Bản tin khoa học: Số 1 tháng 9/2009 - CĐ Y tế Quảng Ninh

Chia sẻ: Nguyen Com | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bản tin khoa học - Số 1 tháng 9/2009 gồm các bài viết: thuốc kháng sinh có thể tăng nguy cơ tái phát các nhiễm khuẩn ở tai; làm gì để phòng ngừa thoái hóa khớp; tự xoa bóp phòng chống cảm mạo; trị chứng khó ngủ bằng hoa hòe; viêm tụy cấp có thể gây tử vong; bệnh ung thư liên quan đến ăn uống;...Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bản tin khoa học: Số 1 tháng 9/2009 - CĐ Y tế Quảng Ninh

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NINH TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ ------------------------------------- BẢN TIN KHOA HỌC Lưu hành nội bộ Số 1 – tháng 9/2009
Chịu trách nhiệm phát hành: Trong số này: ThS. Nguyễn Mạnh Tuấn 1. Thuốc kháng sinh có thể tăng nguy Chịu trách nhiệm nội dung: cơ tái phát các nhiễm khuẩn ở tai. ThS. Nguyễn Mạnh Tuấn 2. Làm gì để phòng ngừa thoái hoá BS. Nguyễn Văn Hải khớp. Thư ký biên tập và trình bày: 3. Tự xoa bóp phòng chống cảm mạo 4. Trị chứng khó ngủ bằng hoa hoè BS. Nguyễn Văn Hải 5. Viêm tuỵ cấp có thể gây tử vong CN. Nguyễn Thị Khánh Vân 6. Bệnh ung thư liên quan đến ăn Địa chỉ liên lạc: uống Phòng NCKH & HTQT 7. Cá mực – Món ăn ngon, vị thuốc Điện thoại: (033) 3832 802 quý E-mail: 8. Rượu tỏi giúp ngăn ngừa bệnh tăng Nguyenvanhai.cyq@moet.edu.vn huyết áp và ung thư. Nguyenthikhanhvan.cyq@moet.edu.vn 9. Siêu âm sàng lọc ung thư buồng PhongNCKH.cyq@moet.edu.vn trứng. Website: CDYTquangninh.edu.vn 10. Mối nguy hại từ thuỷ ngân Phát hành theo Quyết định số 119/QĐ- 11. Khuyến cáo mới trong chẩn đoán CĐYT, ngày 11/7/2007 của Hiệu trưởng bệnh viêm xương khớp gối. trường Cao đẳng Y tế Quảng Ninh 12. Tăng cường sức miễn dịch phòng In 21 bản, khổ 210 x 297 mm, chống cảm cúm. tại phòng Tổ chức-Hành chính-Quản trị, 13. Một trong những phương thức trường Cao đẳng Y tế Quảng Ninh phòng chống cúm phản khoa học và làm giàu cho…“con buôn” -1-
THUỐC KHÁNG SINH CÓ THỂ Các nhà nghiên cứu cho rằng tỷ lệ tái TĂNG NGUY CƠ TÁI PHÁT nhiễm khuẩn tai ở những trẻ uống CÁC NHIỄM KHUẨN Ở TAI amoxicillin là do việc dùng kháng sinh 01/7/2009 (HealthDay News) –Các điều trị nhiễm khuẩn ngay từ giai đoạn nhà nghiên cứu Hà Lan đang kêu gọi đầu đã làm hệ miễn dịch tự nhiên yếu thận trọng khi sử dụng các thuốc đi. Việc sử dụng kháng sinh trong kháng sinh cho trẻ nhỏ, theo họ việc những trường hợp như vậy có thể gây sử dụng kháng sinh lặp đi lặp lại để ra “thay đổi bất lợi” (unfavorable chữa trị nhiễm trùng tai cấp tính ở trẻ shift) trong sự phát triển của vi khuẩn em làm tăng 20% nguy cơ tái nhiễm kháng thuốc. trùng tai. Các nhà nghiên cứu đã khẳng định Các nhà nghiên cứu nhận thấy 63% trẻ thuốc kháng sinh có thể giảm thời gian em bị tái phát nhiễm khuẩn tai trong và tình trạng nhiễm khuẩn ở tai nhưng vòng 3 năm sử dụng amoxicillin, so cũng có thể tăng nguy cơ tái phát với 43% sử dụng placebo ngay lần đầu nhiễm khuẩn ở tai. Họ cho rằng vì tiên bị nhiễm khuẩn. điều này các bác sĩ cần rất thận trọng Kết quả này được rút ra từ cuộc điều khi dùng kháng sinh điều trị nhiễm tra phụ huynh của 168 trẻ từ 6 tháng khuẩn ở tai cho trẻ nhỏ. đến 2 tuổi, những người đã tham gia Xem thêm thông tin: vào nghiên cứu sử dụng kháng sinh Viện Khoa Nhi Hoa Kỳ đã có thêm chi điều trị các nhiễm khuẩn ở tai. Các kết tiết về nhiễm trùng tai cấp tính. quả của nghiên cứu được công bố trên - Robert Preidt ấn phẩm trực tuyến ngày 01 tháng 7 Nguồn: BMJ, tin tức phát hành ngày của tạp chí BMJ. 30 tháng 6 năm 2009. Trong nhóm uống amoxicillin, 47/75 Cập nhật: ngày 01 tháng 7 năm 2009. trẻ em đã có ít nhất một lần tái phát Bản quyền © 2009 ScoutNews, nhiễm khuẩn ở tai, so với tỷ lệ 37/86 LLC. Tất cả các quyền. trẻ trong nhóm sử dụng placebo. Tương ứng với nguy cơ tái phát nhiễm LÀM GÌ ĐỂ PHÒNG NGỪA khuẩn ở tai cao gấp 2.5 lần trong THOÁI HOÁ KHỚP? nhóm sử dụng amoxicillin. Thoái hóa khớp (THK) là căn bệnh dễ Tuy nhiên nghiên cứu cũng cho thấy xảy ra ở người cao tuổi và phụ nữ, gây 30% trẻ trong nhóm sử dụng placebo nên các cơn đau dữ dội và có thể dẫn đến tàn phế. Vậy phải làm gì để chủ phải phẫu thuật tai, mũi, họng sau lần động phòng ngừa THK? đầu bị nhiễm khuẩn, tỷ lệ đó ở nhóm THK là gì? dùng amoxicillin là 21%. -2-
THK là tình trạng hư hỏng phần sụn vác đồ nặng, cũng làm tăng gánh nặng đệm giữa 2 đầu xương, kèm theo phản cho các khớp, khiến sự thoái hóa thêm ứng viêm và giảm thiểu lượng dịch trầm trọng. Ngoài ra, yếu tố di truyền nhầy giúp bôi trơn ma sát ở điểm nối và di chứng từ các bệnh lý khác cũng giữa 2 đầu xương. Tình trạng này gây góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh. đau nhức và cứng khớp, hạn chế cử Điều trị THK động khớp. Tuy không gây tử vong Nếu thấy đau nhức ở các khớp và khó như cao huyết áp, đái tháo đường di chuyển trong 2 tuần, bạn nên đi nhưng bệnh ảnh hưởng nặng nề đến khám bác sĩ để xác định loại THK. sinh hoạt do triệu chứng đau, tê, hạn Việc chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp chế cử động... giảm thiểu đáng kể cơn đau và nguy Những đối tượng nào dễ bị THK? cơ tàn phế. Hiện có 2 phương pháp THK không phải là bệnh của riêng điều trị: dùng thuốc và không dùng người lớn tuổi. Nó có thể phát triển từ thuốc. Tùy theo thể trạng bệnh mà bác những tháng đầu tiên của cuộc đời. sĩ sẽ có phương pháp áp dụng thích Khoảng 30% người trên 35 tuổi, 60% hợp. người trên 65 và 85% người trên tuổi 80 có nguy cơ mắc bệnh. Khoảng 2/3 số bệnh nhân là phụ nữ. Sau tuổi 45, tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao hơn nam giới (gấp khoảng 1,5 - 2 lần). THK hay tấn công phụ nữ trẻ sau thời kỳ mang thai và sinh nở, gây các cơn đau đớn. Nguyên nhân gây THK? Những khớp dễ bị thoái hóa. THK ở người cao tuổi phần lớn không Làm gì để phòng ngừa THK? có nguyên nhân rõ rệt. Các yếu tố thúc Để phòng ngừa và hạn chế các cơn đẩy quá trình thoái hóa bao gồm tuổi đau do THK trong sinh hoạt cũng như tác, tình trạng béo phì, chấn thương ăn uống, bạn nên lưu ý những điều sau nhẹ và mạn tính ở khớp. Nhiều nghiên đây: cứu cho thấy, trong quá trình lão hóa, Giảm cân: hãy giảm cân nếu cân nặng chức năng chống đỡ của sụn bị suy của bạn vượt chuẩn. Đây là yếu tố giảm và dễ hư hỏng khi khớp cử động. quan trọng hàng đầu, bởi nó sẽ giúp Thêm vào đó, các chấn thương nhẹ giảm áp lực cho khớp. nhưng kéo dài nhiều năm do khuân -3-
Tập luyện: tập luyện sẽ đem lại những - Tăng cường các loại trái cây như: đu ích lợi nhất định đối với người mắc đủ, dứa, chanh, bưởi vì các loại trái chứng viêm khớp. Sẽ là sai lầm nếu này là nguồn cung ứng men kháng cho rằng, khi các cơn đau hoành hành viêm và sinh tố C, 2 hoạt chất có tác thì càng ít hoạt động càng tốt, bởi điều dụng kháng viêm. đó sẽ chỉ làm cảm giác đau đớn kéo BS. Trọng Nghĩa dài thêm. Tuy nhiên, bạn nên lựa chọn (http://suckhoedoisong.vn) hình thức luyện tập phù hợp với sức TỰ XOA BÓP PHÒNG CHỒNG khỏe bản thân. Ví như các động tác CẢM MẠO nhẹ nhàng có tác dụng thư giãn các Cảm mạo (bao gồm cả bệnh cúm) là khớp, tránh tình trạng để cho các khớp một bệnh chứng của y học cổ truyền bị “ỳ”, ít hoạt động. bao hàm các bệnh lý cấp tính thuộc Ngoài ra, bạn cũng có thể nhờ đến sự đường hô hấp do virut hoặc vi giúp đỡ từ phía các nhà vật lý trị liệu, khuẩn gây nên trong y học hiện đại, để thực hiện các bài tập “chống lại” đặc biệt là tình trạng viêm long các cơn đau khớp. Hoặc áp dụng các đường hô hấp trên do virut. Những biện pháp châm cứu. bệnh lý này thường khởi phát đột Chế độ ăn uống: trong chế độ ăn cũng ngột, bệnh tình nặng nhẹ khác nhau nên lưu ý những điểm sau: nhưng đều có những triệu chứng - Hạn chế đồ uống có cồn. Bạn cần chính như sốt, đau đầu, đau mình tránh sử dụng những loại đồ uống như mẩy, ngạt mũi, chảy nước mũi, ho, rượu, bia và các đồ uống có chứa hắt hơi, rát họng, sợ lạnh hoặc sợ nhiều cồn khác. gió ở các mức độ khác nhau... - Tránh ăn những thực phẩm có hàm Trong y học cổ truyền, cảm mạo lượng purin và fructozo cao như: cá thường được chia làm hai thể: cảm trích, thịt gia súc, gan và thịt lợn muối. mạo phong hàn và cảm mạo phong - Cần tránh tất cả món ăn làm tăng mỡ nhiệt. Trên thực tế lâm sàng, tùy từng trong máu như: thịt mỡ, bơ, xúc xích, thể bệnh khác nhau mà các thầy thuốc dăm bông và ngay cả bánh kẹo cũng lựa chọn những phương pháp điều trị nên hạn chế, vì sẽ làm gia tăng tình không giống nhau. Tuy nhiên, những trạng viêm tấy. Nên ăn bổ sung thêm biện pháp dân gian như cạo gió, đánh thực phẩm có chứa acid omega -3, gió, sử dụng nồi xông, ăn cháo giải tăng cường vitamin D qua chế độ ăn cảm, xoa bóp, bấm huyệt... vẫn có một uống và uống viên nén sẽ có tác dụng giá trị khá quan trọng và nếu được kết giảm đau lâu dài. hợp với các biện pháp khác của cả -4-
Đông y và Tây y thì hiệu quả trị liệu chắc chắn sẽ nhanh chóng và chắc chắn hơn nhiều. Dưới đây xin giới thiệu một quy trình tự xoa bóp giải cảm để độc giả có thể tham khảo và vận dụng khi cần thiết. Chọn tư thế nằm trên giường hoặc ngồi trên ghế tựa nhưng tốt nhất là tư Day huyệt phong trì. thế nửa nằm nửa ngồi, thả lỏng cơ thể, Xát gáy và day ấn huyệt phong trì: thở nhẹ đều và sâu, tư tưởng tập trung dùng các ngón tay của cả hai bàn tay vào các huyệt vị được xoa bóp. đan lại với nhau ôm sau gáy rồi kéo Dùng ngón giữa của cả hai bàn tay đặt qua kéo lại 10 lần. Tiếp đó, dùng hai chụm giữa trán rồi miết tỏa ra hai bên ngón tay cái day ấn đồng thời cả hai thái dương, làm sát lông mày trước rồi huyệt phong trì trong 1 phút với một chuyển dần lên cho đến chân tóc trước lực tương đối mạnh, sao cho đạt cảm trán rồi ngược lại, làm 10 lần như vậy. giác căng tức cả vùng gáy và nửa đầu Tiếp đó, dùng ngón trỏ và ngón cái véo sau là được. Vị trí huyệt phong trì: ở từ đầu lông mày tới đuôi lông mày mỗi chỗ lõm dưới xương chẩm, bên ngoài bên 5 lần. khối cơ nổi sau cổ, khi ấn có cảm giác Day ấn huyệt thái dương: dùng ngón tức nặng, mỗi bên một huyệt. tay giữa day ấn đồng thời hai huyệt thái Day ấn huyệt kiên tỉnh: dùng ngón tay dương từ nhẹ đến nặng trong 2 phút trỏ hoặc ngón tay giữa day ấn huyệt sao cho đạt cảm giác căng tức là được. kiên tỉnh trong 1 phút, sao cho đạt cảm Vị trí huyệt thái dương: ở đuôi mắt đo giác tức nặng cả hai vai và lan lên cổ là ra sau 1 thốn. được. Vị trí huyệt kiên tỉnh: cúi cổ để Day ấn huyệt nghinh hương: dùng xác định hai đốt xương gồ cao nhất ở ngón tay giữa hoặc ngón tay trỏ day ấn cổ (C7 và D1), huyệt nằm ở điểm giữa đồng thời hai huyệt nghinh hương đường thẳng nối khe của hai đốt xương trong 1 phút, sao cho đạt cảm giác này với mỏm cùng vai. căng tức cả hai cánh mũi và gò má là Day ấn huyệt khúc trì: dùng ngón tay được. Vị trí huyệt nghinh hương: từ trỏ hoặc ngón tay giữa day ấn huyệt chân cánh mũi ngang ra, huyệt ở trên khúc trì với một lực tương đối mạnh rãnh mũi mép. trong 1 phút, sao cho đạt cảm giác căng tức lan xuống bàn tay là được. Vị trí huyệt khúc trì: gập cẳng tay vào -5-
