Bài giảng Chương 3: Chất lượng môi trường và các vấn đề môi trường đô thị, nông thôn

Chia sẻ: NGUYỄN VĂN LÂM | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

116
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhằm giúp cho học sinh, sinh viên hiểu được các vấn đề về môi trường đô thị và nông thôn, nhận biết được cơ hội và thách thức về môi trường, định hướng đúng đắn về môi trường hiện tại, đưa ra được giải pháp cho tương lai, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài giảng chương 3 "Chất lượng môi trường và các vấn đề môi trường đô thị, nông thôn". Hy vọng đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Chương 3: Chất lượng môi trường và các vấn đề môi trường đô thị, nông thôn

Chương 3: Chất lượng môi trường & các vấn đề môi trường đô thị nông thôn
Chöông 3. PHẦN A. Quản lí moâi trường ñoâ thò 3.1 Chaát löôïng moâi tröôøng, thoâng soá, chæ thò, vaø moâ hình DPSIR 3.2 Quaûn lyù chaát löôïng khoâng khí 3.3 Quaûn lyù vaø kieåm soaùt oâ nhieãm nöôùc 3.4 Quaûn lyù chaát thaûi raén 3.5 Giao thoâng ñoâ thò vaø moâi tröôøng
HiÖn tr¹ng m«i trê ng thêng ®îc miªu t¶ theo hiÖn tr¹ng vËt lý vµ ho¸ häc còng nh hiÖn tr¹ng sinh häc cña m«i trêng. HiÖn tr¹ng vËt lý gåm nh÷ng vÊn ®Ò thuû v¨n, khÝ tîng häc, thuû lùc häc, c¶nh quan thiªn nhiªn vµ dù tr÷tµi nguyªn thiªn nhiªn. HiÖn tr¹ng ho¸ häc gåm chÊt lîng kh«ng khÝ, níc vµ ®Êt tÝnh theo thµnh phÇn vµ nång ®é nhiÒu chÊt kh¸c nhau trong c¸c m«i trêng nµy. HiÖn tr¹ng sinh häc bao gåm sù ®a d¹ng vµ thÓ tr¹ng cña c¸c yÕu tè sinh häc liªn quan, vÝ dô c©y cèi, ®éng vËt, c¸, chim chãc,...
3.1 Chất lượng môi trường: thông số và chỉ thị & mô hình DPSIR Chất lượng nước mặt: pH, SS, DO, BOD5, COD, TDS, Tot.N, Tot.P, kim loại nặng (Pb, Cu, Hg, Cd,…), Coliform,… Chất lượng nước ngầm: pH, oC, EC, TDS, Cl, NO3, NH4+, TOC, kim lọai nặng (Pb, Cu, Cr, Cd, Hg, As), Fe, tổng P, Coliform. Chất lượng không khí: SO2, NOx, O3, TSP, PM10, CO, Pb, BTX,… Tiêu chí đánh giá môi trường (xem Phạm Ngọc Đăng, 2000, trang 18)
Chæ thò ñaùnh giaù Mé t c hØ thÞ ®îc s ö d ô ng ®Ó ®¬n g i¶n ho ¸, l îng ho ¸ v µ truy Òn ®¹t m é t v Ên ®Ò. Tro ng lÜnh v ùc m «i trê ng c Çn p h¶i x¸c ®Þnh c ¸c c hØ thÞ ®Ó c ã thÓ ®Þnh lîng c ¸c khÝa c ¹nh q uan träng c ña m «i trê ng nh»m ®¬n g i¶n ho ¸ nh÷ng khÝa c ¹nh nµy . VÝ d ô : m «i trê ng n íc , m «i trê ng ®Êt, m «i trê ng kh«ng khÝ,… => truy Òn ®¹t nh÷ng th«ng tin m «i trê ng ®è i v íi m äi ®è i tîng v µ c ung c Êp th«ng tin ®Ó lËp b ¸o c ¸o hiÖn tr¹ng m «i trê ng .
Tháp thông tin ChØ sè Sù kh¸i qu¸t vµ tæng hîp ChØ thÞ (Index) (Indicator) Th«ng sè (Parameters) Sè liÖu, d÷ liÖu thèng kª, ®iÒu tra (Data base) Tæng lîng th«ng tin
Mô hình DPSIR M« t¶ mèi quan hÖ t¬ng hç gi÷a hiÖn tr¹ng m«i tr ê ng (Status - S), nh÷ng ¸p lùc do c o n ng ê i g ©y ra (Pressure - P) vµ nh÷ng ®é ng lùc quan träng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp (Driver force - D)). Ngoµi ra, m« h×nh cßn bao gåm c¶ nh÷ng t¸c ®é ng (Impact - I) cña sù thay ®æi hiÖn tr¹ng m«i trêng vµ nh÷ng ph¶n håi (Response - R) tõ x· héi chèng l¹i nh÷ng t¸c ®éng kh«ng mong muèn nµy. -> HiÓu biÕt tßan diÖn vÒ sù phøc t¹p cña c¸c mèi liªn kÕt vµ c¸c ph¶n håi gi÷a c¸c yÕu tè nh©n qu¶ trong c¸c vÊn ®Ò m«i trêng. -> X¸c ®Þnh c¸c chØ thÞ nh»m lý gi¶i vµ ®Þnh lîng cho c¸c liªn kÕt vµ ph¶n håi nµy.
