Báo cáo nghiên cứu khoa học đề tài " Phân tích hiệu quả kinh tế của các cây trồng chủ yếu và đề xuất sinh kế cho người dân ở 7 xã vùng đệm Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

147
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo chuyên đề khoa học, xã hội nhân văn trường ĐH Huế Báo cáo nghiên cứu khoa học đề tài " Phân tích hiệu quả kinh tế của các cây trồng chủ yếu và đề xuất sinh kế cho người dân ở 7 xã vùng đệm Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng "

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học đề tài " Phân tích hiệu quả kinh tế của các cây trồng chủ yếu và đề xuất sinh kế cho người dân ở 7 xã vùng đệm Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng "

T P CHÍ KHOA H C, ð i h c Hu , S 66, 2011 PHÂN TÍCH HI U QU KINH T C A CÁC CÂY TR NG CH Y U VÀ ð XU T SINH K CHO NGƯ I DÂN 7 XÃ VÙNG ð M VƯ N QU C GIA PHONG NHA - K BÀNG Hà Văn Hành, Tr n Thúy H ng Trư ng ð i h c Khoa h c, ð i h c Hu TÓM T T Ch c năng c a vùng ñ m là b o ñ m s toàn v n các giá tr ña d ng sinh h c c a vùng lõi cũng như m r ng sinh c nh cho h ñ ng th c v t trong khu v c. Tuy nhiên, do nhi u nguyên nhân khách quan và ch quan mà ngư i dân các xã vùng ñ m v n duy trì t p quán s ng ph thu c vào r ng gây nh hư ng không nh ñ n tài nguyên quý giá c a Vư n qu c gia. Vì v y, trong khuôn kh bài báo này sau khi ti n hành ñánh giá hi u qu kinh t - xã h i c a các cây tr ng ch y u, tác gi ti n hành ñ xu t nhi u lo i hình sinh k phù h p v i ñi u ki n ñ a phương, góp ph n n ñ nh và c i thi n cu c s ng cho ngư i dân. 1. ð t v n ñ Vư n Qu c gia Phong Nha - K Bàng n m phía Tây huy n B Tr ch, sát biên gi i Vi t - Lào và cách thành ph ð ng H i kho ng 40km theo hư ng Tây B c. ðây là khu v c ñư c UNESCO công nh n là di s n thiên nhiên th gi i vào năm 2003. Vùng ñ m c a Vư n Qu c gia Phong Nha - K Bàng g m 10 xã v i t ng di n tích là 203.245 ha, trong ñó huy n B Tr ch có ñ n 7 xã là: Xuân Tr ch, Tân Tr ch, Thư ng Tr ch, Phúc Tr ch, Sơn Tr ch, Phú ð nh và Hưng Tr ch. Ph n l n các h gia ñình s ng trong vùng ñ m ñ u có thu nh p m c nghèo và dư i ngư ng nghèo. Nguyên nhân ch y u là do thi u ñ t canh tác, giao thông ñi l i khó khăn, h n ch trong vi c s d ng h p pháp ñ i v i các ngu n tài nguyên thiên nhiên, các d ch v h tr k thu t và v t tư ph c v s n xu t còn thi u... Ngoài ra do trình ñ dân trí th p, t p quán canh tác l c h u và thói quen s ng ph thu c vào r ng bao ñ i nay ñã làm cho ngư i dân ñây khó thích ng khi r ng b c m. Trong th i gian qua nhi u chương trình c a Chính ph và các t ch c qu c t ñã có nh ng h tr nh m c i thi n sinh k cho ngư i dân. Tuy nhiên, hi u qu c a các d án còn th p, ngư i dân chưa ñư c hư ng l i nhi u t các chương trình, d án này. Vì v y, vi c ñánh giá hi u qu kinh t - xã h i c a các cây tr ng ch y u, t o cơ s ban ñ u cho vi c ñ xu t sinh k , góp ph n n ñ nh và c i thi n cu c s ng cho ngư i dân là h t s c c n thi t. Bài báo này ch nêu lên k t qu nghiên c u trong ph m vi 7 xã vùng ñ m thu c huy n B Tr ch. Còn 2 xã thu c huy n Minh Hóa và 1 xã thu c huy n Qu ng Ninh không ñư c ñ c p ñây. 59