cánh tay, bàn tay để phía trên ngực thuật, cơ thể sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và cho nổi rõ nếp gấp khuỷu, đánh dấu dễ chịu, nếu có mồ hôi thì dùng khăn đầu ngoài nếp gấp khuỷu để xác định khô lau sạch, ăn cháo hành, tía tô nóng vị trí huyệt rồi đặt tay lại cho cẳng tay có đập 1 quả trứng gà rồi nằm nghỉ nơi vuông góc với cánh tay để day bấm. kín gió là được. ThS. Hoàng Khánh Toàn (http://suckhoedoisong.vn) TRỊ CHỨNG KHÓ NGỦ BẰNG HOA HOÈ Hoa hoè màu trắng hay vằn lục nhạt, mọc thành chùm ở đầu cành. Mùa hoa Day huyệt hợp cốc. vào tháng 5 đến tháng 8. Thu hoạch Day ấn huyệt hợp cốc: dùng ngón tay hoa hoè lúc còn nụ, phơi hay sấy khô; cái hoặc ngón tay trỏ day ấn huyệt hợp dùng sống hay sao hơi vàng để pha cốc từng bên, mỗi bên 1 phút sao cho nước uống, hoặc cho vào nồi đất đun đạt cảm giác căng tức lan sang ngón to lửa, sao cháy tồn tính (80%) để cầm tay út là được. Vị trí huyệt hợp cốc: ở máu. Theo Đông y, hoa hoè vị đắng, chỗ lõm giữa hai xương bàn tay thứ tính hơi lạnh, có công dụng thanh nhất và thứ hai (ngón cái và ngón trỏ), nhiệt, lương huyết và chỉ huyết, dùng ngón tay cái ấn men theo bờ thường được dùng để chứa các chứng xương bàn tay thứ hai tìm điểm khi ấn bệnh như tràng phong tiện huyết (đại có cảm giác đau tức nhất và lan sang tiện ra máu), trĩ huyết (trĩ chảy máu), ngón tay út thì đó là vị trí của huyệt. niệu huyết (tiểu tiện ra máu), huyết Cũng có thể xác định bằng cách: xòe lâm (đái ra máu, bụng dưới trướng rộng ngón tay cái và ngón tay trỏ, lấy đau), băng lậu (băng huyết, băng kinh, nếp gấp giữa đốt 1 và đốt 2 của ngón rong huyết, rong kinh), nục huyết tay cái bên kia để vào hố khẩu tay này, (chảy máu mũi hoặc chảy máu ở các khiếu như nhãn nục là chảy máu ở đặt áp đầu ngón tay cái lên mu bàn mắt, nhĩ nục là chảy máu ở tai...), xích tay, giữa 2 xương bàn tay 1 và 2, đầu bạch lỵ (kiết lỵ phân ra màu trắng đỏ ngón cái ở đâu chỗ đó là huyệt. xen lẫn nhau), trị mụn nhọt, viêm Quy trình trên có thể làm từ 1 - 2 lần loét... trong ngày, cường độ day bấm phải Theo nghiên cứu Dược học cho thấy: tương đối mạnh, tiến hành càng sớm Hoa hoè có các tác dụng nâng cao sức thì hiệu quả càng cao. Sau khi làm thủ -6-
bền thành mạch, cầm máu; kháng Đại tiện ra máu: Hoa hoè, trắc bá diệp, khuẩn và chống viêm, chống co thắt kinh giới và chỉ xác, mỗi vị 45g, sấy cơ trơn ở đường ruột và phế quản; khô, tán bột, mỗi lần uống 6g với nước hưng phấn nhẹ và tăng cường sức co cơm. Hoặc: Hoa hoè 60g, địa du 45g, bóp cơ tim, hạ huyết áp, hạ mỡ máu và thương truật 45g, cam thảo 30g, sao làm chậm quá trình vữa xơ động thơm sấy khô, tán bột uống mỗi ngày 2 mạch; lợi niệu, chống phóng xạ, bình lần, mỗi lần 6g. suyễn và chống viêm loét. Chữa băng huyết, khí hư: Hoa hoè lâu Đơn thuốc có sử dụng hoa hoè: năm 30g, bách thảo sương 15g, tán bột, Trị vảy nến: Hoa hòe sao vàng tán bột uống mỗi lần 9-12g với rượu ấm để mịn, luyện mật làm hoàn mỗi lần uống chữa băng huyết; hoa hoè sao, mẫu lệ 3g, ngày 2 lần, dùng nước sôi để nguội nung, mỗi vị 30g, tán bột, uống mỗi lần uống sau bữa cơm. 9g với rượu ấm để chữa bạch đới (khí Chữa viêm loét: Hoa hoè 15g, kim hư máu trắng). ngân hoa 15g, sắc với 2 bát rượu uống Trị bệnh trĩ: Hoa hòe 12g, trắc bá than cho ra mồ hôi. Với tổn thương viêm 12g, kinh giới 8g, chỉ xác 12g tán bột loét về mùa hè có thể dùng hoa hoè mịn uống với nước sôi nguội hoặc làm 60g sắc đặc rồi dùng bông thấm dịch thang uống. thuốc bôi lên nơi bị nhiều lần trong Chữa khó ngủ: Hoè hoa, hạt muỗng ngày. mỗi vị 40g, sấy khô, tán bột, mỗi lần Trị mụn nhọt mùa hè: Dùng hoa hòe uống 5g, ngày dùng 8g, uống làm 2 khô 30 - 60g cho nước 1500ml sắc lấy lần. nước, lấy bông thấm nước rửa tại chỗ, Bác sĩ Minh Hằng nước có thể hâm nóng mỗi ngày rửa 2 (http://suckhoedoisong.vn) - 3 lần, bã thuốc đắp vào chỗ đau. Chữa tăng huyết áp: Hoa hoè 25g, tang VIÊM TUỴ CẤP ký sinh 25g, hạ khô thảo 20g, cúc hoa CÓ THỂ GÂY TỬ VONG 20g, thảo quyết minh 20g, xuyên Viêm tụy cấp là một bệnh lý cấp khung 15g, địa long 15g, sắc uống tính của tuyến tụy, có thể thay đổi ngày một thang, ngày uống 3 lần. Nếu từ viêm tụy phù nề cho đến viêm tụy mất ngủ gia thêm toan táo nhân sao xuất huyết và hoại tử. Tần suất xuất 15g, dạ giao đằng 25g; đau ngực gia hiện bệnh thay đổi tùy theo từng đan sâm 20g, qua lâu nhân 25g; có cơn nước và phụ thuộc vào các yếu tố đau thắt ngực gia huyền hồ sách 12g, nguyên nhân như rượu, sỏi, do phật thủ 20g, bột tam thất 7,5g. thuốc... Ở Việt Nam thường do sỏi hoặc do giun đũa chui vào ống tụy, -7-
tuy nhiên trong những năm gần đây nhẹ đến nặng mà bệnh nhân không tỷ lệ viêm tụy cấp do rượu đang chịu nổi, đau thường xuyên và có cơn tăng lên rõ rệt. trội hẳn lên. Đau ở vùng thượng vị và Nguyên nhân gây bệnh ở vùng quanh rốn hoặc hạ sườn trái, Có nhiều nguyên nhân trong bệnh sinh tương ứng vùng tụy, đau lan lên ngực viêm tụy cấp, nhưng cơ chế chủ yếu trái hoặc ra sau lưng, đau tăng khi nằm của viêm tụy cấp đến nay vẫn chưa ngửa, giảm khi cúi gập mình ra phía được hoàn toàn biết rõ. Trong đó trước. Đau có thể làm bệnh nhân vật nguyên nhân đầu tiên là do các yếu tố vã bất an, toát mồ hôi hoặc choáng tắc nghẽn đường dẫn mật tụy như do ngất. Với biểu hiện đau này gần giống sỏi, giun, u, do chèn ép từ ngoài đã làm với đau bụng cấp trong bệnh lý dạ dày viêm tụy cấp hoặc do kích thích tiết - tá tràng, nhất là xuất hiện sau khi quá nhiều dịch tụy như ăn quá nhiều, uống rượu bia nhiều sẽ làm chúng ta nhất là sau một thời gian nhịn đói, sự chủ quan không đi khám bác sĩ ngay, tắc nghẽn này thường kèm theo sự trào nhiều trường hợp đã để lại những hậu ngược dịch ruột và dịch tụy đã được quả nghiêm trọng. 