Mô hình DPSIR §éng Áp HiÖn T¸c lùc tr¹ng ®éng lùc §¸p øng
C¬ c Êu DPS IR • §éng lùc: Ph¸t triÓn d©n sè vµ ho¹t ®éng kinh tÕ (n¨ng lîng, c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng, x©y dùng, du lÞch) • ¸p lùc: Lan truyÒn c¸c t¸c nh©n « nhiÔm, khai th¸c tµi nguyªn, • Tr¹ng th¸i m«i trêng: chÊt lîng kh«ng khÝ, níc, ®Êt, nguån tµi nguyªn h÷u dông. • T¸c ®éng: tæn thÊt ®a d¹ng sinh häc, t¸c ®éng kinh tÕ, t¸c ®éng søc khoÎ • §¸p øng: Nhµ níc (chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, thuÕ, thiÕt lËp thÓ chÕ, nhiÖm vô), c«ng nghiÖp (xö lý n íc th¶i, chÊt th¶i, c«ng nghÖ s¹ch), tæ chøc phi chÝnh phñ, céng ®ång (th«ng tin, vËn ®éng).
§é ng lùc ¸p lùc HiÖn tr¹ng m«i trê ng T¸c ®é ng ®è i víi Ph¸t triÓn nãi chung vÒ mÆt Th¶i c¸c chÊt g©y « nhiÔm vµo HiÖn tr¹ng vËt lý : d©n sè. níc, kh«ng khÝ vµ ®Êt Lîng níc vµ dßng ch¶y §a d¹ng sinh häc C¸c ngµnh t¬ng øng, vÝ dô: Lu chuyÓn trÇm tÝch, l¾ng N«ng nghiÖp Khai th¸c tµi nguyªn thiª n HÖ sinh th¸i ®äng bïn Giao th«ng vËn t¶i nhiªn H×nh th¸i häc Tµi nguyªn thiªn nhiªn; Nguån níc NhiÖt ®é, khÝ hËu N¨ng lîng bao gåm c¶ Nh÷ng thay ®æi trong viÖc sö dông ®Êt HiÖn tr¹ng ho¸ häc : Con ngêi : thuû ®iÖn Søc khoÎ Nång ®é chÊt « nhiÔm C«ng nghiÖp C¸c rñi ro vÒ c«ng nghÖ trong níc, kh«ng khÝ, ®Êt Thu nhËp DÞch vô Hµm lîng chÊt h÷u c¬, Phóc lîi/chÊt lîng cuéc C¸c hé gia ®×nh «xy hoµ tan, dìngchÊt trong sèng N«ng nghiÖp níc M«i trêng sèng Thuû s¶n HiÖn tr¹ng s inh häc : MÊt c©n b»ng hÖ sinh th¸i, NÒn kinh tÕ : tuyÖt chñng mét sè loµi C¸c lÜnhùcv kinh tÕ HiÖn tr¹ng thùc vËt, c«n trïng, ®éng vËt, loµi thuû sinh, c¸c loµi chim,v.v... §¸p ø ng C¸c hµnh ®éng gi¶m thiÓu c chÝnh s¸ch m«i trêng nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu quèc gia vÒ m«i trêng (VÝ dô : c¸c chuÈn mùc vµ tiªu chÝ ®Ó ®iÒu chØnh ¸p lùc) C¸c chÝnh s¸ch ngµnh (c¸c giíi h¹n vµ kiÓm so¸t viÖcngµnh ph¸t triÓn ®Ó cña gi¶m/thay ®æi c¸c ho¹t ®éng hay c¸c ¸p lùc do c¸c ho¹t ®éng nµy g©y NhËn thøc vÒ m«i trêng C¸c biÖn ph¸p gi¶m nghÌo cô thÓ H×nh . M« h×nh DPS IR
§é ng lùc ¸p lùc HiÖn tr¹ng T¸c ®é ng m«i trê ng HÖ sinh th¸i ë ®« thÞ Sù gia t¨ng d©n sè nãi chung - vÝ dô nh trong ChÊt th¶i « nhiÔm ChÊt lîng kh«ng c«ng viªn khÝ ®« thÞ C¸c lÜnh vùc cã liªn N«ng nghiÖp t¹i c¸c quan : NO, NO2, SO2 , NH4 , vïng phô cËn nguån Bôi (PM 10), NO, NO 2, SO 2, Bôi Giao th«ng g©y « nhiÔm NMVOC, ch×, CH 4, (PM10), O 3, ch×, CO, C«ng nghiÖp CO, dioxin dioxin v.v... Søc khoÎ con ngêi - DÞch vô VD : BÖnh ®êng h« C¸c hé gia ®×nh hÊp, rèi lo¹n ®êng N¨ng lîng h« hÊp, ung th, bÖnh vÒ hÖ thÇn kinh, t¨ng tû lÖ chÕt yÓu. §¸p ø ng Hµnh ®éng gi¶m thiÓu C¸c chÝnh s¸ch m«i trêng ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña quèc gia vÒ m«i trêng (VD : c¸c tiªu chuÈn, c¸c tiªu chÝ nh»m ®iÒu tiÕt ¸p lùc) C¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ngµnh (c¸c giíi h¹n vµ kiÓm so¸t sù t¨ng trëng cña ngµnh nh»m lµm gi¶m hoÆc thay ®æi c¸c ho¹t ®oäng hay c¸c ¸p lùc mµ c¸c ho¹ t ®éng nµy g©y ra) NhËn thøc m«i trêng ChÝnh s¸ch xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo cô thÓ H×nh M« h×nh DPS IR ¸p dô ng ®è i víi « nhiÔm kh«ng khÝ ë ®« thÞ (Nguån: Ph¹m Ngäc §¨ng)