2. Phân tích hi u qu kinh t các cây tr ng ch y u 7 xã vùng ñ m Vư n Qu c gia Phong Nha – K Bàng Hi u qu kinh t ph thu c r t nhi u y u t , trong ñó có 2 y u t cơ b n là năng su t và giá c th trư ng c a các lo i nông - lâm s n. Năng su t cây tr ng ch y u ph thu c vào gi ng cây tr ng và m c ñ thích nghi. Còn giá c th trư ng c a các s n ph m luôn bi n ñ ng theo không gian và th i gian nên ngoài vi c làm t t công tác d báo ph i có các bi n pháp ph i h p khác [4]. Hi u qu kinh t c a lo i cây tr ng ch y u ñư c phân tích theo các ch tiêu sau: - ð u tư cơ b n: Là chi phí cho m t ñơn v s n xu t, trong m t kho ng th i gian trên m t ñơn v di n tích. ñây nó bao g m nh ng chi phí v t ch t và d ch v cho s n xu t mà chưa k công lao ñ ng và chưa tr kh u hao. - T ng giá tr s n ph m thu ñư c: B ng s n lư ng thu ñư c trên m t ñơn v di n tích ñ u tư nhân v i giá c hi n hành. - Thu nh p th c t ñ t ñư c: Là giá tr tăng thêm so v i chi phí s n xu t b ra (chưa k kh u hao tài s n c ñ nh và chi phí lao ñ ng). - Giá tr ngày công lao ñ ng: B ng thu nh p th c t chia cho t ng s ngày công lao ñ ng. - Hi u su t ñ u v n: Ch tiêu này ph n ánh trong m t năm ho c m t kỳ s n xu t m t ñ ng chi phí trung gian t o ra ñư c bao nhiêu ñ ng giá tr gia tăng. K t qu ñi u tra, x lý s li u và ñánh giá hi u qu kinh t c a 50 phi u ñi u tra t các h gia ñình trên ñ a bàn 7 xã vùng ñ m VQG Phong Nha - K Bàng cho th y thu nh p th c t và giá tr ngày công lao ñ ng c a các lo i hình s d ng r t khác nhau (b ng 1). B ng 1. Hi u qu kinh t c a các h th ng cây tr ng ch y u T ng Chi phí Chi phí Thu Giá tr giá tr Hi u v t ch t công lao nh p ngày Các cây tr ng SX thu su t ñ u tư ñ ng th c t công lao ch y u ñư c ñ ng v n /ha/năm /ha/năm /ha/năm ñ ng /ha/năm (%) (1.000ñ) (công) (1.000ñ) (1.000ñ) (1.000ñ) Lúa nư c 2 v 14.030 12.223 150 1.807 12,04 14,8 Sn 13.749 7.649 185 6.100 32,98 79,7 Lc 7.813 5.630 200 2.183 10,92 38,8 H tiêu 96.600 57.700 427 38.900 91,10 67,4 60
Ngô 8.178 6.531 150 1.647 10,98 25,2 Cao su 20.208 12.674 289 7.534 26,07 59,4 Ghi chú: Các kho n chi phí và thu nh p ñư c tính theo giá tr trung bình c a k t qu ñi u tra nhi u h . II. ð t Lâm nghi p ð t có r ng ñ c d ng ð t có r ng s n xu t I. ð t Nông nghi p III. ð t khu dân cư nông thôn Ru ng 2 v IV. ð t ñô th Ru ng 1 v V. ð t chưa s d ng ð t ñ i núi chưa s d ng ð t tr ng cây công nghi p lâu năm ð t th y l i, m t nư c chưa s d ng ð t chuy n màu và cây công nghi p ð t chưa s d ng khác * Ngu n: S Tài nguyên và Môi trư ng t nh Qu ng Bình. ðơn giá v t tư s n ph m nông nghi p (8/2009) Phân chu ng tiêu chu n: 400 ñ/kg Lúa: 3.500 ñ/kg ð m: 8.000 ñ/kg S n: 700 ñ/kg Lân: 3.000 ñ/kg L c: 10.000 ñ/kg Kali: 13.500 ñ/kg Ngô: 3.900 ñ/kg NPK t ng h p (16-16-8): 10.000 ñ/kg Tiêu: 42.500 ñ/kg Cao su: 12.000 ñ/kg 61
