intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Đặc điểm lập luận trong tạp văn của Nguyễn Khả"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST
Báo xấu
98
lượt xem 10
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh tác giả. 7. Đặng Thị Thu, Đặc điểm lập luận trong tạp văn của Nguyễn Khải...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Đặc điểm lập luận trong tạp văn của Nguyễn Khả"

  1. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh ®Æc ®iÓm lËp luËn trong t¹p v¨n cña NguyÔn kh¶i (a) §Æng ThÞ Thu Tãm t¾t. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i chØ ra r»ng lËp luËn trong t¹p v¨n NguyÔn Kh¶i thÓ hiÖn ë viÖc x©y dùng c¸c lÝ lÏ nhiÒu tÇng, h×nh thøc ®a d¹ng vµ kÕt luËn chñ yÕu lµ nh÷ng dßng suy ngÉm, suy diÔn, nhËn ®Þnh... mang mµu s¾c triÕt lý vÒ cuéc ®êi vµ con ng−êi. Víi c¸ch thøc lËp luËn nh− vËy ®· mang ®Õn tÝnh thuyÕt phôc cao vµ gãp phÇn lµm næi bËt phong c¸ch v¨n xu«i cña nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i. 1. Trong giao tiÕp con ng−êi ph¶i nhµ nghiªn cøu ®Òu thèng nhÊt víi nhau r»ng lËp luËn lµ ®−a ra c¸c lý lÏ trao ®æi th«ng tin víi nhau. Muèn trao ®Ó ng−êi cïng giao tiÕp ®i ®Õn kÕt luËn ®æi th«ng tin tèt th× c¸ch tæ chøc c¸c hoÆc chÊp nhËn kÕt luËn. Nh− vËy ®¬n vÞ lêi nãi rÊt quan träng. C¸ch tæ trong ho¹t ®éng giao tiÕp (dï trùc tiÕp chøc lêi nãi ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin cã hay gi¸n tiÕp) ®Ó ®i ®Õn mét ®Ých nµo ®ã nhiÒu d¹ng: Cã c¸ch tæ chøc lêi nãi ng−êi nãi ph¶i cã chiÕn l−îc giao tiÕp mang th«ng tin trùc tiÕp (t−êng minh), phï hîp mµ lËp luËn lµ mét trong cã c¸ch tæ chøc lêi nãi gi¸n tiÕp (hµm nh÷ng yÕu tè quan träng cña chiÕn l−îc Èn). Cã c¸ch dÉn d¾t th«ng th−êng vµ ®ã. dÉn d¾t luËn lý. LËp luËn lµ c¸ch tæ LËp luËn ®−îc thÓ hiÖn trong nhiÒu chøc mang tÝnh chÊt luËn lý ®−a ®Õn lo¹i v¨n b¶n: V¨n b¶n khoa häc, v¨n hiÖu qu¶ cao trong giao tiÕp. b¶n ph¸p lý vµ c¶ v¨n b¶n nghÖ thuËt. VËy lËp luËn lµ g×? Tõ tr−íc ®Õn Trong v¨n b¶n nghÖ thuËt, lo¹i t¹p v¨n nay ®· cã nhiÒu ý kiÕn bµn vÒ lËp luËn. lµ n¬i thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt lËp luËn. Theo §ç H÷u Ch©u th×: “LËp luËn lµ ®−a ra nh÷ng lý lÏ nh»m dÉn d¾t ng−êi NguyÔn Kh¶i lµ mét c©y bót viÕt t¹p nghe ®Õn mét kÕt luËn nµo ®ã mµ ng−êi v¨n nhiÒu vµ c¸ch lËp luËn trong t¹p v¨n cña t¸c gi¶ nµy ®· mang tÝnh ®Þnh nãi muèn ®¹t tíi" [1, 15]. h×nh râ nÐt, t¹o nªn phong c¸ch riªng. Cßn NguyÔn §øc D©n th× cho r»ng: Trong bµi viÕt nµy chóng t«i ®Ò cËp ®Õn “LËp luËn lµ mét ho¹t ®éng ng«n tõ. vÊn ®Ò lËp luËn trong t¹p v¨n cña B»ng céng cô ng«n ng÷, ng−êi nãi ®−a NguyÔn Kh¶i nh»m lµm næi bËt phong ra nh÷ng lý lÏ nh»m dÉn d¾t ng−êi nghe ®Õn mét hÖ thèng x¸c tÝn nµo ®ã: c¸ch cña mét t¸c gi¶ v¨n häc lín trong Rót ra mét (mét sè) kÕt luËn hay chÊp v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i. nhËn mét (mét sè) kÕt luËn nµo ®ã " [4, 165]. §ç ThÞ Kim Liªn x¸c ®Þnh “LËp 2. T¹p v¨n cña NguyÔn Kh¶i ®−îc in luËn lµ ng−êi nãi hay viÕt ®−a ra mét trong tËp “NguyÔn Kh¶i t¹p v¨n” (Nxb hay mét sè lý lÏ mµ ta gäi lµ luËn cø V¨n häc, 1996) bao gåm nh÷ng bµi viÕt nh»m dÉn d¾t ng−êi ®äc hay ng−êi ghi l¹i nh÷ng mÈu chuyÖn, nh÷ng kû kû nghe ®Õn mét kÕt luËn nµo ®ã mµ ng−êi niÖm, nh÷ng con ng−êi, nh÷ng m¶ng viÕt muèn h−íng tíi” [2, 141]. Dï diÔn hiÖn thùc ®êi sèng, nh÷ng hiÖn t−îng ®¹t cã kh¸c nhau nh−ng vÒ c¬ b¶n c¸c lÞch sö (B¹n míi ë H¹ Long, TiÖc mõng NhËn bµi ngµy 01/11/2007. Söa ch÷a xong ngµy 19/12/2007. 54
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh ®Çu n¨m, Hµo kiÖt tØnh Thanh, ChiÕn phôc ®−îc ®éc gi¶ th«ng qua tæ chøc lËp binh khi ®· vÒ giµ…). Ngoµi ra t¹p v¨n luËn ®Ó råi b¹n ®äc v¨n «ng cïng suy cña «ng cßn bao gåm c¸c bµi b¸o ®Ò cËp ngÉm. C¸c ®o¹n v¨n cña NguyÔn Kh¶i ®Õn c¸c vÊn ®Ò vÒ ®¹o ®øc lèi sèng (Lèi th−êng dµi (cã nhiÒu ®o¹n t−¬ng ®−¬ng sèng ë kho¶ng gi÷a, Chóng t«i ch¨m sãc víi mét tiÓu phÈm). KÓ vÒ nh÷ng c©u nh÷ng tµi n¨ng, Mét ng−êi ñng hé lùc chuyÖn, chñ yÕu lµ sö dông c¸c t×nh l−îng trÎ, TÝnh dèi tr¸, Tr¸ch nhiÖm víi tiÕt. T¸c gi¶ sö dông gÇn nh− ®an xen ng−êi kh¸c vµ tr¸ch nhiÖm víi x· vµo nhau nh÷ng lêi kÓ, lêi t¶, suy ngÉm, héi…). Bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng bµi suy diÔn, liªn t−ëng chuyÖn nµy sang viÕt vÒ nghÒ nghiÖp (NghÒ v¨n còng chuyÖn kia. Mçi ®o¹n lµ mét lËp luËn l¾m c«ng phu, NghÒ viÕt víi s¸ch in, nh−ng c¸c lËp luËn ®ã kh«ng tån t¹i ®éc NÕu tr¸i tim t«i ch−a nguéi l¹nh, Cuéc lËp mµ n»m trªn mét ®−êng d©y lËp t×m kiÕm m·i m·i, Kh«ng ThÇy ®è mµy luËn, kh«ng t¸ch b¹ch nhau râ rµng. Víi NguyÔn Kh¶i, sù kiÖn tr−íc m¾t lµm nªn…). ë ®Ò tµi nµo, chóng ta ®Òu kh«ng dÔ tr«i qua vµ còng kh«ng thÓ nhËn thÊy mét NguyÔn Kh¶i lu«n nh¹y tr«i qua mét c¸ch nhµn nh¹t mµ nã bÐn tr−íc hiÖn thùc ®êi sèng. Nhµ v¨n lu«n ®äng l¹i. Nhµ v¨n th−êng mæ xÎ, ®· khÐo lÐo lång vµo sù tr¶i nghiÖm cña xo¸y s©u, lËt ®i lËt l¹i vÊn ®Ò ®Ó cuèi chÝnh b¶n th©n, tõ ®ã ®Æt ra ®−îc cïng rót ra ®−îc nh÷ng bµi häc cã tÝnh nh÷ng vÊn ®Ò cã ý nghÜa x· héi to lín. chÊt triÕt lý s©u s¾c. ThÊp tho¸ng ®»ng sau nh÷ng trang v¨n 2.1. Qua kh¶o s¸t lËp luËn trong cña «ng lµ nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh t¹p v¨n cña NguyÔn Kh¶i, chóng t«i triÕt lý s©u s¾c: TriÕt lý vÒ lÏ sèng, vÒ nhËn thÊy nhµ v¨n th−êng xuÊt ph¸t tõ nghÒ nghiÖp, vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nh©n nh÷ng ý nghÜ, luËn ®iÓm chñ quan cña t×nh thÕ th¸i trong x· héi. c¸ nh©n m×nh, x©y dùng nh÷ng mÈu §éc gi¶ yªu quý t¹p v¨n cña chuyÖn nh÷ng nh©n vËt, nh÷ng lêi kÓ, NguyÔn Kh¶i tr−íc hÕt ë sù kh¸m ph¸ t¶, nhËn xÐt… ®Ó chøng minh cho míi mÎ trªn ph−¬ng diÖn ®Ò tµi, ë tµi nh÷ng ý nghÜ, nh÷ng luËn ®iÓm ®ã. n¨ng ph©n tÝch s¾c s¶o, ë sù ph¸t hiÖn Ch¼ng h¹n nh− trong “ChÞ Xu©n vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n ChÞ §µo” cã ®o¹n: “Trong sè m−êi l¨m s©u s¾c Èn chøa sau nh÷ng nh©n vËt n÷ c«ng nh©n ch−a chång ë ®éi s¶n rÊt ®çi b×nh th−êng trong cuéc sèng. xuÊt, cã mét c« t«i chó ý nhiÒu nhÊt. Trong nh÷ng c©u chuyÖn vÒ nh÷ng con Ph¶i gäi lµ chÞ míi ®óng