Lịch sử lớp 10 Bài 23

Chia sẻ: Đinh Thị Kiều Trang | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

978
lượt xem 82
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Qua bài 22 chúng ta đã thấy vào cuối thế kỷ XVIII chế độ phong kiến Đàng Ngoài, Đàng Trong đều bước vào giai đoạn khủng hoảng suy tàn. Một phong trào nông dân bùng lên rầm rộ, mở đầu từ ấp Tây Sơn (Bình Định) và trong quá trình đấu tranh kiên cường của mình đã làm nên 2 sự nghiệp lớn: thống nhất đất nước và đánh bại giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lịch sử lớp 10 Bài 23

Bài 23 PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC BẢO VỆ TỔ QUỐC CUỐI THẾ KỶ XVIII I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học xong yêu cầu HS nắm được. 1. Kiến thức - Thế kỷ XVI – XVIII đất nước bị chia làm 2 miền có chính quyền riêng biệt mà hầu như các tập đoàn phong kiến thống trị không còn khả năng thống nhất lại. - Trước tình trạng khủng hoảng của chế độ phong kiến ở cả 2 miền, nguy cơ chia cắt càng gia tăng, phong trào Tây Sơn, trong quá trình đánh đổ các tập đoàn phong kiến đang thống trị, đã xoá bỏ tình trạng chia cắt, bước đầu lại đất nước. - Trong quá trình đấu tranh của mình, phong trào nông dân còn hoàn thành thắng lợi 2 cuộc kháng chiến (chống Xiêm và chống Thanh) bảo vệ nền độc lập dân tộc, góp thêm những chiến công huy hoàng vào sự nghiệp giữ nước anh hùng của dân tộc. 2. Tư tưởng
- Giáo dục lòng yêu nước đấu tranh cho sự nghiệp bảo vệ toàn vẹn đất nước. - Tự hào về tinh thần đấu tranh của người nông dân Việt Nam. 3. Kỹ năng - Bồi dưỡng kỹ năng sử dụng bản đồ lịch sử. - Bồi dưỡng khả năng phân tích, nhận định sự kiện lịch sử. II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC - Bản đồ Việt Nam có những địa danh cần thiết. - Lược đồ các trận đánh mang tính quyết chiến. - Một số câu nói của vua Quang Trung, thơ ca của người đương thời nói về Quang Trung. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC 1. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi  : Thế kỷ Xvi – XVIII kinh tế nước ta có bước phát triển mới, phồn thịnh như thế nào? Câu hỏi  : Tại sao thủ công nghiệp ngày càng tăng tiến nhưng không thể chuyển hoá sang phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa? 2. Dẫn dắt vào bài mới
Qua bài 22 chúng ta đã thấy vào cuối thế kỷ XVIII chế độ phong kiến Đàng Ngoài, Đàng Trong đều bước vào giai đoạn khủng hoảng suy tàn. Một phong trào nông dân bùng lên rầm rộ, mở đầu từ ấp Tây Sơn (Bình Định) và trong quá trình đấu tranh kiên cường của mình đã làm nên 2 sự nghiệp lớn: thống nhất đất nước và đánh bại giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc. 3. Tổ chức dạy học bài mới Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững Hoạt động 1: Cả lớp – Cá I. Phong trào Tây Sơn nhân và sự nghiệp thống - GV: Giới thiệu sơ lược về nhất đất nước (cuối tình trạng khủng hoảng của thế kỉ XVIII) chế độ phong kiến ở đàng Ngoài; giữa thế kỷ XVIII chế độ phong kiến Đàng Ngoài làm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng: Ruộng đất bị địa chủ chiếm đoạt, thuế khoá nặng nề, quan lại tham nhũng, đời sống nhân dân sa sút nghiêm trọng, phong trào đấu tranh của nông dân bùng
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững lên rầm rộ, tiêu biểu có cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu Cầu, Hoàng Công Chất, Lê duy Nhật (HS được học ở cấp 2). - GV tiếp tục giới thiệu về - Giữa thế kỉ XVIII chế tình trạng của chế độ phong độ phong kiến ở cả kiến Đàng Trong: Trong khi Đàng Trong, Đàng Ngoài chế độ phong kiến đàng khủng hoảng sâu sắc → Ngoài khủng hoảng thì ở phong trào nông dân Đàng Trong, năm 1744 Chúa bùng nổ. Nguyễn Phúc Khoát đã làm gì? Sự kiện này nói lên điều gì? - HS nhớ lại kiến thức bài trước để trả lời. - GV giảng tiếp : 1744 chúa Nguyễn xưng vương, bắt tay xây dựng chính quyền Trung ương, nước ta đứng trước nguy cơ bị chia làm 2 nước. Chính quyền Đàng Trong từ đó cũng lâm vào khủng hoảng suy yếu, đời sống nhân dân - 1771 khởi nghĩa nông
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững cực khổ. Theo một giáo sĩ dân bùng lên ở Tây Sơn phương Tây lúc bấy giờ "gạo (Bình Định). đắt như vàng, tình trạng đói + Từ một cuộc khởi khổ bày ra lắm cảnh thương nghĩa nhanh chóng phát tâm khó tả, các xác chết triển thành phong trào chồng chất lên nhau". Phong lật đổ chúa Nguyễn ở trào nông dân bùng nổ ở Đàng Đàng Trong. Trong. - GV kết luận: + HS nghe, ghi chép. + GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được diễn biến chính của phong trào nông dân Tây Sơn và vai trò của khởi nghĩa Tây Sơn. + HS theo dõi SGK phát biểu. - 1786 – 1788 nghĩa quân + GV bổ sung, kết luận về tiến ra Bắc lật độ tập những nét chính của phong đoàn Lê – Trịnh, thống trào Tây Sơn. nhất đất nước. - GV có thể đàm thoại với HS về 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ: gốc họ Hồ, lớn lên gặp
