Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 10. Cao Tiến Trung, Đặng Thị Hiền,Vũ Thị Gần, Dẫn liệu về đặc điểm sinh sản của Nhông cát Leiolepis reevesii (Gray, 1831) trong điều kiện nuôi tại Vinh, 2008.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Dẫn liệu về đặc điểm sinh sản của Nhông cát Leiolepis reevesii (Gray, 1831) trong điều kiện nuôi tại Vinh, 2008"
- Báo cáo nghiên cứu
khoa học:
" Dẫn liệu về đặc
điểm sinh sản của
Nhông cát Leiolepis
reevesii (Gray, 1831)
trong điều kiện nuôi
tại Vinh, 2008"
- tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4A-2008
DÉn liÖu vÒ ®Æc ®iÓm sinh s¶n cña Nh«ng c¸t Leiolepis
reevesii (Gray, 1831) trong ®iÒu kiÖn nu«i t¹i Vinh, 2008
(a)
Cao TiÕn Trung ,
(b) (c)
§Æng ThÞ HiÒn , Vò ThÞ GÇn
Tãm t¾t. Nghiªn cøu sinh s¶n cña Nh«ng c¸t Leiolepis reevesii trong ®iÒu kiÖn
nu«i b»ng c¸ch thu b¾t 8 cÆp Nh«ng c¸t nu«i trong 8 chuång nu«i t¸ch biÖt tõ th¸ng
11/2007 ®Õn th¸ng 10/2008 t¹i Vinh. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh chu kú sinh s¶n cña Nh«ng c¸t
®−îc chia thµnh c¸c giai ®o¹n: ChuÈn bÞ sinh s¶n kÐo dµi 20 ®Õn 22 ngµy ë c¸ thÓ ®ùc,
tõ 10 ®Õn 13 ngµy ë c¸ thÓ c¸i; giai ®o¹n t×m kiÕm c¸ thÓ giao phèi 2-4 ngµy; giai ®o¹n
giao phèi 2-4 ngµy; giai ®o¹n mang trøng ë c¸ thÓ c¸i 5-20 ngµy; giai ®o¹n ®Î trøng 1
ngµy. Nh«ng c¸t ®Î 1-2 løa trong n¨m, mçi løa cã 4-6 trøng, thêi gian ®Î 4-7h s¸ng t¹i
c¸c hang ë cña chóng. Trøng Nh«ng c¸t cã h×nh elip, mµu tr¾ng hång, chiÒu dµi 2,15 -
2,51cm; chiÒu réng 1,26 - 2,16cm; träng l−îng 1,5 - 1,8g.
I. Më ®Çu
Nh«ng c¸t Leiolepis reevesii (Gray, 1831) lµ loµi ®éng vËt ®Æc tr−ng cho vïng
c¸t ven biÓn tõ Thanh Hãa ®Õn Qu¶ng B×nh. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ Nh«ng c¸t cã ë
c¸c c«ng tr×nh cña Ng« §¾c Chøng (1991)[2], Hoµng Xu©n Quang vµ céng sù
(2001)[6], Strawaha R. (1984)[7], Cao TiÕn Trung vµ céng sù (2002)[8], Ziegler T.
(1999, 2001)[9, 10]. HiÖn nay do sè l−îng trong tù nhiªn bÞ suy gi¶m, ®· xuÊt hiÖn
mét sè m« h×nh nu«i nhèt chóng lÊy thùc phÈm t¹i c¸c hé gia ®×nh. §Ó x©y dùng c¬
së dÉn liÖu gãp phÇn gióp ng−êi n«ng d©n x¸c ®Þnh ®óng quy tr×nh nu«i nhèt, bµi
b¸o nµy dÉn ra c¸c ®Æc ®iÓm sinh s¶n cña Nh«ng c¸t trong ®iÒu kiÖn nu«i t¹i Vinh
n¨m 2008.
