Bài giảng Những NLCB của CN Mác – Lênin: Chương V trình bày nội dung của học thuyết giá trị thặng dư như sự chuyển hoá của tiền tệ thành tư bản, sản xuất giá trị thặng dư, tiền công trong chủ nghĩa Tư bản, tích luỹ Tư bản chủ nghĩa.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Những NLCB của CN Mác – Lênin: Chương V - TS. Lê Ngọc Thông
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN HN
BỘ MÔN NGUYÊN LÝ MAC - LÊNIN
CHƯƠNG V
HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ
HÀ NỘI 2011
- SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ QUY LUẬT
KINH TẾ TUYỆT ĐỐI CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN
Nội dung
I. Sự chuyển hoá của tiền tệ thành tư bản
II .Sản xuất giá trị thặng dư
III. Tiền công trong chủ nghĩa tư bản
IV. Tích luỹ tư bản chủ nghĩa
2
- SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ QUY LUẬT
KINH TẾ TUYỆT ĐỐI CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN
Mục tiêu
1. Hiểu rõ được công thức chung của tư bản và
mâu thuẫn của nó; Hiểu được hàng hoá sức
lao động và quá trình sản xuất giá trị thặng
d ư.
2. Nắm được bản chất của TB, TBBB, TBKB; tỷ
suất giá trị thặng dư, khối lượng giá trị thặng
dư; Hai PP SX giá trị thặng dư và quy luật giá
trị thăng dư.
3. Nắm được bản chất của tiền công và các hình
thức cơ bản của tiền công trong CNTB
4. Hiểu được tích luỹ tư bản và quy luật chung
của tích luỹ tư bản. 3
- I. SỰ CHUYỂN HÓA TIỀN THÀNH TB
1. Công thức chung của tư bản
T - H - T’
Tiền là hình thái giá trị cuối cùng của sản xuất và lưu thông hàng hóa giản
đơn đồng thời cũng là hình thức biểu hiện đầu tiên của tư bản. Tiền
trong lưu thông hàng hóa giản đơn vận động theo công thức: H-T-H.
Tiền trong nền sản xuất tư bản chủ nghĩa vận động theo công thức:
4
- a) So sánh hai công thức
H – T – H // T - H - T’
1. Giống:
• đều có hai yếu tố hàng và tiền;
• đều chứa đựng hai hành vi: mua và bán.
2. Khác :
• Lưu thông HH giản đơn bắt đầu bằng hành vi bán (H - T) và kết thúc bằng
hành vi mua (T - H), điểm xuất phát và điểm kết thúc đều là hàng hóa, tiền
chỉ đóng vai trò trung gian, mục đích là giá trị sử dụng.
• Lưu thông của TB bắt đầu bằng hành vi mua (T - H) và kết thúc bằng hành
vi bán (H - T’), tiền vừa là điểm xuất phát, vừa là điểm kết thúc, còn hàng
hóa đóng vai trò trung gian..., mục đích của lưu thông tư bản là giá trị, và
giá trị lớn hơn.
5
- a) So sánh hai công thức
H – T – H // T - H - T’
1. Giống
2. Khác
* TB theo T-H-T’, T’ = T + t; t là số tiền trội hơn - giá trị thặng dư
(m) . Tiền ứng ra ban đầu với mục đích thu được (m) trở
thành TB.
* Tiền biến thành tư bản khi được dùng để mang lại (m) cho nhà
tư bản.
* T - H - T’ - công thức chung của TB 6
- b) Mâu thuẫn của T - H - T’
ĐVĐ: Lưu thông có tạo ra giá trị và làm tăng thêm giá trị hay không?
• Nếu mua - bán ngang giá thay đổi hình thái của GT: T H; H T.
∑ GT không thay đổi.
• Trao đổi không ngang giá, mỗi người SX - vừa là người bán, vừa là
người mua. Lợi khi bán - bù thiệt khi mua & ngược lại.