70 - 80% các hoạt hóa khi đến tá tràng có thể kèm trường hợp có nôn. theo dịch mật là những yếu tố gây hoạt Toàn thân có hội chứng nhiễm khuẩn, hóa men tụy. với các biểu hiện như sốt, đau đầu, Nguyên nhân thứ hai là do rượu, rượu môi khô, lưỡi bẩn; nhất là trong có thể gây viêm tụy cấp nhưng cũng trường hợp do giun và sỏi có thể xảy có thể gây viêm tụy mạn. ra ngày đầu hoặc ngày thứ hai, còn Sau phẫu thuật, nhất là sau phẫu thuật trong viêm tụy cấp do rượu, nhiễm bụng. khuẩn thường đến muộn sau 5 - 7 Sau chấn thương vùng bụng. ngày do bội nhiễm. Sau nội soi mật tụy ngược dòng. Ngoài ra nếu trong trường hợp có Ngoài ra còn có một số nguyên nhân viêm tụy cấp hoại tử thì có thêm các khác như nhiễm khuẩn (sau quai bị, biểu hiện khác như mạch nhanh nhỏ, viêm gan virut), do dùng thuốc (thuốc huyết áp hạ, đầu chi lạnh, tím tái... lợi tiểu thiazid, furosemid, thuốc ngừa Các biến chứng có thể xảy ra thai...). Thể viêm tụy cấp phù nề: điều trị tốt, Biểu hiện của bệnh kịp thời thì bệnh sẽ ổn sau 5 - 7 ngày, Khởi phát cấp tính, đột ngột với cơn không để lại di chứng. đau bụng cấp - triệu chứng chính Thể hoại tử từng phần: đáp ứng điều thường gặp. Đau có thể thay đổi từ trị chậm chạp hơn, nếu không kịp thời -8-
có thể tử vong, diễn tiến có thể dẫn Phần lớn viêm tụy cấp là thể phù (85- đến áp - xe tụy hoặc nang giả tụy. 90%), điều trị chủ yếu bằng phương Thể xuất huyết: tiên lượng nặng nề, tỷ pháp nội khoa, bệnh sẽ thoái triển sau lệ tử vong cao. 5-7 ngày. Các biện pháp thông thường Ngoài ra có thể gây các biến chứng là: hút dịch vị, nuôi dưỡng bằng nặng nề trên các cơ quan như gan, đường tĩnh mạch khi các triệu chứng thận, tim mạch... Tuy nhiên các biến đau giảm nhiều mới bắt đầu cho ăn chứng này chủ yếu gặp ở các thể hoại dần, bắt đầu là nước đường, đến nước tử, xuất huyết. Cụ thể: cháo đường, rồi cháo để giảm sự tiết - Biến chứng ở phổi: tràn dịch màng phổi dịch tụy; bù nước và điện giải để đảm nhất là đáy phổi trái, xẹp phổi hoặc viêm bảo thăng bằng kiềm toan, tùy theo đáy phổi trái. Biến chứng nặng nhất về hô điều kiện và nguyên nhân mà bác sĩ sẽ hấp là hội chứng suy hô hấp cấp ở người chỉ định cho dùng các loại thuốc giảm lớn. tiết, kháng sinh cho phù hợp. - Biến chứng trên hệ tim mạch: giảm Ở bệnh nhân có tiền sử sỏi hoặc giun huyết áp, hoặc trụy tim mạch là do chui đường mật, hoặc sau bữa ăn thịnh giảm thể tích tuần hoàn hoặc do sốc mà soạn có sử dụng nhiều rượu, mà xuất nguyên nhân là do phối hợp nhiều yếu hiện đau bụng cấp, cần đến ngay cơ sở tố, nhiễm khuẩn, nhiễm độc, xuất huyết y tế nơi gần nhất để khám và điều trị và thoát dịch. hợp lý, kịp thời tránh các biến chứng Có thể gây hội chứng đông máu rải rác đáng tiếc có thể xảy ra. Cách tốt nhất nội mạch, như trong trường hợp viêm với mỗi chúng ta cần giữ gìn vệ sinh ruột xuất huyết hoại tử. trong ăn uống, định kỳ 6 tháng đến - Biến chứng trên hệ tiêu hóa: đó là một năm tẩy giun một lần để tránh biểu hiện của viêm loét dạ dày - tá mắc ký sinh trùng đường ruột; ăn uống tràng cấp thường biểu hiện dưới dạng hợp lý, tránh việc sử dụng bia, rượu xuất huyết và được coi như là một quá nhiều để đảm bảo cho cơ thể luôn biến chứng stress do đau và nhiễm luôn được khỏe mạnh. khuẩn, nhiễm độc. BS. Nguyễn Bạch Đằng - Trên thận: thiểu niệu hoặc vô niệu do (http://suckhoedoisong.vn) suy thận chức năng vì giảm thể tích BỆNH UNG THƯ tuần hoàn, kèm theo urê máu cao, đây LIÊN QUAN ĐẾN ĂN UỐNG? là một yếu tố tiên lượng nặng. Hai nhà dịch tễ học nổi tiếng người Điều trị và dự phòng Anh - Doll và Peto trong danh tác “nguyên nhân của ung thư (UT)” xuất -9-
bản vào năm 1982 cho thấy: “Trong UT thực quản những ca tử vong do UT, có khoảng Nguyên nhân gây UT thực quản cho 35% liên quan đến bữa ăn và dinh đến nay vẫn chưa hoàn toàn làm rõ, dưỡng”. Nói khác đi, nếu thực hành dự nhưng có liên quan đến những nguyên phòng bằng bữa ăn đạt hiệu quả, có thể nhân ăn uống dưới đây: giúp bệnh UT giảm đi 1/3. Nghiên cứu khám phá tầng thượng bì UT tuyến vú thực quản của người hút thuốc phì đại, Là khối u ác tính thường gặp nhất của tế bào biểu hiện tính không điển hình, nữ giới, vài năm gần đây được gọi là thực trạng này tăng nặng tùy theo “sát thủ” số một của phụ nữ thành thị, lượng thuốc hút và sự kéo dài của thời bên cạnh độ tuổi phát bệnh có khuynh gian. hướng trẻ hóa. Hàng năm cả thế giới có Bản thân rượu không mang tính gây khoảng 1,2 triệu phụ nữ phát sinh UT UT, nhưng có tác dụng “thúc đẩy”. tuyến vú, có 500 ngàn phụ nữ tử vong Ethanol có thể xem là chất dung dịch do UT tuyến vú. dẫn đến UT, thúc đẩy chất UT đi vào Cho dù cơ chế phát bệnh UT tuyến vú thực quản. Tổn thương niêm mạc thực rất phức tạp, nhưng nếp sống và kết quản là điều kiện chế tác xảy ra UT cấu ăn uống vẫn là một trong những thực quản. nguyên nhân quan trọng nhất gây ra Hợp chất nitrosamine là một chất gây bệnh. Nghiên cứu y học chứng minh, UT mạnh, có hơn 10 loại nitrosamine giới nữ thời gian dài ăn uống nhiều có thể gây UT thực quản ở động vật. chất béo và giàu đạm dễ mắc UT Nghiên cứu cho thấy, thức ăn thô, ăn quá tuyến vú. Thiếu nữ dinh dưỡng quá nhanh, ăn nóng thời gian dài… cũng là thừa, vượt cân và béo phì có thể làm những nguyên nhân thúc đẩy UT thực cho kinh nguyệt lần đầu đến sớm, đều quản. có thể tăng nguy cơ mắc UT tuyến vú Phòng ngừa: sau khi trưởng thành. - Bỏ thuốc lá, ít uống rượu. Phòng ngừa: - Không ăn hay ít ăn thực phẩm ngâm, - Ít ăn thức ăn giàu chất béo, nhất là ủ, xông khói, quay, nướng… chất béo động vật, không dùng thức ăn - Không ăn thức ăn thối rữa biến chất. chiên mỡ, thức ăn ngâm, ủ, xông khói. - Không ăn thức ăn quá nóng, nhanh, - Khống chế chất đạm thích đáng. thô. - Ăn nhiều rau cải, trái cây tươi, lương - Chú ý bổ sung đủ vitamin và chất thực chứa các vitamin, chất khoáng và khoáng. xơ. UT dạ dày - Khống chế cân nặng nghiêm ngặt. - 10 -