T k t qu phân tích hi u qu kinh t cho th y: - V t ng thu nh p th c t ñ t ñư c, nhìn chung các lo i cây tr ng cho thu nh p tương ñ i cao, trong ñó cây h tiêu, cao su cho thu nh p trên 20 tri u ñ ng/ha/năm. - N u xét v m t giá tr ngày công lao ñ ng thì s n, h tiêu và cao su cho thu nh p cao trên 26.000 ñ ng/công. - H tiêu cho c thu nh p th c t và giá tr ngày công lao ñ ng cao. - N u ñ c canh 2 v lúa thì thu nh p th c t và giá tr ngày công ñ u m c th p. N u luân canh lúa - màu thì hi u qu kinh t s cao hơn. - Xét v nhu c u v n thì các cây cao su, h tiêu… ñòi h i chi phí ñ u tư ban ñ u cao. ði u này là m t khó khăn l n trong vi c chuy n ñ i cơ c u cây tr ng do các h gia ñình thi u v n ñ u tư. Tuy nhiên, trong th i gian g n ñây, h tiêu lên giá nên c n khuy n khích bà con nông dân tr ng h tiêu. 3. ð xu t sinh k cho ngư i dân 7 xã vùng ñ m Vư n Qu c gia Phong Nha – K Bàng Bên c nh k t qu ñánh giá hi u qu kinh t - xã h i và môi trư ng thì vi c xem xét hi n tr ng s d ng ñ t và phương hư ng phát tri n s n xu t nông - lâm nghi p c a lãnh th nghiên c u là vi c làm không th thi u ñư c khi ñ xu t h th ng s d ng lãnh th h p lý. T ñó ngư i dân s có m t hư ng s n xu t v a phù h p v i ñi u ki n ñ a phương cũng như xu hư ng phát tri n kinh t chung c a toàn huy n v a góp ph n n ñ nh cu c s ng c a ngư i dân trên ñ a bàn. Ch c năng c a vùng ñ m là b o ñ m s toàn v n các giá tr ña d ng sinh h c c a vùng lõi cũng như m r ng sinh c nh cho h ñ ng th c v t trong khu v c, vì v y, khi ñ xu t sinh k cho ngư i dân, y u t v hi u qu môi trư ng sinh thái ñư c ñưa lên hàng ñ u. ð ng th i, h n ch khai thác ñ t lâm nghi p có r ng, chuy n ñ i lo i cây không h p lý và hi u qu kinh t th p: lúa, khoai lang… Sinh k cho ngư i dân trên ñ a bàn nghiên c u ñư c ñ xu t theo các hư ng sau: * V tr ng tr t: ð i v i cây lúa: M c dù hi u qu kinh t c a cây lúa r t th p nhưng ñ ñ m b o an ninh lương th c trên ñ a bàn c n duy trì m t di n tích tr ng lúa nh t ñ nh các xã Sơn Tr ch, Phúc Tr ch, nơi mà có h th ng th y l i khá ñ y ñ . ð i v i cây l c: Ti n hành th c hi n mô hình thâm canh tăng năng su t t i các xã Sơn Tr ch, Phúc Tr ch v i quy mô g n 30ha, thí ñi m tr ng gi ng l c L23 t i xã Sơn Tr ch, Phúc Tr ch v i quy mô 13 ha. Qua ñó giúp ngư i dân h c h i thêm kinh nghi m trong vi c tăng m t ñ gieo tr ng, s d ng các lo i gi ng m i cho năng su t cao vào s n xu t [1]. 62
