Bài giảng Vi-Kí sinh trùng: Ký sinh trùng sốt rét - Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam

Chia sẻ: Hồ Quang Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

541
lượt xem 66
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu: Trình bày khái quát đặc điểm sinh lý, sinh thái của ký sinh trùng sốt rét; mô tả hình thể, các giai đoạn trong chu kỳ phát triển của ký sinh trùng sốt rét và sự khác nhau về hình thể, chu kỳ giữa các loài Plasmodium; phân tích các phương thức nhiễm bệnh, những thay đổi của cơ thể trong bệnh sốt rét; lý giải các triệu chứng lâm sàng điển hình; trình bày các yếu tố chẩn đoán bệnh sốt rét; trình bày các nguyên tắc và nhóm thuốc điều trị bệnh sốt rét,...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Vi-Kí sinh trùng: Ký sinh trùng sốt rét - Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam

BỘ MÔN: VI - KÝ SINH TRÙNG HỌC VIỆN Y DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
KÝ SINH TRÙNG SỐT RÉT PLASMODIUM Đối tượng: Bác sĩ YHCT - Hệ liên thông Thời gian: 6 tiết Giảng viên: PGS. TS. Lê Thị Tuyết HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
MỤC TIÊU HỌC TẬP 1. Trình bày khái quát đặc điểm sinh lý, sinh thái của KSTSR. 2. Mô tả hình thể, các giai đoạn trong chu kỳ phát triển của KSTSR và sự khác nhau về hình thể, chu kỳ giữa các loài Plasmodium. 3. Phân tích các phương thức nhiễm bệnh, những thay đổi của cơ thể trong bệnh sốt rét. 4. Lý giải các triệu chứng lâm sàng điển hình 5. Trình bày các yếu tố chẩn đoán bệnh sốt rét. 6. Trình bày các nguyên tắc và nhóm thuốc điều trị bệnh sốt rét. 7. Trình bày các đặc điểm DTH và phân vùng SR ở VN hiện nay. 8. Phân tích các nguyên tắc, biện pháp và khó khăn trong HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN công tác PCSR
S¬ lîc vÒ lÞch sö vµ ph©n lo¹i HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
1. SƠ LƯỢC VỀ LỊCH SỬ Bệnh sốt rét gọi: nghịch tật -TQ, sốt bãi lầy - Pháp, sốt rừng sâu - Anh … sốt ngã nước, rét rừng VN. - Về nguyên nhân: Plasmodium trong máu. P.malariae (Laveran, 1881), P.vivax (Grassi và Feletti, 1890), P.falciparum (Welch, 1897), P. ovale (Stephens 1922). - 1891, Romanovski phát hiện KSTSR bằng nhuộm Giemsa tiêu bản máu. HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
- 1895 - 1897, Anopheles là trung gian truyền bệnh sốt rét người - Về thuốc điều trị sốt rét: . Vỏ cây Canhkina . Đầu thế kỷ 17, Quinin. . Sau đó: Atebrin (1930), Cloroquin (1934), Proguanil (1945), Amodiaquin (1946), Primaquin (1950), Pyrimethamin (1951), Mefloquin , Quinhaosu... - Về tiêu diệt muỗi truyền bệnh: Pyretrum, DDT, Icon, Permethrin ... HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
2. PHÂN LOẠI KÝ SINH TRÙNG SỐT RÉT KSTSR giới động vật, ngành đơn bào, lớp bào tử trùng, bộ chính bào tử (Sporozoa), họ Plasmodidae, giống Plasmodium. Giống Plasmodium khoảng 120 loài gây bệnh, nhưng cho người có 4 loài: P. falciparum, P. vivax, P. malariae, P. ovale. Việt Nam, chủ yếu là P. falciparum và P. vivax. HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA KST SỐT RÉT HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
