Bài tiểu luận: Xu thế hợp tác và phát triển sau chiến tranh Lạnh

Chia sẻ: Phan Thị Lan Anh | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

202
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài tiểu luận: Xu thế hợp tác và phát triển sau chiến tranh Lạnh tập trung làm rõ tình hình và đặc biệt là đi sâu phân tích và làm rõ nguyên nhân hình thành xu thế này kể từ sau chiến tranh Lạnh. Mời các bạn cùng tìm hiểu và tham khảo nội dung thông tin tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài tiểu luận: Xu thế hợp tác và phát triển sau chiến tranh Lạnh

MUC LUC ̣ ̣  LƠI M ̀ Ở ĐÂU ̀ ̣ Chiên tranh lanh la chinh sach thu đich vê moi măt cua Mi va cac ́ ̀ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ̃ ̀ ́ nươc đê quôc trong quan hê v ́ ́ ́ ̣ ơi Liên Xô noi riêng va cac n ́ ́ ̀ ́ ước xã ̣ ̉ hôi chu nghia noi chung. Trong khoang th ̃ ́ ̉ ơi gian nay, Mi va cac ̀ ̀ ̃ ̀ ́ nươc đê quôc rao riêt chay đua vu trang, tăng c ́ ́ ́ ́ ́ ̣ ̃ ường ngân sach ́ quân sự, thanh lâp cac khôi quân s ̀ ̣ ́ ́ ự, cac căn c ́ ứ quân sự bao quanh Liên Xô va cac n ̀ ́ ươc xa hôi chu nghia; đông th ́ ̃ ̣ ̉ ̃ ̀ ời gây ra cac cuôc ́ ̣ chiên tranh đan ap phong trao giai phong dân tôc trên thê gi ́ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̣ ́ ới. Sau hơn 40 năm rong ra keo dai cuôi cung chiên tranh lanh cung kêt ̀ ̃ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̣ ̃ ́ thuc v́ ơi s ́ ự sup đô cua cua siêu c ̣ ̉ ̉ ̉ ương Liên Xô va hê thông xa hôi ̀ ̀ ̣ ́ ̃ ̣ ̉ chu nghia ̃ ở Đông Âu, cung v ̀ ới đo la s ́ ̀ ự suy yêu t ́ ương đôi cua Mi, ́ ̉ ̃ sự trôi dây manh me cua Tây Âu, Nhât Ban, Trung Quôc va s ̃ ̣ ̣ ̃ ̉ ̣ ̉ ́ ̀ ự phân hoa cua cac ń ̉ ́ ươc thê gí ́ ới thứ 3. Môt lân n ̣ ̀ ữa diên mao thê ̣ ̣ ́ giơi t ́ ưởng chưng nh ̀ ư đa ôn đinh lai co nh ̃ ̉ ̣ ̣ ́ ưng s ̃ ự thay đôi hêt s ̉ ́ ức phưc tap. Hê thông thê gi ́ ̣ ̣ ́ ́ ới đôi đâu l ́ ̀ ưỡng cực bi pha v ̣ ́ ỡ cung nh ̃ ư nhưng hâu qua năng nê vê vât chât lân tinh thân ma chiên tranh ̃ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ ̣ ́ ̃ ̀ ̀ ́ ̣ ̃ ̉ lanh gây ra đa đây cac quôc gia ma tr ́ ́ ̀ ươc hêt la cac c ́ ́ ̀ ́ ường quôć ̀ ̀ ́ ̣ vao tinh thê buôc phai nhin nhân va xây d ̉ ̀ ̣ ̀ ựng lai đ ̣ ường lôi phat ́ ́ ̉ triên va xu thê chiên l ̀ ́ ́ ược cua minh sao cho phu h ̉ ̀ ̀ ợp vơi trât t ́ ̣ ự thế giơi m ́ ơi đang dân đ ́ ̀ ược hinh thanh trong bôi canh biên đôi khôn ̀ ̀ ́ ̉ ́ ̉ lương cua thê gi ̀ ̉ ́ ơi. Trong nh́ ưng năm đâu sau khi chiên tranh lanh ̃ ̀ ́ ̣ 1
kêt thuc, cac c ́ ́ ́ ương quôc đêu băt tay vao viêc điêu chinh môt cach ̀ ́ ̀ ́ ̀ ̣ ̀ ̉ ̣ ́ ̀ ̣ toan diên chiên l ́ ược quôc gia va chinh sach đôi ngoai cua riêng ́ ̀ ́ ́ ́ ̣ ̉ minh nhăm tim kiêm môt vi tri m ̀ ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ơi trong cuc diên thê gi ́ ̣ ̣ ́ ới đang ̀ ược đa cực hoa. Kêt thuc chiên tranh lanh cung la kêt thuc dân đ ́ ́ ́ ́ ̣ ̃ ̀ ́ ́ ̉ ự phân chia thê gi cua s ́ ơi thanh nhiêu manh vun va h ́ ̀ ̀ ̉ ̣ ̀ ương t ́ ơi toan ́ ̀ ̃ ̀ ̣ câu hoa theo nghia la môt tiên trinh phat triên m ̀ ́ ́ ̀ ́ ̉ ới vê chât cua nhân ̀ ́ ̉ ̣ loai. Cac quôc gia t ́ ́ ự nhân thây chi co duy tri môi tr ̣ ́ ̉ ́ ̀ ường hoa binh ̀ ̀ thê gí ơi, cung nhau h ́ ̀ ợp tac toan diên, đăc biêt la linh v ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̃ ực kinh tế ̀ ơi co điêu kiên đê phat triên đât n thi m ́ ́ ̀ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ước, khôi phuc hâu qua ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ̀ ̉ chiên tranh va cung chung tay giai quyêt cac vân đê toan câu. Xu ́ ́ ́ ̀ ̀ ̀ thê hoa binh, h ́ ̀ ̀ ợp tac đê phat triên trên thê gi ́ ̉ ́ ̉ ́ ới giữa cac c ́ ương ̀ quôc noi riêng va cac quôc gia trên thê gi ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ới noi chung cung t ́ ̃ ừ đó ma dân hinh thanh. Xu thê nay không chi tôn tai sau th ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ̀ ̣ ời ky chiêǹ ́ ̣ tranh lanh ma con keo dai va co anh h ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ̉ ưởng manh me trong nêṇ ̃ ̀ chinh tri thê gi ́ ̣ ́ ới cho đên tân ngay hôm nay. Bai tiêu luân tâp trung ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ̃ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̀ lam ro tinh hinh va đăc biêt la đi sâu phân tich va lam ro nguyên ̀ ́ ̀ ̀ ̃ nhân hinh thanh xu thê nay kê t ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ừ sau chiên tranh lanh. ́ ̣ ́ ́ ̣ PHẦN 1. CAC KHAI NIÊM CHINH ́ 1. Khai niêm xu thê: ́ ̣ ́ ̀ ướng phat triên đi lên hoăc cach th Xu thê la chiêu h ́ ̀ ́ ̉ ̣ ́ ức cuả sự thay đôi đ ̉ ược nhiêu đôi t ̀ ́ ượng (quôc gia, ca nhân hoăc tô ch ́ ́ ̣ ̉ ức) lựa chon h ̣ ương đên va đang