Bài giảng Tài chính tiền tệ: Chương 1 - HV Tài chính

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

133
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Tài chính tiền tệ: Chương 1 trình bày tổng quan về tài chính và tiền tệ như sự ra đời của tiền tệ, đặc điểm của các hình thức tiền tệ, các định nghĩa và tiền tệ, chức năng của tiền tệ và các nội dung khác.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Tài chính tiền tệ: Chương 1 - HV Tài chính

ch¬ I ng TæNG QUAN VÒ tµi chÝnh Vµ TIÒN TÖ
nh÷ néi dung chÝnh ng I. NH÷ VÊN §Ò CHUNG VÒ TIÒN TÖ NG 1.1. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn tÖ 1.2. Chøc n¨ng cña tiÒn 1.3. Cung vµ cÇu tiÒn tÖ II. Nh÷ vÊn ® chung vÒ tµi chÝnh ng Ò 1.1. Kh¸i niÖm vÒ tµi chÝnh 1.2. Chøc n¨ng cña tµi chÝnh 1.3. HÖ thèng tµi chÝnh 1.4. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia 2
I, nh÷ng vÊn ®Ò c hung vÒ tiÒn tÖ 1.1. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn tÖ 1.1.1. Sù ra ® cña tiÒn tÖ êi 1.1.2. §Þnh nghÜa vÒ tiÒn tÖ 1.1.3. Sù ph¸t triÓn c¸c h× th¸I tiÒn tÖ nh 1.2. Chøc n¨ng cña tiÒn tÖ 1.3. Cung vµ cÇu tiÒn tÖ 3
1.1. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn tÖ 1.1.1. Sù ra ® cña tiÒn tÖ: êi HT gi¶n ® n → HT më réng → HT chung → HT tiÒn tÖ ¬ a. H× th¸i gi¶n ® n hay ngÉu nhiªn nh ¬ §iÒu kiÖn ra ® Thêi kú céng ® êi: ång nguyªn thuû b¾t ® tan r·, ph¸t sinh quan hÖ Çu trao ® trùc tiÕp hµng ® lÊy hµng (rÊt lÎ tÎ, kh«ng thêng xuyªn, mang tÝnh ngÉu æi æi nhiªn). Ph¬ tr× trao ® ng nh æi: x hµng ho¸ A = y hµng ho¸ B hay 5 ® thãc Êu = 1 tÊm v¶i vËt chñ ®éng vËt bÞ ®éng vËt t¬ ® ng èi vËt ngang gi¸ NhËn xÐt: A trao ® ® víi B do hao phÝ lao ® æi îc éng ® t¹o ra x hµng ho¸ A t¬ ® ng Ó ng ¬ víi hao phÝ lao ®éng ® t¹o ra y hµng ho¸ B. Ó 4 hµng ho¸ A vµ hµng ho¸ B cã vÞ trÝ vµ t¸c dông kh¸c nhau.
1.1.1. Sù ra ® cña tiÒn tÖ: êi b. H× th¸I më réng nh §iÒu kiÖn ra ®êi Ph© c«ng lao ® n éng x· héi lÇn thø nhÊt (ch¨n nu«i t¸ch khái trång trät) → n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng → cã s¶n phÈm d thõa ® trao ® Ó æi. Céng ® ång nguyªn thuû tan r·, h× thµnh gia ® nh, chÕ ® t h÷ → ® hái nh × é u ßi ph¶i tiªu dïng s¶n phÈm cña nhau. Tõ 2 ®iÒu kiÖn ® lóc nµy cã nhiÒu hµng ho¸ tham gia trao ® ã, æi. Ph¬ tr× trao ® ng nh æi 5 ® thãc =1 tÊm v¶i =2 c¸i cuèc =1 con cõu... Êu NhËn xÐt: Trong h× th¸i më réng cã nhiÒu hµng ho¸ tham gia trao ® nhng vÉn lµ nh æi, trao ® trùc tiÕp. æi Mçi hµng ho¸ lµ vËt ngang gi¸ riªng biÖt cña mét hµng ho¸ kh¸c (cha cã VNG chung), nªn nh÷ ngêi trao ® khã ® ® môc ® ng æi ¹t îc Ých ngay. 5