v× chÞ Êy ®· ng−êi b×nh th−êng, nh÷ng chuyÖn v¨n, ngoµi ba m−¬i, ®· cã mét ®êi chång, chuyÖn ®êi…th−êng lÊp l¸nh nh÷ng suy chång chÕt, con chÕt… ChÞ tªn lµ Xu©n, t−, khiÕn ng−êi ®äc ph¶i chiªm nghiÖm vãc d¸ng så sÒ, mÆt th«, ch©n tay th«, thÊm thÝa. §iÒu hÊp dÉn ë t¹p v¨n c−êi nãi… ChØ cã mét ®iÒu l¹, ng−êi nh− NguyÔn Kh¶i cßn lµ c¸ch thøc lËp luËn thÕ ¨n nãi nh− thÕ nh−ng c¶ mäi ng−êi mang tÝnh thuyÕt phôc cao. Nhê lËp ®Òu thÝch bµn t¸n vÒ chÞ…ChÞ Xu©n biÕt luËn mµ NguyÔn Kh¶i ®· chuyÓn nh÷ng ®äc, biÕt viÕt c¸c bµi bÝch b¸o chÞ th−êng t− t−ëng, t×nh c¶m vèn rÊt phong phó viÕt b»ng th¬ lôc b¸t, lêi th¬ n«m na phøc t¹p thµnh nh÷ng trang v¨n gióp nh−ng vÉn nhiÒu ng−êi thuéc” [6, 117 - cho ®éc gi¶ dÔ theo dâi trong tÝnh hÖ 118]. thèng vµ cuèn hót. Nhµ v¨n ®· thuyÕt 55
  3. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh §o¹n v¨n trªn ®−îc b¾t ®Çu tõ mét §o¹n v¨n chØ cã mét c©u, chøa ®ùng nhËn ®Þnh chñ quan cña t¸c gi¶: “Trong mét lËp luËn, ®−îc tæ chøc theo kiÓu sè m−êi l¨m n÷ c«ng nh©n ch−a chång ë diÔn dÞch d¹ng ®¬n, gåm mét kÕt luËn ®éi s¶n xuÊt, cã mét c« t«i chó ý nhiÒu vµ mét luËn cø, nèi kÕt luËn vµ luËn cø nhÊt. Ph¶i gäi lµ chÞ míi ®óng” (R). §Ó lµ kÕt tö “ bëi”. 2.2. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn ®Þnh, lµm râ nhËn ®Þnh nµy t¸c gi¶ bµi viÕt ®· triÔn khai c¸c luËn cø sau: nh÷ng suy nghÜ mang tÝnh chñ quan, + LuËn cø 1: KÓ vÒ ®êi t− cña chÞ (p) qua c¸ch tæ chøc c¸c lý lÏ lµ nh÷ng lêi + LuËn cø 2: T¶ h×nh thøc cña chÞ (q) kÓ, t¶, nhËn xÐt, dÉn chøng cô thÓ... nhµ + LuËn cø 3: NhËn xÐt vÒ cuéc ®êi v¨n ®· h−íng ng−êi ®äc ®i ®Õn kÕt luËn cña chÞ. §ã lµ phô n÷ tõng tr¶i, chØ cã lµ nh÷ng dßng suy ngÉm, suy diÔn. ®iÒu l¹ (n): Mèi quan hÖ víi mäi ng−êi VÝ dô nh− trong bµi viÕt: “C¸ch ®äc, (n1), tÝnh t×nh cña chÞ (n2), c¸ch lµm ¨n c¸ch häc vµ c¸ch lµm viÖc cña mét nhµ cña chÞ (n3) v¨n ho¸” cã ®o¹n viÕt vÒ së thÝch cña + LuËn cø 4: Tµi n¨ng trong øng xö nh©n vËt t«i: “T«i rÊt thÝch cuèn håi ký cña chÞ (m). “Nhí nghÜ chiÒu h«m” cña häc gi¶ §µo Vµ nh− vËy qua bèn luËn cø lµ Duy Anh v× t«i ®· ®−îc chøng kiÕn mét nh÷ng lêi kÓ, t¶, nhËn xÐt ®an cµi ®ång cuéc phiªu l−u trÝ thøc hÕt søc hÊp dÉn h−íng ®· lµm s¸ng tá kÕt luËn kh¸i cña mét nhµ v¨n ho¸. Ngoµi c¸i ®äc, c¸i qu¸t ®−îc ®−a ra ë ®Çu ®o¹n. PhÇn kÕt häc vµ qu¸ r×nh lµm viÖc cho mét ®Ò tµi, luËn ®−îc nèi víi c¸c luËn cø b»ng kÕt cho mét c«ng tr×nh, «ng kh«ng viÕt g× tö “v×”. nhiÒu vÒ b¶n th©n «ng c¶… Ngay nh− Cã thÓ m« h×nh ho¸ kiÓu lËp luËn häc gi¶ Cao Xu©n Huy lµ b¹n mÊy chôc nµy nh− sau: n¨m cña häc gi¶ §µo Duy Anh… Nh−ng nh÷ng ai muèn t×m hiÓu kh«ng khÝ R chÝnh trÞ, kh«ng khÝ häc thuËt cña mét KÕt tö thêi th× sÏ cÇn ®äc ®i ®äc l¹i nhiÒu lÇn, ®Ó lÊy t− liÖu còng cã mµ cÇn ph¶i nh×n p q n m vµo ng−êi x−a mµ kiÓm tra c¸ch häc c¸ch ®äc vµ c¸ch lµm viÖc cña chÝnh m×nh, cña thÕ hÖ m×nh” [6, 216-217]. n3 n2 n1 §o¹n v¨n trªn ®−îc xuÊt ph¸t tõ mét ý nghÜ chñ quan cña ng−êi viÕt: H×nh 1. “T«i rÊt thÝch cuèn håi ký “Nhí nghÜ Còng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn chiÒu h«m” cña häc gi¶ §µo Duy Anh” ®Þnh mang tÝnh chñ quan cña m×nh, (R1). nhµ v¨n T« Hoµi ®· triÓn khai lËp luËn + LuËn cø 1: C¸i t«i tiÕp nhËn ®−îc hoµn toµn kh¸c víi NguyÔn Kh¶i. Trong “T«i ®· ®−îc chøng kiÕn mét cuéc phiªu mét bµi viÕt cã tùa ®Ò “Mét thÓ v¨n tËp l−u trÝ thøc hÕt søc hÊp dÉn cña mét cho ng−êi viÕt nhiÒu nÕt quý”, cã ®o¹n: nhµ v¨n ho¸ " (p) “T«i thÝch truyÖn ng¾n, bao giê còng + LuËn cø 2: Néi dung chÝnh cña t×m ®äc truyÖn ng¾n, bëi coi ®ã lµ mét quyÓn s¸ch “Ngoµi c¸i ®äc... tµi liÖu” (q) thÓ lo¹i cã tÝnh chiÕn ®Êu m¹nh.” [7, 7]. 56
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh 2.3. Cã khi nhµ v¨n l¹i xuÊt ph¸t tõ + LuËn cø 3: Nªu lªn dÉn chøng cô nh÷ng sù kiÖn lÞch sö, tõ c¸c kØ niÖm thÓ "Ngay nh− häc gi¶ Cao Xu©n cña b¶n th©n ®Ó x©y dùng nh÷ng mÈu Huy...cña hai ng−êi" (n). chuyÖn mµ lý lÏ lµ nh÷ng lêi kÓ, t¶, Tõ ba luËn cø trªn, nhµ v¨n ®· dÉn ph©n tÝch, liªn t−ëng so s¸nh võa ng−êi ®äc ®i ®Õn mét kÕt luËn: "ViÕt logÝch, võa bÊt ngê thó vÞ tõ ®ã h−íng nh− thÕ th× thËt khã ®äc...Nh−ng nh÷ng ng−êi ®äc ®Õn kÕt luËn kh¸i qu¸t. ai muèn t×m hiÓu kh«ng khÝ chÝnh §©y còng chÝnh lµ mét c¸ch lËp trÞ...cña thÕ hÖ m×nh (R2). luËn th−êng gÆp trong c¸c ®o¹n v¨n cña §o¹n v¨n ®−îc tæ chøc theo kiÓu NguyÔn Kh¶i. Trong bµi "NghÒ v¨n hçn hîp diÔn dÞch - quy n¹p ®ång h−íng còng l¾m c«ng phu”, cã ®o¹n: "Cuèi lËp luËn. Cã thÓ m« h×nh ho¸ lËp luËn n¨m 1950 t«i ®−îc trung ®oµn cö ®i dù nµy nh− sau: líp nghiªn cøu v¨n nghÖ... Ng−êi phô tr¸ch líp lµ nhµ v¨n NguyÔn Tu©n, häc R1 viªn lµ nhiÒu v¨n nghÖ sÜ ®· rÊt næi tiÕng vµ nh÷ng c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý… LÇn ®Çu tiªn t«i ®−îc biÕt mÆt hai nh©n vËt nöa ng−êi nöa thÇn q n p lµ «ng NguyÔn Tu©n vµ «ng Xu©n DiÖu… ¤ng NguyÔn Tu©n n¨m ®ã míi bèn m−¬i tuæi nh−ng v¨n nghiÖp cña «ng xem nh− ®· hoµn tÊt… Nh÷ng n¨m R2 vÒ sau «ng ®· gÇn t¸m m−¬i, t«i ®· xÊp xØ s¸u chôc, t«i l¹i gäi «ng lµ b¸c vµ H×nh 2. x−ng ch¸u th× «ng nh×n t«i nh− ng¹c Hay nh− trong bµi viÕt: “NghÒ v¨n nhiªn l¾m… c¸i lÏ th«ng th−êng lµ t«i còng l¾m c«ng phu” cã ®o¹n: “Nh÷ng kh«ng ®−îc phÐp xem «ng nh− b¹n, lµ méng m¬ vÉn v¬ mét lÇn n÷a ®−îc tho¶ thÇy th× ®−îc lµ b¹n th× t«i hçn l¸o qu¸ nguyÖn ®Õn dÔ dµng…vËy mµ t«i vÉn " [7, 14 -15]. kh«ng h·i, kh«ng ph©n v©n… t«i ®©u §o¹n v¨n trªn ®−îc x©y dùng tõ d¸m kh−íc tõ” [6, 3]. mét luËn ®iÓm lµ mét mèc trong cuéc §o¹n v¨n trªn chøa mét lËp luËn ®êi nhµ v¨n: §−îc ®i dù líp nghiªn cøu bao gåm kÕt luËn 1 (R1) lµ mét suy nghÜ v¨n nghÖ (R1). C¸c luËn cø ®−a ra gåm: ®øng ë ®Çu ®o¹n, sau khi triÓn khai hai + LuËn cø 1: Giíi thiÖu vÒ líp häc: luËn cø: Ng−êi phô tr¸ch líp, häc viªn (p) + LuËn cø 1: §ång chÝ tØnh ®éi ®Æt + LuËn cø 2: KÓ vÒ c¸i lÇn ®Çu tiªn vÊn ®Ò víi t«i (p) cña t«i... (q) + LuËn cø 2: C¶m xóc vµ suy nghÜ + LuËn cø 3: KÓ vÒ «ng NguyÔn tr−íc sù lùa chän cña t«i (q). Tu©n: Tuæi, sù nghiÖp v¨n häc, quan Tõ ®ã ng−êi viÕt ®i ®Õn kÕt luËn: t©m ®Õn t«i dï t«i kh«ng thÓ lý gi¶i næi. “VËy mµ t«i vÉn kh«ng h·i, kh«ng ph©n (n) v©n hay dë mÆc, vinh nhôc mÆc… t«i + Tuæi cña t«i cßn Ýt (n1) ®©u d¸m kh−íc tõ” (R2). C¸c luËn c− + Tµi th× ch−a cã (n2) nèi víi kÕt luËn 2 b»ng kÕt tö “vËy mµ”. 57