tr ́ ́ ̀ ở thanh môt trao l ̀ ̣ ̀ ưu mang tinh th ́ ơì ̣ ơi trong môt khoang th đai m ́ ̣ ̉ ơi gian nhât đinh nao đo. ̀ ́ ̣ ̀ ́ 2. Khai niêm hoa binh: ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̣ ́ ̃ ̣ Hoa binh la trang thai xa hôi không co chiên tranh, không ́ ́ dung vu l ̀ ̃ ực đê giai quyêt cac tranh châp trong quan hê gi ̉ ̉ ́ ́ ́ ̣ ữa cać quôc gia, dân tôc hay gi ́ ̣ ưa cac nhom chinh tri xa hôi khac nhau. ̃ ́ ́ ́ ̣ ̃ ̣ ́ Hoa binh đôi lâp v ̀ ̀ ́ ̣ ới chiên tranh. Nêu chiên tranh la tinh trang xung ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ ̣ đôt vu trang gi ̃ ưa cac quôc gia thi hoa binh đ ̃ ́ ́ ̀ ̀ ̀ ược hiêu môt cach ̉ ̣ ́ đơn gian la tinh trang không xay ra xung đôt vu trang nao ca, cac ̉ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ ̃ ̀ ̉ ́ ́ ượng, chu thê trong quan hê quôc tê săn sang dan xêp va giai đôi t ̉ ̉ ̣ ́ ́ ̃ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ quyêt cac vân đê tranh châp băng th ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ương lượng, đam phan thay vi ̀ ́ ̀ dung bao l ̀ ̣ ực. Trong cac quôc gia co nhiêu chinh đang (đa đang) thi ́ ́ ́ ̀ ́ ̉ ̉ ̀ 2
̃ ược hiêu la môi quan hê hoa hao, tôn trong nhau va hoa binh cung đ ̀ ̀ ̉ ̀ ́ ̣ ̀ ̉ ̣ ̀ ́ ưa cac đang phai. Nhin chung hinh thai hoa binh theo công ly gi ̃ ́ ̉ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ thương không liên tuc va luôn bi gian đoan b ̀ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ởi cac cuôc chiên ́ ̣ ́ tranh. Trươc đây quan niêm vê hoa binh la xa hôi không co chiên ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ́ ̀ ược hiêu không chi la s tranh. Tuy nhiên ngay nay hoa binh con đ ̀ ̀ ̀ ̉ ̉ ̀ ự ̣ ̉ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ự tich c văng măt cua đâu tranh vu trang ma con la môt trât t ́ ́ ̃ ́ ực mà ́ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ̣ ́ trong đo y chi muôn dan xêp tranh châp môt cach hoa binh chiêm ̀ ̀ ́ được ưu thê. 3. Khaí niêm h ̣ ợp tac: ́ Hợp tac la s ́ ̀ ự công tac, hô tr ̣ ́ ̃ ợ lân nhau gi ̃ ưa hai hay nhiêu ̃ ̀ ̉ ̉ chu thê (ca nhân, tô ch ́ ̉ ưc hoăc quôc gia) trên nhiêu ph ́ ̣ ́ ̀ ương diên, ̣ ̣ ̣ ̀ ̃ đăc biêt la linh v ực kinh tê hoăc cac vân đê mang tinh mang tinh ́ ̣ ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ ́ ̣ toan câu nhăm giai quyêt môt muc tiêu chung nao đo ma ca hai đêu ̀ ̀ ̀ ̣ ̀ ́ ̀ ̉ ̀ hương t ́ ơi. H ́ ợp tac đê phat triên v ́ ̉ ́ ̉ ới muc tiêu hoa binh va d ̣ ̀ ̀ ̀ ựa trên ̣ ̣ cac nguyên tăc: tôn trong đôc lâp chu quyên va toan ven lanh thô ́ ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ̀ ̣ ̃ ̉ ̉ ̣ cua nhau, không can thiêp vao công viêc nôi bô cua nhau, h̀ ̣ ̣ ̣ ̉ ợp tać ̀ ̉ binh đăng cung co l ̀ ́ ợi, giai quyêt cac vân đê mâu thuân, bât đông ̉ ́ ́ ́ ̀ ̃ ́ ̀ ̣ hoăc tranh châp băng biên phap th ́ ̀ ̣ ́ ương lượng hoa binh, không ̀ ̀ dung vu l ̀ ̃ ực hoăc đe doa s ̣ ̣ ử dung vu ḷ ̃ ực, phan đôi moi âm m ̉ ́ ̣ ưu, hanh đông gây s ̀ ̣ ưc ep, ap đăt va c ́ ́ ́ ̣ ̀ ường đôi v ́ ới quôc gia khac. ́ ́ PHÂN 2. TINH HINH XU THÊ ̀ ̀ ̀ ́ 1. Trong thơi ky chiên tranh lanh: ̀ ̀ ́ ̣ ̣ Măc du chiên tranh gi ̀ ́ ưa ph ̃ ương Đông va ph ̀ ương Tây hay ̀ ưng xung đôt khu v la nh ̃ ̣ ực mang đâm mau săc xung đôt Đông – ̣ ̀ ́ ̣ Tây trong chiên ́ tranh lanh ̣ đã không ngưng ̀ xay ̉ ra nhưng nhiǹ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̉ ̣ chung thi trong toan bô qua trinh cua cuôc chiên tranh lanh, trong ́ ̣ ́ ̉ ơi ky keo dai h suôt ca th ̀ ̀ ́ ̀ ơn 40 năm, ke kh ̉ ởi xướng va tham d ̀ ự chủ yêu cua ́ ̉ chiêń tranh lanh ̣ – Mỹ va ̀ Liên Xô luôn tranh viêc ́ ̣ đôí khang quân s ́ ự trực tiêp v ́ ơi đôi ph ́ ́ ương (viêc giao chiên cua may ̣ ́ ̉ ́ bay hai nươc trong th ́ ơi ki chiên Triêu Tiên la ngoai lê), môt cuôc ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ chiên tranh thê gi ́ ́ ới cung không xay ra, nhân dân thê gi ̃ ̉ ́ ới vi vây ma ̀ ̣ ̀ được hưởng môt th ̣ ơi ki hoa binh dai gân n ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ửa thê ky. T ́ ̉ ừ y nghia ́ ̃ ̀ ́ ̉ ́ ̣ ̉ ̀ nay co thê noi, chiên tranh lanh không phai la chiên tranh th ́ ́ ực sự 3