UT dạ dày là khối u ác tính thường gặp, - Ít uống rượu hay bỏ rượu. đứng thứ tư về khối u ác tính ở các nước - Không ăn hay ít ăn thực phẩm xông phát triển, đứng thứ hai ở các nước đang khói, quay, nướng, nhiều muối… phát triển. Theo nghiên cứu dịch tễ học - Không ăn thực phẩm thối rữa biến nước ngoài cho biết, UT dạ dày phát chất. sinh có liên quan đến những nguyên - Không ăn nóng, quá nhanh, thô. nhân dưới đây: - Ăn cơm đúng giờ đúng liều. Thức ăn trong quá trình xông khói, - Chú ý uống nước vệ sinh. quay, nướng sẽ sản sinh nhiều chất - Chú ý bổ sung đủ vitamin và chất polycyclic aromatic hydrocarbons, khoáng. trong đó có chứa benzpyrene là chất - Điều trị thiếu máu ác tính. gây UT mạnh, nó có thể thấm đến toàn UT gan bộ thức ăn. Trong quá trình chế biến, Theo thống kê, hàng năm cả thế giới chất đạm dưới nhiệt độ cao nhất là khi có khoảng 315.000 người mắc UT gan nướng khét sẽ phân giải sản sinh thành nguyên phát, với vùng Đông-Nam phần gây UT. châu Phi là cao nhất, kế đến là Đông- Hàm lượng nitrate, nitrite trong nước am Á và Trung Quốc, hàng năm Trung uống và lương thực hơi cao; Nitrate Quốc có tỷ lệ tử vong do UT gan là trong dạ dày có thể kết hợp với amin, 20.370/100.000 ca bệnh UT. hình thành nitrosamine, đây là chất gây Nguyên nhân gây UT gan đến nay UT rất mạnh. chưa xác định, thông qua điều tra dịch Khám phá lương thực và thực phẩm tễ học và nghiên cứu trong phòng thí của vùng phát bệnh UT dạ dày cao bị nghiệm khám phá ra một vài nguyên ô nhiễm nấm mốc nghiêm trọng, thậm nhân ăn uống có liên quan đến UT gan chí trong dịch vị của người bệnh cũng như sau: kiểm thấy được nấm mốc và độc tố. Độc tố aflatoxin quan hệ mật thiết với Nghiện rượu gây tổn thương niêm mạc UT gan. Nghiên cứu khám phá, độc tố dạ dày, gây viêm dạ dày mạn tính. aflatoxin có thể bộc phát UT gan. Ethanol thúc đẩy hấp thu chất gây UT, Ngoài ra, aflatoxin với viêm gan, tổn hại và làm suy giảm chức năng nghiện rượu có tác dụng “đồng hành” giải độc của gan. gây UT, nghiên cứu dịch tễ học cho Thích ăn nóng, ăn nhanh, ăn không thấy, tiếp xúc với aflatoxin cùng lúc đúng giờ cũng là nguyên nhân gây UT nhiễm phải virus viêm gan siêu vi B là dạ dày. nhân tố nguy hiểm gây bệnh UT gan. Phòng ngừa: - 11 -
Tùy vào mức độ nước uống bị ô nhiễm Ăn uống hấp thu quá nhiều chất béo nặng, tỷ lệ phát bệnh UT gan cũng và đạm động vật. tương ứng nâng cao. Chuyên gia cho Phòng ngừa: rằng, điều này có liên quan đến một số - Bỏ rượu và thuốc lá. hợp chất hữu cơ nào đó có trong nước. - Khống chế lượng hấp thu chất béo và Vài năm gần đây khám phá, độc tính đạm từ động vật. trong nước của tảo và tảo xanh có tác - Không ăn hay ít ăn thức ăn mang dụng thúc đẩy UT. tính kích thích, thức ăn rác. UT gan cũng liên quan đến nghiện - Ăn nhiều thực phẩm giàu xơ như rau rượu, thiếu nguyên tố vi lượng. cải, trái cây, lương thực. Phòng ngừa: - Tránh nhiều bữa ăn no. - Ít uống rượu hay bỏ rượu. - Bổ sung thích đáng vitamin và - Không ăn hay ít ăn thực phẩm ngâm, nguyên tố vi lượng. ủ, hun khói, quay, nướng, nhiều Lương y Bàng Cầm muối… (http://suckhoedoisong.vn) - Không ăn thực phẩm thối rữa biến chất, nhất là đậu phộng, hạt bắp bị CÁ MỰC – MÓN ĂN NGON, VỊ THUỐC QUÝ mốc… Cá mực còn gọi là mực nang, mực mai, - Chú ý uống nước vệ sinh. mực ván, ô tặc ngư, mặc ngư, thuộc họ - Chú ý bổ sung vừa đủ vitamin và mực nang (Sepiidae), tên khoa học là nguyên tố vi lượng. Sepia spp. Cá mực là loại động vật UT tuyến tụy không xương sống, cơ thể chia làm 2 UT tuyến tụy là một khối u ác tính chủ phần: đầu và thân. Phần đầu có 8 – 10 yếu đến từ tế bào ống tụy, vài năm gần tay với những hàng giác bám, tay xúc đây tỷ lệ phát bệnh tăng lên thấy rõ, do giác dài hơn thân. Miệng ở dưới bụng. bệnh này khó chẩn đoán thời kỳ đầu, Phần thân mềm chiếm 70% trọng mức độ ác tính cao, phát triển nhanh lượng, có hình bầu dục, mặt lưng có chóng, tỷ suất sống còn tự nhiên nhiều vân gợn sóng. Mai mực là lớp thường không vượt quá nửa năm. vỏ trong bằng đá vôi xốp bọc một lớp Nguyên nhân UT tuyến tụy, trước mắt sừng mỏng. Mực nang có nhiều ở vẫn không khẳng định được, những vùng biển nhiệt đới, chúng sống ở tầng nguyên nhân liên quan đến ăn uống nước sâu có độ mặn cao, thành từng gồm: Hút thuốc, uống rượu lâu dài là đàn ở dưới đáy. Mực nang ăn cá, giun nguyên nhân quan trọng gây UT tuyến và các động vật nhỏ hơn. Mùa sinh đẻ tụy. vào tháng 4 – 9. Bộ phận dùng làm - 12 -