3.2 Quản lý chất lượng không khí
3.2.1 QUAN TRẮC VÀ ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ Xác định vấn đề (Quan trắc, thống kê nguồn thải, đánh giá tác động) Kiểm sóat tình trạng Hình thành chính sách (Tiêu chuẩn phát thải, cưỡng chế, quy định, (Mô hình hóa, đánh giá viễn quy họach sử dụng đất, cảnh, phân tích chi phí sử dụng nhiên liệu) lợi ích)
Công cụ đánh giá Ba công cụ chính đánh giá chất lượng không khí:  Quan trắc: SO2, NO2, CO, O3, TSP, …  Mô hình mô phỏng  Đo đạc, thống kê phát thải
3.2.2. QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ • Phát triển chính sách, chiến lược → Mục tiêu của AQM ? • Chính sách của Chính phủ là nền tảng cho AQM • Một chương trình AQM thành công phải dựa trên một khuôn khổ chính sách thích hợp và luật pháp đầy đủ. • Một khuôn khổ chính sách bao gồm các chính sách trong các lãnh vực: Giao thông, năng lượng, quy họach, phát triển và môi trường.
1. Các giai đọan triển khai quản lý CLKK xung quanh Duy trì chất lượng không khí để Mục bảo vệ sức khỏe và tài sản của người dân tiêu Chính Đạt được và duy trì nồng độ của các chất ô nhiễm chính ở mức độ an tòan cho sức khỏe và tài sản, sách và kiểm sóat phát thải của các chất ô nhiễm khác Chiến Kế họach quản lý Tiêu chuẩn CLKK kiểm sóat phát thải lược Kế họach giao thông Chiến Thương thuyết với công ty Quy họach sử dụng đất thuật Pollution offsets Xử phạt việc không tuân thủ
Hình. Giai đọan phát triển chiến lược QLCLKK
Hoạch định chiến lược QLCLKK đô thị a) Xem xét thuận lợikhó khăn của mỗi giải pháp cho các nhóm liên đới khác nhau b) Đánh giá tiềm năng cải thiện chất lượng không khí của mỗi chiến lược Đánh giá lợi ích môi trường của các chiến lược khả thi, sử dụng công cụ đánh giá phát thải và mô hình phát tán c) Xem xét lợi ích & chi phí kinh tế xã hội của từng giải pháp Phải tiên đoán được tác động phụ của các chiến lược đến hoạt động KTXH d) Xác định rõ các thay đổi cần thiết về chính sách & thể chế để hỗ trợ việc thực hiện chiến lược
Hoạch định chiến lược QLCLKK đô thị e) Thống nhất các mục tiêu môi trường dài và trung hạn để hướng dẫn các can thiệp ngắn hạn (theo từng giai đoạn). Chiến lược nên được lên chương trình và nên có một khung thời gian rõ ràng cho các giai đoạn thực hiện khác nhau (stepbystep implementation) Những cải thiện tức thời từ việc thực hiện ngắn hạn hỗ trợ việc thực hiện các cấu phần dài hạn của chiến lược f) Xem xét các chỉ thị dùng để giám sát tiến trình thực hiện các kế hoạch hành động và tác động của chúng.
Air quality management and planning