̀ ̀ ̣ ̣ ma la môt cuôc chiên tranh đ ́ ược tiên hanh thâm lăng trong hoa ́ ̀ ̀ ̣ ̀ binh. T ̀ ư khi băt đâu chiên tranh lanh cho t ̀ ́ ̀ ́ ̣ ới khi Liên Xô hoan toan ̀ ̀ ̃ ưa hai n tan ra, gi ̃ ươc siêu c ́ ường Liên Xô đa nhiêu lân xay ra đôi ̃ ̀ ̀ ̉ ́ ̣ ̣ ̉ khang kich liêt va dân đên khung hoang trâm trong, đi t ́ ̀ ̃ ́ ̉ ̀ ̣ ới bờ vực chiên tranh nh ́ ưng trong môi cuôc khung hoang, Liên Xô va My ̃ ̣ ̉ ̉ ̀ ̃ ̀ ự giac hay băt buôc phai th đêu t ́ ́ ̣ ̉ ực hiên h ̣ ợp tac v ́ ơi nhau, ap dung ́ ́ ̣ nhưng biên phap h ̃ ̣ ́ ưu hiêu thiêt th ̃ ̣ ́ ực đê hai n ̉ ươc tranh khoi chiên ́ ́ ̉ ́ ̣ ̉ tranh. Viêc phong toa Beclin, cuôc khung hoang Beclin va cuôc ́ ̣ ̉ ̉ ́ ̀ ̣ ̉ khung hoang tên l ̉ ửa Cuba la nh ̀ ưng minh ch ̃ ưng ro rang nhât cho ́ ̃ ̀ ́ ́ ́ ̣ điêu nay. Noi tom lai, băt đâu t ̀ ̀ ́ ̀ ừ thời ky chiên tranh lanh, hai n ̀ ́ ̣ ươć Liên Xô va My đa luôn chu tr ̀ ̃ ̃ ̉ ương lây ph ́ ương thưc hoa binh đê ́ ̀ ̀ ̉ xử ly cac môi quan hê va không hê đê câp đên chiên tranh tr ́ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̣ ́ ́ ực tiêp.́ ̀ ̣ Co le cung chinh vi vây ma chiên tranh lanh đa đ ́ ̃ ̃ ́ ̀ ́ ̣ ̃ ược đăt môt tên ̣ ̣ ̣ ơi rât xac đang la “nên hoa binh lâu dai” goi m ́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ .1 2. Sau thơi ky chiên tranh lanh: ̀ ̀ ́ ̣ Baì hoc̣ cua th ̉ ơi ky chiên tranh lanh đa ch ̀ ̀ ́ ̣ ̃ ứng to ph ̉ ương ́ ̣ phap quan hê quôc tê lây đôi đâu chinh tri quân s ́ ́ ́ ́ ̀ ́ ̣ ự lam chu yêu ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ̀ ̉ ̣ ́ ̣ phai chiu nhiêu tôn thât hoăc thât bai năng nê ma điên hinh la hai ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ̀ ̀ ̣ ̣ tru côt chinh, hai siêu c ́ ương Liên Xô va My – “môt mât môt con” ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ̣ ̀ nay đa không con phu h ̃ ̀ ̀ ợp nưa. Trong khi đo, ph ̃ ́ ương thưc lây ́ ́ hợp tac va canh tranh kinh tê – chinh tri la chinh trong môi tr ́ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ́ ường hoa binh lai thu đ ̀ ̀ ̣ ược nhiêu kêt qua tiên bô va đang mong đ ̀ ́ ̉ ́ ̣ ̀ ́ ợi, tiêu ̉ biêu nh ư cac n ́ ươc Đ ́ ức, Nhât va NIC. S ̣ ̀ ự hưng thinh hay suy vong ̣ ̉ ̣ cua môt quôc gia đ ́ ược quyêt đinh b́ ̣ ởi sưc manh tông h ́ ̣ ̉ ợp cuả ́ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ực lực vê kinh tê va khoa hoc ky thuât. quôc gia đo ma chu yêu la th ̀ ́ ̀ ̣ ̃ ̣ ́ ̣ Không co môt quôc gia nao co thê phat triên đ ́ ̀ ́ ̉ ́ ̉ ược trong điêu kiên ̀ ̣ chiên tranh. Co hoa binh m ́ ́ ̀ ̀ ơi co điêu kiên thu hut cac nguôn vôn ́ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̀ ́ đâu t̀ ư nươc ngoai, m ́ ̀ ơi huy đông đ ́ ̣ ược sức người sưc cua trong ́ ̉ nhân dân cung nh ̃ ư tâp ḥ ợp được sưc manh tông h ́ ̣ ̉ ợp cua toan bô ̉ ̀ ̣ ̀ ́ ̉ nên kinh tê đê phat triên đât n ́ ̉ ́ ước. Chinh vi vây hâu hêt cac quôc ́ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ́ gia lơn nho trên thê gi ́ ̉ ́ ới đêu danh ̀ ̀ ưu tiên cho phat triên kinh tê, ́ ̉ ́ qua đo ma phat triên tiêm l ́ ̀ ́ ̉ ̀ ực quôc gia, tao điêu kiên thuân l ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ợi để ́ ươc gi cac n ́ ữ gin hoa binh trong n ̀ ̀ ̀ ươc cung nh ́ ̃ ư chung tay goṕ phân duy tri hoa binh thê gi ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ới. 1 Trích lời nha s ̀ ử hoc va ngoai giao nôi tiêng ng ̣ ̀ ̣ ̉ ́ ười My John L. Gaddies. ̃ 4
PHÂN 3. NGUYÊN NHÂN HINH THANH XU THÊ ̀ ̀ ̀ ́ 1. Hê qua cua chiên tranh: ̣ ̉ ̉ ́ Sau chiên tranh thê gi ́ ́ ơi th ́ ứ nhât va đai tham hoa toan câu ́ ̀ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ thê chiên th ́ ́ ứ hai, chiên tranh lanh cung gây ra nh ́ ̣ ̃ ưng tac đông tiêu ̃ ́ ̣ cực manh me đên thê gi ̣ ̃ ́ ́ ới, đăc biêt la hai c ̣ ̣ ̀ ương quôc My va Liên ̀ ́ ̃ ̀ Xô. Theo ước tinh, chi phi quân s ́ ́ ự ma My s ̀ ̃ ử dung trong th ̣ ơi ky ̀ ̀ ̣ chiên tranh lanh la 8 nghin ti đô la, chi tinh trong hai cuôc chiên ́ ̀ ̀ ̉ ̉ ́ ̣ ́ tranh Triêu Tiên va chiên tranh Viêt Nam đa co h ̀ ̀ ́ ̣ ̃ ́ ơn 100 nghin linh ̀ ́ My thiêt mang. Đôi v ̃ ̣ ̣ ́ ơi Liên Xô thi măc du sô binh si thiêt mang ́ ̀ ̣ ̀ ́ ̃ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ́ kho co thê tinh toan hêt đ ́ ́ ược nhưng phân trăm tông san l ̀ ̉ ̉ ượng quôc gia ma Liên Xô chi cho cuôc chiên nay con l ́ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ơn h ́ ơn rât nhiêu ́ ̀ lân so v ̀ ơi Hoa Ky. Không nh ́ ̀ ững thê, sô vu khi mang tinh sat ́ ́ ̃ ́ ́ ́ thương vơi quy mô va sô l ́ ̀ ́ ượng lơn ma chiên tranh lanh đa gây ra ́ ̀ ́ ̣ ̃ vân con đe doa đên an ninh cua loai ng ̃ ̀ ̣ ́ ̉ ̀ ươi. Cân phai noi răng, vu ̀ ̀ ̉ ́ ̀ ̃ ́ ̣ khi hat nhân th ực ra không phai la san phâm cua chiên tranh lanh ̉ ̀ ̉ ̉ ̉ ́ ̣ bởi vi s ̀ ự xuât hiên cua no s ́ ̣ ̉ ́ ơm h ́ ơn so vơi s ́ ự băt đâu cua chiên ́ ̀ ̉ ́ tranh lanh, ̣ no ́ la ̀ kêt ́ qua ̉ cuả chiên ́ tranh thế giới thứ hai. Thế nhưng sự băt đâu chiên tranh lanh đa khiên cho cuôc chay đua vu ́ ̀ ́ ̣ ̃ ́ ̣ ̣ ̃ trang hat nhân trên thê gi ̣ ́ ơi ngay cang gay găt, kho vu khi hat nhân ́ ̀ ̀ ́ ̃ ́ ̣ ngay cang m ̀ ̀ ở rông, sô l ̣ ́ ượng cac quôc gia co vu khi hat nhân đa ́ ́ ́ ̃ ́ ̣ ̃ không tăng lên. Bên canh đo, vu khi hoa hoc va vu khi sinh hoc đa ̣ ́ ̃ ́ ́ ̣ ̀ ̃ ́ ̣ ̃ được tich luy