∑GT toàn xã hội không tăng lên
Nếu xét ngoài lưu thông - tiền không đưa vào lưu thông
không sinh ra được (m)
*TB không xuất hiện trong lưu thông >< không xuất hiện ngoài lưu
thông. 7
- 2. Hàng hóa sức lao động
ĐK: SLĐ HH
1. Tự do về thân thể - sở hữu SLĐ
2. Không có TLSX bán SLĐ.
Việc SLĐ HH:
là một bước tiến
¤ t« lịch sử so với
chế độ nô lệ và
phong kiến.
a) SLĐ và sự chuyển hóa SLĐ HH
Sức lao động là toàn bộ những
năng lực (thể lực và trí lực) tồn tại
trong một con người và được người
đó vận dụng khi sản xuất ra một giá
trị sử dụng nào đó.
8
- b) Hai thuộc tính của HH SLĐ
1. GT:
Số lượng lao động xã hội cần thiết để SX &
TSX ra SLĐ quyết định = GT các tư liệu
sinh hoạt cần thiết để SX & TSX SLĐ, để
duy trì đời sống của người công nhân làm
thuê và gia đình người công nhân làm thuê .
khác với HH thông thường: bao hàm cả yếu tố
tinh thần + yếu tố lịch sử.
2. GTSD:
Thể hiện ở quá trình tiêu dùng SLĐ -
quá trình LĐ
SLĐ tạo ra một lượng GT mới > GT
bản thân,
GT dôi ra (m).
* Đây chính là “chìa khoá” để giải
quyết mâu thuẫn của công thức chung
9
của TB
- 1. Quá trình sx giá trị thặng dư
Đặc điểm:
1. Công nhân làm việc dưới sự kiểm
soát của nhà TB
2. SP làm ra thuộc sở hữu của nhà TB
Ví dụ: TB SX sợi.
Chế tạo 10kg sợi,
Ứng 10$ -10kg bông,
2$ - máy móc
3$ - sức lao động
1 người công nhân/ 1 ngày -12 giờ.
Giả sử W LĐ tăng:
1 người công nhân/ 1/2 ngày - 6 giờ.
10 kg bông sợi;
cứ mỗi giờ LĐ bằng LĐ trừu tượng,
người công nhân tạo ra GT mới
(v + m) = 0,5$ 10
- Ví dụ
Chi phí sản xuất sản phẩm mới
Chỉ tiêu Giá trị Chỉ tiêu Giá trị
Tiền mua bông ( 10KG ) 10 $ Giá trị của bông được chuyển vào 10 $
sợi:
Tiền hao mòn máy móc 2$ Gia trị của MM được chuyển vào sợi 2$
Tiền mua SLĐ trong 1 ngày: 3$ Giá trị mới do lao động của CN tạo 3$
ra trong 12 giờ LĐ
∑ 15 $
∑ 15 $
∑ Chi phí = ∑ Giá trị; Nhà TB không có lợi
Do năng suất lao động tăng lên 2 lần, thời gian LĐ
bi kéo dài gáp 2 lần ( 6 h 12 h )
- Quá trình sản xuất
Trong 6 giờ đầu, bằng LĐ cụ thể
Người CN chuyển và bảo tồn GT bông và hao mòn
mm vào sợi = 12$;
Bằng LĐ trừu tượng, mỗi giờ người CN tạo ra một
lượng GT mới :
0,5$ x 6 giờ = 3$.
SP sợi (10kg) có GT:
12$ + 3$ = 15$.
Nếu quá trình lao động ngừng không có (m).
Người CN LĐ trong 1 ngày - 12 giờ
Trong 6 giờ lao động tiếp theo,
Nhà TB chi thêm 10$ (10kg bông) + 2$ (hao
mòn máy móc).
Sản phẩm sợi (10kg) có GT:
12$ + 3$ = 15$
12
- Kết quả
12 giờ LĐ của người CN
20kg sợi có GT 30$.
Chi phí 27$
Chênh lệch: 30$ - 27$ = 3$ (m)
Kết
luận
Giá trị thặng dư là giá trị mới dôi ra ngoài
giá trị SLĐ do CN làm thuê tạo ra và bị
nhà TB chiếm không
Bản chất của (m) là quan hệ bóc lột.