H tiêu là cây tr ng có hi u qu kinh t cao nên ñư c ñ xu t tr ng các xã Hưng Tr ch, Sơn Tr ch và Phúc Tr ch v i di n tích kho ng g n 80 ha. Huy n h tr khai hoang và tr ng m i nh m th c hi n ñ án phát tri n cây cao su ti u ñi n v i di n tích kho ng 5.000 ha các xã Hưng Tr ch, Phú ð nh... ð i v i cây s n ñư c tr ng trên ñ a bàn các xã Sơn Tr ch, Phú ð nh, Hưng Tr ch v i di n tích kho ng hơn 400 ha, c n chú ý luân canh h p lý ñ tránh thoái hóa ñ t, ñ m b o ch t lư ng cây tr ng. ð c bi t, trên ñ a bàn các xã c n ph i phát tri n thêm các d án tr ng r ng như b ch ñàn, thông… v a ñem l i ngu n thu cho ngư i dân; v a ñ m b o môi trư ng sinh thái, b o v vùng lõi Vư n Qu c gia. Bên c nh ñó, trên ñ a bàn 7 xã có th phát tri n thêm các lo i lâm s n phi g như: mây, tre…, tranh th tr ng thêm m t s lo i cây dư i tán khi r ng chưa khép tán, xây d ng và phát tri n các mô hình tr ng tre l y măng, tr ng n m, cây dư c li u… * V chăn nuôi: Ngoài tr ng tr t, ti p t c phát tri n các mô hình nuôi gà, l n, trâu, bò… có hi u qu trên ñ a bàn các xã như Xuân Tr ch, Phúc Tr ch, Phú ð nh, có th thí ñi m mô hình nuôi chăn th l n lai. Xã Sơn Tr ch, Phúc Tr ch có th t n d ng di n tích m t nư c các sông su i ñ nuôi tr ng cá l ng theo các d án h tr xóa ñói gi m nghèo c a nhà nư c và nư c ngoài. ð ng th i có th k t h p tr ng tr t và chăn nuôi như hình trang tr i c a ông Nguy n Thanh M ng xã Phúc Tr ch: tr ng b ch ñàn, tiêu, cây ăn qu và nuôi bò, gà th … * V d ch v : Các xã vùng ñ m có th khai thác ti m năng du l ch c a Vư n Qu c gia Phong Nha - K Bàng b ng cách phát tri n các ngh ph c v du l ch như xã Sơn Tr ch phát tri n ngh ch p nh, chèo thuy n, bán ñ lưu ni m, h th ng nhà hàng, nhà ngh và khách s n ph c v khách du l ch. b n Na, b n Rào Con c a xã Sơn Tr ch và thôn Chày L p xã Phúc Tr ch c n xúc ti n d án phát tri n du l ch nông thôn v i các b n s c văn hóa ñ c s c c a ñ a phương. * Các sinh k khác: Bên c nh s ch ñ ng c a ngư i dân trong s n xu t nông nghi p và ho t ñ ng d ch v ñ t o ngu n thu nh p, n ñ nh cu c s ng thì Nhà nư c, Ban qu n lý Vư n Qu c gia cũng như các lâm trư ng nên t o công ăn vi c làm cho ngư i dân nơi ñây như thành l p ñ i lâm thôn b n, bên c nh ti n lương hàng tháng n ñ nh c n có nh ng chính sách h tr , khuy n khích ñ i ki m lâm trong công tác b t gi các ho t ñ ng khai thác r ng trái phép. ði u này ñ ng nghĩa v i vi c g n trách nhi m c a ngư i dân v i vi c 63
