zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Bài giảng Sinh lý hệ nội tiết, chuyển hóa, điều hòa thân nhiệt - ThS. BS. Trần Quang Thảo

Chia sẻ: Nam Sơn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:62

Báo xấu

19
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Sinh lý hệ nội tiết, chuyển hóa, điều hòa thân nhiệt với mục tiêu giúp các bạn nắm được cơ chế feedback; Sinh lý bài tiết hormone tuyến tụy nội tiết; Sinh lý bài tiết hormone tuyến thượng thận. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Sinh lý hệ nội tiết, chuyển hóa, điều hòa thân nhiệt - ThS. BS. Trần Quang Thảo

SINH LÝ HỆ NỘI TIẾT, CHUYỂN HÓA, ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT
MỤC TIÊU Cơ chế feedback Sinh lý bài tiết hormone tuyến tụy nội tiết Sinh lý bài tiết hormone tuyến thượng thận
ĐỊNH NGHĨA  Định nghĩa tuyến nội tiết Khác với tuyến ngoại tiết như tuyến nước bọt, tuyến tụy ngoại tiết, tuyến dạ dày... là những tuyến có ống dẫn, chất bài tiết được đổ vào một cơ quan nào đó qua ống tuyến; tuyến nội tiết lại là những tuyến không có ống dẫn, chất bài tiết được đưa vào máu rồi được máu đưa đến các cơ quan, các mô trong cơ thể và gây ra các tác dụng ở đó. Các tuyến nội tiết chính của cơ thể gồm vùng dưới đồi, tuyến tùng, tuyến yên, tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến tụy nội tiết, tuyến thượng thận, tuyến sinh dục nam và nữ, rau thai.
ĐỊNH NGHĨA Định nghĩa hormone: Hormon là những chất hoá học do một nhóm tế bào hoặc một tuyến nội tiết bài tiết vào máu rồi được máu đưa đến các tế bào hoặc mô khác trong cơ thể và gây ra các tác dụng sinh lý ở đó. Phân loại hormone: Dựa vào nơi bài tiết và nơi tác dụng, người ta phân thành hai loại đó là hormon tại chỗ (hormon địa phương) và hormon của các tuyến nội tiết: - Hormon tại chỗ: là những hormon do một nhóm tế bào bài tiết vào máu rồi được máu đưa đến các tế bào khác ở gần nơi bài tiết để gây ra các tác dụng sinh lý. Ví dụ: Secretin, cholecystokinin, histamin, - Hormon của các tuyến nội tiết: khác với các hormon tại chỗ, các hormon của các tuyến nội tiết thường được máu đưa đến các mô, các cơ quan ở xa nơi bài tiết và gây ra các tác dụng sinh lý ở đó
ĐỊNH NGHĨA Định nghĩa hormone: Hormon là những chất hoá học do một nhóm tế bào hoặc một tuyến nội tiết bài tiết vào máu rồi được máu đưa đến các tế bào hoặc mô khác trong cơ thể và gây ra các tác dụng sinh lý ở đó. Phân loại hormone: Dựa vào nơi bài tiết và nơi tác dụng, người ta phân thành hai loại đó là hormon tại chỗ (hormon địa phương) và hormon của các tuyến nội tiết: - Hormon tại chỗ: là những hormon do một nhóm tế bào bài tiết vào máu rồi được máu đưa đến các tế bào khác ở gần nơi bài tiết để gây ra các tác dụng sinh lý. Ví dụ: Secretin, cholecystokinin, histamin, - Hormon của các tuyến nội tiết: khác với các hormon tại chỗ, các hormon của các tuyến nội tiết thường được máu đưa đến các mô, các cơ quan ở xa nơi bài tiết và gây ra các tác dụng sinh lý ở đó