Sù sinh s¶n cña Nh«ng c¸t hay tiÒm n¨ng sinh häc cña loµi nµy lµ kh¶ n¨ng
gia t¨ng vÒ mÆt sè l−îng c¸ thÓ quÇn thÓ hµng n¨m, sù bæ sung c¸ thÓ khi quÇn thÓ
bÞ suy gi¶m. Nghiªn cøu sinh s¶n cña Nh«ng c¸t trong ®iÒu kiÖn nu«i t¹i Vinh ®−îc
thùc hiÖn b»ng c¸ch x¸c ®Þnh chu kú sinh s¶n, sè løa ®Î, sè trøng trong mçi løa ®Î,
®Æc ®iÓm trøng.
II. T− liÖu v ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
+ T− liÖu. Thu thËp 8 c¸ thÓ ®ùc vµ 8 c¸ thÓ c¸i tr−ëng thµnh ngµy
24/11/2007 trªn sinh c¶nh b·i c¸t [9] cã c©y bôi nhá t¹i H−ng Dòng (h×nh 1) ®em vÒ
nu«i nhèt t¹i ph−êng Tr−êng Thi - TP Vinh, thu thËp c¸c dÉn liÖu vÒ sinh s¶n cña
chóng trong qu¸ tr×nh nu«i nhèt
+ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
- Bè trÝ chuång nu«i: Bè trÝ 8 chuång nu«i b»ng gç (mçi chuång gåm 1 c¸ thÓ
®ùc, 1 c¸ thÓ c¸i) cã kÝch th−íc: 1,4m x 0,8m x 0,6m (h×nh 2), chuång nu«i cã c¸t ë
phÝa d−íi dµy 30cm ®Ó Nh«ng c¸t ®µo hang. Trång cá, bôi c©y vµ chÕ ®é dinh
d−ìng... ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn chuång nu«i gièng nh− sinh c¶nh b·i c¸t cã c©y bôi nhá
trong tù nhiÖn lµ sinh c¶nh mµ Nh«ng c¸t −a thÝch.
NhËn bµi ngµy 13/10/2008. Söa ch÷a xong 31/12/2008.
75
- DÉn liÖu vÒ ®Æc ®iÓm sinh s¶n..., TR. 75-79
C. T. Trung, §. T. HiÒn, V. T. GÇn
- Thu thËp sè liÖu: Theo dâi c¸c ho¹t ®éng sinh s¶n cña Nh«ng c¸t hµng ngµy
trong mïa ho¹t ®éng, thu thËp c¸c dÉn liÖu vÌ chu kú sinh s¶n theo TrÇn Kiªn, Ng«
Th¸i Lan (2003), x¸c ®Þnh sè løa ®Î, sè trøng cho mçi løa ®Î, ®o vµ c©n träng l−îng
trøng.
H×nh 1: Sinh c¶nh b·i c¸t cã c©y bôi nhá H×nh 2: Bè trÝ chuång nu«i Nh«ng c¸t
t¹i H−ng Dòng t¹i Vinh
III. KÕt qu¶ nghiªn cøu
3.1. C¸c giai ®o¹n trong chu kú sinh s¶n cña Nh«ng c¸t
Trong ®iÒu kiÖn nu«i, theo dâi 8 cÆp c¸ thÓ cho thÊy chu kú sinh s¶n ®−îc
chia thµnh c¸c giai ®o¹n nh− sau:
- Giai ®o¹n chuÈn bÞ sinh s¶n. Giai ®o¹n nµy ®−îc x¸c ®Þnh tõ lóc Nh«ng c¸t
chui ra khái hang thùc hiÖn ho¹t ®éng mïa (ë c¸ thÓ ®ùc b¾t ®Çu tõ 18/4; c¸ thÓ c¸i
b¾t ®Çu tõ 27/4) ®Õn thêi kú t×m kiÕm c¸ thÓ giao phèi (08-10/5). C¸ thÓ ®ùc cã tæng
thêi gian chuÈn bÞ kÐo dµi 20 ®Õn 22 ngµy, ë c¸ thÓ c¸i tõ 10 ®Õn 13 ngµy, do c¸ thÓ
c¸i ra ho¹t ®éng muén h¬n so víi c¸ thÓ ®ùc (b¶ng 1). Giai ®o¹n nµy c¸c c¸ thÓ chñ
yÕu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng sù s−ëi n¾ng, dinh d−ìng chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh sinh
s¶n, cuèi giai ®o¹n nµy c¸c c¸ thÓ cã mµu s¸ng, c¸c chÊm « val trªn l−ng, cæ, h«ng
chuyÓn sang mµu vµng hoÆc mµu ®á thÉm.
