Báo cáo khoa học: Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến ưu thế lai về hiệu suất sử dụng đạm của lúa lai f1

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

155
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ưu thế lai (ƯTL) về năng suất hạt ở lúa lai F1 đ-ợc xác định l! do ƯTL về khối l-ợng chất khô tích luỹ (Yang v! cs, 1999; Pham Van Cuong v! cs, 2003). Khác với lúa thuần, bộ rễ lúa lai phát triển rất mạnh v! nhanh. Khả năng đẻ nhánh khoẻ, vị trí đẻ nhánh thấp, đẻ liên tục, lá đứng, h!m l-ợng diệp lục trong lá cao, khả năng quang hợp tốt, v! điều n!y góp phần l!m tăng hiệu quả sử dụng đạm (Yang v! cs, 1999; Bùi Đình Dinh v! Nguyễn Văn Bộ, 1998). Môi tr-ờng ảnh h-ởng đến sử dụng N của cây lúa...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến ưu thế lai về hiệu suất sử dụng đạm của lúa lai f1

Báo cáo khoa học: Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến ưu thế lai về hiệu suất sử dụng đạm của lúa lai f1
§¹i häc N«ng nghiÖp I T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 3: 7-12 ¶nh h−ëng cña thêi vô trång ®Õn −u thÕ lai vÒ hiÖu suÊt sö dông ®¹m cña lóa lai f1 Effect of cropping season on heterosis for nitrogen efficiency in F1 hybrid rice Ph¹m V¨n C−êng1, NguyÔn ThÞ Kim Liªn v T¨ng ThÞ H¹nh1 SUMMARY This study was conducted to determine the effect of cropping season (Spring and Autumn) on the heterosis performance for physiological traits, viz., SPAD reading (an indicator of leaf chlorophyll content), leaf area index (LAI), crop growth rate (CGR), agronomic characters and nitrogen-use efficiency (NUE) of the F1 hybrid (Vietlai 20) under different nitrogen fertilizer levels (0, 60 and 120 kg N ha-1). With increasing N level in both growth period transplanting- active tillering and active tillering- flowering, the heterosis value for CGR increased much higher in spring season than that in Autumn season due to the increase in both LAI and SPAD value. However, during period from flowering to dough-ripen stage the heterosis value for this trait was higher in autumn season than that in spring season. As increasing N level (0-120kgN/ha), the heterosis over male parent for grain yield also increased much higher in spring season (from -9.08 to 0.67%) than that in autumn season (from 3.37 to 9.15%). Under low N level (60kgN/ha) the F1 hybrid failed to show heterosis for NUE, whereas under high N level (120 kg N/ha) the F1 hybrid exhibited substantial heterosis over the male parent for NUE in autumn season (231.7%) and spring season (62.33%). Among the yield components, the strengthening of heterosis for number of grains per panicle was the major cause of greater heterosis for grain yield in the F1 hybrid at high N level in autumn, whereas the filled grain rate was the main cause in spring season. Key words: Crop growth rate, cropping season, nitrogen use efficiency, SPAD reading, yield components. 