VÙNG DƯỚI ĐỒI Đặc điểm cấu tạo Vùng dưới đồi (hypothalamus) là một cấu trúc thuộc não trung gian, nằm quanh não thất ba và nằm chính giữa hệ viền (limbic). Vùng dưới đồi có mối liên hệ mật thiết qua đường mạch máu và đường thần kinh với tuyến yên. Các hormon do vùng dưới đồi bài tiết sẽ theo những con đường này đến dự trữ hoặc tác động (kích thích hoặc ức chế) đến chức năng của tuyến yên.
VÙNG DƯỚI ĐỒI  2.2.1 Hormon giải phóng và ức chế GH: GHRH và GHIH (Growth Hormone Releasing Hormone và Growth Hormone Inhibitory Hormone)  2.2.2 Hormon giải phóng TSH: TRH (Thyrotropin Releasing Hormone) → tế bào thùy trước tuyến yên (TTTY) tổng hợp và bài tiết TSH. Ngoài ra, TRH kích thích TTTY bài tiết prolactin.  2.2.3 Hormon giải phóng ACTH: CRH (Corticotropin Releasing Hormone) → tế bào TTTY tổng hợp và bài tiết ACTH  2.2.4Hormon giải phóng FSH và LH: GnRH (Gonadotropin Releasing Hormone) → tế bào TTTY tổng hợp và bài tiết FSH, LH  2.2.5Hormon ức chế prolactin: PIH (Prolactin Inhibitory Hormone) Tác dụng của PIH là → bài tiết prolactin từ TTTY
VÙNG DƯỚI ĐỒI  2.2.6 Các hormon khác - Ngoài các hormon giải phóng và ức chế, các nơron thuộc hai nhóm nhân trên thị và cạnh não thất còn tổng hợp hai hormon khác là ADH (vasopressin) và oxytocin. Hai hormon này được tổng hợp ở thân tế bào rồi theo sợi trục đến tích trữ ở thùy sau tuyến yên
TUYẾN YÊN  3.1. Đặc điểm cấu tạo, mối liên hệ với VDĐ  3.1.1. Vị trí và mối liên hệ với VDĐ - Tuyến yên là một tuyến nhỏ đường kính khoảng 1 cm, nặng từ 0,5 - 1 gam. Tuyến yên nằm trong hố yên của xương bướm thuộc nền sọ. Tuyến yên gồm hai thùy đó là thùy trước và thùy sau. Tuyến yên liên quan mật thiết với vùng dưới đồi qua đường mạch máu và đường thần kinh
TUYẾN YÊN  3.1. Đặc điểm cấu tạo và mối liên hệ với vùng dưới đồi  3.1.2. Đặc điểm cấu tạo của tuyến yên  3.1.2.1. Thùy trước tuyến yên (thùy tuyến)  Thùy trước tuyến yên được cấu tạo bởi nhiều loại tb chế tiết, mỗi loại tổng hợp và bài tiết một loại hormon.  3.1.2.2. Thùy sau tuyến yên (thùy thần kinh) - Được cấu tạo chủ yếu bởi các tb giống tb thần kinh đệm xen kẽ các sợi trục và cúc tận cùng sợi trục khu trú ở thùy sau tuyến yên (thân nơron nằm ở nhân trên thị và nhân cạnh não thất) - Có các túi chứa hai hormon là ADH và Oxytocin.
TUYẾN YÊN * Các hormon TTTY:  1. Hormon phát triển cơ thể - GH (hGH)  2. Hormon kích thích tuyến giáp - TSH  3. Hormon kích thích tuyến vỏ thượng thận - ACTH  5. Hormon kích thích bài tiết sữa - Prolactin (PRL) * Các hormon TSTY: hormon được bài tiết có nguồn gốc từ vùng dưới đồi, là hormon oxytocin và ADH (Antidiuretic Hormone).  1. ADH  2. Oxytocin
TUYẾN YÊN – GH (Hormon phát triển cơ thể)  TÁC DỤNG -  kích thước tế bào; - quá trình phân chia tế bào =>  khối lượng cơ thể, kích thước các phủ tạng  - Tăng lắng đọng protein, tăng tốc độ sinh sản /tb sụn và tb tạo xương =>  chuyển các tế bào sụn thành các tế bào tạo xương → mô sụn và xương  - quá trình sao chép DNA và  tạo RNAtt,  vận chuyển aa qua màng tb → sinh tổng hợp protein ,.
TUYẾN YÊN – GH (Hormon phát triển cơ thể)  TÁC DỤNG -  thoái hoá lipid →  tạo năng lượng. - Tác dụng lên chuyển hoá carbohydrat: +  sử dụng glucose cho →  sinh năng lượng. +  dự trữ glycogen ở tế bào. +  vận chuyển glucose vào tế bào và  nồng độ glucose/máu.