thuốc chủ yếu là mai mực với tên gọi - Chữa lở loét ở âm hộ: Mai mực đốt là ô tặc cốt hay hải phiêu tiêu. Mùa thành than trộn với lòng trắng trứng gà, khai thác vào tháng 6 – 8. Mực đem về bôi hằng ngày. mổ lấy thịt, giữ lại mai, rửa sạch muối Chữa cam tẩu mã, loét mũi, viêm tai bám ở ngoài, phơi khô. Khi dùng cạo chảy nước: Mai mực 12g, hoàng liên sạch vỏ cứng ở ngoài mai, cắt thành 12g, thanh đại 12g, hồng đơn 12g, ngũ miếng nhỏ hoặc tán bột, rây mịn. bội tử 12g, tế tân 12g, nhân trung bạch Trong mai mực có các muối canxi 12g, phèn phi 8g, mai hoa 4g. Sao dưới dạng carbonat, phosphat, sulfat, riêng từng vị (trừ hồng đơn, mai hoa, các chất hữu cơ và chất keo. Mai mực thanh đại) rồi tán nhỏ mịn, trộn đều. có vị mặn, chát, mùi hơi tanh, tính ấm, Khi dùng rắc vào vết thương, vết loét. không độc, có tác dụng chỉ huyết, làm Thở khò khè, thở gấp, đờm nhiều: Mai se. mực sấy khô, mỗi lần uống 15g với Thịt cá mực cũng được dùng làm thuốc một ít đường đỏ. nhưng không phổ biến. Trong thịt mực Chữa đau loét dạ dày, tá tràng, ợ chua, có protid, lipid, Ca, P, Fe, vitamin B1, đại tiện táo: B2, B6, PP. Thịt cá mực có vị ngọt, + Mai mực 20g, cam thảo 12g, thổ bối chua, tính bình, có tác dụng bổ trung, mẫu 6g. Tất cả tán nhỏ, rây bột mịn. ích khí, điều kinh. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 6g vào trước Thuốc chữa bệnh từ mai mực bữa ăn 30 phút. Chữa ho ra máu, phụ nữ bị băng huyết, + Mai mực 60g, mẫu lệ nung 30g, gạo tẻ 30g (sao vàng), hoàng bá 20g (sao trẻ em chậm lớn: Ngày uống 4 – 8g vàng), màng mề gà 20g (sao vàng), bột mai mực, có thể đến 12g. Dùng cam thảo 20g, hàn the 10g (phi). Tất liền 7 – 10 ngày, nghỉ một tuần, sau lại cả tán nhỏ, rây bột mịn. Ngày uống 2 tiếp tục nếu cần thiết. lần, người lớn mỗi lần 8g, trẻ em 5 – Đại tiện ra máu: Mai mực nướng vàng, 10 tuổi mỗi lần 2g, trẻ em trên 10 tuổi tán bột, mỗi lần uống 4 – 8g với nước mỗi lần 4g. sắc cây mộc tặc (Nam dược thần hiệu). + Mai mực 120g, cam thảo 200g, màng Đau mắt hột: Mai mực vót nhọn ngâm mề gà 20g, hương phụ 20g, chế với vào dung dịch rễ hoàng liên với tỷ lệ 1 giấm và nước tiểu, sao vàng, lá cà độc – 5%, rồi đánh mắt. dược khô 12g, hàn the 10g (phi), phèn Chữa bỏng: Mai mực đốt thành than, chua 10g (phi), vỏ quýt 8g. Tất cả tán rây bột mịn, trộn với dầu vừng hoặc dầu bột, rây mịn. Ngày uống 2 – 3 lần giữa hai bữa ăn. Người lớn mỗi lần 4g chiêu dừa, bôi ngày 2 lần. 1 tuần sau vết loét với nước ấm. Lưu ý: phụ nữ và trẻ nhỏ sẽ se lại. không được dùng. - 13 -
Thuốc từ thịt cá mực Mirelman - người đứng đầu nhóm Chữa tắc kinh: Thịt cá mực tươi 1 con, nghiên cứu cho biết: việc cho thêm nhân hạt đào 15g, nấu chín, ăn hết một một lượng 10 - 15g tỏi vào chế độ ăn lần. hằng ngày đối với bệnh nhân tăng Bổ máu, tăng cường thể lực cho phụ nữ huyết áp sẽ giúp giảm huyết áp. Ngoài sau sinh: Thịt cá mực tươi 250g, rửa ra ở những bệnh nhân bị ung thư dạ sạch, thái nhỏ, xào chín với ít muối và 1 dày, uống 10 - 15 giọt rượu tỏi có thể – 2 thìa nước gừng, ăn trong bữa cơm giúp hạn chế quá trình phát triển của hằng ngày. Thanh nhiệt, giải độc, giảm mỡ, hạ các khối u ác tính. Với người khỏe huyết áp: Thịt cá mực tươi 50 – 100g mạnh, thì loại rượu này sẽ có tác dụng thái miếng, luộc chín, để ráo, cho vào phòng ngừa ung thư nhờ vào các thành bát cùng với gừng 5g, hành 10g, giấm phần như selen, nguyên tố germani, 10g, dầu vừng đen 10g, muối ăn 5g. kẽm... Tất cả trộn đều, ăn trong ngày. Nhiều nghiên cứu khác cũng cho thấy: BS. Nguyễn Văn Trường trong tỏi có chứa nhiều tinh dầu, (http://suckhoedoisong.vn) glycoside allicin, ngoài ra còn có các vitamin B, C, carbonhydrat, kẽm, RƯỢU TỎI GIÚP NGĂN NGỪA BỆNH canxi, clo, phospho, iod, các lysozym TĂNG HUYẾT ÁP VÀ UNG THƯ và các nguyên tố vi lượng khác có tác Rượu tỏi từng được người Trung Quốc dụng rất tốt đối với việc tăng cường hệ sử dụng như một loại thuốc dân gian miễn dịch và bảo vệ cơ thể. nhằm chống lại chứng viêm phổi và Lê Huy (Theo Pravda, 2009) các chứng bệnh về đường ruột. Tuy SIÊU ÂM SÀNG LỌC nhiên, trong một nghiên cứu của các UNG THƯ BUỒNG TRỨNG nhà khoa học Nga, ngoài tác dụng nêu Khi một khối u buồng trứng được phát trên, rượu tỏi còn có thể được sử dụng hiện, bác sĩ thường cho thử máu để như thuốc nhằm chữa trị các vết rắn xem nồng độ protein CA-125 có cao cắn, bệnh truyền nhiễm và bệnh dịch không để xác định khối u là lành tính trong đó có dịch cúm. Nhóm các nhà hay ác tính. Tuy nhiên, mới đây các khoa học Nga đã tìm thấy trong thành nhà nghiên cứu Bỉ đã khẳng định siêu phần của tỏi có chứa một hàm lượng âm chẩn đoán chính xác hơn thử lớn chất allicin - một chất có tác dụng nghiệm máu. kháng khuẩn cao cho cơ thể. Công trình nghiên cứu nhắm đến việc Bản thân tỏi cũng có chứa rất nhiều khảo sát hình thái trên hình ảnh siêu các phân tử tự do, nhờ đó giúp bảo vệ âm để phân loại khối u buồng trứng. cơ thể khỏi sự viêm nhiễm. GS. Cuộc nghiên cứu được thực hiện trên - 14 -
1.000 phụ nữ đã được phẫu thuật để kịp có thời gian hấp thu nó. Nguy cắt bỏ khối u. Tất cả các bệnh nhân hiểm là nó làm nhiễm bẩn không khí, này đều được khám siêu âm trước khi chuyển thành dạng methyl TN, bền phẫu thuật và hầu như đều được thử vững và bám dính trong quá trình máu. Các nhà nghiên cứu đã phân tích chuyển hóa một thời gian dài trong cơ các mẫu máu để định lượng CA-125 thể. Methyl TN là chất độc thần kinh cũng như phân tích các kết quả siêu rất mạnh. Người bị nhiễm độc TN âm. Sau đó họ đã so sánh kết quả giữa thường có những triệu chứng lâm sàng 2 bên. như: - Thể nhẹ: nhức đầu, chóng mặt, mệt Kết quả cho thấy siêu âm đã chẩn mỏi, khó ngủ, tanh mùi kim loại ở đoán xác định được 93% trường hợp miệng, khó thở, đau thắt ngực. Khám khối u là lành tính hay ác tính. Trong thấy: viêm lợi, mi mắt co giật liên tục, khi đó thử nghiệm CA-125 chỉ xác tính tình cáu gắt, hưng phấn khác định được 83% trường hợp các khối u. thường. Với kết quả này các nhà nghiên cứu - Thể vừa: Tổn thương viêm tủy sống hy vọng cộng đồng y học sẽ khuyến hay