1. §ÆT VÊN §Ò nghiªn cøu vÒ ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng ®Õn biÓu hiÖn cña −u thÕ lai vÒ sö dông ®¹m cña ¦u thÕ lai (¦TL) vÒ n¨ng suÊt h¹t ë lóa lóa lai F1. ViÖc ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña thêi lai F1 ®−îc x¸c ®Þnh l do ¦TL vÒ khèi l−îng vô ®Õn ¦TL vÒ hiÖu suÊt sö dông ®¹m cña lóa chÊt kh« tÝch luü (Yang v cs, 1999; Pham lai F1 l viÖc l m cã ý nghÜa, gãp phÇn cung Van Cuong v cs, 2003). Kh¸c víi lóa thuÇn, cÊp th«ng tin cho c¸c nh chän gièng chän läc bé rÔ lóa lai ph¸t triÓn rÊt m¹nh v nhanh. Kh¶ nh÷ng tæ hîp lai cã kh¶ n¨ng sö dông ®¹m tèt n¨ng ®Î nh¸nh khoÎ, vÞ trÝ ®Î nh¸nh thÊp, ®Î ®ång thêi cung cÊp thªm th«ng tin ®Ó canh t¸c liªn tôc, l¸ ®øng, h m l−îng diÖp lôc trong l¸ lóa lai ®¹t n¨ng suÊt cao. cao, kh¶ n¨ng quang hîp tèt, v ®iÒu n y gãp phÇn l m t¨ng hiÖu qu¶ sö dông ®¹m (Yang v 2. VËT LIÖU V PH¦¥NG PH¸P NGHI£N cs, 1999; Bïi §×nh Dinh v NguyÔn V¨n Bé, CøU 1998). M«i tr−êng ¶nh h−ëng ®Õn sö dông N cña c©y lóa (Yoshida, 1976; Jing v cs, 1998). VËt liÖu thÝ nghiÖm: VËt liÖu thÝ nghiÖm Trong nghiªn cøu tr−íc ® ®Ò cËp tíi nh÷ng gåm gièng lóa lai hai dßng ViÖt lai 20 v dßng ¶nh h−ëng cña yÕu tè m«i tr−êng ®Õn biÓu bè (R20), mÑ (TGMS103S). hiÖn −u thÕ lai cña lóa lai F1 (Pham Van Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm: ThÝ Cuong v cs, 2005), tuy nhiªn ch−a cã nhiÒu nghiÖm ®−îc tiÕn h nh trong vô xu©n v mïa 1 Khoa N«ng häc, §¹i häc N«ng nghiÖp I- H Néi
Ph¹m V¨n C−êng, NguyÔn ThÞ Kim Liªn vµ T¨ng ThÞ H¹nh n¨m 2006, t¹i khoa N«ng häc, tr−êng §¹i häc Hm (%) = Gi¸ trÞ F1 - trung b×nh bè mÑ × 100 N«ng nghiÖp I - H Néi. ThÝ nghiÖm ®−îc bè Gi¸ trÞ trung b×nh bè mÑ trÝ theo khèi ngÉu nhiªn (RCBD) víi 9 c«ng thøc v 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch mét « thÝ Trung b×nh bè mÑ = (gi¸ trÞ dßng bè + gi¸ nghiÖm 10m2, thÝ nghiÖm gåm 3 møc ph©n trÞ dßng mÑ)/2 bãn 0, 60 v 120 kg N/ha trªn nÒn l©n v kali - HiÖu suÊt sö dông N (NUE): (kg ®ång nhÊt: 90kg P2O5/ha + 90kg K2O/ha. Bãn thãc/kgN bãn lãt (tr−íc khi cÊy 1 ng y) 30% N + 100% N¨ng suÊt (NS) bãn N - NS kh«ng bãn N P2O5. Bãn thóc lÇn 1 (sau cÊy 7- 10 ng y) víi NUE = l−îng 40%N + 50% K2O. Bãn thóc lÇn 2 (sau L−îng N bãn cÊy 10 - 17 ng y) víi 20% N. Bãn nu«i ®ßng 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU V TH¶O LUËN (tr−íc trç 18 - 20 ng y) víi l−îng 10%N + 50% K2O. 3.1. ¶nh h−ëng cña mïa vô trång ®Õn −u Ph−¬ng ph¸p theo dâi: T¹i giai ®o¹n ®Î thÕ lai vÒ chØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI) cña tæ hîp lóa lai F1 ë c¸c møc ®¹m nh¸nh h÷u hiÖu, trç 10% v chÝn s¸p lÊy ngÉu nhiªn mçi « 5 khãm ®Ó ®o ®Õm c¸c chØ tiªu ë c¶ hai vô trång t¹i giai ®o¹n ®Î nh¸nh sau: DiÖn tÝch l¸ ®o b»ng m¸y GA-45 NhËt h÷u hiÖu con lai F1 cho ¦TL gi¶ ®Þnh (Hm) vÒ B¶n. Mçi khãm chän 2 l¸ trªn cïng ® më LAI, gi¸ trÞ cao nhÊt ë møc 60N l 30,74% ho n to n ®Ó ®o h m l−îng chlorophyll d−íi trong vô xu©n v 28,52% trong vô mïa (B¶ng d¹ng chØ sè SPAD b»ng m¸y SPAD 502 (NhËt 1). ë giai ®o¹n trç, F1 kh«ng biÓu hiÖn ¦TL B¶n), mçi l¸ ®o t¹i 3 vÞ trÝ. Nh÷ng c©y lÊy mÉu d−¬ng vÒ LAI trõ ë møc 60 v 120 N vô xu©n. ®−îc sÊy kh« ë 80oC trong 48 giê ®Ó c©n khèi T¹i giai ®o¹n chÝn s¸p, F1 kh«ng cã ¦TL d−¬ng vÒ LAI ë tÊt c¶ c¸c møc N trong vô l−îng chÊt kh« (DM). Tèc ®é tÝch lòy chÊt kh« xu©n, ng−îc l¹i trong vô mïa khi t¨ng l−îng (CGR) (g chÊt kh«/m2 ®Êt/ng y) ®−îc tÝnh N, ¦TL d−¬ng vÒ LAI t¨ng tõ 35,7-44,2%. theo c«ng thøc: §iÒu n y do diÖn tÝch l¸ cña dßng bè trong vô mïa bÞ suy gi¶m nhanh sau thêi kú trç, l−îng (DM lÇn 2- DM lÇn1) × sè khãm/m2 ®¹m bãn t¨ng l m t¨ng tû lÖ nhiÔm b¹c l¸ v CGR = Thêi gian gi÷a hai lÇn lÊy mÉu s©u cuèn l¸. KÕt qu¶ n y cßn cho thÊy kh¶ n¨ng chÞu ®¹m rÊt tèt cña con lai. Trong vô T¹i thêi kú chÝn mçi « thÝ nghiÖm lÊy mïa chØ sè diÖn tÝch l¸ cña F1 lu«n cao h¬n vô ngÉu nhiªn 5 khãm ®Ó ®o ®Õm c¸c chØ tiªu vÒ xu©n, sù duy tr× bé l¸ sau trç cña vô mïa tèt n¨ng suÊt nh− sè b«ng/khãm, sè h¹t/b«ng, h¬n vô xu©n ®iÒu n y liªn quan tíi nhiÖt ®é ë khèi l−îng 1000 h¹t. Thu ho¹ch riªng tõng « hai vô trång. thÝ nghiÖm tuèt h¹t, qu¹t s¹ch v tÝnh n¨ng 3.2. ¶nh h−ëng cña mïa vô ®Õn −u thÕ lai suÊt h¹t ë ®é Èm 14%. vÒ h m l−îng chlorophyll (SPAD) cña tæ Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch v xö lý sè liÖu: hîp lóa lai F1 ë c¸c møc ®¹m. Sè liÖu ®−îc xö lý thèng kª theo ph−¬ng ph¸p ë c¶ hai vô trång chØ sè SPAD cña con lai ANOVA b»ng ch−¬ng tr×nh thèng kª sinh häc F1 ®¹t cao nhÊt ë giai ®o¹n ®Î nh¸nh h÷u hiÖu, IRRISTART 4.0. v t¨ng khi l−îng ®¹m bãn t¨ng. T¹i giai ®o¹n ¦u thÕ lai thùc (Hb): ®Çu cña qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, con lai kh«ng cho ¦TL gi¶ ®Þnh ë møc ý nghÜa vÒ chØ sè Gi¸ trÞ F1 - dßng bè (mÑ) SPAD, ®iÒu n y x¶y ra do trong giai ®o¹n ®Çu cã sè ®o cao nhÊt ¦TL cña con lai F1 chñ yÕu l ¦TL vÒ ®Î Hb (%) = × 100 nh¸nh v diÖn tÝch l¸. Trong c¶ hai vô, t¹i giai Gi¸ trÞ dßng bè(mÑ) ®o¹n trç khi t¨ng l−îng ®¹m tõ 0N lªn 60N, cã sè ®o cao nhÊt gi¸ trÞ Hm vÒ chØ sè SPAD t¨ng ë møc ý nghÜa - ¦u thÕ lai gi¶ ®Þnh (Hm): tõ -0,99 lªn 7,83% (vô xu©n) v -3,12 lªn
