intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " Ảnh hưởng của văn hóa Đông Sơn ở vùng Lưỡng Quảng, Trung Quốc "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST
Báo xấu
118
lượt xem 25
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nền văn hoá Đông Sơn có vị trí vô cùng quan trọng trong lịch sử dân tộc ta, là nền tảng cho một nhà n-ớc sơ khai, nhà n-ớc Hùng V-ơng với trình độ văn minh cao ở khu vực Đông Nam á và cả khu vực phía Nam dãy Ngũ Lĩnh đ-ơng thời. Trong quá trình phát triển, văn hoá Đông Sơn không đóng kín mà hấp thụ nhiều nét văn hoá xa gần. Văn hoá Đông Sơn có những mối giao l-u văn hoá lớn rộng, tr-ớc tiên bởi đây là một văn hoá đầy sức sống, đầy...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Ảnh hưởng của văn hóa Đông Sơn ở vùng Lưỡng Quảng, Trung Quốc "

  1. ¶nh h−ëng cña v¨n hãa §«ng S¬n… 43 Tr×nh N¨ng Chung* Theo quan ®iÓm kh¸ phæ biÕn gi÷a Òn v¨n ho¸ §«ng S¬n cã vÞ N c¸c nhµ nghiªn cøu hiÖn nay th× tr−íc trÝ v« cïng quan träng trong khi cã sù bµnh tr−íng cña nhµ TÇn lÞch sö d©n téc ta, lµ nÒn xuèng c¸c tØnh phÝa Nam, ë miÒn Nam t¶ng cho mét nhµ n−íc s¬ khai, nhµ n−íc s«ng D−¬ng Tö ®−îc coi trung t©m cña Hïng V−¬ng víi tr×nh ®é v¨n minh cao ë c¸c nhãm “B¸ch ViÖt” cæ ®¹i. Mçi khu vùc §«ng Nam ¸ vµ c¶ khu vùc phÝa nhãm B¸ch ViÖt l¹i c− tró kh¸ tËp Nam d·y Ngò LÜnh ®−¬ng thêi. trung trªn mét vµi ®Þa bµn nhÊt ®Þnh, Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, v¨n ho¸ vÝ nh− nhãm Vu ViÖt ë vïng ChiÕt §«ng S¬n kh«ng ®ãng kÝn mµ hÊp thô Giang, M©n ViÖt ë vïng Phóc KiÕn, nhiÒu nÐt v¨n ho¸ xa gÇn. V¨n ho¸ §«ng nhãm §iÒn ViÖt ë V©n Nam, nhãm S¬n cã nh÷ng mèi giao l−u v¨n ho¸ lín Nam ViÖt ë Qu¶ng §«ng, nhãm L¹c réng, tr−íc tiªn bëi ®©y lµ mét v¨n ho¸ ViÖt, T©y ¢u ë Qu¶ng T©y vv... Trong ®Çy søc sèng, ®Çy b¶n lÜnh, trong qu¸ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hä ®· ®Ó l¹i nhiÒu tr×nh giao l−u v¨n ho¸, cã sù to¶ s¸ng vµ di s¶n v¨n ho¸ mang b¶n s¾c riªng còng cã sù tiÕp nhËn. kh¸ ®éc ®¸o. Cho ®Õn nay, khi bµn ®Õn mèi quan Cho ®Õn nay t¹i hai tØnh Qu¶ng T©y hÖ cña v¨n ho¸ §«ng S¬n víi c¸c v¨n ho¸ vµ Qu¶ng §«ng ng−êi ta ®· ph¸t hiÖn kh¸c trong khu vùc th× vïng phÝa Nam hµng tr¨m di tÝch thêi kim khÝ cã niªn Trung Quèc ®−îc xem nh− mét miÒn ®¹i tr−íc TÇn hoÆc TÇn- H¸n ph©n bè ®¸ng quan t©m nhÊt, cã nhiÒu ¶nh kh¸ réng kh¾p ë c¸c huyÖn thÞ trong h−ëng qua l¹i víi v¨n ho¸ §«ng S¬n. §· vïng. Nh−ng so víi V©n Nam th× vïng cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Ò cËp L−ìng Qu¶ng Ýt t×m thÊy nh÷ng di tÝch ®Õn vÊn ®Ò nµy, ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ ®å ®ång lín næi tiÕng nh− Th¹ch Tr¹i S¬n gi÷a v¨n ho¸ §«ng S¬n víi v¨n ho¸ §iÒn * TS. ViÖn Kh¶o cæ häc ë vïng V©n Nam (9 ; 20). Lý Gia S¬n, V¹n Gia B¸, Ngao Phong. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i muèn ®Ò PhÇn lín nh÷ng di vËt thêi kim khÝ vïng cËp ®Õn ¶nh h−ëng cña v¨n ho¸ §«ng L−ìng Qu¶ng thu ®−îc tõ nh÷ng ®å tuú S¬n tíi vïng Qu¶ng T©y vµ Qu¶ng §«ng t¸ng trong mé hoÆc nh÷ng vËt ®−îc cÊt (cßn gäi lµ L−ìng Qu¶ng), Trung Quèc.
