Bài giảng Quản trị sản xuất - ĐH Phạm Văn Đồng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG<br /> KHOA KINH TẾ<br /> <br /> BÀI GIẢNG<br /> MÔN: QUẢN TRỊ SẢN XUẤT<br /> (Dùng cho đào tạo tín chỉ)<br /> <br /> Người biên soạn: Th.S Cao Anh Thảo<br /> <br /> Lưu hành nội bộ - Năm 2017<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ QUẢN TRỊ SẢN XUẤT ..............................................1<br /> 1.1. Một số khái niệm .......................................................................................................1<br /> 1.1.1.Khái niệm về sản xuất ..........................................................................................1<br /> 1.1.2. Khái niệm về quản trị sản xuất và dịch vụ ..........................................................2<br /> 1.1.3. Doanh nghiệp xét theo quan điểm hệ thống ........................................................3<br /> 1.2. Lịch sử phát triển của lý thuyết quản trị sản xuất và dịch vụ ....................................3<br /> 1.3. Vấn đề năng suất trong quản trị sản xuất và dịch vụ .................................................6<br /> 1.3.1. Khái niệm và ý nghĩa của năng suất ...................................................................6<br /> 1.3.2. Những nhân tố tác động đến năng suất ...............................................................7<br /> 1.4. Vấn đề lựa chọn chiến lược trong quản trị sản xuất và dịch vụ ................................8<br /> 1.4.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chiến lược ........................................8<br /> 1.4.3. Kỹ thuật phân tích SWOT .................................................................................10<br /> 1.4.4. Trình tự lựa chọn chiến lược .............................................................................11<br /> 1.5. Nội dung quản trị sản xuất và dịch vụ .....................................................................12<br /> 1.5.1. Quyết định về dự báo ........................................................................................12<br /> 1.5.2. Quyết định về sản phẩm và công nghệ .............................................................12<br /> 1.5.3. Quyết định vị trí xí nghiệp ................................................................................13<br /> 1.5.4. Quyết định bố trí mặt bằng ...............................................................................13<br /> 1.5.5. Quyết định sử dụng các nguồn lực ....................................................................13<br /> 1.5.6. Quyết định về nhu cầu vật tư ............................................................................13<br /> 1.5.7. Quyết định về tồn kho .......................................................................................13<br /> 1.5.8. Quyết định về điều độ sản xuất .........................................................................13<br /> 1.5.9. Quyết định về nguồn nhân lực ..........................................................................13<br /> 1.5.10. Quyết định về trình độ dịch vụ........................................................................14<br /> CHƯƠNG 2: DỰ BÁO ....................................................................................................15<br /> 2.1. Các loại dự báo ........................................................................................................15<br /> 2.1.1. Căn cứ vào thời đoạn dự báo ............................................................................15<br /> 2.1.2. Căn cứ vào nội dung công việc cần dự báo ......................................................15<br /> 2.2. Các nhân tố tác động đến dự báo nhu cầu ...............................................................16<br /> 2.2.1. Các nhân tố chủ quan ........................................................................................16<br /> 2.2.2. Các nhân tố khách quan ....................................................................................16<br /> 2.3. Tác động của chu kỳ sống sản phẩm đối với dự báo...............................................16<br /> 2.4. Các phương pháp dự báo nhu cầu ...........................................................................17<br /> 2.4.1. Các phương pháp định tính ...............................................................................17<br /> 2.4.2. Các phương pháp định lượng ............................................................................18<br /> 2.5. Giám sát và kiểm soát dự báo..................................................................................24<br /> iii<br /> <br /> 2.5.1. Tín hiệu theo dõi ...............................................................................................24<br /> 2.5.2. Giới hạn kiểm tra...............................................................................................25<br /> 3.1. Quyết định về sản phẩm, dịch vụ ............................................................................26<br /> 3.1.1. Lựa chọn sản phẩm, dịch vụ .............................................................................26<br /> 3.1.2. Phát