1.1.1. Sù ra ® cña tiÒn tÖ: êi c. H× th¸i chung nh §iÒu kiÖn ra ® êi Cuéc ph© c«ng lao ® n éng x· héi lÇn thø hai xuÊt hiÖn (thñ c«ng nghiÖp t¸ch khái n«ng nghiÖp) → N¨ng suÊt lao ® éng t¨ng, trao ® trë thµnh hiÖn tîng æi kinh tÕ phæ biÕn. Tõng vïng, khu vùc h× thµnh chî (thÞ trêng) trao ® hµng ho¸ nh æi ⇒ §ßi hái t¸ch ra mét hµng ho¸ ® trao ® nhiÒu lÇn víi c¸c hµng ho¸ kh¸c (® lµ Ó æi ã hµng ho¸ nµo?) Ph¬ tr× trao ® ng nh æi 5 ® thãc =1 tÊm v¶i Êu 2 c¸i cuèc = 1 con cõu = 0,2 gr vµng = NhËn xÐt: Trong ph¬ tr× trao ® trªn chØ cã mét hµng ho¸ ® ng nh æi ãng vai trß VNG chung, gi¸ trÞ mäi hµng ho¸ ® ® biÓu hiÖn ë VNG chung, vµ trao ® Òu îc æi chØ thùc hiÖn qua 2 lÇn b¸n vµ mua. VNG chung cßn mang tÝnh chÊt ® ph¬ vµ thêi gian. Þa ng 6
1.1.1. Sù ra ® cña tiÒn tÖ: êi d. H× th¸i tiÒn tÖ nh §iÒu kiÖn ra ® êi Do sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ trao ® hµng ho¸ æi Sù më réng nhanh chãng cña thÞ trêng d© téc vµ thÞ trêng thÕ giíi n → §ßi hái ph¶i cã VNG chung thèng nhÊt. Kim lo¹i vµng ® gi÷® vÞ trÝ nµy vµ h× th¸i tiÒn tÖ ra ® · îc nh êi. T¹i sao kim lo¹i vµng ® ãng vai trß VNG chung? Ph¬ tr× trao ® ng nh æi: 5 ® thãc =0,2 gr vµng Êu 2 c¸i cuèc = 1 con cõu = 1 tÊm v¶i = NhËn xÐt: Kim lo¹i vµng lµ VNG chung cho c¶ thÕ giíi hµng ho¸. Lóc nµy thÕ giíi hµng ho¸ ® chia thµnh 2 bªn: mét bªn lµ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, mét bªn îc lµ hµng ho¸ th«ng thêng. ViÖc biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña mäi hµng ho¸ ® cè ® îc Þnh vµo vµng. nh 7 Nh vËy, tiÒn tÖ lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr× s¶n xuÊt vµ trao ® æi hµng ho¸.
1.1.2. Sù ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ: Phô thuéc vµo 3 yÕu tè: - Sù ph¸t triÓn cña s¶n suÊt vµ trao ® hµng ho¸. æi - Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng© hµng n - Tr× ® ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trong nh é ho¹t ®éng ng© hµng n 8
1.1.2. Sù ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ: Sù ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ (1) (2) (3) (4) (5) TiÒn b»ng hµng TiÒn ® b»ng óc TiÒn chuyÓn TiÒn vµng TiÒn giÊy ho¸ th«ng thêng kim lo¹i kÐm gi¸ khoản Theo quan ®iÓm cña C¸c M¸c Theo quan ®iÓm c¸c nhµ kinh tÕ hiÖn ®¹i TÝnh vËt chÊt cña tiÒn tÖ gi¶m dÇn 9