  2. nghiªn cøu trung quèc sè 4(68)-2006 44 giÊu trong hÇm kho, hoÆc ph¸t hiÖn lÎ tÎ kÐp gièng r×u Phó L−¬ng. Trªn mét sè trªn bÒ mÆt. r×u cã h×nh ch¹m kh¾c trang trÝ h×nh tam gi¸c vµ ch÷ S ®èi xøng nhau. §Æc Dùa vµo mét sè tµi liÖu kh¶o cæ häc biÖt h¬n c¶ lµ nhãm r×u h×nh l−ìi xÐo mé t¸ng tiªu biÓu cña c− d©n cæ ë vïng gåm 7 chiÕc víi tiÓu lo¹i r×u h×nh bµn ®Êt Qu¶ng T©y vµ Qu¶ng §«ng, chóng ch©n vµ r×u l−ìi xÐo gãt trßn th−êng thÊy t«i muèn gãp phÇn t×m hiÓu nh÷ng ¶nh ë ®Þa ®iÓm Trung Mµu, §×nh Chµng, h−ëng cña v¨n ho¸ §«ng S¬n ë vïng Vinh Quang ë vïng ®ång b»ng B¾c bé L−ìng Qu¶ng. §iÓm nhÊn quan träng n−íc ta(6). nhÊt lµ nh÷ng di tÝch cã niªn ®¹i tõ thêi ChiÕn Quèc ®Õn th¬× H¸n (tõ thÕ kû V tr. Trong sè nhãm c«ng cô s¶n xuÊt CN ®Õn thÕ kû II, III sau CN). b»ng s¾t ë Ng©n S¬n LÜnh cã lo¹i cuèc h×nh ch÷ U víi phÇn r×a l−ìi cuèc h¬i I. T¹i tØnh Qu¶ng T©y kh¸c nhau chót Ýt, t−¬ng tù c«ng cô cïng 1. ë nói Ng©n S¬n LÜnh, huyÖn B×nh lo¹i ë §«ng S¬n, §«ng TiÕn, Thä Xu©n, L¹c ngay tõ n¨m 1958, khi nh÷ng ng−êi Ph−¬ng Tó, ChiÒn VËy, §«ng L©m (6). c«ng nh©n khai th¸c má kho¸ng vËt ë Còng cÇn ph¶i nãi thªm r»ng, t¹i Ng©n ®©y ®· t×m thÊy nhiÒu di vËt cæ b»ng S¬n LÜnh ®· t×m thÊy lo¹i khuyªn tai 4 gèm vµ kim lo¹i. Th¸ng 10 - 1974, ®Þa mÊu b»ng ®¸ ngäc cã nÐt ph¶ng phÊt ®iÓm nµy ®−îc khai quËt. §©y lµ khu mé khuyªn tai Gß Mun. Do chç Ng©n S¬n ®Þa, tÊt c¶ cã 165 ng«i mé ®−îc ph¸t lé, LÜnh n»m trong vïng QuÕ Giang gi¸p trong ®ã cã 110 ng«i mé thêi ChiÕn Quèc, víi Hå Nam ë phÝa B¾c mµ nhiÒu nhµ 45 mé H¸n, 1 mé TÊn vµ 9 mé ch−a x¸c nghiªn cøu xem ®©y lµ di tÝch v¨n ho¸ ®Þnh ®−îc niªn ®¹i (6). cña nhãm T©y ¢u trong khèi B¸ch ViÖt. Toµn bé 110 mé ChiÕn Quèc lµ mé 2. T¹i khu vùc H÷u Giang cã hai ng«i huyÖt ®Êt ®øng, ®å tuú t¸ng kh¸ phong mé ChiÕn Quèc ë c«ng x· T−êng Chu, phó víi 1044 hiÖn vËt bao gåm vò khÝ , huyÖn §iÒn §«ng. Th¸ng 6 - 1977 nhãm c«ng cô s¶n xuÊt, ®å dïng sinh ho¹t víi mé nµy ®−îc tiÕn hµnh khai quËt. §©y lµ 3 d¹ng chÊt liÖu chñ yÕu lµ ®å gèm, ®å nh÷ng ng«i mé huyÖt ®Êt cã x−¬ng cèt kim lo¹i vµ ®¸ ngäc. Theo nh÷ng nhµ bªn trong cïng nhiÒu ®å tuú t¸ng b»ng kh¶o cæ häc Qu¶ng T©y cho biÕt bé di ®ång vµ ®¸. vËt ë ®©y mang ®Ëm s¾c th¸i ®Þa ph−¬ng (18). Cã thÓ nãi bé di vËt t×m thÊy ë ®©y Trong bé vò khÝ b»ng ®ång ë ®©y mang ®Ëm phong c¸ch §«ng S¬n. Tr−íc chóng ta b¾t gÆp nh÷ng lo¹i h×nh mang hÕt ®ã lµ chiÕc trèng ®ång kiÓu §«ng S¬n phong c¸ch §«ng S¬n rÊt râ nÐt. §ã lµ bÞ vì phÇn th©n. Hoa v¨n mÆt trèng : nh÷ng dao g¨m c¸n ch¾n tay ngang, PhÇn trung t©m lµ mét ng«i sao cã 8 gi¸o l−ìi h×nh tam gi¸c, l−ìi h×nh l¸ c¸nh, gi÷a c¸c c¸nh sao lµ tam gi¸c phñ t−¬ng tù di vËt cïng lo¹i ë Phó L−¬ng, g¹ch xiªn chÐo. PhÇn hai lµ mét vµnh ®Ó ThiÖu D−¬ng, Hoµng Ph−îng. §¸ng chó tr¬n. PhÇn ba lµ 4 chim bay theo chiÒu ý lµ nhãm r×u xoÌ c©n (h¬n 10 chiÕc) víi ng−îc kim ®ång hå. PhÇn bèn lµ c¸c vµnh ®Çy ®ñ c¸c tiÓu lo¹i t×m thÊy ë r×u l−ìi r¨ng c−a. B¨ng hoa v¨n ë tang trèng lµ xoÌ §«ng S¬n. Cã c¶ lo¹i r×u ®ång vai håi v¨n h×nh ch÷ S. ChiÕc trèng gîi l¹i
  3. ¶nh h−ëng cña v¨n hãa §«ng S¬n… 45 h×nh ch÷ S- mét ho¹ tiÕt quen thuéc cña nh÷ng nÐt gÇn gòi víi trèng Lµng V¹c IV, phong c¸ch trang trÝ §«ng S¬n. ChiÕc thuéc l−u vùc s«ng C¶, NghÖ An(7). cuèc s¾t duy nhÊt t×m thÊy ë ®©y lµ lo¹i Theo nhµ kh¶o cæ häc Ph¹m Minh cuèc h×nh ch÷ U gÇn gòi víi di vËt HuyÒn th× “nh÷ng n¬i nµo ph¸t hiÖn cïng lo¹i ë §«ng TiÕn, §«ng L©m ë ®−îc trèng §«ng S¬n th× nÐt ®Æc tr−ng ®ång b»ng B¾c ViÖt Nam (8). Nhãm di tèi thiÓu lµ n¬i ®ã ®· chÞu ¶nh h−ëng cña vËt trang søc b»ng ®¸ gåm vßng tai víi yÕu tè §«ng S¬n”(4). Nh÷ng dÊu Ên