lai trong th ́ ̃ ̣ ơi ky chiên tranh lanh cung la nh ̀ ̀ ́ ̣ ̃ ̀ ưng vu ̃ ̃ khi co tinh sat th ́ ́ ́ ́ ương cao, đe doa đên an ninh cua loai ng ̣ ́ ̉ ̀ ươi, do ̀ ky thuât chê tao nh ̃ ̣ ́ ̣ ưng loai vu khi nay dê năm băt đ ̃ ̣ ̃ ́ ̀ ̃ ́ ́ ược nên nguy cơ phô biên cua no con l ̉ ́ ̉ ́ ̀ ơn va kho không chê h ́ ̀ ́ ́ ́ ơn ca vu khi hat ̉ ̃ ́ ̣ nhân. Sưc pha huy khung khiêp cua vu khi khoa hoc ky thuât cao ́ ́ ̉ ̉ ́ ̉ ̃ ́ ̣ ̃ ̣ ̣ ̣ hiên đai, bao gôm ca vu khi hat nhân khiên cho cai gia phai tra cua ̀ ̉ ̃ ́ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̉ ̉ ̣ cac cuôc chiên tranh hiên đai l ́ ́ ̣ ̣ ơn h ́ ơn rât nhiêu so v ́ ̀ ơi nh ́ ưng gi ma ̃ ̀ ̀ ̣ ho thu đ ược. Tinh huy diêt, nh ́ ̉ ̣ ưng tôn thât to l ̃ ̉ ́ ơn cung nh ́ ̃ ư hâu ̣ ̉ ̣ qua năng nê ma cac cuôc chiên tranh hiên đai gây ra đa anh h ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̃̉ ưởng không hê nho đên moi linh v ̀ ̉ ́ ̣ ̃ ực đời sông kinh tê – chinh tri – văn ́ ́ ́ ̣ hoa – xa hôi, khiên cho cac c ́ ̃ ̣ ́ ́ ương quôc hang đâu nh ̀ ́ ̀ ̀ ư Liên Xô và My noi riêng cung nh ̃ ́ ̃ ư cac quôc gia trên thê gi ́ ́ ́ ới noi chung buôc ́ ̣ ̉ ̣ phai nhin nhân lai va đanh gia môt cach nghiêm chinh tâm quan ̀ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ trong cua hoa binh, ôn đinh, h ̉ ̀ ̀ ̉ ̣ ợp tac đê phat triên. Thê gi ́ ̉ ́ ̉ ́ ới đang thay đôi, hâu nh ̉ ̀ ư tât ca nh ́ ̉ ưng gi đăc tr ̃ ̀ ̣ ưng cho cuc diên chinh tri ̣ ̣ ́ ̣ thê gi ́ ơi đ ́ ược hinh thanh t ̀ ̀ ừ sau thê chiên th ́ ́ ứ hai cung đa đi vao ̃ ̃ ̀ qua kh ́ ứ cung v ̀ ơi s ́ ự tan cua Liên bang Xô viêt va cac n ̉ ́ ̀ ́ ươc xa hôi ́ ̃ ̣ ̉ chu nghia. “ Ban c ̃ ̀ ờ quôc tê hoan toan thay đôi, hinh thai chinh tri ́ ́ ̀ ̀ ̉ ̀ ́ ́ ̣ 5
thê gi ́ ới trươc đây t ́ ựa như môt ban c ̣ ̀ ờ tướng không lô v ̉ ̀ ới hai phiá ̉ quân đo, quân đen co đ ́ ường ranh giơi ngăn cach rach roi, đôi bên ́ ́ ̣ ̀ dan trân thê t ̀ ̣ ́ ưởng chưng nh ̀ ư đa săn sang lao vao môt phen thăng ̃ ̃ ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ bai phân minh. Vân mênh môi bên đêu pho thac vao môt t ̣ ̃ ̀ ́ ́ ̀ ̣ ướng, môt c ̣ ực, con lai du la xe, phao hay la ma thi cung đêu la nh ̀ ̣ ̀ ̀ ́ ̀ ̃ ̀ ̃ ̀ ̀ ững công cu, nh ̣ ưng đâu sai chiu s ̃ ̀ ̣ ự điêu khiên chung cua chu soai” ̀ ̉ ̉ ̉ ́ 2. Giờ đây, sau chiên tranh lanh, thê gi ́ ̣ ́ ới đang khân tr ̉ ương đi vao ̀ ̣ môt cuôc c ̣ ờ mơi, cac quôc gia nhanh chong nhân thây đ ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ược sự ̉ xoay chuyên cua cuc diên thê gi ̉ ̣ ̣ ́ ơi m ́ ơi, ban c ́ ̀ ờ đang dân đ ̀ ược săp ́ ̣ ̣ đăt lai. Luât ch ̣ ơi cung đang đ ̃ ược xac đinh lai v ́ ̣ ̣ ơi nh ́ ưng chuân ̃ ̉ mực mơi. Tât ca tuy đêu ch ́ ́ ̉ ̀ ưa đinh hinh ro, song điêu đo co thê ̣ ̀ ̃ ̀ ́ ́ ̉ chăc chăn la moi s ́ ́ ̀ ̣ ự se không con hoan toan lăp lai nh ̃ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ư trươc n ́ ưã ma se linh hoat va ph ̀ ̃ ̣ ̀ ưc tap h ́ ̣ ơn nhiêu. Ban c ̀ ̀ ờ không con chia ̀ thanh hai mang l ̀ ̉ ơn phân tach ro rang b ́ ́ ̃ ̀ ởi môt đ ̣ ường ranh giơi ma ́ ̀ cac quân c ́ ờ se ̃ở vao nh ̀ ưng vi tri đan xen lân nhau. Môi quân trên ̃ ̣ ́ ̃ ̃ ban c ̀ ờ du la tôt đen hay la t ̀ ̀ ́ ̀ ướng đo tuy la đêu mang linh hôn riêng ̉ ̀ ̀ ̀ va đêu co n ̀ ̀ ́ ươc c ́ ờ riêng cua minh nh ̉ ̀ ưng tât ca đêu co ś ̉ ̀ ́ ự rang ̀ ̣ buôc khăng khit v ́ ơi nhau h ́ ơn trong vân mênh chung cua ca cuôc ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ cơ. C ̀ ờ ma tan thi quân nao cung phê ca. S ̀ ̀ ̀ ̀ ̃ ́ ̉ ự tan ra cua Liên Xô ̃ ̉ ̣ môt trong hai siêu c ương cua trât t ̀ ̉ ̣ ự thê gi ́ ơi hai c ́ ực đa tao ra môt ̃ ̣ ̣ khoang trông l̉ ́ ơn trong không gian chinh tri quôc tê, lam tan v ́ ́ ̣ ́ ́ ̀ ỡ sự ̀ ̀ ̃ ̀ ̣ cân băng toan câu đa tôn tai trong gân 50 năm qua t ̀ ̀ ừ sau hôi nghi ̣ ̣ Yanta năm 1945. Chinh vi vây cac quôc gia cân phai h ́ ̀ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ợp tac lai ́ ̣ vơi nhau đê co thê lâp đây môt c ́ ̉ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ực vừa bi pha v ̣ ́ ơ, đo la quy luât ̃ ́ ̀ ̣ trong tự nhiên cung nh ̃ ư trong chinh tri quôc tê. ́ ̣ ́ ́ 2. Qua trinh cac n ́ ̀ ́ ươc đôi m ́ ̉ ới tư duy đôi ngoai: ́ ̣ ́ ̉ ́ ̃ ́ ̣ Co thê thây ro, sau chiên tranh lanh, quan hê quôc tê phat ̣ ́ ́ ́ ̉ triên theo xu h ương hoa diu nh ́ ̀ ̣ ưng năng đông va pḥ ̀ ưc tap h ́ ̣ ơn. Trươc nh ́ ưng đoi hoi cua tinh hinh thê gi ̃ ̀ ̉ ̉ ̀ ̀ ́ ới, tât ca cac quôc gia t ́ ̉ ́ ́ ư ̀ lơn đên nho đêu phai tiên hanh điêu chinh chiên l ́ ́ ̉ ̀ ̉ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ược đôi nôi va đôi ́ ̣ ̀ ́ ̣ ngoai nhăn tim cho minh môt vi thê co l ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ợi nhât trong quan hê quôc ́ ̣ ́ tê. Xu thê hoa binh, h ́ ́ ̀ ̀ ợp tac tr ́ ở thanh xu thê chu đao trong chinh ̀ ́ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̉ sach đôi ngoai cua cac quôc gia. An ninh cua môi quôc gia ngay ́ ́ ̉ ̃ ́ ̀ nay được đăt trong môi quan hê chăt che v ̣ ́ ̣ ̣ ̃ ơi phat triên linh hoat, ́ ́ ̉ ̣ ̀ ̉ mêm deo, tăng c ương h ̀ ợp tac, tranh đôi đâu va chiên tranh, giai ́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ̉ 2 Trân Quang C ̀ ơ, cuc diên thê gi ̣ ̣ ́ ơi m ́ ơi va vân n ́ ̀ ̣ ước, tap chi quan hê quôc tê thang 3 ̣ ́ ̣ ́ ́ ́ năm 1992. 6