¶nh h−ëng cña thêi vô trång ®Õn −u thÕ lai... trong vô xu©n. ë c¶ hai thêi vô, CGR cña c¶ 1,18% (vô mïa). §iÒu n y cho thÊy ¦TL vÒ kh¶ n¨ng sö dông ®¹m vÒ h m l−îng con lai F1 v dßng bè mÑ ®Òu ®¹t cao nhÊt ë chlorophyll thêi kú trç. L−îng ®¹m t¨ng tõ 60 giai ®o¹n tõ §NHH ®Õn trç. Nh×n chung ë tÊt lªn 120N, h m l−îng chlorophyll tiÕp tôc t¨ng c¶ c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm, gÞ¸ ¦TL vÒ CGR ë con lai F1, nh−ng gi¸ trÞ ¦TL kh«ng t¨ng trong vô mïa ®Òu cao h¬n vô xu©n. Giai ®o¹n ®¸ng kÓ. KÕt qu¶ n y cho thÊy cÇn bãn thªm tõ sau cÊy ®Õn §NHH khi t¨ng l−îng N bãn tõ l−îng ®¹m lín h¬n cho F1 thêi kú trç. Trong 0-60 N gi¸ trÞ Hm t¨ng tõ -10,19 ®Õn 25, 70% c¶ hai vô, t¹i giai ®o¹n chÝn s¸p khi t¨ng l−îng (vô xu©n) v tõ 16,05 ®Õn 31,41% (vô mïa), N bãn, gi¸ trÞ Hb ®Òu t¨ng tõ -11,55 ®Õn - trong khi t¨ng l−îng N tõ 60-120 N gi¸ trÞ n y 2,27% (vô xu©n) v -7,99 dÕn 12,58% (vô tiÕp tôc t¨ng trong vô xu©n nh−ng gi¶m trong mïa). Trong vô mïa ¦TL d−¬ng vÒ SPAD chØ vô mïa. §iÒu n y cã thÓ l do ¦TL vÒ kh¶ ®−îc thÓ hiÖn ë giai ®o¹n chÝn s¸p t¹i møc n¨ng chÞu rÐt v ¦TL vÒ kh¶ n¨ng quang hîp ®¹m 120N (12,58%) (B¶ng 2). §iÒu n y cã trong ®iÒu kiÖn thiÕu ¸nh s¸ng cña F1 trong giai thÓ do thêi gian sinh tr−ëng cña con lai F1 ®o¹n ®Çu cña vô xu©n (Ph¹m V¨n C−êng v cs, ng¾n h¬n nhiÒu so víi dßng bè mÑ, do vËy ë 2005). Trong giai ®o¹n tõ §NHH ®Õn trç, khi giai ®o¹n sau trç bé l¸ cña con lai F1 cßn ®−îc t¨ng l−îng N bãn tõ 0-120 N th× Hm vÒ CGR cung cÊp dinh d−ìng ®Çy ®ñ. t¨ng tõ -4,58 lªn 5,63% (vô xu©n) nh−ng l¹i gi¶m trong vô mïa (75,79-57,69%). KÕt qu¶ 3.3 ¶nh h−ëng cña mïa vô ®Õn −u thÕ lai n y x¶y ra do nhiÖt ®é v ¸nh s¸ng m¹nh trong vÒ tèc ®é sinh tr−ëng c©y trång (CGR) cña vô xu©n ë giai ®o¹n n y rÊt thÝch hîp cho lóa tæ hîp lóa lai F1 ë c¸c møc ®¹m lai ph¸t triÓn. ë giai ®o¹n tõ trç ®Õn chÝn s¸p khi t¨ng l−îng N th× Hm vÒ CGR gi¶m trong vô KÕt qu¶ b¶ng 3 cho thÊy giai ®o¹n tõ c©y - xu©n (-11,45- -28,63%) nh−ng l¹i t¨ng trong vô ®Î nh¸nh h÷u hiÖu (§NHH) v giai ®o¹n tõ mïa (-27,0-101%). T¹i møc ®¹m 120N, F1 cho §NHH- trç, CGR cña tÊt c¶ con lai F1 v dßng gi¸ trÞ ¦TL vÒ CGR lín nhÊt (101,1%). bè mÑ ë c¸c møc N trong vô mïa ®Òu cao h¬n Nguyªn nh©n chÝnh ë ®©y l do ë l−îng ®¹m trong vô xu©n. Ng−îc lai ë giai ®o¹n tõ trç- cao dßng bè bÞ s©u bÖnh ph¸ h¹i nÆng, l−îng chÝn s¸p, gi¸ trÞ n