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững lúc Quốc phó Trương Thúc Loan chuyên quyền; nhân dân lầm than cực khổ. Ba anh em đã lên vùng Tây Sơn xây dựng căn cứ khởi nghĩa. Năm 1771 cả 3 anh em đổi sang họ Nguyễn, dựng cờ chống Trương Thúc Loan, tại Tây Sơn – Bình Định. Khởi nghĩa phát triển dần thành phong trào nông dân rộng lớn, đảm nhận sứ mệnh tiêu diệt các tập đoàn phong kiến thống nhất đất nước. - HS nghe, ghi chép. - GV dẫn dắt: Ngoài sự nghiệp thống nhất đất nước phong trào Tây Sơn còn đảm đương nhiệm vụ kháng chiến chống ngoại bang bảo vệ Tổ quốc. Hoạt động 2: cả lớp, cá II. Các cuộc kháng nhân chiến ở cuối thế kỉ - GV yêu cầu HS theo dõi XVIII
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững SGK để thấy được nguyên 1. Kháng chiến chống nhân, diễn biến, kết quả của quân Xiêm 1785 cuộc kháng chiến chống quân Xiêm 1785. - HS theo dõi SGK phát biểu. - GV bổ sung, kết hợp với sử dụng lược đồ chiến thắng Rạch Gầm, Xoài Mút để trình bày về cuộc kháng chiến chống quân Xiêm, sau đó GV chốt ý: + Nghĩa quân Tây Sơn đã bắt giết 2 chúa là Nguyễn Phúc Dương và Nguyễn Phúc Thuần. Còn lại một người - Nguyễn Anh cầu viện cháu của chúa Nguyễn là quân Xiêm → 5 vạn Nguyễn Anh chạy thoát. quân Xiêm hầu vào Trong hai năm 1782 – năm nước ta. 1783 Nguyễn Huệ đã hai lần đem quân đánh Nguyễn Anh ở Gia Định. Cùng đường Nguyễn Anh đã bỏ chạy sang Xiêm cầu cứu. Vua Xiêm sai
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững tướng đem 5 vạn quân thuỷ bộ tiến sang nước ta cuối năm 1784 chiếm gần nửa đất Nma Bộ, ra sức cướp phá - Năm 1785 Nguyễn chuẩn bị tấn công quân Tây Huệ đã tổ chức trận Sơn. đánh phục kích Rạch + Trước giặc ngoại xâm, Gầm – Xoài Mút (trên vua Tây Sơn là Thái Đức sông Tiền – tỉnh Tiền (Nguyễn Nhạc) đã sai em là Giang) đánh tan quân Nguyễn Huệ đem binh Xiêm, Nguyễn Anh phải thuyền vào Nam chống giặc. chạy sang Xiêm. - GV có thể yêu cầu HS tường thuật về chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút hoặc nói lên những hiểu biết của mình về chiến thắng này. - HS nhớ lại kiến thức đã học trả lời câu hỏi. - GV nhận xét, bổ sung: Đây là một thắng lợi lớn tiêu diệt gần 4 vạn quân Xiêm, thể hiện tài tổ chức, cầm quân của Nguyễn Huệ. Chiến thắng này đã khiến “người
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững Xiêm sau trận thua năm Giáp Thìn (1785) ngoài miệng thì nói khoác nhưng trong bụng thì sợ quân Tây Sơn như sợ cọp”. Chiến thắng đã đập tan mưu đồ xâm lược của quân Xiêm, nêu cao ý thức dân tộc của phong trào Tây Sơn. Hoạt động 3: Cả lớp, cá  Kháng chiến chống nhân quân Thanh (1789) - Gv giảng bài: sau khí đánh ,thắng quân Xiêm, 1786 Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc tiêu diệt họ Trịnh. Họ Trịnh đổ, ông tôn phù vua Lê kết duyên với công chúa lê Ngọc - Vua Lê Chiêu Thống Hân (con gái Lê Hiển Tông). cầu viện quân Thanh Sau đó ông về Nam (Phú kéo sang nước ta. Xuân). - Ở ngoài Bắc, Nguyễn Hữu Chỉnh giúp vua Lê Chiếu Thống phản bội Tây Sơn. Sau khi bị quân Tây Sơn đánh vua Lê Chiêu Thống đã cầu cứu
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững quân Thanh. Vua Thanh đã cho 29 vạn quân sang nước ta. - GV yêu cầu HS theo dõi SGK: nguyên nhân, diễn biến, kết quả của cuộc kháng - Năm 1788 Nguyễn chiến chông quân Thanh. Qua Huệ lên ngôi Hoàng Đế, đó thấy được vai trò của lấy niên hiệu là Quang Nguyễn Huệ – Quang Trung Trung chỉ huy quân tiến và tinh thần dân tộc của nghĩa ra Bắc. quân Tây Sơn. - HS theo dõi SGK tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống Thanh, phát biểu. - Mùng 5 Tết 1789 nghĩa - GV bổ sung, kết luận, quân Tây Sơn giành giảng giải thêm: Việc làm chiến thắng vang dội ở của Lê Chiêu Thống chứng tỏ Ngọc Hồi – Đống Đa triều đình phong kiến nhà Lê tiến vào Thăng Long không thể duy trì được nữa. đánh bại hoàn toàn quân Mặc dù Nguyễn Huệ đã rất xâm lược. cố gắng phù Lê. Trước tình - Phong trào nông dân hình đó, Nguyễn Huệ đã lên Tây Sơn đã bước đầu ngôi Hoàng đế ngày 25-11- hoàn thành sự nghiệp 1788. thống nhất đất nước và - GV đọc bài hiểu dụ của bảo vệ Tổ quốc.