các dây thần kinh, nếu nặng sẽ bị cáo việc sử dụng siêu âm rộng rãi hơn viêm não, viêm tủy sống, viêm dây nữa trong chẩn đoán sản phụ khoa. thần kinh, có khi liệt tứ chi. Trí nhớ bị (Theo DrKoop.com, 2009) giảm sút, tập trung tư tưởng kém, lao BS. Nguyễn Văn Thông động suy yếu, ăn mất ngon, không ngủ được. Cuối cùng dẫn tới hội chứng MỐI NGUY HẠI TỪ THUỶ NGÂN bệnh não. Thủy ngân (TN) ký hiệu hóa học là Hg, - Thể mạn: rối loạn thần kinh thực vật xuất xứ từ tiếng Hy Lạp: Hydrargyrum và tim mạch. Chức năng chống độc (trong đó Hydros: nước và argyros: bạc). của gan giảm, hàm lượng TN trong Đó là một trong 3 kim loại (TN, chì, nước tiểu tăng: 0,04 - 0,10mg/l. cadmium) được coi là nguy hiểm nhất đối với con người, đã thế nó còn là một chất TN còn ảnh hưởng rõ rệt đến thai nhi: không có chức năng gì đối với cơ thể. mù, điếc, dị dạng, trí thông minh giảm TN có mặt ở khắp nơi và mức độ gây sút... hại đang ngày một nghiêm trọng hơn Những trường hợp ngộ độc thủy những gì các nhà khoa học từng đánh ngân giá về nó cách đây vài năm. ở dạng Trong mỹ phẩm nguyên chất, mức độc chỉ ở dạng Thời trung cổ, nhiều phụ nữ đã chết trung bình vì nó lưu chuyển nhanh, một cách kỳ lạ mà không ai hiểu tại khắp cơ thể khiến cho ít bộ phận nào sao. Ngày nay, khoa học, sau khi đã phân tích kỹ và chính xác - đã kết luận - 15 -
nạn nhân bị tử vong do đã sử dụng các khoáng thạch: hùng hoàng, tiêu thạch, mỹ phẩm trong đó có chứa các chất vân mẫu, chu sa, thần sa... Trong các độc: TN, chì, asen... Việc phân tích thuốc này có chứa hàm lượng cao: TN, các mẫu xương còn lại của một số nữ chì, asen..., như chu sa chứa selenua hoàng, công chúa, công tước được lưu thủy ngân. lại tại các hầm mộ từ thế kỷ 15 ở Nga Trong động vật cho thấy mức độ tập trung TN và chì Tiến hành thử nghiệm trên các loài cao gấp hàng trăm lần so với mức bình chim di trú ở miền Đông Bắc nước Mỹ, thường. Một trong những nghi án lớn các nhà nghiên cứu phát hiện mức nhất của lịch sử Nga là cái chết của Sa thủy ngân tiềm ẩn trong máu của hơn hậu Anatassia Romanova (vợ Ivan bạo 175 loài từng được coi là "chim sạch". chúa) qua đời khi mới ở tuổi 25, nổi TN còn tồn tại trong cơ thể gấu Bắc tiếng lạm dụng mỹ phẩm. Phân chất cực, chồn nước, rái cá, báo. Các nhà trong bím tóc màu nâu của bà, thấy khoa học Hokkaido (Nhật Bản) đã muối thuỷ ngân có tỷ lệ cao (4,8mg/g). phát hiện trên 26 mẫu gan cá voi, Bà chết vào năm 1560, khi còn rất trẻ lượng TN trung bình cao hơn 900 lần và gây tai họa cho nhiều người vì Ivan lượng cho phép (0,4mcg/g). bạo chúa cho rằng có kẻ đã ám sát vợ mình (!). Những cuộc khai quật hầm Bác sĩ Jane Hightower (California - mộ ở Ai Cập, thu được những túi nhỏ Mỹ) đã đưa ra nhận xét: Qua xét mỹ phẩm trong mộ phần của nhiều nghiệm máu của 123 người, có triệu phụ nữ, phân tích thấy có chứa nhiều chứng tóc rụng, mệt mỏi, nhức đầu, TN, chì... mất trí nhớ, do thường ăn cá biển loại Trong các thuốc tráng dương, trường to (cá mũi kiếm, cá ngừ), nhận thấy sinh bất tử 90% có hàm lượng TN cao hơn mức Các vua chúa và các nhà quyền quý ưa cho phép của Cơ quan bảo vệ môi chuộng các loại tân dược được chế tạo trường Mỹ (EPA), trong đó hơn 50% từ khoáng vật, thực vật... nhằm kéo dài cao gấp đôi, gấp 3 hoặc 4 lần. Ngừng tuổi thọ, tăng cường khoái cảm, tráng ăn các loại cá to này một thời gian dài kiện, hoạt động tình dục không biết các triệu chứng khó chịu trên sẽ biến mỏi mệt. Cái chết của Hán Thành tổ mất. Lưu Ngao (thế kỷ I trước CN) được Cơ quan quản lý thực phẩm và coi là ông vua đầu tiên trong lịch sử thuốc của Mỹ (FDA) khuyến cáo: các Trung Hoa băng hà vì lạm dụng đan bà mẹ mang thai hay đang có dự định dược, được chính sử ghi chép lại. mang thai, không nên ăn các loại cá: Nguyên liệu luyện đan thường có các mũi kiếm, ngừ, thu, mập... hoặc hạn - 16 -
chế ăn cá (dưới 200g một tuần). TN có trong nước uống của châu Âu. Khuyến cáo này đã được phổ biến tại ở Pháp đã có một số nha sĩ bị bệnh 45 tiểu bang, các quầy bán cá phải có nhân kiện vì họ có triệu chứng nhiễm bảng cảnh báo về TN có trong cá bán. độc TN. ở một số nước Đức, Canada, Trong một số hóa chất bảo quản Úc, Thụy Điển... đã cấm dùng loại Ở Pakistan, năm 1971 có hơn 6.000 amalgam trên và thay bằng các loại người chết vì thóc bảo quản bằng chất nhựa tổng hợp. Sự thay thế này còn có chứa oxyd TN. Đáng tiếc hơn là gây nhiều tranh cãi vì dùng loại nhựa sau sự kiện trên không được rút kinh này đắt gấp 5 lần và phải thay trong nghiệm, nên năm 1972 lại gây cho 300 vòng 2-3 năm nhất là tính vô hại của người dân Irak chết vì lý do tương tự. chúng chưa được chứng minh. Trong nha khoa và một số dụng cụ y TN có trong một số dụng cụ y khoa: khoa Huyết áp kế, nhiệt kế. Riêng nhiệt kế Việc dùng Amalgam để trám răng đã do thân làm bằng thủy tinh nên dễ vỡ, có từ 1833 do hai anh em người Pháp làm TN có trong đó thoát ra ngoài tên là Crawcowz tìm ra: hợp chất độn thành những hạt tròn nhỏ lăn tròn trên amalgam bằng bạc có chứa tới 50% mặt đất. Nếu không sớm thu hồi, xử lý TN. Qua khảo sát thấy trong máu một thì chúng sẽ bốc hơi vào không khí, số nha sĩ có tỷ lệ TN cao hơn mức xâm nhập vào cơ thể người bằng con bình thường, một số ít có biểu hiện rối đường hô hấp, thấm qua da, gây độc. loạn thần kinh trung ương và ngoại Kiểm soát nguồn tạo TN biên. Còn với người bệnh được trám Thủ phạm gây ô nhiễm TN còn xuất răng, có ý kiến cho rằng: các miếng xứ từ các xưởng hóa chất, từ các bãi trám amalgam đã được nhốt kín trong khai thác vàng, từ các nhà máy điện chất này nên an toàn nhưng nếu không chạy bằng than đá, từ các vùng rừng làm đúng quy trình kỹ thuật thì TN sẽ đầm lầy, các lò thiêu, các đồ phế thải ở rò rỉ, ngấm trực tiếp vào máu và gây các bãi rác (pin, bình điện, đèn huỳnh hại. Có ý kiến là các nha sĩ nên lưu ý quang, hộp đựng sơn...). bệnh nhân sau trám amalgam nên nhai Mỹ là quốc gia đứng đầu thế giới gây kẹo cao su để có thể lấy đi phần nào ra nạn ô nhiễm TN. Với 440 nhà máy TN phóng thích từ răng trám. Một chạy điện bằng than đá đã tạo ra nghiên cứu ở Đức năm 1996 thấy khoảng 48 tấn TN/năm, các lò thiêu và nước bọt của 90% bệnh nhân trám ngành công nghiệp khai thác đã phun răng bằng loại amalgam trên có tỷ lệ vào bầu khí quyển khoảng 150 tấn TN cao gấp 5 lần tiêu chuẩn cho phép TN/năm. Thấy được vấn đề này, cuối - 17 -
