Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán lá gan lớn - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện Quân y)

Chia sẻ: 10 10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

143
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn cùng tham khảo Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán lá gan lớn của TS. Nguyễn Ngọc San để nắm bắt những nội dung kiến thức sau đây. Tổng quan về sán lá gan lớn, giới thiệu hình thể của sán lá gan, đặc điểm sinh học của sán lá gan,... Hy vọng đây sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn sinh viên trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán lá gan lớn - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện Quân y)

Häc viÖn qu©n y Bé m«n Sèt rÐt - KST - CT S¸n l¸ gan lín Pasciola TS NguyÔn Ngäc San
Tæng quan S¸n l¸ gan lín Fasciola cã 2 loµi: Fasciola hepatica vµ Fasciola gigantica g©y bÖnh chñ yÕu ë ®éng vËt ¨n cá nh tr©u, bß, cõu... vµ g©y bÖnh ë ngêi.
tæng quan Trªn thÕ giíi SLGL ®îc Linne ph¸t hiÖn vµ ®Æt tªn n¨m 1758. Mét sè b¸o c¸o cho thÊy trªn thÕ giíi cã 2,4 triÖu (Rim vµ CS, 1994) thËm chÝ cã 17 triÖu ngêi nhiÔm SLGL (Hopkins vµ CS, 1992).
Giíi thiÖu hinh thÓ Tinh hoµn Buång Tói trøng Tinh Ruét Gi¸c Gi¸c miÖng Tö bông Tinh hoµn cung S¸n l¸ gan lín trëng thµnh
1. ®Æc ®iÓm sinh häc  SLGL lìng tÝnh. Nãi chung ngêi kh«ng ph¶i lµ vËt chñ thÝch hîp cña Fasciola.  PhÇn lín s¸n c tró trong nhu m« gan vµ chÕt kh«ng vµo trong ®êng mËt. Mét sè s¸n vµo kÝ sinh ë ®êng mËt vµ ®Î trøng ë ®ã.  S¸n non cã thÓ di chuyÓn l¹c chç vµ c tró ë c¸c c¬ quan kh¸c g©y hiÖn tîng l¹c chç. S¸n l¹c chç kh«ng bao giê trëng thµnh.
Ve §¸m trøng Ve Thanh trïng Êu trïng
1. ®Æc ®iÓm sinh häc  S¸n trëng thµnh ®Î trøng, trøng theo ®êng mËt xuèng ruét vµ ra ngoµi theo ph©n.  Trøng xuèng níc, trøng SLGL në ra AT l«ng.  AT trïng l«ng (miracidium) kÝ sinh ë vËt chñ phô 1 lµ èc thuéc gièng Limnea.
Ve §¸m trøng Ve Thanh trïng Êu trïng
1. ®Æc ®iÓm sinh häc  Trong èc AT ph¸t triÓn qua giai ®o¹n nang bµo tö, hai giai ®o¹n rª-®i, råi h×nh thµnh Êu trïng ®u«i (cercaria) kho¶ng 6-7 tuÇn.  Cercaria rêi khái èc vµ b¸m vµo c¸c thùc vËt thñy sinh thÝch hîp ®Ó t¹o nang AT (metacercaria) hoÆc b¬i tù do trong níc.