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững vua Quang Trung trong SGK trang 107 để giúp HS thấy được mục tiêu của cuộc tiến quân ra Bắc lần này và ý nghĩa bài hiểu dụ. (Thể hiện tinh thần dân tộc cao cả, ý thức quyết tâm bảo vệ độc lập). Bài hiểu dụ đã cổ vũ, tạo khí thế quyết tâm chiến đấu của nghĩa quân Tây Sơn sau 5 ngày hành quân thần tốc, ngày 5 Tết nghĩa quân thắng lợi ở Ngọc Hồi – Đống Đa. Hoạt động 4: Cá nhân - GV phát vấn: cho biết công lao của phong trào nông dân Tây Sơn và Nguyễn Huệ - HS dựa vào phần kiến thức vừa học ,trả lời. - GV kết luận. Gv đàm thoại với Hs về vai trò của Nguyễn Huệ trong việc tiêu diệt các tập đoàn
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững phong kiến phản động và trong cuộc kháng chiến chống Xiêm và chống quân Thanh. Hoạt động 5: Cả lớp, cá III. Vương triều Tây nhân Sơn - GV trình bày về sự thành Năm 1778 Nguyễn lập Vương triều Tây Sơn Nhạc xưng Hoàng đế 1778 nhưng không giải quyết (hiệu Thái Đức) → được các yêu cầu Lịch sử, Vương triều Tây Sơn phong trào khởi nghĩa vẫn thành lập. tiếp tục. - Năm 1788 Nguyễn - GV trình bày tiếp sự kiện Huệ lên ngôi Hoàng đế Nguyễn Huệ lên ngôi 1788. thống trị vùng đất từ - HS nghe, ghi chép. Thuận Hoá trở ra Bắc. - GV yêu cầu HS theo dõi - Thành lập chính quyền SGK các chính sách của vua các cấp, kêu gọi nhân Quang Trung. dân khôi phục sản xuất. - HS theo dõi, bổ sung, kết - Lập lại sổ hộ khẩu, tổ luận về những chính sách của chức lại giáo dục, thi vua Quang Trung. cử, tổ chức quân đội - HS nghe, ghi chép. (dịch chữ Hán, chữ Nôm GV minh hoạ về chính sách để làm tài liệu dạy đối ngoại của Quang Trung. học). Sau khi đánh tan 29 vạn quân - Đối ngoại hoà hảo với
Các hoạt động của thầy và Những kiến thức HS trò cần nắm vững Thanh, Quang Trung cử Ngô nhà Thanh, quan hệ với Văn Sở và Phan Huy Ích sang Lào và Chân Lạp rất tốt trung quốc cầu phong, lập lại đẹp. hoà bình để xây dựng đất nước. Nhà Thanh đã giảng hoà, phong vương và gửi quà tặng cho Quang Trung. Hoạt động 6: Cá nhân - GV phát vấn: Em có nhận xét gì về những việc làm của Quang Trung? - HS suy nghĩ trả lời. - Năm 1792 Quang - GV kết luận: Những chính Trung qua đời. sách của Quang trung mang - Năm 1802 Nguyễn tính chất tiến bộ, thể hiện ý Anh tấn công các vương tưởng mới của một ông vua triều Tây Sơn lần lượt muốn thực hiện những chính sụp đổ. sách tiến bộ của ông chưa có ảnh hưởng lớn trên phạm vi cả nước. Năm 1792 Quang Trung đột ngột qua đời, sự nghiệp thống nhất đất nước, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng chưa thành.
4. Củng cố Vai trò của Nguyễn Huệ và phong trào nông dân Tây Sơn. 5. Dặn dò - HS học bài, làm bài tập SGK (109). - Sưu tầm tranh ảnh về những công trình nghệ thuật thế kỷ XVI – XVIII.