  5. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh cña bän t«i…ThÕ lµ t«i cã ngay mét + C¸ch trß chuyÖn th× khóm nóm, h−íng dÉn viªn, mét c¸n bé cña …ng−êi nh¹t nhÏo (n3) ch¬i ®−îc, tin ®−îc” [ 6, 397]. + LuËn cø 4: C¸ch x−ng h« cña t«i ®èi víi «ng NguyÔn: Tr−íc ®©y, b©y giê §o¹n v¨n trªn chøa mét lËp luËn (m). bao gåm c¸c luËn cø sau: + LuËn cø 1: “C¸i nghÒ… ®· quªn Tõ bèn luËn cø trªn, t¸c gi¶ bµi viÕt hÕt” (p) ®· dÉn b¹n ®äc ®Õn kÕt luËn kh¸i qu¸t vÒ mét c¸ch øng xö cña nh©n vËt "t«i" + LuËn cø 2: “T«i rôt rÌ nãi víi anh phã phßng an ninh…kh«ng” (q). ®èi víi c¸c bËc thÇy trong lÞch sö v¨n häc: “T«i kh«ng ®−îc phÐp.... lµ b¹n th× Tõ 2 luËn cø nµy, t¸c gi¶ rót ra kÕt t«i hçn l¸o qu¸" (R2). Cã thÓ m« h×nh luËn: “ThÕ lµ t«i cã ngay mét h−íng dÉn ho¸ d¹ng lËp luËn nµy nh− sau: viªn” (R). KÕt luËn nµy nèi víi hai luËn cø trªn b»ng kÕt tö “ThÕ lµ”. KÕt luËn R1 tiÕp tôc ®−îc chøng minh b»ng c¸c luËn cø sau nã lµ c¸c lêi kÓ vÒ quª qu¸n cña h−íng dÉn viªn (n), qu¸ tr×nh häc hµnh p q n m (m), t¶ vÒ ngo¹i h×nh (g), nhËn xÐt vÒ h−íng dÉn viªn (h)… Cã thÓ biÓu diÔn lËp luËn trªn b»ng m2 m3 P1 n1 n2 P2 n1 m« h×nh sau: p R R H×nh 3. 2.4. LËp luËn trong t¹p v¨n cña NguyÔn Kh¶i nhiÒu khi ®−îc x©y dùng tõ c¸c luËn cø lµ nh÷ng lêi kÓ, t¶, nhËn n m g xÐt, liªn t−ëng, dÉn chøng... sau ®ã dÉn d¾t b¹n ®äc ®i ®Õn kÕt luËn. KÕt luËn H×nh 4. nµy l¹i ®−îc t¨ng c−êng b»ng c¸c luËn Hay nh− trong ®o¹n më ®Çu bµi cø sau nã nh»m t¨ng thªm søc thuyÕt viÕt “Mïi khãi r¹” cã ®o¹n: “T«i vÒ x· phôc cho lËp luËn. M.L. vµo dÞp cuèi n¨m… Hä n¾m tay ë lo¹i lËp luËn nµy, kÕt luËn n»m ë nhau ®i vÒ c¸i lß g¹ch bá hoang, trong gi÷a ®o¹n, mèi quan hÖ gi÷a c¸c luËn ¸nh s¸ng lê mê cña tr¨ng ®Çu th¸ng, cø ®Çu víi kÕt luËn lµ mèi quan hÖ ®i tõ hai c¸i h×nh ng−êi rÊt trÎ «m chÆt lÊy cô thÓ ®Õn kh¸i qu¸t, cßn mèi quan hÖ nhau gÇn nh− bÊt ®éng trong c¸i mïi gi÷a kÕt luËn víi c¸c luËn cø sau l¹i tõ th¬m nång nµn cña ®èng r¹ ch¸y kh«ng kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ. Víi c¸ch lËp luËn thµnh ngän lóc tèi lóc ®á g¾t ë phÝa xa” nh− vËy ®· t¹o cho kÕt luËn mét c¬ së [6, 421- 422]. v÷ng ch¾c ®Ó thuyÕt phôc ng−êi ®äc. Trong bµi "B¹n míi ë H¹ Long" cã §o¹n v¨n ®−îc b¾t ®Çu b»ng mét kØ ®o¹n: “C¸i nghÒ vµ còng lµ c¸i nghiÖp niÖm cña b¶n th©n t¸c gi¶: VÒ x· M. L. 58
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh Lý lÏ lµ nh÷ng lêi kÓ vÒ viÖc ph©n c«ng trß lµ lý lÏ, võa ®ãng vai trß lµ kÕt luËn chæ ë, kÓ vÒ gia ®×nh Huy mµ t¸c gi¶ kh¸i qu¸t cho c¶ ®o¹n. ChÝnh nhê sù vËn dông c¸c dßng liªn t−ëng mét c¸ch ®−îc ®Õn ë, t¶ vÒ kh«ng gian trªn linh ho¹t, bÊt ngê, thó vÞ kÕt hîp víi sù ®−êng, tõ ®ã t¸c gi¶ dÉn d¾t ®Õn mét ®an xen cña nh÷ng lêi kÓ, t¶, t¸c gi¶ kÕt luËn: “BÊt chît mïi khãi r¹ ë ®©u dÉn d¾t ng−êi ®äc h−íng ®Õn vÊn ®Ò mµ ®ã Ëp vµo ®Çy m¾t qu¸ch quÖn, nång m×nh muèn nãi mét c¸ch