mÆt c¾t h×nh thang vµ khuyªn tai 4 §«ng S¬n cßn thÓ hiÖn râ ë nhãm di vËt mÊu gièng khuyªn tai Gß Mun, vïng mòi gi¸o, hoÆc nhãm r×u xoÌ c©n. Vµ trung du B¾c Bé. thËt thó vÞ khi b¾t gÆp nh÷ng nÐt t−¬ng 4. N¨m 221 tr−íc C«ng nguyªn, ®ång vÒ h×nh d¸ng còng nh− phong c¸ch sau khi thèng nhÊt ®−îc vïng Trung trang trÝ trªn chiÕc dao g¨m ch¾n tay Nguyªn réng lín, TÇn Thñy Hoµng th¼ng §iÒn §«ng víi di vËt ®ång lo¹i ë tiÕn hµnh cuéc chinh ph¹t vÒ phÝa Lµng C¶. ChiÕc vßng tay b»ng ®¸ cã mÆt Nam tiÕn nh»m më réng bê câi. T×nh c¾t ch÷ T, vµ hai chiÕc khuyªn tai 4 mÊu h×nh LÜnh Nam cã nh÷ng thay ®æi lín. t×m thÊy ë ®©y cã nhiÒu nÐt gÇn gòi víi di vËt cïng lo¹i ë ViÖt Nam (7). §øng vÒ gãc ®é v¨n ho¸ kh¶o cæ cho thÊy ®©y lµ giai ®o¹n mµ nÒn v¨n ho¸ Trung 3. T¹i l−u vùc s«ng H÷u Giang, trªn Nguyªn, hay v¨n ho¸ TÇn- H¸n ®· x©m mét nói ®Êt nhá cã tªn lµ An §¼ng ¦¬ng nhËp m¹nh xuèng vïng Nam Trung thuéc th«n M· §Çu, huyÖn Vò Minh cã Quèc. Tuy nhiªn b¶n s¾c v¨n ho¸ cña mét nhãm mé thêi ChiÕn Quèc. Th¸ng ng−êi ViÖt cæ ph−¬ng Nam vÉn ®−îc 10 - 1985 c¸c nhµ kh¶o cæ Trung Quèc ®· g×n gi÷ vµ nu«i d−ìng bÒn v÷ng. §iÒu tiÕn hµnh khai quËt khu mé nµy. Cã tÊt nµy ®−îc ph¶n ¸nh hÕt søc râ rÖt qua c¶ 86 ng«i mé, phÇn lín lµ mé huyÖt ®Êt. tµi liÖu mé t¸ng thêi TÇn H¸n. §å tuú t¸ng kh¸ phong phó gåm ®å gèm, GÇn biªn giíi ViÖt-Trung, t¹i khu vùc ®å kim khÝ, vµ ®å ®¸(8). T¶ Giang cã khu mé sè 1 ë La B¹c Loan, Ph©n tÝch bé di vËt ë ®©y chóng ta dÔ huyÖn Quý. Cuèi n¨m 1976, c¸c nhµ rµng nhËn thÊy dÊu Ên §«ng S¬n ®−îc kh¶o cæ Qu¶ng T©y ®· tiÕn hµnh khai thÓ hiÖn thËt sinh ®éng. Trong sè di vËt quËt khu mé nµy. Quy m« mé kh¸ ®å sé, b»ng ®ång næi bËt lµ nhãm r×u l−ìi xoÌ kÕt cÊu kh¸ phøc t¹p. D−íi nÊm mé lµ c©n cã sè l−îng lín nhÊt, tiÕp ®Õn lµ phßng mé víi 3 quan tµi, mé ®¹o vµ hè nhãm mòi tªn, nhãm gi¸o ®ång vµ r×u ch«n ®å tuú t¸ng, d−íi ®¸y mé còng cã l−ìi xÐo gãt trßn mang ®Æc tr−ng §«ng hè ch«n ®å tuú t¸ng vµ 7 quan tµi trong S¬n. §¸ng chó ý lµ 5 chiÕc chu«ng h×nh thang c©n, quai chu«ng cã h×nh ch÷ U. ®ã cã 4 chiÕc lµm b»ng th©n c©y khoÐt Chu«ng ®−îc xÎ r·nh 2 bªn, miÖng rçng, 3 chiÕc quan tµi 6 tÊm. chu«ng h×nh thÊu kÝnh, bªn trong cã Di vËt ch«n theo kh¸ phong phó gåm then ngang vµ qu¶ l¾c. Lo¹i chu«ng nµy h¬n 200 di vËt ®ång, h¬n 20 ®å s¾t; gÇn còng kh¸ phæ biÕn ë ®Þa ®iÓm §«ng S¬n 10 hiÖn vËt kim lo¹i vµng vµ thiÕc, h¬n vµ Lµng V¹c. Trong sè 10 chiÕc vßng tay 50 ®å gèm; mét sè ®å ®¸. §å ®ång cã b»ng ®ång cã mét sè chiÕc ®−îc trang trÝ chu«ng, ®Ønh, th¹p, lä vu«ng, lä dÑt ®Çu kh¾c ch×m bªn ngoµi b¶n vßng håi v¨n cñ tái, lä h×nh qu¶ ®¹n, siªu, Êm ba ch©n,
  4. nghiªn cøu trung quèc sè 4(68)-2006 46 ®Üa bµn, mu«i, chËu , ®Ìn chÝn nh¸nh, trèng lµ c¶nh ho¸ trang nh¶y móa rÊt g−¬ng, mãc ®ai l−ng, mò bÞt gäng mui xe, gÇn gòi phong c¸ch trang trÝ §«ng S¬n ®Çu trôc xe vv…Trong sè ®å tuú t¸ng trªn th©n trèng ®ång S«ng §µ vµ MiÕu trªn cã nhiÒu ®å vËt mang phong c¸ch M«n I. Trèng M1:11 chÝnh gi÷a lµ h×nh v·n kú ChiÕn Quèc vµ ®êi TÇn, nh− ng«i sao 12 c¸nh, cã 6 vµnh hoa v¨n lµ g−¬ng ®ång cã 4 ch÷ “ s¬n”, cuèc s¾t nh÷ng b¨ng hoa v¨n h×nh häc mang h×nh ch÷ “ao”th−êng thÊy trong mé Së phong c¸ch trang trÝ cña ®å ®ång §«ng S¬n. ë tang cã 2 nhãm ng−êi trang søc thêi kú ChiÕn Quèc. Lä vu«ng, ®Ønh cã n¾p gièng víi nh÷ng hiÖn vËt t×m ®−îc l«ng chim chÌo thuyÒn (4). trong mé TÇn. Bãng d¸ng §«ng S¬n cßn thÓ hiÖn râ §å gèm gåm lo¹i vß 3 ch©n trang trÝ qua 4 chiÕc th¹p ®ång t×m thÊy ë Mé 1. dµy ®Æc nh÷ng vßng chØ trßn, cèc thÊp Nh÷ng chiÕc th¹p La B¹c Loan cã th©n kh«ng hoa v¨n, vµ v¨n in « vu«ng, hép 3 h×nh trô, miÖng loe, th©n thu