1. ®Æc ®iÓm sinh häc  VCC (ngêi hoÆc tr©u bß…) ¨n ph¶i thùc vËt thñy sinh,uèng níc cã AT sÏ bÞ nhiÔm SLGL.  Metacercaria vµo VCC qua ®êng miÖng, sau 1 giê tho¸t kÐn vµ xuyªn qua thµnh ruét, sau 2 giê xuÊt hiÖn trong æ bông vµo gan ngµy thø 6, sau ®Õn KS trong ®êng mËt.
Ve §¸m trøng Ve Thanh trïng Êu trïng
1. ®Æc ®iÓm sinh häc  Thêi gian tõ khi nhiÔm ®Õn khi xuÊt hiÖn trøng trong ph©n tïy thuéc vËt chñ, ë tr©u bß lµ 2 th¸ng, ngêi lµ 3 - 4 th¸ng.  Thêi gian nµy cßn phô thuéc sè lîng s¸n (s¸n cµng nhiÒu thêi gian trëng thµnh cµng dµi).  Tuæi thä cña SLGL ë ngêi tõ 9 - 13,5 n¨m.
Ve §¸m trøng Ve Thanh trïng Êu trïng
2. Vai trß y häc  Møc ®é bÖnh phô thuéc sè lîng s¸n nhiÔm, thêi gian m¾c nhiÔm, vÞ trÝ kÝ sinh vµ ph¶n øng cña bÖnh nh©n.  Khi nang Êu trïng xuyªn qua thµnh ruét hoÆc t¸ trµng g©y xuÊt huyÕt vµ viªm, c¸c tæn th¬ng cã thÓ g©y triÖu chøng kh«ng râ rÖt.
2. Vai trß y häc  S¸n chui vµo c tró ë gan g©y tiªu hñy c¸c m« gan: víi ch¶y m¸u vµ ph¶n øng viªm, miÔn dÞch.  S¸n c tró ®«i khi chÕt t¹o ra ho¹i tö vïng gan tæn th¬ng cã thÓ ®Ó l¹i sÑo.  S¸n cã thÓ vµo ®êng mËt vµ ë ®©y chóng cã thÓ sèng vµi n¨m g©y viªm nhiÔm dÉn tíi x¬ ho¸, dÇy lªn vµ gi·n réng, cã thÓ ch¶y m¸u.
2. Vai trß y häc  BiÓu hiÖn triÖu chøng bÖnh lÝ khi s¸n kÝ sinh ë gan nh: c¸c triÖu chøng LS chÝnh: ®au h¹ sên ph¶i, sèt, sôt c©n, Ëm ¹ch khã tiªu, rèi lo¹n tiªu ho¸, ®au thîng vÞ, sÈn ngøa.  S¸n l¹c chç nh s¸n di chuyÓn ra ngoµi gan (chui ra khíp gèi, díi da ngùc, ¸p xe ®¹i trµng, ¸p xe bông...).
2. Vai trß y häc  ELISA (+) víi KN Fasciola gigantica.  Siªu ©m gan cã tæn th¬ng ©m hçn hîp.  CT scanner cã tæn th¬ng gi¶ u hay ¸p xe gan.  XN m¸u b¹ch cÇu ¸i toan t¨ng cao.  XN ph©n cã thÓ t×m thÊy trøng.
3. ChÈn ®o¸n + BiÓu hiÖn LS thêng gÆp: sèt, ®au bông gan, mËt, viªm ®êng mËt, viªm gan thÓ u vµ cã liªn quan ®Õn tiÒn sö ¨n sèng rau thñy sinh. + C§ x¸c ®Þnh lµ XN ph©n vµ ELISA. + C§ hç trî: X quang, siªu ©m, CT scanner, MRI, XN m¸u.
4. ®iÒu trÞ + Emetine, dehydroemetine, niclorofan. + Metronidazole:Ýt t¸c dông víi thÓ m·n tÝnh, + Triclabendazole: cã t¸c dông rÊt tèt víi s¸n l¸ gan lín c¶ cÊp vµ m·n. §iÒu trÞ cã kÕt qu¶ cao vµ an toµn víi liÒu duy nhÊt 10 - 20 mg/kg.
5. dÞch tÔ häc  Nguån bÖnh: tr©u, bß, ngêi.  MÇm bÖnh: nang Êu trïng SLGL ë rau thñy sinh vµ mét sè loµi rau ®îc tíi níc cã nang Êu trïng.  §êng l©y: qua ®êng tiªu ho¸.  ë ViÖt Nam cã loµi Fasciola gigantica cã dÊu hiÖu lai víi Fasciola hepatica.