1. §Æc ®iÓm h×nh thÓ kST sèt rÐt 1.1. Hình thể chung Gồm ít nhất 2 TP chính: . Nguyên sinh chất bắt màu xanh lơ . Nhân bắt màu đỏ tía Ngoài ra, có các hạt sắc tố: Maure, Schuffner, Ziemann HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
1.1.1. Thể tư dưỡng (Trophozoite): * Là KST còn non, còn nhỏ, KT bằng 1/5 – 1/3 hồng cầu, hình nhẫn gồm: - Nhân màu đỏ, trông như mặt đá của nhẫn. - Bào tương, màu xanh da trời như vòng nhẫn. - Khoảng trống ở giữa là không bào. * Các thể tư dưỡng: . Tư dưỡng non: nhân tròn nhỏ, NSC thanh mảnh. . Tư dưỡng già: nhân tròn, gọn, NSC phát triển rõ hơn, dầy hơn HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
1.1.2. Thể phân liệt (Schizonte) * Là thể có nhân và NSC bắt đầu phân chia. Đến gđ cuối mỗi mảnh nhân sẽ có một ít NSC bao quanh. * Các thể: . Phân liệt non: mới phân chia. . Phân liệt già: chia thành nhiều mảnh . Phân liệt hoa thị: sắp xếp cân đối như cánh hoa thị (P.malariae). HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
1.1.3. Thể giao bào (Gametocyte) Giao bào được hình thành từ các Merozoite. • Giao bào P.falciparum giống quả chuối/ lưỡi liềm. • Giao bào P.vivax, P. ovale, và P. malariae tròn/ bầu dục. HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
p.ovale p.ovale HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
1.2. Ph©n biÖt h×nh thÓ c¸c loµi Plasmodium ký sinh ë ngêi qua giät m¸u ®µn nhuém Giemsa Thể P. falciparum P. vivax P. malariae P. ovale Tư dưỡng Nhân nhỏ, thường ở ria Nhân tương đối Nhân nhỏ và thành Nhân dày, gọn non hồng cầu dày và gọn bang ngang Tư dưỡng hơn Thường tròn, tế bào chất Hinh giống amíp Giống hinh khan Hinh giống amíp già dày hơn quàng vắt ngang Phân liệt 8 – 32 merozoite, rất 8 - 24 mảnh HC 6 - 12 manh 8-12 hiếm thấy ở máu merozoite merozoite merozoite Giao bào ngoại vi Hinh lưỡi liềm hoặc Hinh tròn Hinh tròn Hinh tròn hinh qua chuối Sắc tố của Sắc tố ít, nhỏ, màu đen Sắc tố hinh gậy, Sắc tố hạt to, không Sắc tố màu nâu KST màu nâu đều nhau, màu hoặc nâu đen. đen, mịn HC bị HD, KT bt. Có thể thấy Trương to, méo HD bt. hạt Ziemann Lớn hơn, bầu KSTSR ký hạt sắc tố Maure mó. hạt dục, đuôi sinh thưa thớt Schuffner lấm nheo. Hạt tấm đều Schuffner HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
2. ĐẶC ĐIỂM KÝ SINH 2.1. Ký sinh trong nội tế bào ở người: trong tế bào gan, ở hồng cầu. - Hồng cầu bị P. falciparum ký sinh: hình dáng, kích thước như bình thường, hạt sắc tố Maure: hình gậy, hình đa giác, to thô. - Hồng cầu bị P. vivax ký sinh: trương to, méo mó, hạt sắc tố Schuffner: hạt tròn, nhỏ, lấm tấm, màu đỏ - Hồng cầu bị P. ovale ký sinh: trương to, biến dạng, thường có hình góc nhọn/ bầu dục và mép HC răng cưa, Schuffner. HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
- Hồng cầu bị P. malariae ký sinh: hình dáng, kích thước bình thường. Hạt sắc tố Ziemann: tròn, to, thô, rải rác, bắt màu đen. 2.2. Đời sống của ký sinh trùng sốt rét có hạn định P. falciparum từ 6 tháng đến 20 tháng, P. vivax P. ovale từ 1,5 - 2 hoặc 3 năm, P. malariae 4 - 5 (30) năm. HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN
3. ĐẶC ĐIỂM SINH LÝ 3.1. Đặc điểm về chuyển hoá 3.2. Đặc điểm về hô hấp 3.3. Đặc điểm về dinh dưỡng HV Y - Dîc häc Cæ truyÒn VN