y trong vô xu©n ®Òu cao h¬n chÊt kh« tiªu hao lín dÉn ®Õn con lai thÓ hiÖn vô mïa. §iÒu n y do ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é ¦TL v−ît tréi. trong vô mïa l m søc sinh tr−ëng cña con lai v dßng bè mÑ lu«n cao h¬n chÝnh nã khi trång B¶ng 1. ¶nh h−ëng cña mïa vô trång ®Õn ¦TL vÒ LAI cña tæ hîp lóa lai F1 qua c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng t¹i c¸c møc ®¹m ¦TL vÒ LAI qua c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng Møc ®¹m F1 & dßng bè (kgN/ha) mÑ §Î nh¸nh h÷u hiÖu Trç ChÝn s¸p Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa 0 VL20 1,8 2,7 2,4 3,5 1,9 3,4 103S 1,6 2,3 2,3 3,2 - R20 2,0 2,4 3,3 4,0 2,5 2,5 Hb (%) -9,32 13,57 -25,75 -14,5 -23,18 35,70 Hm (%) 0,45 15,40 -12,93 -4,25 - - 60 VL20 2,8 4,1 4,0 5,1 2,0 5,1 103S 2,0 3,1 3,0 4,1 R20 2,4 3,3 4,4 6,5 3,4 3,7 Hb (%) 19,57 25,22 -8,79 -20,7 -38,96 36,06 Hm (%) 30,74 28,52 8,14 -3,47 - - 120 VL20 3,2 3,8 4,5 5,5 2,5 5,7 103S 2,3 3,9 4,0 5,1 - - R20 3,1 3,3 4,7 7,0 3,8 3,9 -1,16 44,21 Hb (%) 0,91 -4,65 -22,2 -33,30 6,47 - - Hm (%) 16,23 2,92 -10,19 0,7 0,7 1,3 1,3 1,3 0,7 LSD5% Ghi chó: Hb: ¦TL so víi dßng bè hoÆc mÑ tèt nhÊt Hm: ¦TL so víi trung b×nh bè mÑ.
Ph¹m V¨n C−êng, NguyÔn ThÞ Kim Liªn vµ T¨ng ThÞ H¹nh B¶ng 2. ¶nh h−ëng cña thêi vô trång ®Õn ¦TL vÒ chØ sè SPAD cña tæ hîp lóa lai F1 qua c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng t¹i c¸c møc ®¹m ¦TL vÒ chØ sè SPAD qua c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng Møc ®¹m F1 & dßng bè §Î nh¸nh h÷u hiÖu Trç ChÝn s¸p kgN/ha mÑ Vô Xu©n Vô Mïa Vô Xu©n Vô Mïa Vô Xu©n Vô Mïa VL20 35,0 36,6 35,9 35,9 26,4 32,8 0 103S 35,1 35,6 35,9 36,5 - - R20 35,9 38,0 36,7 37,6 29,9 35,6 Hb (%) -2,58 -3,62 -2,15 -4,61 -11,55 -7,99 Hm (%) -1,48 -0,43 -0,99 -3,12 - - VL20 37,6 38,7 39,1 38,8 26,7 37,4 60 103S 39,0 37,7 36,0 37,8 - - R20 37,3 39,7 36,5 38,9 28,6 37,4 Hb (%) -3,79 -2,45 7,06 -0,22 -6,85 -0,12 Hm (% ) -1,55 0,01 7,83 1,18 - - VL20 39,4 39,5 39,8 39,3 31,5 38,9 120 103S 39,6 37,3 36,8 36,6 - - R20 39,1 41,3 36,9 39,6 32,2 34,6 Hb (%) -0,43 -4,47 7,86 -0,84 -2,27 12,58 Hm (%) 0,07 0,09 8,02 0,75 - - LSD5% 3,5 1,3 4,6 3,2 4,7 3,1 yªu cÇu l−îng N lín h¬n dßng bè mÑ cho ®Î 3.4. ¶nh h−ëng cña vô trång ®Õn ¦TL vÒ nh¸nh m cßn cÇn nhiÒu h¬n cho viÖc ph©n hãa c¸c yÕu tè cÊu th nh n¨ng suÊt v n¨ng sè hoa. Trong vô mïa, do thêi gian sinh tr−ëng suÊt cña tæ hîp lóa lai F1 ë c¸c møc ®¹m ng¾n nªn l−îng N bãn ë giai ®o¹n ®Çu cña lóa KÕt qu¶ b¶ng 4 cho thÊy gi¸ trÞ Hm vÒ sè lai cho hiÖu qu¶ lín h¬n so víi vô xu©n. b«ng/khãm ë vô mïa (2,16-10,81%) cao