́ ̣ quyêt moi vân đê băng th ́ ̀ ̀ ương lượng va hoa binh. Sau chiên tranh ̀ ̀ ̀ ́ ̣ lanh, cac quôc gia v ́ ́ ưa va nho tăng c ̀ ̀ ̉ ường hợp tac, đa ph ́ ương, đa ̣ dang hoa h ́ ợp tac trên nhiêu măt; cac n ́ ̀ ̣ ́ ươc l ́ ơn điêu chinh quan hê ́ ̀ ̉ ̣ vơi nhau theo chiêu h ́ ̀ ương xây d ́ ựng quan hê ban be chiên ḷ ̣ ̀ ́ ược ôn ̉ ̣ đinh, phat triên lâu dai, đ ́ ̉ ̀ ược coi la môi quan hê kiêu m ̀ ́ ̣ ̉ ới, đa dang ̣ va toan diên. Đây la s ̀ ̀ ̣ ̀ ự điêu chinh đung đăn, linh hoat, h ̀ ̉ ́ ́ ̣ ợp thơì hợp thê, co y nghia sâu săc va to l ́ ́ ́ ̃ ́ ̀ ơn xuât phat t ́ ́ ́ ừ lợi ich chiên ́ ́ lược căn ban cua minh, xây d ̉ ̉ ̀ ựng quan hê m ̣ ơi, ôn đinh lâu dai, xac ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̣ lâp cac điêu kiên quôc tê co l ́ ̀ ̣ ́ ́ ́ ợi hơn, mở rông hê thông an ninh ̣ ̣ ́ quôc gia, tao ra không khi quôc tê đê xây d ́ ́ ́ ́ ̉ ựng kinh tê n ́ ước minh ̀ đung nh ́ ư muc tiêu đa đê ra trong qua trinh điêu chinh chinh sach. ̣ ̃ ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ́ Trươc tinh trang nh ́ ̀ ̣ ưng mâu thuân tranh châp không ng ̃ ̃ ́ ừng tăng lên, cac n ́ ươc l ́ ơn đêu h ́ ̀ ướng tới viêc tim kiêm cac biên phap ṿ ̀ ́ ́ ̣ ́ ới xu hương thông qua đôi thoai thoa hiêp va tranh xung đôt vu trang ́ ́ ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ̣ ̃ trực tiêp. T ́ ừ sau chiên tranh lanh, nhât la nh ́ ̣ ̣ ́ ̀ ưng năm gân đây, môi ̃ ̀ ́ quan hê gi ̣ ưa 5 n ̃ ươc l ́ ơn: My, Nhât Ban, Nga va Trung Quôc v ́ ̃ ̣ ̉ ̀ ́ ừa co nh ́ ưng s ̃ ự điêu chinh l ̀ ̉ ơn lai v ́ ̣ ưa nhôn nhip nh ̀ ̣ ̣ ưng chuyên thăm ̃ ́ viêng lân nhau v ́ ̃ ơi nh ́ ưng tuyên bô, ph ̃ ́ ương châm va nguyên tăc ̀ ́ đôi ngoai m ́ ̣ ơi. S ́ ự điêu chinh nay ro rang la co anh h ̀ ̉ ̀ ̃ ̀ ̀ ́ ̉ ưởng to lơń đôi v ́ ơi đ ́ ời sông chinh tri thê gi ́ ́ ̣ ́ ới noi chung va cac môi quan hê ́ ̀ ́ ́ ̣ quôc tê noi riêng. ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̉ Lây môt vi du điên hinh la Liên minh Châu Âu EU đê lam ro ̀ ̀ ̉ ̀ ̃ ̀ ̀ ́ ̉ ́ điêu nay. Co thê thây, trong th ời ky chiên tranh lanh, chinh sach đôi ̀ ́ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ngoai chu yêu cua EU la gi ̀ ữ cho Châu Âu co môt nên hoa binh lâu ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ơ ban hoa đông v bên va vê c ̉ ̀ ̀ ới My. Sau chiên tranh lanh, hôi nghi ̃ ́ ̣ ̣ ̣ Masstricht3 vơi s ́ ự ra đời cua hiêp ̉ ̣ ước Masstricht đa đanh dâu nô ̃ ́ ́ ̃ lực thông nhât Châu Âu va nh ́ ́ ̀ ưng thay đôi trong chinh sach đôi ̃ ̉ ́ ́ ́ ̣ ngoai. Cac n ́ ươc trong Liên minh Châu ́ ̣ Âu đăt ra hai muc tiêu ̣ ́ ược cơ ban la xây dung môt Châu Âu thông nhât, không chiên l ̉ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ranh giơi cung v ́ ̀ ơi môt nên kinh tê ôn đinh va phat triên cao va ́ ̣ ̀ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̉ ̀ tăng cương an ninh cua liên minh va cua cac n ̀ ̉ ̀ ̉ ́ ươc thanh viên d ́ ̀ ưới ̣ ̀ moi hinh th ưc. ́ ̣ ́ ̣ Môt vi du khac chinh la ngay n ́ ́ ̀ ươc Viêt Nam chung ta. Sau ́ ̣ ́ ́ ̀ ̀ ́ ới va khu v khi phân tich tinh hinh thê gi ̀ ực, Đang ta đa nêu ro cach ̉ ̃ ̃ ́ ́ ̣ tiêp cân m ơi trong bôi canh luc đo la chuyên t ́ ́ ̉ ́ ́ ̀ ̉ ừ đôi đâu sang đôi ́ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ươc Liên minh Châu Âu hop 3 Hôi nghi câp cao cua cac n ́ ̣ ở Mastricht, Ha Lan, năm ̀ 1991. 7
̣ thoai va đâu tranh trong cung tôn tai hoa binh ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ̀ ̀ 4. Tiêp đo, Đang ta đa ́ ́ ̉ ̃ đê ra đ ̀ ường lôi đôi m ́ ̉ ới toan diên đât n ̀ ̣ ́ ước, nhân manh t ́ ̣ ư tưởng “ra sưc kêt h ́ ́ ợp sưc manh dân tôc v ́ ̣ ̣ ơi s ́ ức manh th ̣ ơi đai, phân đâu ̀ ̣ ́ ́ giữ vưng hoa binh ̃ ̀ ̀ ở Đông Dương, gop phân tich c ́ ̀ ́ ực giữ vưng ̃ ̀ ̀ ở Đông Nam A va trên thê gi hoa binh ́ ̀ ́ ới”, tiêp tuc xac đinh nhiêḿ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̀ vu hang đâu la “tranh thu điêu kiên quôc tê thuân l ̀ ̀ ̉ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ợi cho sự nghiêp ̣ xây dưng va bao vê Tô Quôc”, nhân manh yêu câu “ cân co hoa ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ binh đê