triển sản phẩm mới ....................................................................................27<br /> 3.1.3. Thiết kế sản phẩm mới ......................................................................................27<br /> 3.2. Quyết định về công nghệ .........................................................................................29<br /> 3.2.1. Các loại quá trình công nghệ.............................................................................29<br /> 3.2.2. Phân tích so sánh 3 loại công nghệ ...................................................................30<br /> 3.2.3. So sánh các chiến lược về công nghệ ................................................................31<br /> 3.3. Quyết định về công suất ..........................................................................................31<br /> 3.3.1. Các loại công suất .............................................................................................32<br /> 3.3.2. Lựa chọn công suất ...........................................................................................33<br /> 3.4. Quyết định về thiết bị ..............................................................................................34<br /> 3.4.1. Nguyên tắc lựa chọn thiết bị .............................................................................34<br /> 3.4.2. Bài toán chọn máy.............................................................................................34<br /> 3.4.3. Bài toán chọn phương thức mua máy ...............................................................38<br /> CHƯƠNG 4: XÁC ĐỊNH ĐỊA ĐIỂM DOANH NGHIỆP VÀ BỐ TRÍ SẢN XUẤT 39<br /> 4.1. Xác định địa điểm doanh nghiệp .............................................................................39<br /> 4.1.1. Các bước tiến hành chọn địa điểm ....................................................................39<br /> 4.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc chọn địa điểm ...............................................39<br /> 4.1.3. Các phương pháp xác định địa điểm .................................................................40<br /> 4.2. Bố trí sản xuất ..........................................................................................................43<br /> 4.2.1. Khái niệm và vai trò của bố trí sản xuất ...........................................................43<br /> 4.2.2. Các loại hình bố trí sản xuất chủ yếu ................................................................44<br /> 4.2.3. Thiết kế bố trí sản xuất trong doanh nghiệp......................................................46<br /> CHƯƠNG 5: NHỮNG CHIẾN LƯỢC HOACH ĐỊNH TỔNG HỢP........................51<br /> 5.1. Quá trình hoạch định tổng hợp ................................................................................51<br /> 5.1.1. Khái niệm ..........................................................................................................51<br /> 5.1.2. Mối quan hệ của hoạch định tổng hợp ..............................................................51<br /> 5.1.3. Những chiến lược trong việc hoạch định tổng hợp ...........................................51<br /> 5.1.4. Lịch trình sản xuất chính ...................................................................................55<br /> 5.2. Các phương pháp hoạch định tổng hợp ...................................................................56<br /> 5.2.1. Phương pháp trực quan .....................................................................................56<br /> 5.2.2. Phương pháp biểu đồ và đồ thị .........................................................................56<br /> 5.2.3. Phương pháp cân bằng tối ưu ............................................................................57<br /> CHƯƠNG 6: LẬP LỊCH TRÌNH SẢN XUẤT .............................................................58<br /> ii<br /> iii<br /> <br /> 6.1. Sắp xếp thứ tự tối ưu trong sản xuất dịch vụ ...........................................................58<br /> 6.1.1. Các nguyên tắc ưu tiên đối với những công việc cần làm trước .......................58<br /> 6.1.2. Đánh giá mức độ hợp lý của việc bố trí các công việc .....................................58<br /> 6.1.3. Nguyên tắc Johnson ..........................................................................................59<br /> 6.1.4. Sắp xếp lịch trình cho N công việc trên M máy ...............................................60<br /> 6.2. Phương pháp phân công công việc cho các máy .....................................................61<br /> 6.3. Phương pháp sơ đồ Gantt ........................................................................................63<br /> 6.4. Phương pháp sơ đồ Pert ...........................................................................................64<br /> CHƯƠNG 7: QUẢN TRỊ HÀNG TỒN KHO ...............................................................67<br /> 7.1. Những khái niệm .....................................................................................................67<br /> 7.1.1. Chức năng quản trị hàng tồn kho ......................................................................67<br /> 7.1.2. Sử dụng kỹ thuật phân tích ABC để phân loại hàng tồn kho ............................67<br /> 7.1.3. Yêu cầu ghi chép chính xác trong ghi chép báo cáo tồn kho ............................69<br /> 7.1.4. Tồn kho đúng thời điểm ....................................................................................69<br /> 7.1.5. Các loại chi phí tồn kho ....................................................................................71<br /> 7.2. Những mô hình tồn kho ...........................................................................................72<br /> 7.2.1. Mô hình lượng đặt hàng kinh tế cơ bản (EOQ − Economic Order Quantity) ..72<br /> 7.2.2. Mô hình lượng đặt hàng theo sản xuất (POQ - Production Order Quantity<br /> model) .........................................................................................................................75<br /> 7.2.3. Mô hình khấu trừ theo số lượng ........................................................................76<br /> 7.2.4. Mô hình xác suất với thời gian cung ứng không đổi ........................................77<br /> 7.3. Đo lường, đánh giá hiệu quả hàng tồn kho .............................................................78<br /> 7.3.1. Ứng dụng kỹ thuật phân tích biên tế để xác định lượng dự trữ tồn kho tối ưu .78<br /> 7.3.2. Các chỉ tiêu xác định hiệu quả tồn kho .............................................................79<br /> CHƯƠNG 8: HOẠCH ĐỊNH NHU CẦU VẬT TƯ .....................................................81<br /> 8.1. Các yêu cầu của mô hình tồn kho đối với các mặt hàng phụ thuộc trong lĩnh vực<br /> sản xuất ...........................................................................................................................81<br /> 8.2. Hệ thống hoạch định nhu cầu vật tư ........................................................................82<br /> 8.2.1. Lợi ích của việc hoạch định nhu cầu vật tư .....................................................82<br /> 8.2.2. Cấu trúc của hệ thống hoạch định nhu cầu vật tư ............................................82<br /> 8.2.3. Sự đổi mới và sự thay đổi thực trong hệ thống hoạch định nhu cầu vật tư .....86<br /> 8.3. Kỹ thuật xác định kích thước lô hàng......................................................................87<br /> 8.3.1. Mô hình đưa hàng theo lô ứng với nhu cầu ......................................................87<br /> 8.3.2. Mô hình sản lượng kinh tế của đơn hàng ..........................................................87<br /> 8.3.3. Mô hình kỹ thuật cân đối các thời kỳ bộ phận ..................................................88<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................................................89<br /> <br /> iiiiv<br /> <br /> CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ QUẢN TRỊ SẢN XUẤT<br /> <br /> 1.1. Một số khái niệm<br /> 1.1.1.Khái niệm về sản xuất<br /> Theo quan niệm phổ biến trên thế giới thì sản xuất được hiểu là quá trình tạo ra sản<br /> phẩm hoặc dịch vụ.<br /> Ở nước ta lâu nay có một số người thường cho rằng chỉ có những doanh nghiệp chế<br /> tạo, sản xuất các sản phẩm vật chất có hình thái cụ thể như tủ lạnh, tivi, bàn, ghế,..... mới<br /> gọi là các đơn vị sản xuất. Những đơn vị khác không sản xuất các sản phẩm vật chất đều<br /> xếp vào loại các đơn vị phi sản xuất. Ngày nay trong nền kinh tế thị trường, quan niệm<br /> như vậy không còn phù hợp nữa.<br /> Một hệ thống sản xuất sử dụng các yếu tố đầu vào là nguyên vật liệu, con người,<br /> máy móc, nhà xưởng, kỹ thuật công nghệ, tiền mặt và các nguồn tài nguyên khác để<br /> chuyển đổi nó thành đầu ra gồm sản phẩm hoặc dịch vụ. Sự chuyển đổi này là hoạt động<br /> trọng tâm và phổ biến của hệ thống sản xuất. Mối quan tâm hàng đầu của các nhà quản trị<br /> hệ thống sản xuất, là các hoạt động chuyển hóa của sản xuất.<br /> Đầu vào<br /> - Nguồn nhân lực<br /> - Nguyên liệu<br /> - Công nghệ<br /> - Máy móc, thiết bị<br /> -Tiền vốn<br /> - Khoa học và nghệ thuật<br /> quản trị<br /> <br /> Chuyển hóa<br /> - Làm biến đổi<br /> - Tăng thêm giá trị<br /> <br /> Đầu ra<br /> - Hàng hóa<br /> - Dịch vụ<br /> <br /> Hình 1.1: Sơ đồ quá trình sản xuất<br /> Như vậy, về thực chất sản xuất chính là quá trình chuyển hóa các yếu tố đầu vào<br /> biến chúng thành các sản phẩm hoặc dịch vụ ở đầu ra. Chúng ta có thể hình dung quá<br /> trình này như trong hình 1.1. Sự khác biệt giữa quá trình sản xuất sản phẩm hữu hình (sản<br /> phẩm) và sản phẩm vô hình (dịch vụ) được thể hiện cụ thể sau<br /> Sản xuất sản phẩm hữu hình<br /> <br /> Sản xuất sản phẩm vô hình (Dịch vụ)<br /> <br /> 1. Tạo ra sản phẩm vật chất<br /> 2. Có thể dự trữ (tồn kho)<br /> 3. Ít tiếp xúc với khách hàng trong<br /> quá trình sản xuất<br /> 4. Cần nhiều máy móc thiết bị<br /> <br /> 1. Không tạo ra sản phẩm vật chất<br /> 2. Không lưu trữ được<br /> 3. Thường xuyên tiếp xúc với khách<br /> hàng<br /> 4. Cần nhiều nhân viên<br /> <br /> 5. Thông thường cần vốn lớn<br /> <br /> 5. Thông thường cần số vốn ít<br /> 1<br /> <br />