Tiền chuyển hoá thành tư bản
13
- Ví dụ
Chi phí sản xuất Giá trị sản phẩm mới
Chỉ tiêu Giá trị Chỉ tiêu Giá trị
Tiền mua bông ( 20 KG ) 20 $ Giá trị của bông được chuyển vào 20 $
sợi:
Tiền hao mòn máy móc 4$ Gia trị của MM được chuyển vào sợi 4$
Tiền mua SLĐ trong 1 ngày: 3$ Giá trị mới do lao động của CN tạo 6$
ra trong 12 giờ LĐ
∑ 27 $
∑ 30 $
- 2. Bản chất của TB, TBBB, TBKB
Tư bản là GT đem lại (m) bằng cách
bóc lột CN làm thuê.
Bản chất của TB là quan hệ bóc lột,
giai cấp TS đã chiếm đoạt (m) do
giai cấp CN sáng tạo ra.
Tính chất hai mặt của LĐ SX HH, vai
trò của các bộ phận TB trong
quá trình SX (m), C.Mác chia tư
bản
TBBB: GT của tư TLSX được LĐ cụ
thể của người CN chuyển vào SP
mới, lượng GT không đổi (C):
điều kiện không thể thiếu
TBKB: GT SLĐ có sự biến đổi về
lượng (v): nguồn gốc tạo ra (m)
GTHH = c + v + m
15
- 3. Tỷ suất giá trị thặng dư
Tỷ suất giá trị thặng dư
(m’) là tỷ lệ phần trăm
giữa số lượng giá trị
thặng dư (m) và tư bản
khả biến (v)
- t thời gian lao động tất yếu
- t' thời gian lao động thặng dư
Tỷ suất giá trị thặng dư phản ánh mức độ
bóc lột của nhà TB đối với CN. 16
- 3. Khối lượng giá trị thặng dư
Khối lượng giá trị thặng dư là tích số
giữa tỷ suất giá trị thặng dư và tổng số tư
bản khả biến được sử dụng; ký hiệu là M
V là tổng TBKB được sử
dụng 17
M ~ m' và V.
- 4. (m) tuyệt đối
Giá trị thặng dư tuyệt đối là giá trị thặng dư thu được do
kéo dài ngày lao động, nhờ đó kéo dài thời gian lao động
thặng dư, còn thời gian lao động tất yếu (cần thiết)
không thay đổi.
Ngày LĐ 8 giờ
I____I____I____I____I____II____I____I____I____I____I
Thời gian LĐ tất yếu 4 giờ Thời gian LĐ thặng dư 4 giờ,
CN tạo ra một giá trị mới là 10$/giờ
(m) tuyệt đối 40$
Tỷ suất giá trị thặng dư:
18
- 4. (m) tuyệt đối
Ngày LĐ thêm 2 giờ
I____I____I____I____I____II____I____I____I____I____I____I____I
(m) tuyệt đối: 60$
Việc kéo dài ngày lao động không thể vượt quá giới hạn sinh lý của công
nhân gặp phải sự phản kháng của công nhân.
Lưu ý: Vì lợi nhuận, nhà TB còn tìm
cách tăng cường độ LĐ của CN .
Tăng cường độ LĐ về thực chất
cũng tương tự như kéo dài ngày
LĐ.
Kéo dài thời gian LĐ và tăng
cường độ LĐ: PP SX (m) tuyệt đối.
19
- Giá trị thặng dư tương 4. (m) tương đối
đối là giá trị thặng dư
thu được do rút ngắn
thời gian lao động tất
yếu nhờ đó tăng thời
gian lao động thặng
dư, còn độ dài ngày lao
động không đổi.
• LĐ tất yếu - 5 giờ LĐ thặng dư - 5 giờ
m‘ = 100%
LĐ tất yếu - 4giờ LĐ thặng dư - 6 giờ
m‘ = 150%.
Hạ thấp giá trị SLĐ giảm
GT các TLSH và dịch vụ cần
thiết cho người CN.
Tăng W LĐ xã hội trong các
ngành SX TLTD và các ngành
SX TLSX để SX ra các TLTD 20
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