phat triên kinh tê” ̀ ́ ̉ ́ 5. Đây la s ̀ ự chuyên biên quan trong trong ̉ ́ ̣ nhân th ̣ ưc, quan điêm vê giai quyêt tranh châp, pha thê bao vây, ́ ̉ ̀ ̉ ́ ́ ́ ́ câm vân. Đang ta th ́ ̣ ̉ ực hiên đôi m ̣ ̉ ơi nhân th́ ̣ ưc vê thê gi ́ ̀ ́ ới, an ninh va phat triên, l ̀ ́ ̉ ợi ich dân tôc, giai câp, tâp h ́ ̣ ́ ̣ ợp lực lượng; vê ban ̀ ̉ thân đường lôi, chinh sach, t ́ ́ ́ ư tưởng chu đao, ph ̉ ̣ ương châm chinh ́ sach đôi ngoai. T ́ ́ ̣ ừ chô tuyên bô “Viêt Nam muôn lam ban v ̃ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ới tât́ ̉ ́ ươc trong công đông thê gi ca cac n ́ ̣ ̀ ́ ới, phân đâu vi hoa binh, đôc ́ ́ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̉ lâp va phat triên” ( Đai hôi VII), đên Đai hôi IX Đang ta đa nâng ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ̃ chinh sach đôi ngoai lên môt tâm cao m ́ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ơi “Viêt Nam săn sang la ́ ̣ ̃ ̀ ̀ ̣ ban, la đôi tac tin cây cua cac n ̀ ́ ́ ̣ ̉ ́ ươc trong công đông quôc tê”, Đai ́ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̣ ̉ hôi X, Đang ta lai khăng đinh thêm môt b ̣ ̉ ̣ ̣ ước “Viêt Nam la ban, la ̣ ̀ ̣ ̀ đôi tac tin cây[...] tham gia tich c ́ ́ ̣ ́ ực vao tiên trinh h ̀ ́ ̀ ợp tac quôc tê ́ ́ ́ va khu v ̀ ực”. Đang ta đa xac đinh 4 ph ̉ ̃ ́ ̣ ương châm lớn la: đam bao ̀ ̉ ̉ lợi ich dân tôc, kêt h ́ ̣ ́ ợp nhuân nhuyên v ̀ ̃ ới chu nghia quôc tê; Gi ̉ ̃ ́ ́ ư ̃ vưng đôc lâp t ̃ ̣ ̣ ự chu, t ̉ ự lực, tự cương, đây manh đa dang hoa va ̀ ̉ ̣ ̣ ́ ̀ đa phương hoa quan hê đôi ngoai; Trong quan hê quôc tê năm ́ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ vưng hai măt h ̃ ̣ ợp tac va đâu tranh va đây manh h ́ ̀ ́ ̀ ̉ ̣ ợp tac khu v ́ ực, đông th ̀ ơi tăng c ̀ ương h ̀ ợp tac v ́ ơi cac n ́ ́ ươc trên thê gi ́ ́ ới. Đang ta ̉ đa t ̃ ưng b ̀ ươc hoan thiên đ ́ ̀ ̣ ường lôi đôi ngoai hoa binh, đôc lâp, t ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ự chu, đa ph ̉ ương hoa va đa dang hoa quan hê, h ́ ̀ ̣ ́ ̣ ợp tac binh đăng ́ ̀ ̉ cung co l ̀ ́ ợi vơi tât ca cac n ́ ́ ̉ ́ ước, không phân biêt chê đô xa hôi. ̣ ́ ̣ ̃ ̣ 3. Xu thê toan câu hoa va qua trinh hôi nhâp kinh tê quôc ́ ̀ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ tê:́ ́ ̣ ̣ ̣ ̀ Sau chiên tranh lanh, đăc biêt la sau khi cac quôc gia băt tay ́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ̣ vao công cuôc phat triên kinh tê đê khôi phuc đât n ̀ ́ ́ ước thi cach ̀ ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ̃ mang khoa hoc ki thuât va công nghê hiên đai cung theo đo ma phat ́ ̀ ́ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̀ 4 Đang Công San Viêt Nam, nghi quyêt 32 bô chinh tri, ki ngay 09/07/1986 ́ . 5 Đảng Cộng Sản Viêt Nam, văn kiên Đai hôi VI, trang 99 ̣ ̣ ̣ ̣ . 8
triên hêt s ̉ ́ ưc manh me v ́ ̣ ̃ ơi trinh đô ngay cang cao, tao ra điêu kiên ́ ̀ ̣ ̀ ̀ ̣ ̀ ̣ thuân l ̣ ợi đê nâng cao năng l ̉ ực san xuât. Kinh tê va khoa hoc ki ̉ ́ ́ ̀ ̣ ̃ thuât tr ̣ ở thanh nhân tô quyêt đinh s ̀ ́ ́ ̣ ự thanh bai cung nh ̀ ̣ ̃ ư sưc manh ́ ̣ ̉ tông h ợp cua quôc gia va đia vi h ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ơn kem trong ban c ́ ̀ ờ thê gi ́ ới. Qua trinh toan câu hoa, khu v ́ ̀ ̀ ̀ ́ ực hoa va s ́ ̀ ự phu thuôc lân nhau ngay ̣ ̣ ̃ ̀ cang l ̀ ơn gi ́ ưa cac quôc gia buôc cac n ̃ ́ ́ ̣ ́ ước phai v ̉ ưa h ̀ ợp tac, v ́ ưà ̣ canh tranh nh ưng tranh đôi đâu xung đôt va chiên tranh, h ́ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ương t ́ ơí ̣ muc tiêu chung sông hoa binh. Trong bôi canh s ́ ̀ ̀ ́ ̉ ự phat triên nh ́ ̉ ư vũ ̃ ̉ ̣ bao cua cach mang khoa hoc – công nghê, cac quôc gia đêu nhân ́ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ̣ thây vân đê câp bach hang đâu la phai ra s ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̀ ̀ ̉ ức tân dung moi nguôn ̣ ̣ ̣ ̀ lực bên trong va bên ngoai đê phat triên kinh tê. Đông th̀ ̀ ̉ ́ ̉ ́ ̀ ời, sự phát triển và ảnh hưởng mạnh mẽ của các công ty xuyên quốc gia, laǹ song tâp h ́ ̣ ợp cac quôc gia trong cac tô ch ́ ́ ́ ̉ ức khu vực đia ly, t ̣ ́ ừ tiêu ̉ khu vực đên đai khu v ́ ̣ ực thanh nh ̀ ưng khu v ̃ ực mâu dich t ̣ ̣ ự do đang diên ra dôn dâp ̃ ̀ ̣ ở hâu khăp cac châu luc, thâm chi la liên châu ̀ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ luc. Trao l ̀ ưu nhât thê hoa khu v ́ ̉ ́ ực phat triên manh trong thâp niên ́ ̉ ̣ ̣ ̃ ́ ̣ 90 se tiêp tuc gia tăng ca vê l ̉ ̀ ượng va vê chât trong nh ̀ ̀ ́ ững năm đâu ̀ ́ ̉ thê ky XXI, cung v ̀ ới qua trinh qua trinh toan câu hoa se anh h ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̃̉ ưởng ́ ́ ̀ ́ ́ ̃ ực cua đ sâu săc đên hâu hêt cac linh v ̉ ời sông quôc tê. Cach đăt vân ́ ́ ́ ́ ̣ ́ đê an ninh, quôc phong va kinh tê trong th ̀ ́ ̀ ̀ ́ ơi đai “nhât siêu nhiêu ̀ ̣ ́ ̀ cương” vê c ̀ ̀ ơ ban đa khac so v ̉ ̃ ́ ơi th ́ ơi ky chiên tranh lanh. S ̀ ̀ ́ ̣ ưć manh tông ḥ ̉ ợp cua quôc gia không con tuy thuôc vao s ̉ ́ ̀ ̀ ̣ ̀ ưc manh ́ ̣ quân sự, chinh tri ma s ́ ̣ ̀ ưc manh kinh tê đa nôi lên hang đâu va tr ́ ̣ ́ ̃ ̉ ̀ ̀ ̀ ở thanh trong ̀ ̣ điêm. ̉ Trong môt ̣ nghiên cưu ́ nguyên nhân quy luâṭ hưng thinh va suy vong cua cac ṇ ̀ ̉ ́ ươc l ́ ơn trên thê gi ́ ́ ới trong 500 năm gân đây, Paul Kennedy đa nhân manh: “cac nguôn l ̀ ̃ ́ ̣ ́ ̀ ực kinh tê,́ sự phat triên cua khoa hoc – ki thuât va s ́ ̉ ̉ ̣ ̃ ̣ ̀ ưc manh quân s ́ ̣ ự tao nên ̣ sưc manh tông h ́ ̣ ̉ ợp cua đât n ̉ ́ ươc, quyêt đinh vi tri quyên l ́ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ực cuả đât n ́ ươc trong cuc diên thê gi ́ ̣ ̣ ́ ới. Sự phat triên hay suy thoai cuá ̉ ́ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̣ cac yêu tô nay tao nên s ự hưng thinh va suy vong không chi cua ̣ ̀ ̉ ̉ cac c ́ ương quôc ma cac quôc gia khac trong môt thê gi ̀ ́ ̀ ́ ́ ́ ̣ ́ ới phức tap̣ đan xen va phu thuôc lân nhau” ̀ ̣ ̣ ̃ 6 ̣ . Viêt Nam chung ta đên nay đa co ́ ́ ̃ ́ quan hê ngoai giao v ̣ ̣ ơi 172 n ́ ươc, co quan hê vê kinh tê, th ́ ́ ̣ ̀ ́ ương mai va đâu t ̣ ̀ ̀ ư vơi gân 200 quôc gia va vung lanh thô. Chung ta ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̃ ̉ ́ đang tham gia ngay cang tich c ̀ ̀ ́ ực trên cac diên đan khu v ́ ̃ ̀ ực va thê ̀ ́ giơi đông th ́ ̀ ơi hôi nhâp ngay cang sâu săc h ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ́ ơn vao nên kinh tê toan ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ử hoc ng 6Nha s ̣ ươi My Paul Kennedy, tac phâm ̀ ̃ ́ ̉ “sự hưng thinh va suy vong cua cac ̣ ̀ ̉ ́ cương qu ̀ ́ ̉ ăm 1988. ôc”, xuât ban n ́ 9
̀ ́ ̀ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ới vi hoa binh, câu, gop phân đâu tranh chung cua công đông thê gi ̀ ̀ ̀ hợp tac va phat triên. ́ ̀ ́ ̉ 4. Chung tay giai quyêt cac vân đê mang tinh toan câu: ̉ ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ Chiên tranh lanh đa qua đi gân môt thâp ky nh ́ ̣ ̃ ̀ ̣ ̣ ̉ ưng di san cua ̉ ̉ no thi không hê dê dang bi xoa bo, nhiêu căng thăng vê kinh tê va ́ ̀ ̀ ̃ ̀ ̣ ́ ̉ ̀ ̉ ̀ ́ ̀ ̃ ̣ ̃ ̣ xa hôi đa bi khai thac lam li do cho cuôc canh tranh th ́ ̀ ́ ̣ ̣ ơi ki chiên ̀ ̀ ́ tranh lanh ̣ ở nhiêu n ̀ ơi thuôc Thê gi ̣ ́ ới thứ ba vân con sâu săc. S ̃ ̀ ́ ự tan ra quyên quan ly nha n ̃ ̀ ̉ ́ ̀ ươc ́ ở môt sô khu v ̣ ́ ực trươc kia thuôc ́ ̣ ̉ ̣ cac chinh phu công san đa tao ra cac cuôc xung đôt dân s ́ ́ ̉ ̃ ̣ ́ ̣ ̣ ự va săc ̀ ́ ̣ ơi, đăc biêt la tôc m ́ ̣ ̣ ̀ở Nam Tư cu. Con ̃ ̀ ở Đông Âu, sự kêt thuc cua ́ ́ ̉ chiên tranh lanh đa dân t ́ ̣ ̃ ̃ ơi môt th ́ ̣ ơi ky tăng tr ̀ ̀ ưởng manh me vê ̣ ̃ ̀ kinh tê va cac chê đô dân chu t ́ ̀ ́ ́ ̣ ̉ ự do, trong khi ở nhiêu n ̀ ơi khac trên ́ thê gi ́ ơi, nh ́ ư Afghanistan, đôc lâp đi liên v ̣ ̣ ̀ ới sự pha san nha n ́ ̉ ̀ ươc. ́ Sau chiên tranh lanh, công đông thê gi ́ ̣ ̣ ̀ ́ ới phai đôi măt v ̉ ́ ̣ ới nhiêu ̀ vân đê co tinh toan câu nh ́ ̀ ́ ́ ̀ ̀ ư: ô nhiêm môi tr ̃ ường, bung nô dân sô, ̀ ̉ ́ ̣ xung đôt vê dân tôc, săc tôc va tôn giao, khung bô, chay đua vu ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̉ ́ ̣ ̃ ́ ̉ ́ ̣ trang, biên đôi khi hâu, dich bênh, chiên tranh hat nhân...ma không ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ môt quôc gia riêng le nao co thê đ ́ ̉ ̀ ́ ̉ ơn đôc t ̣ ự giai quyêt ma không ̉ ́ ̀ ̀ ́ ự hợp tac va giup đ cân đên s ́ ̀ ́ ỡ đa phương vơi cac quôc gia khac ́ ́ ́ ́ trên thê gi ́ ơi. Tuy hoa binh va h ́ ̀ ̀ ̀ ợp tac đê phat triên la xu thê chu ́ ̉ ́ ̉ ̀ ́ ̉ ̣ ̉ ̀ đao cua tinh hinh thê gi ̀ ́ ới sau chiên tranh lanh nh ́ ̣ ưng ở nhiêu khi ̀ vực vân xay ra nôi chiên va xung đôt. Nguy c ̃ ̉ ̣ ́ ̀ ̣ ơ nay ngay cang tr ̀ ̀ ̀ ở nên trâm trong h ̀ ̣ ơn khi ở nhiêu n ̀ ơi lai xuât hiên chu nghia li khai ̣ ́ ̣ ̉ ̃ ̀ ̉ va chu nghia khung bô. Cuôc khung bô ngay 11/9/2011 ̃ ̉ ́ ̣ ̉ ́ ̀ ở My đa ̃ ̃ gây ra nhưng tac hai to l ̃ ́ ̣ ơn, bao hiêu nhiêu nguy c ́ ́ ̣ ̀ ơ mơi đôi v ́ ́ ới thê gi ́ ơi. Không nh́ ưng thê, chiên tranh lanh châm d ̃ ́ ́ ̣ ́ ứt con tao môi ̀ ̣ trương phat triên cho cac thê l ̀ ́ ̉ ́ ́ ực tôn giao, đăc biêt la đao Hôi – ́ ̣ ̣ ̀ ̣ ̀ ̣ môt trong ba tôn giao l ́ ơn nhât trên thê gi ́ ́ ́ ới. Đao Hôi đang ngay ̣ ̀ ̀ cang hoat đông tich c ̀ ̣ ̣ ́ ực trong linh v ̃ ực chinh tri thê gi ́ ̣ ́ ới, nhât la ́ ̀ ̉ chu nghia Hôi giao c ̃ ̀ ́ ực đoan – “No giông nh ́ ́ ư môt c ̣ ơn song không ́ ̉ lô không chi tung pha biên gi ̀ ̉ ́ ơi quôc gia va khu v ́ ́ ̀ ực, lam rung ̀ ̣ đông toan bô thê gi ̀ ̣ ́ ới Hôi giao ma con trên môt ch ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ừng mực nhât́ ̣ đinh, anh h ̉ ưởng đên s ́ ự thay đôi va tinh hinh chung cua thê gi ̉ ̀ ̀ ̀ ̉ ́ ới” 7. Nhưng mâu thuân dân tôc, tôn giao, nguy c ̃ ̃ ̣ ́ ơ khung bô, tranh châp ̉ ́ ́ ̉ ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ lanh thô va đăc biêt la tinh trang biên đôi khi hâu toan câu đang la ̃ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ực Côc, “My thay đôi chiên l 7Ly Th ́ ̃ ̉ ́ ược toan câu”, NXB Chinh tri Quôc gia Ha Nôi, ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̀ ̣ năm 1996. 10