TUYẾN YÊN – GH (Hormon phát triển cơ thể)  Điều hoà bài tiết -Vùng dưới đồi: GH được bài tiết dưới sự điều khiển gần như hoàn toàn của hai hormon vùng dưới đồi là GHRH và GHIH. - Nồng độ glucose trong máu giảm, nồng độ acid béo trong máu giảm, thiếu protein nặng và kéo dài, tình trạng stress, chấn thương, luyện tập sẽ làm tăng bài tiết GH.
TUYẾN YÊN – HORMON KÍCH THÍCH TUYẾN GIÁP - TSH  Tác dụng - Cấu trúc tuyến giáp:  số lượng và kích thước tb nang giáp,  phát triển hệ thống mao mạch của tuyến giáp. - Chức năng tuyến giáp: +  hoạt động bơm iode →  khả năng bắt iode của tb tuyến giáp. +  gắn iode vào tyrosin → hormone tuyến giáp. +  phân giải thyroglobulin dự trữ →  giải phóng hormone tuyến giáp vào máu →  chất keo/lòng nang giáp.
TUYẾN YÊN – HORMON KÍCH THÍCH TUYẾN GIÁP - TSH  Điều hoà bài tiết:  Mứcbài tiết TSH của tuyến yên chịu sự điều khiển từ trên xuống của TRH vùng dưới đồi và chịu sự điều hoà ngược của tuyến đích là tuyến giáp. - Nếu nồng độ TRH  → TSH và ngược lại (cơ chế điều hoà feedback) - Nồng độ hormon tuyến giáp ảnh hưởng đến sự bài tiết TSH của tuyến yên theo cơ chế điều hoà feedback.
TUYẾN YÊN – Hormon kích thích tuyến VTT- ACTH  Tác dụng - Cấu trúc VTT: tăng sinh tế bào vỏ thượng thận đặc biệt là tế bào của lớp bó và lưới→ nở to.  Thiếu ACTH → VTT bị teo lại. - Chức năng VTT: → VTT tổng hợp và bài tiết hormon. - Não:  quá trình học tập và trí nhớ,  cảm xúc sợ hãi. - Tế bào sắc tố: → tế bào sắc tố sản xuất melanin. + Thiếu ACTH sẽ làm cho da không có sắc tố (người bạch tạng). + Thừa ACTH làm cho da có những mảng sắc tố.
TUYẾN YÊN – Hormon kích thích tuyến vỏ thượng thận - ACTH  Điều hoà bài tiết - Do nồng độ CRH (vùng dưới đồi), khi nồng độ CRH  thì ACTH  bài tiết và ngược lại. - Do tác dụng điều hoà ngược âm tính và dương tính của cortisol. - Nồng độ ACTH còn được điều hoà theo nhịp sinh học. Trong ngày, nồng độ ACTH cao nhất vào khoảng từ 6 - 8 giờ sáng sau đó giảm dần và thấp nhất vào khoảng 23 giờ rồi lại tăng dần về sáng.
TUYẾN YÊN – Hormon kích thích tuyến sinh dục: FSH và LH  Tác dụng - Tác dụng lên tuyến sinh dục nam (tinh hoàn): + FSH: ▪ Kích thích ống sinh tinh phát triển ▪ Kích thích tế bào Sertoli nằm ở thanh ống sinh tinh phát triển và bài tiết các chất tham gia vào quá trình sản sinh tinh trùng + LH: ▪ Kích thích tế bào kẽ Leydig (nằm giữa các ông sinh tinh) phát triển ▪ Kích thích tế bào kẽ Leydig bài tiết testosteron
TUYẾN YÊN – Hormon kích thích tuyến sinh dục: FSH và LH  Tác dụng - Tác dụng trên tuyến sinh dục nữ (buồng trứng ): + FSH: Kích thích các nang noãn phát triển, đặc biệt là kích thích tăng sinh lớp tế bào hạt để từ đó tạo thành lớp vỏ (lớp áo) của nang noãn. + LH  Phối hợp với FSH làm phát triển nang noãn tiến tới chín  Phối hợp với FSH gây hiện tượng phóng noãn  Kích thích những tế bào và lớp vỏ còn lại phát triển thành hoàng thể.  Kích thích lớp tế bào hạt của nanng noãn và hoàng thể bài tiết estrogen progesteron.

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.