nhá tõ trªn ch©n cã n¾p, miÖng cã gê óp n¾p, trang xuèng. Hai bªn th©n th¹p gÇn miÖng cã trÝ v¨n sãng n−íc, v¨n l−îc. ChiÕc cèc ®«i quai h×nh ch÷ U lén ng−îc trang trÝ b»ng ®¸ ngäc mang phong c¸ch v·n kú hoa v¨n d©y thõng tÕt. Cã chiÕc cã n¾p ChiÕn Quèc- TÇn. Nh÷ng chÕ phÈm s¬n ®Ëy, cã chiÕc thuéc lo¹i kh«ng n¾p. Trªn mµi nh− nh÷ng chiÕc hép trßn cã n¾p rÊt th©n th¹p lµ hoa v¨n h×nh häc quen thuéc ®Ñp, vµ thÎ tre cã viÕt ch÷. Nh÷ng ng−êi cña v¨n ho¸ §«ng S¬n. §Æc biÖt chiÕc th¹p khai quËt xÕp mé La B¹c Loan thuéc s¬ M1:2 cã ho¹ tiÕt trang trÝ t−¬ng tù nh− kú T©y H¸n, thÕ kû II tr−íc c«ng chiÕc th¹p Lµng V¹c. Cã thÓ nãi nh÷ng nguyªn(4). chiÕc th¹p La B¹c Loan lµ s¶n phÈm cña céi nguån v¨n ho¸ §«ng S¬n (4). Theo nhËn xÐt cña nh÷ng ng−êi viÕt b¸o c¸o khai quËt th× bªn c¹nh nh÷ng ®å Cßn n÷a, di vËt M1:13 lµ mét chiÕc ¸n tuú t¸ng cã ¶nh h−ëng râ nÐt cña v¨n ®ång cã 3 ch©n (c¸c nhµ kh¶o cæ Trung ho¸ ®å ®ång Trung Nguyªn pha lÉn yÕu Quèc gäi lµ “tam tóc ¸n”), nÕu ta lËt tè §iÒn Së, th× nh÷ng di vËt mang s¾c phÇn ®¸y lªn trªn th× Ên t−îng thËt s©u th¸i ®Þa ph−¬ng cßn ®−îc b¶o l−u m¹nh ®Ëm nh− khi ta chiªm ng−ìng mét mÆt mÏ. Theo chóng t«i s¾c th¸i ®Þa ph−¬ng trèng ®ång §«ng S¬n (4). Cã nhµ nghiªn ®ã chÝnh lµ chÊt §«ng S¬n cßn thÊm cøu cho r»ng di vËt nµy vèn lµ chiÕc ®Ém trong v¨n ho¸ mé t¸ng nµy. Tr−íc trèng ®ång bÞ c¾t phÇn th©n ®Ó söa hÕt ph¶i kÓ bé di vËt tuú t¸ng ch«n theo thµnh chiÕc ¸n (17) . Chóng ta cßn thÊy chñ nh©n ng«i mé. thÊp tho¸ng bãng d¸ng cña nh÷ng chiÕc chu«ng, lôc l¹c §«ng S¬n trong bé s−u Trong sè di vËt ®ång næi bËt lµ 2 chiÕc tËp La B¹c Loan (4). trèng ®ång §«ng S¬n rÊt ®Ñp. Trªn mÆt trèng M1:10 ë chÝnh gi÷a mÆt cã h×nh Lèi sèng §«ng S¬n cßn thÓ hiÖn ë chç ng«i sao 12 c¸nh, cã 7 vµnh hoa v¨n tõ nh÷ng chñ nh©n khu mé La B¹c Loan trong ra. Vµnh chÝnh cã kh¾c h×nh 10 ®−îc ch«n cÊt trong quan tµi ®−îc t¹o tõ con chim ngËm c¸ bay ng−îc chiÒu kim th©n c©y khoÐt rçng. §ã còng lµ mét ®ång hå. Trªn tang trèng lµ c¶nh ng−êi lo¹i h×nh ®Æc tr−ng quan träng cña v¨n ho¸ trang l«ng chim chÌo thuyÒn, th©n ho¸ t¸ng tôc §«ng S¬n.
  5. ¶nh h−ëng cña v¨n hãa §«ng S¬n… 47 5. Nh©n nãi vÒ nh÷ng chiÕc trèng chó ý lµ ë trªn tang vµ th©n cña hai ®ång §«ng S¬n ë La B¹c Loan chóng t«i chiÕc trèng thø nhÊt vµ thø hai cã hoa muèn nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh chÊt lan to¶ v¨n ng−êi trang søc l«ng chim chÌo thuyÒn, vµ nh¶y móa (5). cña v¨n ho¸ §«ng S¬n th«ng qua sù ph©n bè cña nh÷ng trèng §«ng S¬n ®−îc C¸c nhµ kh¶o cæ Trung Quèc ®· so t×m thÊy trong c¸c mé cæ Qu¶ng T©y. s¸nh c¸c trèng ®ång Phæ §µ vµ nh÷ng Cho ®Õn nay míi chØ cã 9 chiÕc t×m thÊy hiÖn vËt ch«n theo víi di vËt Th¹ch Tr¹i ë trong mé t¸ng cæ t×m thÊy ë Qu¶ng S¬n (5 ; 13) . Thùc ra nÕu xÕp nh÷ng trèng ®ång ë ®©y bªn c¹nh trèng Th¹ch T©y(17). Ngoµi nh÷ng trèng ®ång ®· Tr¹i S¬n chóng ta sÏ nhËn ra nh÷ng sù ®−îc tr×nh bµy ë trªn ë §iÒn §«ng, vµ La kh¸c biÖt râ nÐt, ®Æc biÖt lµ vÒ phong B¹c Loan, cßn cã 1 trèng trong mé T©y c¸ch trang trÝ trªn mÆt trèng. NÕu ®i H¸n ë Cao Trung Bé, huyÖn Quý vµ 4 s©u ph©n tÝch nh÷ng ho¹ tiÕt trang trÝ chiÕc trèng trong mé T©y H¸n ë Phæ §µ, cña nh÷ng trèng nµy sÏ cho ta nh÷ng Ên huyÖn T©y L©m (5). t−îng §«ng S¬n thËt m¹nh mÏ kh«ng Trong ng«i mé sè 8 tr−êng trung häc thÓ hoµ lÉn ®−îc. Tuy nhiªn trong sè Cao Trung §é, huyÖn Quý ®−îc khai hiÖn vËt ch«n theo, ta còng b¾t gÆp ®−îc quËt n¨m 1955, ng−êi ta ph¸t hiÖn ®−îc phong c¸ch Th¹ch Tr¹i S¬n qua nh÷ng 1 trèng ®ång cã ®−êng kÝnh mÆt 42,2 cm, t−îng h×nh ng−êi , t−îng thó, xe ngùa, th©n bÞ vì, chiÒu cao cßn l¹i 27,5 cm. tÊm trang søc