng cố bài tập về nhà: * Củng cố: Phong trào nông dân Tây Sơn bùng nổ khi chế độ phong kiến ở hai Đàng khủng hoảng sâu sắc, nhiều cuộc khởi nghĩa diễn ra nhưng không giành được thắng lợi. Vai trò của phong trào Tây Sơn: Thống nhất đất nước và bảo vệ Tổ Quốc (chống Xiêm, chống Thanh). * Bài tập về nhà: Học câu hỏi trong SGK. Hoàn thành bảng các chính sách của vương triều Tây Sơn. 11