B¶ng 1: C¸c giai ®o¹n trong chu kú sinh s¶n cña nh«ng c¸t
trong ®iÒu kiÖn nu«i t¹i Vinh, 2008
C¸ thÓ ®ùc C¸ thÓ c¸i
Sè c¸
C¸c giai ®o¹n
Ngµy Sè ngµy Ngµy Sè ngµy
thÓ Sè c¸ thÓ
ho¹t ®éng sinh
b¾t cña giai b¾t cña giai
s¶n quan quan s¸t
®Çu ®o¹n ®Çu ®o¹n
s¸t
ChuÈn bÞ sinh 18- 27-
20-22 8 10-12 8
s¶n 20/4 29/4
T×m kiÕm c¸ thÓ
8-10/5 2-4 4 8-10/5 2-4 3
giao phèi
Giao phèi 9-10/5 2-4 5 9-10/5 2-4 5
Mang trøng - - - 9-13/5 5-20 5
§Î trøng - - - 15/5 1 5
76
- tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4A-2008
- Giai ®o¹n t×m kiÕm c¸ thÓ giao phèi: Thêi kú nµy c¸c c¸ thÓ ®ùc ¨n Ýt vµ di
chuyÓn theo c¸c c¸ thÓ c¸i.
- Giai ®o¹n giao phèi: Nh«ng c¸t chui ra kho¶i hang ho¹t ®éng tõ 7h s¸ng,
sau 1-2h s−ëi n¾ng c¸ thÓ ®ùc b¾t ®Çu thùc hiÖn qu¸ tr×nh giao phèi víi c¸ thÓ c¸i,
theo dâi 5 lÇn giao phèi nhËn thÊy qu¸ tr×nh nµy ®−îc chia thµnh 3 giai ®o¹n nhá:
giao hoan sinh dôc: 25-60 phót; giao phèi 5-12 phót; sau giao phèi: 1-5 phót.
- Giai ®o¹n mang trøng: thêi kú nµy kÐo dµi 5-20 ngµy, c¸ thÓ c¸i tÝch tr÷
dinh d−ìng chuÈn bÞ cho thêi kú ®Î trøng.
- Giai ®o¹n ®Î trøng: quan s¸t 5 c¸ thÓ trong qu¸ tr×nh ®Î trøng nhËn thÊy:
thêi gian ®Î trøng tõ 4h ®Õn 7h s¸ng, ®Þa ®iÓm ®Î trøng trong hang hoÆc trªn mÆt
c¸t.