h×nh dª. §iÒu nµy cã thÓ Trªn mÆt kh«ng cã t−îng cãc. PhÇn ®−îc gi¶i thÝch lµ do ®Þa ®iÓm nµy n»m trung t©m mÆt trèng lµ mét ng«i sao cã 8 vÒ phÝa T©y B¾c Qu¶ng T©y gÇn víi khu c¸nh, gi÷a c¸c c¸nh sao lµ nh÷ng h×nh vùc c− tró cña nhãm §iÒn ViÖt cæ, nªn ë ch÷ V lång nhau. Tõ trong ra ngoµi cã 7 nh÷ng khu vùc gi¸p ranh cña c¸c v¨n vµnh hoa v¨n víi vµnh thø 4 lµ 8 con ho¸ th−êng thÊy hiÖn t−îng nµy. chim bay, sè vµnh cßn l¹i lµ hoa v¨n II. T¹i tØnh Qu¶ng §«ng h×nh häc quen thuéc cña v¨n ho¸ §«ng S¬n (10). VËy lµ phong c¸ch trang trÝ Còng gièng nh− Qu¶ng T©y, ë trªn chiÕc trèng nµy thËt gÇn gòi víi Qu¶ng §«ng hÇu hÕt c¸c di tÝch ®−îc trèng §«ng S¬n ph¸t hiÖn ®Òu lµ nh÷ng khu mé hoÆc mé Bèn chiÕc trèng ®ång ®−îc ph¸t hiÖn ®¬n lÎ. RÊt Ýt t×m ®−îc nh÷ng di chØ c− trong cuéc khai quËt ch÷a ch¸y ë ®Þa tró thêi kú nµy. Cho ®Õn nay ng−êi ta ®· ®iÓm Phæ §µ, huyÖn T©y L©m n¨m 1972 ph¸t hiÖn ®−îc hµng tr¨m di tÝch ®å thùc sù lµ nh÷ng trèng §«ng S¬n ®iÓn ®ång thau- s¾t sím, ph¸t hiÖn ®−îc hµng h×nh. Bèn chiÕc trèng ®−îc ch«n lång vµo ngµn di vËt ®å ®ång, phÇn lín lµ thu nhau, chiÕc trèng trong cïng cã ®ùng ®−îc tõ nh÷ng ®å tuú t¸ng trong mé x−¬ng cèt ng−êi ®−îc c¶i t¸ng. §©y lµ hoÆc nh÷ng vËt ®−îc cÊt giÊu trong hÇm, kiÓu mai t¸ng trong quan ngoµi qu¸ch hoÆc ph¸t hiÖn lÎ tÎ trªn bÒ mÆt. kh¸ ®éc ®¸o. Trèng Phæ §µ I lín nhÊt 1. §Çu n¨m 1972, c¸c nhµ kh¶o cæ häc ®Æt trªn cïng óp lªn 3 chiÕc trèng kh¸c. Qu¶ng §«ng khai quËt ch÷a ch¸y mét MÆt cu¶ 4 trèng ®Òu cã ng«i sao vµ vµnh ng«i mé ChiÕn Quèc trªn nói L¹c Nh¹n hoa v¨n chÝnh cã h×nh chim cß bay. §¸ng thuéc c«ng x· M· Kh− huyÖn §øc
  6. nghiªn cøu trung quèc sè 4(68)-2006 48 Tæng sè cã 22 mé, trong ®ã 16 ng«i ®· Kh¸nh. §©y lµ ng«i mé huyÖt ®Êt ®øng bÞ ®µo x©m h¹i. Tuy sè hiÖn vËt ®· bÞ h×nh ch÷ nhËt. Thu ®−îc 19 hiÖn vËt thÊt t¸n nhiÒu nh−ng ng−êi ta còng thu gåm ®å ®ång , ®å ®¸ vµ ®å gèm. Trong sè ®−îc 357 ®å tuú t¸ng gåm ®å ®ång, ®å ®¸, 15 di vËt ®ång, bªn c¹nh nh÷ng di vËt gèm, trong ®ã ®å ®ång chiÕm sè l−îng mang phong c¸ch ®å ®ång Trung Nguyªn nhiÒu nhÊt: 295 di vËt. nh− chiÕc ®Ønh ®ång vµ kiÕm ®ång cßn cã Gi÷a nh÷ng ®å ®ång Trung Nguyªn 4 r×u, vµ 1 dao h×nh hia mµ theo c¸c nhµ nh− ®Ønh, b×nh, m©m, kiÕm, lao, gi¸o, khai quËt cho biÕt mang ®Æc ®iÓm ®Þa mòi tªn… chóng ta vÉn c¶m thÊy dÊu Ên ph−¬ng (19). Theo miªu t¶ cña b¸o c¸o §«ng S¬n hiÓn hiÖn thËt râ qua nhãm vµ quan s¸t trªn h×nh minh ho¹ chóng r×u xoÌ c©n (62 chiÕc) víi ®Çy ®ñ c¸c tiÓu t«i cho r»ng bèn chiÕc r×u thuéc nhãm lo¹i t×m thÊy ë r×u l−ìi xoÌ §«ng S¬n. r×u xoÌ c©n mang ®Æc tr−ng §«ng S¬n. Trªn mét sè r×u cã hoa v¨n h×nh häc Di vËt dao h×nh hia thùc chÊt lµ chiÕc quen thuéc cña v¨n ho¸ §«ng S¬n. r×u l−ìi xÐo gãt trßn gièng c«ng cô cïng Chóng thËt gÇn gòi víi nh÷ng chiÕc r×u lo¹i ë ®Þa ®iÓm §×nh Chµng, Trung Mµu. ë Ho»ng Lý, Phµ C«ng, Nói Sái. Cã c¶ Cã thÓ nãi ¶nh h−ëng cña v¨n ho¸ §«ng lo¹i r×u ®ång vai kÐp gièng r×u Phó S¬n ®· t¸c ®éng ®Õn thËt râ nÐt. L−¬ng. §Æc biÖt h¬n c¶ lµ nhãm r×u 2. Cuèi n¨m 1972, B¶o tµng Qu¶ng h×nh l−ìi xÐo gåm 7 chiÕc víi tiÓu lo¹i §«ng kÕt hîp víi Côc v¨n ho¸ thÞ trÊn r×u h×nh bµn ch©n vµ r×u l−ìi xÐo gãt TriÖu Kh¸nh khai quËt ch÷a ch¸y ng«i trßn th−êng thÊy ë ®Þa ®iÓm Trung Mµu, mé thêi ChiÕn Quèc ë ch©n nói Tïng §×nh Chµng, Vinh Quang (2). S¬n thuéc thÞ trÊn TriÖu Kh¸nh. Tæng sè Nh÷ng dÊu Ên nh− vËy ta cßn gÆp l¹i cã 139 ®å tuú t¸ng ®−îc t×m thÊy gåm ®å ë nh÷ng chiÕc r×u xoÌ c©n trong bé s−u ®¸, ®å gèm, ®å sµnh, trong ®ã ®å ®ång tËp ®å tuú t¸ng cña ng«i mé ChiÕn Quèc chiÕm ®¹i bé phËn : 108 di vËt. Ph©n tÝch d−íi ch©n nói §iÓu §¸n, huyÖn Tø Héi, ®å ®ång ë ®©y cho thÊy phong c¸ch Së lµ Qu¶ng §«ng (1). diÖn m¹o c¬ b¶n cña bé s−u tËp thÓ hiÖn 4. Theo sö s¸ch ghi chÐp l¹i, n¨m qua b×nh, ®Ønh, chu«ng, g−¬ng, kiÕm 207 tr−íc C«ng nguyªn, mét viªn quan vv…Tuy nhiªn chóng ta vÉn thÊy bãng l¹i cña nhµ TÇn lµ TriÖu §µ chiÕm c¶ ba d¸ng §«ng S¬n cßn thÊp tho¸ng ®©u ®©y quËn Nam H¶i, QuÕ L©m, T−îng, lËp trªn chiÕc th¹p ®ång víi nh÷ng vµnh hoa n−íc Nam ViÖt, tù x−ng V−¬ng. Qu¶ng v¨n h×nh häc kiÓu §«ng S¬n, hay trªn Ch©u lóc ®ã lµ ®Êt Phiªn Ngung lµ thñ chiÕc r×u l−ìi xoÌ th©n thuéc (3). ®« n−íc Nam ViÖt cña TriÖu §µ. Sau khi x−ng v−¬ng ®−îc Ýt l©u, TriÖu §µ l¹i quy 3. Th¸ng 7 - 1977 nh÷ng ng−êi n«ng phôc nhµ H¸n. N¨m 179 tr−íc c«ng d©n ®µo ®Êt ë nói §ång Cæ, huyÖn nguyªn, TriÖu §µ x©m chiÕm quèc Qu¶ng Ninh v« t×nh lµm xuÊt lé nh÷ng gia ¢u L¹c cña An D−¬ng V−¬ng, s¸p dÊu tÝch cña khu mé thêi ChiÕn Quèc. nhËp vµo ®Êt Nam ViÖt. VÒ mÆt kh¶o cæ Khu mé ®· ®−îc khai quËt ngay sau häc ®©y lµ giai ®o¹n mµ v¨n ho¸ H¸n ®ã(2). x©m nhËp m¹nh xuèng phÝa Nam. §iÒu
  7. ¶nh h−ëng cña v¨n hãa §«ng S¬n… 49 trang l«ng chim. Ho¹ tiÕt trang trÝ gÇn nµy ®−îc thÓ hiÖn rÊt râ trong gÇn 200 gòi víi phong c¸ch trang trÝ trªn trèng ng«i mé thêi H¸n ®−îc ph¸t hiÖn vµ khai ®ång §«ng S¬n. C¨n cø vµo c¸c chi tiÕt quËt ë xung quanh thµnh phè Qu¶ng hoa v¨n, nh÷ng ng−êi viÕt b¸o c¸o cho Ch©u, phÇn lín ®å tuú t¸ng lµ s¶n phÈm r»ng ®©y lµ c¶nh giÕt tï binh ®Ó tÕ cña v¨n ho¸ H¸n (11). Tuy nhiªn chóng ta thÇn s«ng, biÓn . Hai chiÕc th¹p gèm C vÉn thÊy d− ©m cña sù sèng §«ng S¬n 88 vµ C 89 còng ®−îc m« pháng theo ®−îc thÓ hiÖn thËt sinh ®éng khi ta nh÷ng chiÕc th¹p ®ång §«ng S¬n (12). nghiªn cøu bé ®å tuú t¸ng cña ng«i mé Nh÷ng chiÕc th¹p ®ång §«ng S¬n cßn Nam ViÖt V−¬ng thêi T©y H¸n. t×m thÊy trong c¸c ng«i mé H¸n sè 1097 Khu mé Nam ViÖt V−¬ng ë nói ë nói Th¹ch §Çu, mé sè 1175 ë v−ên thó T−îng C−¬ng, trung t©m thµnh phè Qu¶ng Ch©u. Khu mé ®−îc ph¸t hiÖn thµnh phè hoÆc nh÷ng chiÕc b×nh ®ång mét c¸ch ngÉu nhiªn trong qu¸ tr×nh mang phong c¸ch §«ng S¬n ë ng«i mé sè san ñi qu¶ nói lÊy mÆt b»ng x©y dùng 1180 ë nói Tróc Viªn, thµnh phè Qu¶ng ®« thÞ. Th¸ng 8 - 1983, c¸c nhµ kh¶o Ch©u. C¸c nhµ kh¶o cæ häc Trung Quèc cæ ®· tiÕn hµnh khai quËt víi quy m« còng nhËn thÊy nhiÒu ®Æc ®iÓm t−¬ng tù lín. §©y lµ mé cña TriÖu V¨n §Õ (tøc vÒ hoa v¨n trang trÝ trªn nh÷ng chiÕc triÒu vua thø hai cña TriÖu §µ trªn th¹p nµy víi trèng ®ång cæ ë Qu¶ng T©y. ®Êt Phiªn Ngung). Di vËt ch«n theo Cßn n÷a, trªn mét sè n¾p ®Ëy lo¹i l− rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. §å ®ång cã b»ng gèm ë ®©y còng cã nh÷ng trang trÝ 2871 hiÖn vËt, ®å vµng b¹c cã 706 tiªu h×nh ng«i sao ë gi÷a gîi nhí mÆt trèng b¶n, hiÖn vËt b»ng ngäc cã 307 tiªu ®ång §«ng S¬n (11). b¶n, ®å thuû tinh cã 42 hiÖn vËt vµ mét sè ®å gç s¬n (12). III. Mét vµi nhËn xÐt §¹i ®a sè ®å tuú t¸ng cã phong KÓ tõ thêi ®¹i ®¸ míi hËu kú, vïng c¸ch vïng Trung Nguyªn, võa cã L−ìng Qu¶ng ®· cã bé mÆt v¨n ho¸ ®Æc phong c¸ch Së. Tuy nhiªn vÉn cã 10 s¾c theo truyÒn thèng riªng: TruyÒn thèng chiÕc th¹p ®ång vµ 1 th¹p gèm. Nh÷ng gèm v¨n in víi r×u b«n cã vai cã nÊc ë vïng chiÕc th¹p nµy ch¾c ch¾n lµ s¶n phÈm duyªn h¶i Qu¶ng §«ng vµ gèm v¨n in víi cña v¨n ho¸ §«ng S¬n. PhÇn lín th¹p ®Òu lµ lo¹i cã n¾p. N¾p b»ng ®ång vµ nh÷ng chiÕc xÎng ®¸ lín vïng QuÕ Nam b»ng gç theo ®o¸n ®Þnh cña c¸c nhµ Qu¶ng T©y. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy h¬i kh¸c khai quËt. HÇu hÕt trªn th©n th¹p ®Òu víi khu vùc B¾c ViÖt Nam. trang trÝ hoa v¨n r¨ng l−îc, vßng trßn ë giai ®o¹n sím cña thêi kú kim khÝ, ®ång t©m, tr¸m lång, tam gi¸c vv.., t− liÖu kh¶o cæ häc ch−a cho phÐp ta ®Òu lµ nh÷ng ho¹ tiÕt trang trÝ quen h×nh dung ®−îc con ®−êng ph¸t triÓn thuéc cña v¨n ho¸ §«ng S¬n. §Æc biÖt v¨n ho¸ ë khu vùc nµy. §Õn giai ®o¹n chiÕc th¹p B59 ph¸t hiÖn ë phßng mé ChiÕn Quèc (thÕ kû 5 tr CN), khu vùc phÝa §«ng cã nh÷ng hoa v¨n trang trÝ L−ìng Qu¶ng, mÆc dï cßn tån t¹i rÊt sinh ®éng. Ngoµi nh÷ng vµnh hoa nhiÒu ®Æc ®iÓm v¨n ho¸ ®Þa ph−¬ng v¨n kû hµ ra, ë gi÷a bông th¹p cã nh−ng ®· xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè ¶nh trang trÝ 4 chiÕc thuyÒn víi ng−êi ho¸ h−ëng cña v¨n ho¸ Së vµ v¨n ho¸
  8. nghiªn cøu trung quèc sè 4(68)-2006 50 Trung Nguyªn, ®Æc biÖt lµ vïng ë vïng Qu¶ng §«ng, tµi liÖu hiÖn biÕt Qu¶ng §«ng. Trong khi ®ã khu vùc cho thÊy lo¹i trèng §«ng S¬n cßn t×m T©y Nam Trung Quèc vÉn duy tr× vµ thÊy Ýt, ®Æc biÖt ch−a t×m thÊy trong mé ®Èy m¹nh quan hÖ víi vïng v¨n ho¸ t¸ng. Lo¹i l−ìi cµy §«ng S¬n hÇu nh− phÝa Nam. Do vËy mèi quan hÖ gi÷a c− còng hiÕm. Cã thÓ c− d©n §«ng ViÖt hay d©n v¨n ho¸ §«ng S¬n víi khèi c− d©n Nam ViÖt cæ vïng ch©u thæ Ch©u Giang cæ ë L−ìng Qu¶ng cã kh¸c víi c− d©n kh«ng ph¶i lµ c− d©n ®óc vµ sö dông §iÒn ViÖt vïng T©y Nam Trung Quèc. trèng ®ång. Sù xuÊt hiÖn nh÷ng di vËt MÆc dï tr−íc thêi TÇn H¸n, gi÷a 3 mang phong c¸ch §«ng S¬n ë Qu¶ng vïng: V©n Nam-B¾cViÖt Nam- L−ìng §«ng cã thÓ do trao ®æi th«ng qua ®−êng Qu¶ng cã mèi quan hÖ ch»ng chÐo, biÓn, hoÆc do ¶nh h−ëng gi¸n tiÕp qua nhiÒu chiÒu khã t¸ch biÖt nh−ng víi céng ®ång c− d©n L¹c ViÖt vïng Qu¶ng nh÷ng tµi liÖu hiÖn cã cho thÊy ¶nh T©y. Ng−îc l¹i, nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ Së, h−ëng cña v¨n ho¸ §«ng S¬n tíi vïng v¨n ho¸ H¸n còng tõ Qu¶ng §«ng trùc V©n Nam cã vÎ trùc tiÕp h¬n, mèi quan hÖ ®a chiÒu gi÷a v¨n ho¸ §«ng tiÕp lan truyÒn xuèng B¾c ViÖt Nam qua S¬n vµ v¨n ho¸ §iÒn diÔn ra cã vÎ s«i ®−êng biÓn hoÆc gi¸n tiÕp qua khèi L¹c ®éng h¬n lµ víi vïng L−ìng Qu¶ng. Cã ViÖt ë Qu¶ng T©y. nhiÒu nguyªn nh©n, nh−ng mét trong Tãm l¹i, v¨n ho¸ §«ng S¬n ®· ®Ó l¹i sè ®ã ph¶i kÓ ®Õn vai trß v« cïng quan nhiÒu dÊu Ên ®Ëm nh¹t kh¸c nhau trªn träng cña nh÷ng dßng s«ng b¾t nguån vïng ®Êt L−ìng Qu¶ng, ®iÒu nµy ph¶n tõ khu vùc V©n Nam ch¶y vµo ViÖt ¸nh sù ¶nh h−ëng cña §«ng S¬n ®Õn Nam nh− S«ng Hång, S«ng L«, S«ng khu vùc nµy còng cã nhiÒu møc ®é kh¸c §µ. §Êy thùc sù lµ nh÷ng dßng s«ng nhau. Cã sù ¶nh h−ëng trùc tiÕp, cã ¶nh giµu chÊt “phï sa v¨n ho¸” gãp phÇn h−ëng gi¸n tiÕp. båi ®¾p, ®æi trao ng−îc, xu«i ®«i bê. Bªn c¹nh nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tù Nh×n chung v¨n ho¸ §«ng S¬n ¶nh th©n lan to¶, chñ nh©n v¨n ho¸ §«ng h−ëng tíi vïng L−ìng Qu¶ng còng cã S¬n ®· th©u nhËn nh÷ng tinh hoa gi¸ trÞ nhiÒu møc ®é kh¸c nhau. C¸c nhµ v¨n ho¸ bªn ngoµi, lµm giµu thªm b¶n nghiªn cøu th−êng cho r»ng, trong bé ®å s¾c v¨n ho¸ vèn cã, t¹o nªn nÒn v¨n ho¸ ®ång §«ng S¬n cã mét sè lo¹i h×nh mang §«ng S¬n rùc rì, to¶ s¸ng trong khu vùc tÝnh chÊt chØ thÞ nh− trèng, th¹p, l−ìi §«ng Nam ¸ thêi tiÒn -s¬ sö. cµy, r×u l÷¬i xoÌ, r×u l−ìi xÐo vv… Tµi liÖu kh¶o cæ häc vïng Qu¶ng T©y ®· cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng lo¹i h×nh c¬ b¶n Tµi liÖu dÉn ®ã tuy kh«ng phong phó b»ng vïng V©n Nam. Nh÷ng d÷ liÖu kh¶o cæ mé t¸ng cæ 1. B¶o tµng Qu¶ng §«ng 1975 : Mé cho thÊy nhãm L¹c ViÖt ë vïng phÝa ChiÕn Quèc nói §iÓu §¸n, huyÖn Tø Héi, Nam Qu¶ng T©y cã mèi quan hÖ chÆt Qu¶ng §«ng. Kh¶o cæ. Sè 2, n¨m 1975 chÏ víi nhãm L¹c ViÖt ch©u thæ S«ng (tiÕng Trung) Hång vµ ch©u thæ S«ng M·. Mèi quan hÖ B¶o tµng Qu¶ng §«ng 1981: Mé 2. nµy lµ trùc tiÕp, ®a chiÒu cã ¶nh h−ëng Chiªn Quèc ë nói §ång Cæ huyÖn Qu¶ng qua l¹i.