nhÑ nhµng mµ nµn th©n thiÕt tõ c¸i thêi cßn lµ trÎ con chøa mét l−îng th«ng tin lín. rêi nhµ ®i kh¸ng chiÕn” (R). KÕt luËn 2.5. LËp luËn trong t¹p v¨n cña nµy lµ mét dßng liªn t−ëng mang tÝnh NguyÔn Kh¶i nhiÒu khi ®−îc tæ chøc håi cè. §Ó chøng minh cho kÕt luËn võa b»ng ®èi tho¹i d−íi h×nh thøc pháng nªu ng−êi viÕt ®−a ra mét dßng liªn vÊn. t−ëng kh¸c “LËp tøc t«i liªn t−ëng ë lo¹i lËp luËn nµy, ng−êi viÕt ngay… phÝa xa”. §ã lµ kØ niÖm víi th−êng tù ®−a m×nh vµo tham gia ®èi C−êng: §i tuÇn, chê ng−êi yªu cña tho¹i tranh luËn, tù béc lé b»ng rÊt C−êng, t¶ vÒ ngo¹i h×nh, thêi nhá, nhiÒu lý lÏ s©u s¾c. Cã khi c©u hái vµ trang phôc, cuéc gÆp gë cña C−êng víi lêi ®¸p cø tiÕp nèi nh− cuén xo¾n, kÕt ng−êi yªu… chuæi t¹o nªn sinh khÝ vµ l«i cuèn b¹n §o¹n v¨n trªn ®−îc tæ chøc theo ®äc. Cã khi h×nh thøc pháng vÊn Êy l¹i kiÓu hçn hîp quy n¹p - diÔn dÞch. Cã ®−îc dïng xen kÎ víi c¸c h×nh thøc thÓ m« h×nh ho¸ d¹ng lËp luËn nµy kh¸c. Vµ ®»ng sau cuéc pháng vÊn lµ b»ng m« h×nh 5: mét kho¶ng më ®Ó ng−êi kÓ chuyÖn, r1 nh©n vËt vµ b¹n ®äc cïng nghiÒn ngÉm chiªm nghiÖm vÒ lÏ ®êi, vÒ thêi cuéc, vÒ thÕ hÖ con ng−êi cña h«m qua vµ h«m nay. p q n Trong bµi viÕt “TÝnh dèi tr¸” [6, 329], NguyÔn Kh¶i ®· tæ chøc lËp luËn b»ng ba cuéc ®èi tho¹i: Cuéc ®èi tho¹i R thø nhÊt lµ gi÷a nh©n vËt t«i vµ anh S – mét c¸n bé tæ chøc. VÊn ®Ò ®−îc nªu m ra lµ ®¸nh gi¸ vÒ ®éi ngò c¸n bé trÎ trong tØnh. Cuéc ®èi tho¹i thø hai lµ gi÷a nh©n vËt t«i vµ anh B - cÊp trªn m1 m2 m3 m4 cña “t«i” vµ anh A. VÊn ®Ò ®−îc nªu ra ë ®©y lµ ý kiÕn vÒ bµi th¬ cña anh P. TiÕp n÷a lµ cuéc ®èi tho¹i gi÷a nh©n H×nh 5. vËt t«i víi ®ång chÝ chñ nhiÖm lµ Qua ph©n tÝch kiÓu lËp luËn trong th−êng vô §¶ng uû cßn rÊt trÎ, vÊn ®Ò ®o¹n v¨n trªn, chóng t«i cßn nhËn thÊy ®Æt ra lµ trªn tØnh hä cã x× xµo g× vÒ c¸ch sö dông c¸c dßng liªn t−ëng trong chuyÖn ë d−íi nµy hay kh«ng. Ba cuéc t¹p v¨n cña NguyÔn Kh¶i. Ngay trong ®èi tho¹i víi ba chñ ®Ò kh¸c nhau mét ®o¹n v¨n, liªn t−ëng võa ®ãng vai 59
  7. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh nh−ng ®Òu cã mét ®iÓm chung lµ Èn Cã thÓ m« h×nh ho¸ d¹ng lËp luËn nµy ®»ng sau nã chÝnh lµ sù dèi tr¸. Dï môc nh− sau: ®Ých cña sù dèi tr¸ Êy lµ kh¸c nhau: §Ó p1 p2 p3 R lÊy lßng ng−êi kh¸c (®èi tho¹i 1), nÞnh bî cÊp trªn (®èi tho¹i 2), nh»m che ®Ëy mét sù thËt (®èi tho¹i 3). Nhµ v¨n ®· H×nh 6. kh«ng ngÇn ng¹i v¹ch râ tÝnh dèi tr¸ cña con ng−êi lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn 3. Qua viÖc kh¶o s¸t, ph©n tÝch ®Æc ®−îc. Nã cã ¶nh h−ëng rÊt xÊu ®Õn sù ®iÓm lËp luËn trong ®o¹n v¨n t¹p v¨n ph¸t triÓn x· héi. Mçi ®o¹n ®èi tho¹i cña NguyÔn Kh¶i, chóng t«i xin rót ra ®−îc tæ chøc lËp luËn theo cÊu tróc diÔn mét sè nhËn xÐt kh¸i qu¸t sau: dÞch – quy n¹p. 3.1. C¸ch tæ chøc lËp luËn trong t¹p Hay nh− trong bµi viÕt “§Õn mét v¨n NguyÔn Kh¶i ®a d¹ng, biÕn ho¸, n¬i rÊt xa ®Ó ®−îc hiÓu l¹i m×nh”, t¸c víi nhiÒu tÇng lý lÏ: Cã c¸ch tæ chøc gi¶ ®· sö dông rÊt nhiÒu h×nh thøc tæ theo kiÓu diÔn dÞch, cã c¸ch tæ chøc chøc lËp luËn nµy. §Æc biÖt cã ®o¹n viÕt theo kiÓu quy n¹p, l¹i cã c¸ch tæ chøc vÒ buæi hÑn cña chÞ Chu - ®i víi “chóng phèi hîp diÔn dÞch - quy n¹p, phèi hîp t«i” th× nh÷ng c©u hái lêi ®¸p nh− quÖn quy nap - diÔn dÞch. Gi÷a phÇn luËn cø chÆt vµo nhau vµ cø thÕ cho ®Õn hÕt c¶ vµ kÕt luËn cã khi ®−îc nèi kÕt víi nhau ®o¹n: “ChÞ Chu - ®i cã hÑn chóng t«i tíi nhê c¸c kÕt tö nh−ng cã tr−êng hîp th¨m chÞ t¹i th− viÖn tr−êng ®¹i häc kh«ng cã sù hiÖn diÖn cña kÕt tö. Tuy tæng hîp Mass, v× chÞ lµm viÖc ë ®ã. ChÞ nhiªn qua kh¶o s¸t chóng t«i nhËn thÊy nãi “Th− viÖn rÊt lín, cã rÊt nhiÒu s¸ch c¸ch tæ chøc lËp luËn mµ nhµ v¨n quan träng”. T«i c−êi: “Nh−ng chóng t«i NguyÔn Kh¶i sö dông chñ yÕu ë thÓ lo¹i kh«ng biÕt tiÕng Anh” “Cã c¶ tiÕng ViÖt”. t¹p v¨n lµ kiÓu hçn hîp diÔn dÞch - quy Anh Lª Lùu hái: “S¸ch TiÕng ViÖt?”- n¹p. Sè l−îng lµ 170 ®o¹n trªn tæng sè “Kh«ng cã s¸ch”. T«i hái “B¸o TiÕng 395 ®o¹n v¨n ®−îc kh¶o s¸t, tØ lÖ lµ: ViÖt?” - “Kh«ng cã b¸o”- “C¸i g× b»ng 43,3%. Cßn trong t¹p v¨n cña T« Hoµi tiÕng ViÖt?”. ChÞ ®−a hai bµn tay lªn råi th× ®o¹n v¨n th−êng ng¾n vµ lËp luËn l¹i c−êi: “T«i kh«ng biÕt n÷a”. Lª Lùu th−êng lµ ®¬n gi¶n theo cÊu tróc diÔn hái: “Tµi liÖu b»ng tiÕng ViÖt ph¶i dÞch hoÆc quy n¹p. kh«ng?” – “§óng råi tµi liÖu rÊt nhiÒu, 3.2. ë phÇn luËn cø, nhµ v¨n ®· sö tµi liÖu cña qu©n ®éi”- “Qu©n ®éi Mü?”- dông mét hÖ thèng lý lÏ phong phó víi “Kh«ng ph¶i cña qu©n ®éi gi¶i phãng” sù ®a d¹ng trong h×nh thøc biÓu hiÖn: l¹i c−êi: “Cña Vixi”” [6, 519]. KÓ, t¶, håi øc, liªn t−ëng, suy diÔn, suy §o¹n ®èi tho¹i nµy ®−îc tæ chøc ngÉm, nhËn xÐt…Víi cÊu tróc trïng theo kiÓu mãc xÝch- quy n¹p. Nh÷ng ®iÖp bao lÊy nhau, A trong B, B trong c©u hái ®¸p nh»m dÉn d¾t ®Õn mét C. C¸c lý lÏ nhiÒu khi kh«ng liªn quan th«ng tin bÊt ngê vµ ®ã chÝnh lµ chñ ®Ò ®Õn nhau nh−ng b»ng tµi dÉn d¾t, t¸c chÝnh cña ®o¹n: Tµi liÖu cña qu©n gi¶i gi¶ ®· h−íng ng−êi ®äc ®i ®Õn mét kÕt phãng ®ang cÊt giÊu ë th− viÖn t¹i Mü. luËn chung vµ lóc ®ã b¹n ®äc míi nhËn 60
  8. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh ra sîi d©y ngÇm Èn nèi kÕt xuyªn suèt tiÓu thuyÕt chÊt triÕt lý chñ yÕu ®−îc c¸c lý lÏ víi nhau. Víi c¸ch lËp luËn th«ng qua h×nh t−îng nh©n vËt th× ë nh− thÕ ®éc gi¶ dÔ nhËn thÊy trong thÓ lo¹i t¹p v¨n mµu s¾c triÕt lý chñ ®o¹n v¨n t¹p v¨n cña NguyÔn Kh¶i yÕu biÓu hiÖn b»ng lêi tr÷ t×nh ngo¹i chøa ®ùng hµm l−îng tri thøc lín vÒ ®Ò, víi nh÷ng dßng suy ngÉm, suy diÔn, nghÒ nghiÖp, vÒ x· héi…®Æc biÖt lµ suy t−ëng. Cã nhiÒu tr−êng hîp phÇn nh÷ng tri thøc nµy l¹i ®−îc tr×nh bµy kÕt luËn, nhµ v¨n ®Ó cho nh©n vËt ph¸t th«ng qua sù tr¶i nghiÖm cña nhµ v¨n. biÓu tù nãi lªn suy nghÜ cña m×nh. Tõ Nhµ nghiªn cøu NguyÔn §¨ng M¹nh ®ã nhµ v¨n ®· kh¸m ph¸ thÕ giíi t©m nhËn xÐt: “Mçi lÇn ®äc NguyÔn Kh¶i trÝ hån cña con ng−êi, rót ra ®−îc nh÷ng kh«n cña m×nh còng ®−îc më mang suy ngÉm triÕt lý vÒ cuéc ®êi vµ con thªm mét ®iÒu g× ®ã” [7, 30]. Nhµ ng−êi. ChÝnh kÕt luËn lµ nh÷ng dßng suy ngÉm nµy ®· mang ®Õn mét s¾c nghiªn cøu V−¬ng TrÝ Nhµn cho r»ng: “Muèn hiÓu con ngõ¬i thêi ®¹i, nh÷ng th¸i kh¸c h¼n cho thÓ lo¹i t¹p v¨n. Nã c¸i hay c¸i dë cña hä, ®êi sèng tinh kh«ng chØ mang ®Õn mét c¸ch nh×n thÇn cña hä ph¶i ®äc NguyÔn Kh¶i” [7, r¹ch rßi râ rÖt, mét c¸i nh×n phª ph¸n tè c¸o nh− mäi ng−êi vÉn nãi mµ ®©y 30]. 