nhưng vân đê nh ̃ ́ ̀ ức nhôi, ph́ ức tap va câp bach nhât cua công đông ̣ ̀ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ơi sau chiên tranh lanh, buôc cac quôc gia phai cung nhau thê gi ́ ́ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ̀ chung tay hợp tac đê giai quyêt cac vân đê mang tinh toan câu nay. ́ ̉ ̉ ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ 11
 KÊT LUÂN CHUNG: ́ ̣ Ban c ̀ ờ quôc tê đang đ ́ ́ ược săp xêp lai v ́ ́ ̣ ơi nh ́ ưng thay đôi to l ̃ ̉ ớn. ̣ ̀ Liêu tinh hinh thê gi ̀ ́ ới se diên biên nh ̃ ̃ ́ ư thê nao ? Nh ́ ̀ ững xu thế mơi se nôi lên hay xu thê hoa binh, h ́ ̃ ̉ ́ ̀ ̀ ợp tac đê phat triên vân chiêm ́ ̉ ́ ̉ ̃ ́ ưu thê ? Trong công trinh cuôi cung cua đ ́ ̀ ́ ̀ ̉ ời minh, cô ngoai tr ̀ ́ ̣ ưởng ̣ Viêt Nam Nguyên C ̃ ơ Thach đa đ ̣ ̃ ưa ra dự bao: “Trong 25 năm ́ tơi t ́ ừ 1996 đên 2020, co nhiêu kha năng không co chiên tranh thê ́ ́ ̀ ̉ ́ ́ ́ giơi va cuôc chay đua kinh tê toan câu se thay thê cho chiên tranh ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ ̃ ́ ́ ̣ ̀ ̣ lanh va chay đua vu trang. Chiên tranh cuc bô xay ra chu yêu la do ̃ ́ ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ̀ ̣ xung đôt dân tôc va tôn giao... Cac n ̣ ̀ ́ ́ ươc l ́ ơn đa đi đên châm d ́ ̃ ́ ́ ứt chiên tranh lanh, châm d ́ ̣ ́ ưt chay đua vu trang, m ́ ̣ ̃ ở ra thơi ky hoa ̀ ̀ ̀ hoan, đâu tranh va h ̃ ́ ̀ ợp tac trong cuôc chay đua kinh tê... Cac dân ́ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̣ tôc châm phat triên trên thê gi ́ ̉ ́ ới se đ ̃ ứng trước nhưng c ̃ ơ hôi thuân ̣ ̣ lợi cung nh ̃ ư nhưng thach th ̃ ́ ưc to l ́ ơn...Hoăc cac n ́ ̣ ́ ước nay co thê ̀ ́ ̉ ̃ ̉ ̣ se bo qua giai đoan công nghiêp hoa đê đi thăng vao th ̣ ́ ̉ ̉ ̀ ơi đai thông ̀ ̣ tin va đ ̀ ưa nên kinh tê phat triên rât nhanh chong trong 20 năm hoăc ̀ ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ́ ươc nay l la cac n ́ ̀ ỡ cơ hôi va bi tut hâu rât xa”. Trong t ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ương lai, dự đoán thế giới sẽ vẫn phải tiếp tục đối mặt với các mối đe dọa đến an ninh toàn cầu đặc biệt là chủ nghĩa khủng bố và các phong trào li khai cùng với sự nóng lên của các vấn đề toàn cầu khác như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường… Không những thế, song hành cùng với sự phat triên th ́ ̉ ần tốc cua khoa hoc công ̉ ̣ ̣ nghê, qua trinh toan câu và tiên trinh hôi nhâp kinh tê quôc tê, đoi ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̀ ̉ hoi cac quôc gia phai biêt thay đôi linh ho ́ ́ ̉ ́ ̉ ạt chiên l ́ ược quốc gia cung nh ̃ ư điêu chinh cac chinh sach đôi nôi, đôi ngoai cua minh đê ̀ ̉ ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ ̉ ́ ̣ ơi xu thê chung cua th băt kip v ́ ́ ̉ ơi đai va m ̀ ̣ ̀ ức phat triên chung cua ́ ̉ ̉ toan thê gi ̀ ́ ới. 12
13
 TAI LIÊU THAM KHAO: ̀ ̣ ̉ 1. Paul Kennedy, “Sự hưng thinh ̣ va suy vong cua cac c ̀ ̉ ́ ương ̀ ́ ̉ quôc”, xuât ban năm 1988. ́ 2. ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ ̣ “Văn kiên Đai hôi Đang công san Viêt Nam th ơi ky đôi m ̀ ̀ ̉ ơí ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ va hôi nhâp” (Đai hôi VI, VII, VIII, IX, X), Nha xuât ban ̀ ̣ chinh tri quôc gia – S ́ ́ ự thât. ̣ 3. ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ̉ ̉ Trân Tiêu Minh, “Chiên tranh lanh va di san cua no”, nha ́ ̀ ́ ̉ ̣ xuât ban chinh tri quôc gia. ́ ́ 4. ̣ “Lich sử quan hê quôc tê”, NXB Đai hoc Vu Han, năm 1983. ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̃ ́ 5. Trân Quang C ̀ ơ, “Trât t ̣ ự thê gi ́ ới va vân n ̀ ̣ ước”, tap chi quan ̣ ́ ̣ hê quôc tê thang 3/1992. ́ ́ ́ 6. ́ ́ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ới sau khi Liên Diêm Chu, “Xu thê phat triên tinh hinh thê gi ̃ ́ ̀ ́ ̣ ́ ới”, năm 1993, ky 5. xô tan ra”, Kinh tê va chinh tri thê gi ̀ 7. ́ ực Côc – “My thay đôi l Ly Th ́ ̃ ̉ ớn chiên l ́ ược toan câu”, NXB ̀ ̀ ̣ ̀ ̣ Chinh tri Quôc gia Ha Nôi, năm 1996. ́ ́ 8. Nguyêñ Cơ Thach, ̣ “Thê ́ giơí trong 50 năm qua ( 1945 ̀ ́ ới trong 25 năm tới (1996 – 2020)”, NXB 1995) va thê gi ́ ̣ Chinh tri Quôc gia, năm 1998. ́ 14