  9. ¶nh h−ëng cña v¨n hãa §«ng S¬n… 51 khoa häc x· héi Trung Quèc …1991 Ninh, Qu¶ng §«ng. Kh¶o cæ tËp san. TËp (QuyÓn th−îng vµ h¹): Mé T©y H¸n Nam 1. N¨m 1981(tiÕng Trung). ViÖt V−¬ng. V¨n vËt xuÊt b¶n x·. B¾c 3. B¶o tµng Qu¶ng §«ng 1984 : B¸o c¸o Kinh(tiÕng Trung). s¬ bé khai quËt mé cæ phÝa B¾c nói Tïng 13- Héi nghiªn cøu trèng ®ång cæ Trung S¬n, thÞ trÊn TriÖu Kh¸nh Qu¶ng §«ng. Quèc 1988: Trèng ®ång cæ ë Trung Quèc. V¨n VËt. Sè 11 (tiÕng Trung) NXB V¨n vËt. B¾c Kinh 1988 (tiÕng 4- B¶o tµng khu tù trÞ d©n téc Choang Trung). Qu¶ng T©y 1988: Mé H¸n La B¹c Loan 14- Ph¹m Minh HuyÒn 1996: V¨n ho¸ huyÖn Quý Qu¶ng T©y. V¨n vËt xuÊt b¶n §«ng S¬n, tÝnh thèng nhÊt vµ ®a d¹ng. x·. B¾c Kinh. (tiÕng Trung). NXb Khoa häc x· héi. Hµ Néi . 5- §éi c«ng t¸c v¨n vËt khu tù trÞ d©n 15- Ph¹m Minh HuyÒn- NguyÔn V¨n téc Choang Qu¶ng T©y 1978: Mé trèng Huyªn- TrÞnh Sinh 1987 : Trèng §«ng S¬n. ®ång Phæ §µ huyÖn T©y L©m Qu¶ng T©y. Nxb Khoa häc x· héi. Hµ Néi. V¨n vËt. Sè 9 n¨m 1978 (tiÕng Trung). 16- Së nghiªn cøu kh¶o cæ v¨n vËt tØnh Qu¶ng §«ng …2000: Mé §«ng Chu-TÇn – 6- §éi c«ng t¸c v¨n vËt khu tù trÞ d©n téc Choang Qu¶ng T©y 1978: Mé ChiÕn H¸n ë nói §èi DiÖn, thµnh phè L¹c X−¬ng, Quèc Ng©n S¬n LÜnh huyÖn B×nh L¹c. Qu¶ng §«ng. Kh¶o cæ. Sè 6 tr 43-60 (tiÕng Kh¶o cæ häc b¸o. Sè 2.1978, tr 211-258 Trung). (tiÕng Trung) 17- TrÇn T¶ Mi, TrÇn §inh S¬n 2001: S¬ bé bµn vÒ trèng ®ång cæ t×m thÊy trong 7- §éi c«ng t¸c v¨n vËt khu tù trÞ d©n mé cæ ë Qu¶ng T©y. Trong “Nghiªn cøu téc Choang Qu¶ng T©y 1979: Mé ChiÕn v¨n ho¸ ®å ®ång vµ trèng ®ång”. QuÝ Ch©u Quèc ph¸t hiÖn ë §iÒn §«ng tØnh Qu¶ng nh©n d©n xuÊt b¶n x·. 2001.tr 52-56. T©y. Kh¶o cæ. Sè 6 n¨m 1979 (tiÕng Trung). (tiÕng Trung). 8- §éi c«ng t¸c v¨n vËt khu tù trÞ d©n 18- T−ëng §×nh Du, Lan NhËt Dòng téc Choang Qu¶ng T©y 1988: B¸o c¸o s¬ bé 1987 : S¬ bé bµn vÒ v¨n ho¸ tr−íc thêi TÇn khai quËt nhãm mé ChiÕn Quèc ë M· §Çu ë Qu¶ng T©y. Trong “TËp luËn v¨n vÒ Héi An, nói §¼ng ¦¬ng huyÖn Vò Minh, nghÞ lÇn thø t− Héi Kh¶o cæ häc Trung Qu¶ng T©y. V¨n vËt. Sè 12. (tiÕng Trung). Quèc” (tiÕng Trung). 9- Hµ V¨n TÊn (chñ biªn) 1994: V¨n 19- Tõ H»ng B©n, D−¬ng ThiÕu T−êng, ho¸ §«ng S¬n ë ViÖt Nam . Nxb KHXH. Th¹p Phó Sïng. 1973 : Mé ChiÕn Quèc Hµ Néi .1994. ph¸t hiÖn ®−îc ë huyÖn §øc Kh¸nh tØnh 10- Hoµng T¨ng Kh¸nh.1956: B¸o c¸o Qu¶ng §«ng. V¨n VËt. Sè 9. 1973, tr 18-22 s¬ bé chØnh lý mé qu¸ch gç thêi H¸n ë (tiÕng Trung). huyÖn Quý, Qu¶ng T©y . Kh¶o cæ th«ng 20- V−¬ng §¹i §¹o 1998 : Mèi quan hÖ tÊn. Sè 4 n¨m 1956 (tiÕng Trung). v¨n ho¸ ®å ®ång gi÷a V©n Nam víi v¨n 11- Héi qu¶n lý v¨n vËt thµnh phè ho¸ §«ng S¬n ë ViÖt Nam vµ v¨n ho¸ B¶n Qu¶ng Ch©u …1981: Mé H¸n Qu¶ng ChiÒng ë Th¸i Lan. Trong “TËp luËn v¨n Ch©u.(QuyÓn th−îng vµ h¹) V¨n vËt xuÊt kh¶o cæ V©n Nam”. Nhµ xuÊt b¶n d©n téc b¶n x·. B¾c Kinh (tiÕng Trung). V©n Nam, tr 143-159 (tiÕng Trung) 12- Héi qu¶n lý v¨n vËt thµnh phè Qu¶ng Ch©u, Së nghiªn cøu kh¶o cæ ViÖn
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2069 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
8=>2