H×nh 3: Trøng nh«ng c¸t ®Î t¹i chuång nu«i H×nh 4: §o kÝch th−íc trøng Nh«ng c¸t t¹i
sè II, ngµy 16/5/2008 c¸c chuång nu«i ë Vinh
3.2. Løa ®Î vµ ®Æc ®iÓm trøng
- Løa ®Î vµ sè trøng trong mèi løa:
Theo dâi sù sinh s¶n cña 8 cÆp c¸ thÓ nh«ng c¸t tr−ëng thµnh trong mïa sinh
s¶n nhËn thÊy: Cã 6 c¸ thÓ ®Î 1 løa/n¨m (chiÕm 77,8%); 2 c¸ thÓ ®Î 2 løa/n¨m
(chiÕm 22,2%). Sè trøng trong mçi løa ®Î tõ 4 qu¶ (20%) ®Õn 6 qu¶ (10%) vµ nhiÒu
nhÊt lµ 5 qu¶/løa (70%)
B¶ng 2: Sè løa ®Î, sè trøng vµ ®Æc ®iÓm trøng cña Nh«ng c¸t
trong ®iÒu kiÖn nu«i t¹i Vinh, 2008
Ngµy §é §Æc ®iÓm trøng
Chuång NhiÖt Sè Ghi
®Î Èm Dµi Réng
nu«i sè ®é trøng chó
P (g)
trøng (%) (cm) (cm)
2,20 2,16
1,5
I 15/5 27,9 88 5 (2,12- (2,16-
(1,5-1,5)
2,38) 2,16)
2,35 1,31
1,8
II 16/5 28,0 88 4 (2,28- (1,30-
(1,5-2,4)
2,63) 1,32)
2,43 1,26
1,5
III 17/5 28,0 85 5 (2,42- (1,21-
(1,5-1,5)
2,51) 1,27)
77
- DÉn liÖu vÒ ®Æc ®iÓm sinh s¶n..., TR. 75-79
C. T. Trung, §. T. HiÒn, V. T. GÇn
2,51
1,28 1,7
IV 21/5 28,5 85 5 (2,40-
(1,23-130) (1,5-2,0)
2,58)
2,46
1,52 1,5
V 26/5 29,0 83 5 (2,40-
(1,31-168) (1,5-1,5)
2,53)
2,26 1,32
1,6
VI 28/5 28,5 86 6 (2,10- (1,25-
(1,5-1,7)
2,48) 1,42)
2,25 1,39
1,8
VII 1/6 29,5 84 5 (2,20- (1,28-
(1,5-2,0)
2,45) 1,60)
2,38 1,51
1,6
VIII 3/6 29,0 84 5 (2,25- (1,42-
(1,5-1,8)
2,60) 1,73)
2,15 1,48
1,6
I 18/6 29,6 85 4 (2,10- (1,33- *
(1,5-1,7)
2,50) 1,57)
2,17 1,33
1,6
III 21/6 29,5 85 5 (2,15- (1,26- *
(1,5-1,8)
2,38) 1,47)
Ghi chó: *: Løa ®Î thø 2 ë chuång nu«i I vµ III.
- §Æc ®iÓm trøng: Trøng nh«ng c¸t ®Î ra cã mµu hång hoÆc tr¾ng, cã h×nh
elÝp. Trøng cã chiÒu dµi 2,15cm ®Õn 2,51cm; chiÒu réng 1,26 ®Õn 2,16cm; träng l−îng
1,5 - 1,8g (b¶ng 2).
IV. KÕt luËn
- Chu kú sinh s¶n cña nh«ng c¸t trong ®iÒu kiÖn nu«i t¹i Vinh ®−îc chia
thµnh c¸c giai ®o¹n: chuÈn bÞ sinh s¶n: 20-22 ngµy ë c¸ thÓ ®ùc, 10-12 ngµy ë c¸ thÓ
c¸i; giai ®o¹n t×m kiÕm c¸ thÓ giao phèi 2-4 ngµy; giai ®o¹n giao phèi 2-4 ngµy; giai
®o¹n mang trøng ë c¸ thÓ c¸i 5-20 ngµy; giai ®o¹n ®Î trøng 1 ngµy.
- Nh«ng c¸t ®Î 1-2 løa/n¨m, 4-6 trøng trong mèi løa ®Î. Nh«ng c¸t ®Î trong
c¸c hang ë cña chóng.
- Trøng nh«ng c¸t h×nh elip, mµu hång hoÆc mµu tr¾ng, cã chiÒu dµi 2,15cm
®Õn 2,51cm; chiÒu réng 1,26 ®Õn 2,16cm; träng l−îng 1,5 ®Õn 1,8g.
T i liÖu tham kh¶o
[1] Andrewartha, Introduction to the study of animal populations, Chapman lane -
London, 1970.