h¬n so Khi t¨ng l−îng N bãn, gi¸ trÞ Hb vÒ tû lÖ víi vô xu©n (-47,16 ®Õn 20,74%). Trong c¶ hai h¹t ch¾c t¨ng tõ 4,8 lªn 17,12% (vô xu©n) v vô, khi t¨ng l−îng N bãn, gi¸ trÞ Hm ®Òu t¨ng, tõ -11,55 ®Õn 6,56% (vô mïa). §iÒu n y cho ®iÒu n y cho thÊy lóa lai F1 cÇn N cho ®Î nh¸nh thÊy víi sè h¹t nhiÒu, ¸nh s¸ng m¹nh thêi kú nhiÒu h¬n so víi dßng bè mÑ. Trong vô xu©n ë sau trç l m cho hiÖu suÊt bãn N cho lóa ë thêi c¸c nÒn N con lai F1 kh«ng cho ¦TL vÒ sè kú n y khi vô xu©n cã ý nghÜa h¬n so víi vô b«ng/khãm l do F1 cã thêi gian sinh tr−ëng mïa. ë tÊt c¶ c¸c c«ng thøc con lai F1 kh«ng ng¾n h¬n bè mÑ. Khi t¨ng l−îng N bãn, gi¸ trÞ cho gi¸ trÞ ¦TL d−¬ng vÒ khèi l−îng 1000 h¹t Hm vÒ sè h¹t trªn b«ng biÕn ®éng tõ -21,17 ®Õn v gi¸ trÞ n y còng Ýt biÕn ®éng khi thay ®æi 24,62% (vô xu©n) v -11,2 ®Õn 2,29% 8 (vô møc N bãn. mïa)., §iÒu n y cho thÊy lóa lai F1 kh«ng nh÷ng B¶ng 3. ¶nh h−ëng cña mïa vô trång ®Õn ¦TL vÒ CGR cña tæ hîp lóa lai F1 qua c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng t¹i c¸c møc ®¹m ¦u thÕ lai vÒ CGR qua c¸c giai ®o¹n sinh Møc ®¹m F1 & dßng bè CÊy - §Î nh¸nh h÷u hiÖu §Î nh¸nh h÷u hiÖu - Trç Trç - ChÝn s¸p kgN/ha mÑ Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa VL20 1,8 4,6 14,5 28,9 10,4 1,2 103S 1,6 4,4 15,0 14,6 - 0 R20 2,4 3,5 15,4 18,3 11,8 1,7 Hb (%) -24,68 4,08 -5,86 58,25 -11,54 -27,0 Hm (%) -10,19 16,05 -4,58 75,79 - - VL20 2,9 7,8 19,0 27,3 6,2 -3,2 103S 2,1 6,2 18,6 16,5 - - 60 R20 2,5 5,6 21,8 19,8 9,7 -3,9 Hb (%) 15,96 24,95 -12,93 38,20 -36,35 18,5 Hm (%) 25,70 31,41 -5,88 50,50 - - VL20 3,6 8,4 19,9 29,4 7,2 0,1 103S 2,2 6,5 17,8 18,3 - - 120 R20 3,1 6,6 20,0 18,9 10,1 -7,0 Hb (%) 18,06 27,51 -0,15 55,14 -28,63 101,1 Hm (%) 37,17 28,55 5,63 57,69 - - LSD5% 1,2 1,2 4,6 0,7 46,0 19,8
¶nh h−ëng cña thêi vô trång ®Õn −u thÕ lai... B¶ng 4. ¶nh h−ëng cña mïa vô trång ®Õn ¦TL vÒ c¸c yÕu tè cÊu th nh n¨ng suÊt v n¨ng suÊt cña tæ hîp lóa lai F1 t¹i c¸c møc ®¹m ¦TL vÒ c¸c yÕu tè cÊu th nh n¨ng suÊt v n¨ng suÊt Khèi l−îng 1000 h¹t Møc ®¹m F1 & dßng Sè b«ng/khãm Sè h¹t/b«ng Tû lÖ h¹t ch¾c (%) (g) kgN/ha bè mÑ Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa 0 VL20 5,0 4,7 108,4 141,7 86,6 76,6 30,2 30,36 103S 13,3 4,2 144,7 165,1 - - - - R20 5,5 5,1 130,4 153,8 82,6 76,6 30,4 32,17 Hb (%) -62,56 -6,58 -25,06 -14,15 4,80 0,00 -0,72 -5,64 Hm (%) -47,16 2,16 -21,17 -11,12 - - - - 60 VL20 5,6 5,5 124,6 156,6 84,2 64,8 30,8 29,05 103S 11,6 5,5 163,4 177,4 - - - - R20 5,6 4,4 131,3 147,8 78,8 73,3 31,6 30,88 Hb (%) -51,72 0,00 -23,72 -11,73 6,85 -11,55 -2,54 -5,93 Hm (%) -34,88 10,81 -15,40 -3,68 - - - - 120 VL20 7,1 6,2 114,5 169,8 92,1 71,5 28,7 29,46 103S 11,3 6,4 158,9 179,6 - - - - R20 6,7 5,0 144,9 152,3 78,6 67,1 31,2 30,09 Hb (%) -37,06 -3,12 -27,95 -5,50 17,12 6,56 -8,12 -2,10 Hm (%) -20,74 8,77 -24,62 2,29 - - - - LSD5% 3,1 0,9 19,5 18,4 13,7 8,1 2,1 2,7 B¶ng 5. ¦u thÕ lai vÒ n¨ng suÊt v hiÖu qu¶ bãn ®¹m qua c¸c mïa vô trång HiÖu suÊt bãn ®¹m (kg NSTT (t¹/ha) NSTL (kg/ha/ng y) Møc ®¹m F1 & dßng thãc/kg N bãn) kgN/ha bè mÑ Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa Vô xu©n Vô mïa VL20 42,0 44,9 36,5 49,9 - - 0 R20 46,2 43,2 34,5 39,3 - - Hb (%) -9,08 3,77 5,94 26,83 - - VL20 48,6 44,5 42,2 49,4 9,5 -0,8 60 R20 56,5 47,8 42,1 43,5 12,7 7,0 Hb (%) -13,99 -7,08 0,22 13,57 -25,59 -111,3 VL20 58,3 48,8 50,7 54,2 11,8 3,6 120 R20 57,9 44,7 43,2 40,6 7,3 1,1 Hb (%) 0,67 9,15 17,31 33,40 62,33 231,7 LSD5% 4,5 3,1 4,5 3,1 19,5 18,4 Ghi chó: NSTT: N¨ng suÊt thùc thu; NSTL: N¨ng suÊt tÝch lòy. (B¶ng 5). Tuy nhiªn do con lai F1 cã thêi gian 3.5. ¶nh h−ëng mïa vô trång ®Õn −u thÕ lai sinh tr−ëng ng¾n h¬n dßng bè mÑ nªn F1 cã Hb vÒ n¨ng suÊt v hiÖu suÊt sö dông ®¹m cña d−¬ng vÒ n¨ng suÊt tÝch luü trong c¶ vô xu©n lóa lai F1 ë c¸c møc ®¹m (0,22-17,31%) v vô mïa (13,57-33,4%). Khi Gi¸ trÞ −u thÕ lai v−ît dßng bè mÑ tèt nhÊt t¨ng l−îng N bãn tõ 0-60 N th× gi¸ trÞ Hb vÒ (Hb) vÒ n¨ng suÊt thùc thu, biÕn ®éng tõ -13,99 n¨ng suÊt thùc thu v n¨ng suÊt tÝch lòy ®Òu ®Õn 0,67% (vô xu©n) v -7,08- 9,15% (vô mïa) kh«ng t¨ng trong c¶ hai vô, tuy nhiªn khi t¨ng
Ph¹m V¨n C−êng, NguyÔn ThÞ Kim Liªn vµ T¨ng ThÞ H¹nh l−îng N tõ 60-120 N th× gi¸ trÞ Hb vÒ c¶ hai ®Æc (CGR) ë giai ®o¹n ®Î nh¸nh h÷u hiÖu (r = 0,97) tÝnh n y ®Òu t¨ng cã ý nghÜa. F1 cho gi¸ trÞ v trç (r = 0,89), trong khi vô mïa chñ yÕu l do ¦TL vÒ hiÖu suÊt sö dông N ë møc cã ý nghÜa CGR ë giai ®o¹n sau trç (r = 0,74). trªn c¶ c¶ hai møc ®¹m 0N v 120N. §iÒu n y cã thÓ l do ¦TL vÒ kh¶ n¨ng sö dông m¹ cña Lêi c¶m ¬n: C«ng tr×nh n y l kÕt qu¶ cña ®Ò F1 trong ®iÒu kiÖn thiÕu dinh d−ìng còng nh− t i nghiªn cøu c¬ b¶n do Bé Khoa häc v ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ mÆt dinh d−ìng. ë møc C«ng nghÖ t i trî 120N, hiÖu suÊt bãn ®¹m cho c¶ F1 v dßng bè mÑ ë vô xu©n cao h¬n vô mïa song gi¸ trÞ ¦TL T I LIÖU THAM KH¶O trong vô mïa (231,7%) l¹i cao h¬n so víi vô Pham Van Cuong., Murayama, S. and xu©n (62,33%). KÕt qu¶ n y cã thÓ lý gi¶i r»ng: Kawamitsu, Y. (2003). Heterosis for ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh sinh tr−ëng lóa lai photosynthesis, dry matter production F1 cÇn mét l−îng N lín ®ång thêi ë giai ®o¹n and grain yield in F1 hybrid rice (Oryza sau trç lóa lai còng cÇn mét l−îng N ®Ó phôc sativa L.) from thermo-sensitive genic vô cho quang hîp trong khi ®ã dßng bè cã thêi male sterile line cultivated at different gian sinh tr−ëng, quang hîp ë thêi kú sau trç soil nitrogen levels. Journal of gÆp ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi. Environment Control in Biology. 