♦ §Æc ®iÓm cña c¸c h×nh thøc tiÒn tÖ (1) TiÒn b»ng hµng ho¸ th«ng thêng  Nh÷ hµng ho¸ ® ng ãng vai trß VNG chung ® trao ® trùc Ó æi tiÕp nhiÒu lÇn víi hµng ho¸ kh¸c.  Hµng ho¸ ® lµ quý, hiÕm, gän, nhÑ, dÔ b¶o qu¶n, dÔ ã chuyªn chë vµ phï hîp víi tËp qu¸n trao ® tõng ® ph æi Þa ¬ng.  Hµng ho¸ tiÒn tÖ lµ: da thó, vá sß, vßng ® muèi, v¶i... ¸, 10
♦ §Æc ®iÓm cña c¸c h×nh thøc tiÒn tÖ (2)TiÒn vµng  TiÒn vµng xuÊt hiÖn ® tiªn vµo nh÷ n¨m 685 - 652 (TK thø Çu ng 7) tríc c«ng nguyªn ë vïng Lidia - TiÓu ¸ (niªn ® thuéc triÒu ¹i vua Lidia), ® ång tiÒn vµng cã in h× næi ® ® b¶o gi¸ trÞ. nh Ó ¶m  ThÕ kû 16 nhiÒu níc sö dông vµng lµm tiÒn, cã níc võa sö dông tiÒn vµng, võa sö dông tiÒn b¹c.  TiÒn vµng trë nªn th«ng dông vµ lu th«ng phæ biÕn vµo thÕ kû 19 vµ ® thÕ kû 20. Çu  Ngµy nay, vµng ® ® vµo dù tr÷cho c¸c quèc gia vµ c¸ nh© îc a n. §ång thêi nã ® sö dông trong thanh to¸n quèc tÕ cho mét sè îc trêng hîp: XNK hµng ho¸ tiÓu ng¹ch, tr¶ tiÒn mua hµng ho¸ khi quèc gia ® kh«ng ® vay nî, sè chªnh lÖch trong thanh to¸n ã îc clearing... 11
♦ §Æc ®iÓm cña c¸c h×nh thøc tiÒn tÖ (3) TiÒn ® b»ng kim lo¹i kÐm gi¸ óc  TiÒn ® b»ng c¸c thø kim lo¹i thêng: ® óc ång, ch× kÏm, , nh«m...  Lu th«ng phæ biÕn trong c¸c triÒu ® phong kiÕn, do nhµ ¹i vua gi÷® quyÒn ph¸t hµnh. éc  Ngµy nay nhiÒu níc vÉn dïng tiÒn ® lÎ, do Ng© hµng óc n 12 Trung ¬ ph¸t hµnh. ng
♦ §Æc ®iÓm cña c¸c h×nh thøc tiÒn tÖ (4) TiÒn giÊy  TiÒn ® lµm b»ng nguyªn liÖu giÊy. îc  TiÒn giÊy ® ph¸t hµnh tõ c¸c triÒu ® phong kiÕn: îc ¹i Trung Hoa ® nhµ Tèng thÕ kû 11, ë ViÖt Nam thêi êi vua Hå Quý Ly thÕ kû 15.  GiÊy b¹c ng© hµng lµ lo¹i tiÒn giÊy thùc sù cÇn n thiÕt cho lu th«ng xuÊt hiÖn tõ ® thÕ kû 17 ë Hµ Çu Lan, do Ng© hµng Amstecdam ph¸t hµnh. n  Ngµy nay, Ng© hµng Trung ¬ c¸c níc ® ph¸t n ng Òu hµnh giÊy b¹c ng© hµng vµo lu th«ng. n 13
♦ §Æc ®iÓm cña c¸c h×nh thøc tiÒn tÖ (5) TiÒn chuyÓn kho¶n  H× thøc tiÒn tÖ nµy ® sö dông b»ng c¸ch ghi chÐp trong sæ s¸ch nh îc kÕ to¸n (cña ng© hµng vµ kh¸ch hµng). n  TiÒn chuyÓn kho¶n xuÊt hiÖn lÇn ® tiªn t¹i níc Anh vµo gi÷ thÕ Çu a kû 19.  TiÒn chuyÓn kho¶n ® sö dông th«ng qua c¸c c«ng cô thanh to¸n: îc GiÊy tê thanh to¸n ThÎ thanh to¸n Thanh to¸n tøc thêi (qua hÖ thèng m¸y vi (sÐc, UNC, NPt2...) (ghi nî, ký quü, TD...) tÝnh ® nèi m¹ng) ·  Ngµy nay tiÒn chuyÓn kho¶n chiÕm tØ träng lín (≅ 80%) tæng ph¬ tiÖn thanh to¸n. ng 14