[2] Ng« §¾c Chøng, Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ sinh th¸i Nh«ng c¸t -
Leiolepis belliana (Gray, 1827) ë ®ång b»ng vµ vïng c¸t ven biÓn Thõa Thiªn HuÕ,
LuËn ¸n PTS Sinh häc, 1991.
78
- tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4A-2008
[3] TrÇn Kiªn vµ céng sù, Khëi th¶o c¸c biÖn ph¸p nu«i r¾n hæ mang vµ c¬ së sinh
vËt häc, §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc (1980-1985) thuéc ch−¬ng tr×nh sinh häc phôc vô
n«ng nghiÖp, M· sè 48.01.06, UBKH NN Hµ Néi.
[4] TrÇn Kiªn, Ng« Th¸i Lan, Sù sinh s¶n cña Th¹ch sïng ®u«i sÇn Hemidactylus
frenatus (Dumeril and Bibron, 1836) trong ®iÒu kiÖn nu«i, T¹p chÝ Sinh häc 24
(2a), 2002, 104 – 116.
[5] TrÇn Kiªn vµ céng sù, B¸o c¸o nghiÖm thu kÕt qu¶ thùc hiÖn ba n¨m 2001 - 2003.
§Ò tµi nghiªn cøu c¬ b¶n, M· sè 620610. Nghiªn cøu sinh th¸i häc Õch nh¸i bß s¸t
ViÖt Nam lµm c¬ së cho viÖc b¶o vÖ, thuÇn ho¸ vµ ch¨n nu«i, Ch−¬ng tr×nh nghiªn
cøu c¬ b¶n trong khoa häc tù nhiªn, Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Hµ Néi, 2003.
[6] Hoµng Xu©n Quang, Cao TiÕn Trung, TrÇn Kiªn, Mét sè ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, sinh
th¸i quÇn thÓ Nh«ng c¸t Leiolepis reevesii (Gray, 1831) ë NghÖ An, T¹p chÝ Sinh
häc 23 (3c), 2000, tr. 3 - 9.
[7] Satrawaha R., Some ecological Aspects of an Agamid Lizard, leiolepis belliana
rubritaeniata (Mertens), Wildlife ecology in Southeast Asia, Biotrop Spec, 1984,
Publ. No. 27, 77 - 85.
[8] Cao TiÕn Trung, Hoµng Xu©n Quang, Lª V¨n Dþ, TrÇn Kiªn. CÊu tróc vµ biÕn
®éng sè l−îng quÇn thÓ Nh«ng C¸t Leiolepis reevesii (Gray, 1831) c¸c tØnh Thanh
Ho¸, NghÖ An vµ Hµ TÜnh, T¹p chÝ Sinh häc 24 (b), 2002, 24-30.
[9] Ziegler T., A Vietnamese trapping technique for capturing butterfly lizards
(Leiolepis), Journal of herpetology, 1999, 30, 153- 154.
[10] Ziegler T., Herpetology of North Midle of Vietnam, Museum of Alexander
Koegnig, 2001.
Summary
The breeding features of butterfly lizards Leiolepis reevesii
(Gray, 1831) in captive condition in Vinh City, 2008
The observation on breeding of 16 individuals (8 male; 8 female) in captive
condition in Vinh city, 2008:
- Breeding cycle of butterfly lizard Leiolepis reevesii can be devided as
staging: prepaire for breeding: 20-22 days in male; 10-12 days in female; looking for
mating 2-4 days; mating 2-4 days; pregnant 5-20 days and breeding 1 day.
- Butterfly lizard laid 1-2 period per year, the rate of one period were 77,8%;
two period were 22,2%.
- Mesurements of eggs show that the eggs form elip; 2,15 to 2,51cm length;
1,26 to 2,16cm width and 1,5 to 1,8g weight.
(a) Khoa Sinh häc, Tr−êng §¹i häc Vinh
(b) 46A Sinh häc, Tr−êng §¹i häc Vinh
(c) 45E sinh häc, Tr−êng §¹i häc Vinh.
79
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