b o v tài nguyên c a Vư n, h n ch hi n tư ng vào r ng khai thác trái phép, t o ngu n thu nh p n ñ nh cho ngư i dân. S lư ng thanh niên trên ñ a bàn các xã vùng ñ m này ñi tìm ki m vi c làm các t nh khác r t nhi u. Trong ñi u ki n hi n nay c a các xã thì vi c ch ñ ng tìm vi c làm ñ ñ m c o cu c s ng r t ñư c khuy n khích. Tuy nhiên, c n ñ nh hư ng cho h hư ng làm ăn h p pháp, tránh hi n tư ng khai di dân t do và ñ n thác r ng các t nh Tây Nguyên như hi n nay. 4. K t lu n Qua k t qu phân tích hi u qu kinh t các lo i cây tr ng ch y u trên ñ a bàn 7 xã vùng ñ m, ta có th k t lu n m t s v n ñ sau: V i ñi u ki n t nhiên phân hóa ph c t p, các xã vùng ñ m có ñi u ki n phát tri n nhi u lo i cây tr ng. ð c bi t ñ i v i hi u qu kinh t thì cao su, h tiêu và s n có giá tr gia tăng và ngày công lao ñ ng cao hơn so v i các lo i cây tr ng khác. V i k t qu phân tích hi u qu kinh t trên, chúng tôi ñ xu t nên thâm canh các cây cao su, h tiêu. Còn di n tích tr ng s n nên có mô hình luân canh v i nh ng cây tr ng khác như ngô, khoai lang, l c… nh m c i t o ñ t, ñ m b o lư ng tinh b t n ñ nh cho s n. Bên c nh ñó, vi c tr ng r ng thông, keo, b ch ñàn, các lâm s n phi g , dư c li u, tre l y măng… cũng v a mang l i hi u qu kinh t v a ñ m b o môi trư ng sinh thái. ð ng th i, ngư i dân trên ñ a bàn còn phát tri n các ngành chăn nuôi như trâu, bò, l n, gà, cá l ng… và ti n hành nhân r ng các mô hình nông - lâm k t h p có hi u qu trên ñ a bàn. Ngoài nông nghi p, ngư i dân có th ho t ñ ng d ch v du l ch, làm công nhân lâm trư ng… có s h tr c a Nhà nư c, Ban qu n lý Vư n và các lâm trư ng trong vi c hình thành ñ i ki m lâm c a t ng thôn, b n. TÀI LI U THAM KH O 1. H i ñ ng nhân dân t nh Qu ng Bình, Ngh quy t s 90/2008/NQ-HðND v quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i t nh Qu ng Bình ñ n năm 2020, (2008). 2. Hà Văn Hành, Trương Văn L i, Nghiên c u ñ c ñi m t nhiên kh i núi ñá vôi K Bàng ph c v m c ñích du l ch. Thông tin khoa h c Trư ng ð i h c Khoa h c Hu , s 11 (t p 2), (1999), 169 - 173. 3. Hoàng ð c Triêm và NNK, Phân vùng ñ a lý t nhiên lãnh th Bình Tr Thiên, Báo cáo t ng k t ñ tài c p Nhà nư c, Hu , 1988. 4. Vi n khoa h c Vi t Nam, Xây d ng lu n c khoa h c ph c v phát tri n kinh t - xã h i mi n Tây Qu ng Bình sau khi hoàn thành xây d ng ñư ng H Chí Minh, Báo cáo t ng k t ñ tài, Hà N i, 2003. 64
ANALYSING ECONOMIC EFFECT OF SOME MAINLY PLANTS AND PROPOSING LIVELIHOOD FOR NATIVE OF THE NATIONAL PARK BUFFER Ha Van Hanh, Tran Thuy Hang College of Sciences, Hue University SUMMARY Buffer region is established to ensure the biologycal value of Phong Nha – Ke Bang national park. It is also aimed at expanding the subsist space of animals and plants in this region. For many reasons, however, the native of the buffer still upholds the forest-dependent tradition that is harmful for valuable resources of a national park. So in this article, the author evaluated the eco-social effects of some major plants to put forward the livelihood and inproving human life. 65