1.1.3. C¸c ®Þnh nghÜa vÒ tiÒn tÖ:  §Þnh nghÜa tiÒn tÖ cña C¸c M¸c: TiÒn tÖ lµ m é t hµng ho¸ ®Æ c biÖt, ®ãng vai trß VNG chung ®Ó thùc hiÖn quan hÖ trao ®æ i. - TiÒn tÖ lµ mét hµng ho¸ - TiÒn tÖ lµ mét hµng ho¸ ®Æc biÖt  §Þnh nghÜa tiÒn tÖ cña c¸c nhµ kinh tÕ hiÖn ®¹i TiÒn tÖ lµ bÊt cø m é t ph¬ng tiÖn nµo ®îc x· hé i chÊp nhËn lµm ph¬ng tiÖn trao ®æ i víi m äi hµng ho¸, dÞch vô vµ c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c trong nÒn kinh tÕ. 15
1.2. C¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ Theo sù hiÓu biÕt cña b¹n: 1. TiÒn tÖ cã m Êy chø c n¨ng? 2. Thø tù c¸c chø c n¨ng? 3. Tªn gäi cña tõng chø c n¨ng? 4. Né i dung chÝ nh cña c¸c chø c n¨ng? 5. §ång ViÖt Nam cã nh÷ng chø c n¨ng nµo? 16
1.2. C¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ 1.2.1. Chøc n¨ng ® n vÞ ® ¬ Þnh gi¸ - Kh¸i niÖm: TiÒn ®îc dïng ®Ó ®o gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ Gi¸ trÞ hµng ho¸ §¬ vÞ ® n Þnh gi¸ Gi¸ trÞ dÞch vô Gi¸ c¶ (Gi¸ trÞ cña tiÒn) Gi¸ trÞ søc lao ®éng ......... Khi thùc hiÖn chøc n¨ng ® n vÞ ® ¬ Þnh gi¸, tiÒn ® chuyÓn gi¸ trÞ thµnh gi¸ · c¶. Gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ. - §Æc ® iÓm: +TiÒn ph¶i cã gi¸ trÞ danh nghÜa ph¸p ® Þnh +TiÒn ph¶i quy ® Þnh thµnh ® n vÞ (tiÒn ® n vÞ) ¬ ¬ TiÒn ® n vÞ lµ chuÈn mùc cña thíc ® ® biÓu hiÖn b»ng 01 ® n vÞ. ¬ o, îc ¬ VÝ dô 1 USD (Mü), 1 DEM (CHLB §øc), 1 VND (ViÖt Nam)... +Khi thùc hiÖn chøc n¨ng ® n vÞ ® ¬ Þnh gi¸ kh«ng ph¶i lµ tiÒn thùc. 17
- ý nghÜa: • Dïng chøc n¨ng nµy x¸c ®Þnh ® gi¸ c¶ ® îc Ó thùc hiÖn trao ®æi. • Gi¶m ® sè gi¸ cÇn ph¶i xem xÐt, do ® gi¶m îc ã ® chi phÝ vµ thêi gian trao ® îc æi. 18
1.2.2. Chøc n¨ng ph¬ tiÖn trao ® ng æi - Kh¸i niÖm: TiÒn tÖ lµm m «i giíi trung gian trong qu¸ tr×nh trao ®æ i hµng ho¸ (cã nghÜa lµ tiÒn ® dïng ® chi tr¶, thanh to¸n lÊy hµng ho¸) îc Ó Trao ® cã thÓ x¶y ra 2 trêng hîp: æi • LÊy tiÒn ngay: H-T-H • B¸n chÞu hµng ho¸, thanh to¸n tiÒn sau: H →. . . . . . ←T - §Æc ®iÓm: + Cã thÓ sö dông tiÒn mÆt hoÆc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt (tiÒn CK) +Cã thÓ sö dông tiÒn vµng hoÆc tiÒn dÊu hiÖu 19
1.2.2. Chøc n¨ng ph¬ tiÖn trao ® ng æi +ChuÈn mùc cña tiÒn: • Nã ph¶i ® t¹o ra hµng ho¹t îc • Ph¶i ® chÊp nhËn mét c¸ch réng r·i îc • Cã thÓ chia nhá ® ® ® ch¸c îc Ó æi • DÔ chuyªn chë • Kh«ng bÞ h háng +Trong lu th«ng chØ chÊp nhËn mét sè lîng tiÒn nhÊt ®Þnh Sè lîng tiÒn cÇn thiÕt cho lu th«ng tû lÖ thuËn víi tæng sè gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ tû lÖ nghÞch víi tèc ® lu th«ng b× qu© cña tiÒn trong cïng thêi kú. é nh n 20