3.3. PhÇn kÕt luËn trong lËp luËn cßn lµ nh÷ng xãt xa ®au ®ín vÒ sù cña NguyÔn Kh¶i cã nh÷ng nÐt riªng. bu«ng tuång cña x· héi, lµ tiÕng kªu th¶m thiÕt vÒ sù xuèng cÊp cña nh÷ng Th«ng th−êng ng−êi ta nhËn ra phÇn mèi quan hÖ gi÷a ng−êi víi ng−êi vµ ®«i kÕt luËn trong mét lËp luËn lµ nhê vµo khi lµ tiÕng c−êi cay ®¾ng vÒ nh÷ng c¸c dÊu hiÖu h×nh thøc nh−: KÕt tö lËp luËn, phÐp liªn kÕt… Trong ®o¹n v¨n khuyÕt tËt râ rµng ®Õn thÕ mµ kh«ng ai nãi ra ®Ó tÝnh chuyÖn thay ®æi. t¹p v¨n cña NguyÔn Kh¶i, ng−êi ®äc 3.4. §Æc ®iÓm lËp luËn trong t¹p nhËn ra ®−îc phÇn kÕt luËn cßn dùa vµo sù chuyÓn ®æi cña giäng v¨n. Trong v¨n cña NguyÔn Kh¶i lµ mét vÊn ®Ò lý thuyÕt míi mÎ nh−ng cã ý nghÜa thùc nh÷ng trang viÕt cña m×nh, nhµ v¨n sö tiÔn quan träng. ViÕt vÒ t¹p v¨n cña dông nhiÒu giäng ®an xen: KÓ, t¶, håi t−ëng, pháng vÊn… Nh−ng khi h−íng NguyÔn Kh¶i ë gãc ®é ng«n ng÷ häc lµ ng−êi ®äc ®i ®Õn phÇn kÕt luËn phÇn mét h−íng ®i høa hÑn nhiÒu ®iÒu thó lín nhµ v¨n chuyÓn sang giäng suy vÞ. KÕt qu¶ nghiªn cøu trªn chØ lµ b−íc ngÉm triÕt lý. Do vËy ë thÓ lo¹i t¹p v¨n ®Çu, chóng t«i mong muèn ë nh÷ng c«ng tr×nh quy m« vµ khoa häc h¬n víi th−êng xuÊt hiÖn mét con ng−êi ®éc c¸i nh×n toµn diÖn vµ tæng thÓ vÒ ®Æc tho¹i trÇm ng©m suy ngÉm vÒ nghÒ nghiÖp, vÒ c¸c vÊn ®Ò vÒ ®¹o ®øc lèi ®iÓm lËp luËn trong c¸c s¸ng t¸c cña sèng víi nh÷ng day døt nuèi tiÕc, NguyÔn Kh¶i. Tõ ®ã ch¾c ch¾n sÏ lµm nh÷ng tr¨n trë cña b¶n th©n ng−êi cÇm næi bËt phong c¸ch cña mét c©y bót bót. NÕu nh− ë thÓ lo¹i truyÖn ng¾n, hiÖn ®¹i. 61
  9. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh T i liÖu tham kh¶o [1] §ç H÷u Ch©u, §¹i c−¬ng ng«n ng÷ häc, tËp II - Ng÷ dông häc, NXB Gi¸o duc, Hµ Néi, 2001. [2] §ç ThÞ Kim Liªn, Gi¸o tr×nh ng÷ dông häc, NXB §¹i häc quèc gia Hµ Néi, 2005 [3] Hµ C«ng Tµi, Phan DiÔm Ph−¬ng, NguyÔn Kh¶i vÒ t¸c gia vµ t¸c phÈm, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2003. [4] NguyÔn §øc D©n, Ng÷ dông häc, tËp I, NXB Gi¸o dôc, 2000. [5] NguyÔn H÷u S¬n, §äc "truyÖn ng¾n vµ t¹p v¨n" cña NguyÔn Kh¶i, B¸o nh©n d©n, (ngµy 27-2-1999). [6] Nhãm t¸c gi¶, NguyÔn Kh¶i t¹p v¨n, NXB Héi nhµ v¨n, 2004. [7] V−¬ng TrÝ Nhµn, Sæ tay truyÖn ng¾n, NXB Héi nhµ v¨n, 1998. SUMMARY Features of arguments in Nguyen Khai’s miscellanea In this article, we proved that the arguments in Nguyen Khai’s miscellanea is shown in the construction of multistage, multiform, and in the main conclusions – lines of meditating, deducing, judging… which are characterized by the philosophy of life and human. Such argument brings the highly convincingness and contributes to highlighting Nguyen Khai’s prose style. (a) Cao häc 13 ng«n ng÷, Tr−êng ®¹i häc vinh. 62
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1643 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2