nhiệm kỳ của B. Clinton, chính phủ của xương) ở các khớp ngón xa của nước này đã đưa ra kế hoạch cắt giảm ngón tay. 50% lượng TN thải ra từ các nhà máy - Chẩn đoán lâm sàng gồm: 3 triệu điện vào năm 2008. Nhiều chính chứng: đau khi sử dụng khớp, cứng quyền ở các tiểu bang nước Mỹ cũng khớp vào buổi sáng trong thời gian đặt ra luật riêng nhằm kiểm soát ô ngắn, hạn chế chức năng và 3 dấu nhiễm của TN. Nhiều quốc gia châu hiệu: tiếng răng rắc, cử động hạn chế, Âu, Canada, Australia và Nhật đã bắt và xương to ra. Dựa vào 3 triệu chứng tay vào kiểm soát ô nhiễm TN và giảm và 3 dấu hiệu có thể nhận dạng chính mức sử dụng kim loại này từ 5-10 năm xác đến 99% các trường hợp viêm nay. xương khớp gối. Hy vọng từ những động thái tích cực - Phim chụp khớp gối: chụp khi có trên, mối nguy hại của TN đối với con mang nặng, góc bán duỗi, nghiêng và người ngày càng giảm, tạo sự trong theo đường chân trời. Biểu hiện gồm: lành cho môi trường sống của con các khoảng hẹp, các chồi xương và xơ người và động, thực vật... cứng xương dưới sụn. Chụp cộng Phạm Hương hưởng từ MRI, siêu âm và chụp nhấp nháy đồ hiếm khi cần thiết. Đây là tiêu KHUYẾN CÁO MỚI TRONG CHẨN chuẩn tham khảo vì một số bệnh nhân ĐOÁN BỆNH VIÊM XƯƠNG KHỚP GỐI có hình ảnh tổn thương trên phim chụp BS. Weiya Zhang, Trường Đại học X-quang có thể không có các triệu Nottingham, Anh, trên cơ sở các bằng chứng và một số bệnh nhân có triệu chứng của các nghiên cứu từ năm chứng lại có thể không có bằng chứng 1950- 2008, với sự đồng thuận của 17 tổn thương trên phim chụp X-quang. chuyên gia về viêm xương khớp từ 12 Các khuyến cáo có ứng dụng hữu ích nước, đã trình bày các khuyến cáo mới về chẩn đoán viêm xương khớp gối ở trên lâm sàng với các bác sĩ chẩn đoán EULAR 2009 (Hội nghị châu Âu hàng ban đầu vì tính an toàn, đơn giản và năm về thấp khớp) gồm 3 khuyến cáo: chính xác. Tài liệu đầy đủ về 10 - Các yếu tố nguy cơ viêm xương khuyến cáo sẽ được sớm công bố. khớp gối gồm: giới nữ, độ tuổi, thừa (Theo medscape) cân, chấn thương khớp, sai lệch khớp, BS. LÊ THỊ THANH HÀ khớp lỏng lẻo, sử dụng khớp trong TĂNG CƯỜNG SỨC MIỄN DỊCH nghề nghiệp và trong giải trí, tiền sử gia đình, các nốt Heberden’s (quá phát ĐỂ PHÒNG CHỐNG CẢM CÚM - 18 -
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Vận Nhiều nghiên cứuii[ii] cho thấy vận động dều dặn phối hợp với chế độ ăn động trung bình liên quan đến những có bổ sung một số thực dưỡng có tác đáp ứng miễn dịch tích cực, sự gia dụng giải độc và tăng cường hệ miễn tăng tạm thời những đại thực bào, loại dịch sẽ giúp nâng cao sức đề kháng tế bào chủ chốt có nhiệm vụ tấn công để phòng chống dịch cúm. những vi trùng, vi khuẩn gây bệnh. Thông tin về đại dịch cúm A/H1N1 Trong khi vận động, tế bào miễn dịch hiện nay đã cho biết một số trường di chuyển nhanh hơn và khả năng đối hợp dương tính với cúm H1N1 nhưng kháng với vi trùng cũng tốt hơn. Sau không có triệu chứng gì rõ ràng. khi vận động, hệ miễn dịch thường trở Trong điều kiện hội nhập và giao lưu lại tình trạng bình thường trong vòng phát triển như hiện nay, việc bảo đảm vài giờ. Tuy nhiên, theo Giáo sư cách ly, không tiếp xúc với nguồn David Nieman, trường Đại học bệnh không phải lúc nào cũng dễ Appalachian, vận động đều đặn hàng dàng. Mặt khác, một số người nhiễm ngày hoặc gần như hàng ngày có tác bệnh mà hệ miễn dịch tốt “Người mắc dụng tích luỹ dẫn đến gia tăng bệnh tự hồi phục, không cần chăm những đáp ứng miễn dịch dài hạn. sóc y tế đặc biệt cũng có thể tự Nghiên cứu của ông đã cho thấy khỏi”i[i]. Nói chung, khi cơ thể khoẻ những người vận động trung bình và mạnh, sức đề kháng tốt, nguy cơ đều đặn trên cơ sở 40 phút mỗi ngày nhiễm bệnh sẽ ít hơn. Những yếu tố đã giảm được phân nửa số ngày nghỉ làm cơ thể suy yếu bao gồm tuổi già, bệnh do cảm cúm và đau họng so với hút thuốc, stress, ăn uống không đủ những người không vận động. Các chất dinh dưỡng, mệt mỏi, thiếu ngủ hoạt động không cố sức như đi bộ, đi hoặc làm việc quá lao lực. Ngược lại, xe đạp, tập aerobics, chèo thuyền . . ngoài những nhóm chất căn bản, việc được xem là vận động trung bình. bổ sung một số thức ăn có tác dụng Vận động quá sức làm suy giảm hệ giải độc và tăng cường hệ miễn dịch miễn dịch. kèm theo chế độ vận động đều đặn sẽ Nghiên cứu cũng cho thấy những vận giúp nâng cao sức đề kháng để phòng động viên tập luyện ở cường độ cao chống bệnh tật bao gồm các chứng với thời gian quá 90 phút thường dễ cảm cúm. nhiễm bệnh trong vòng 72 giờ sau khi Vận động trung bình và đều đặn giúp tập. Điều nầy rất có ý nghĩa đối với gia tăng sức kháng bệnh. những người phải tập luyện hoặc tham gia những đợt thi đấu dài ngày. Các - 19 -