41 (4): 335-345. KÕT LUËN Pham Van Cuong, Nguyen The Hung, Tang Giai ®o¹n tõ cÊy ®Õn ®Î nh¸nh h÷u hiÖu, Thi Hanh and, Takuya Araki (2005). khi t¨ng møc N tõ 0-60 kg N/ha gi¸ trÞ ¦TL Influence of Light Intensity and Diurnal v−ît trung b×nh bè mÑ vÒ CGR gi¸ trÞ n y change on Heterosis for Photosynthetic t¨ng nhiÒu h¬n trong vô xu©n (-10,19- Characters in F1 hybrid Rice (Oryza 25,70%) so víi vô mïa (16,05-31,41%) do sativa L.). Bulletin of the Institute of ¦TL vÒ c¶ chØ sè diÖn tÝch l¸ v h m l−îng Tropical Agriculture, Kyushu chlorophyll. Ng−îc l¹i, ë giai ®o¹n tõ trç University, Japan (28). P25-34. ®Õn chÝn s¸p, khi t¨ng møc N tõ 0-120N gi¸ Bïi §×nh Dinh, NguyÔn V¨n Bé (1995). Ph©n trÞ UTL v−ît trung b×nh bè mÑ vÒ CGR v bãn cho lóa lai trªn thÕ giíi v mét sè t¨ng nhiÒu h¬n trong vô mïa (-27,0- 101%) lo¹i ®Êt trång lóa ë ViÖt Nam. ViÖn so víi trong vô xu©n (-11,54 ®Õn 28,63%). n«ng hãa thæ nh−ìng, Tr 5-8. ë vô xu©n khi t¨ng l−îng ®¹m bãn tõ 0 Yang, X., Zhang, W. and Ni, W. (1999). ®Õn 120N, gi¸ trÞ ¦TL v−ît dßng bè mÑ tèt Characteristics of nitrogen nutrition in nhÊt vÒ n¨ng suÊt h¹t t¨ng nhiÒu h¬n trong vô hybrid rice. In Hybrid Rice. IRRI, Los xu©n (-9,08 ®Õn 0,67%) so víi vô mïa (3,37 Banos. 5-8. ®Õn 9,15%) vÒ n¨ng suÊt tÝch lòy t−¬ng tù Ying, J., Peng, S., Yang, G., Zhou, N., Visperas, trong vô xu©n (5,94-17,31%) v vô mïa R.M. and Cassman, K.G. (1998). (26,83-33,40%). Comparison of high-yield rice in tropical ë møc N thÊp (60 kgN/ha) con lai F1 and subtropical environments. II. Nitrigen accumulation and utilization efficiency. kh«ng biÓu hiÖn ¦TL d−¬ng vÒ hiÖu suÊt bãn Field crop Research. 57: 85-93. N, nh−ng khi t¨ng tõ 60-120 N th× ¦TL vÒ hiÖu suÊt bãn N trong t¨ng nhiÒu h¬n trong vô Yoshida, S. and Parao, F.T. (1976). Climatic mïa (-111,3-231,7%) so víi vô xu©n (-25,59- influence on yield and yield components 62,33%). of low land rice in the tropics. In Climate and Rice. IRRI, Los Banos. Khi t¨ng l−îng N bãn, gi¸ trÞ ¦TL vÒ n¨ng 471-494. suÊt h¹t v n¨ng suÊt tÝch lòy t¨ng trong vô xu©n chñ yÕu l do t¨ng tèc ®é tÝch lòy chÊt kh«
Xu h−íng biÕn ®éng d©n sè - lao ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt canh t¸c, s¶n l−îng lóa...