Báo cáo nghiên cứu khoa học " DÒNG VĂN HỌC " HƯƠNG SẦU " CỦA ĐÀI LOAN "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đài Loan hòn đảo ngọc nằm giữa biển khơi đã từng bị những cơn sóng dập vùi nh-ng vẫn đứng vững với thời gian. Ng-ời Đài Loan đã phải chịu đựng sự áp bức của nhiều đế quốc, trong đó có đế quốc Hà Lan (1624) đế quốc Thanh (1683) đế quốc Nhật (1895), đế quốc Mỹ (1953) nh-ng tinh thần dân tộc của họ vẫn quật c-ờng không bị đồng hoá. Nh- chúng ta đã biết, dân Đài Loan chủ yếu là những ng-ời ở tỉnh Phúc Kiến và Quảng Đông di sang. Từ thời th-ợng cổ họ đã...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " DÒNG VĂN HỌC " HƯƠNG SẦU " CỦA ĐÀI LOAN "

nghiªn cøu trung quèc sè 1(65) - 2006 70 Lª Huy Tiªu* µi Loan hßn ®¶o ngäc n»m gi÷a ®ã vÉn næi lªn t×nh c¶m thuÇn tuý lµ § biÓn kh¬i ®· tõng bÞ nh÷ng c¬n th−¬ng nhí quª nhµ. Nh÷ng nhµ v¨n sãng dËp vïi nh−ng vÉn ®øng tiªu biÓu cña dßng v¨n häc “h−¬ng sÇu” lµ v÷ng víi thêi gian. Ng−êi §µi T− M· Trung Nguyªn, Chu T©y Ninh, Loan ®· ph¶i chÞu ®ùng sù ¸p bøc cña NhiÕp Hoa Linh, L©m H¶i ¢u, D− Lª Hoa, B¹ch Tiªn Dòng, TrÇn ¸nh Ch©n .v.v… nhiÒu ®Õ quèc, trong ®ã cã ®Õ quèc Hµ Lan (1624) ®Õ quèc Thanh (1683) ®Õ Nhí nhµ lµ t×nh c¶m th−êng t×nh cña quèc NhËt (1895), ®Õ quèc Mü (1953) con ng−êi, ë ng−êi ch©u ¸, t×nh c¶m ®ã nh−ng tinh thÇn d©n téc cña hä vÉn quËt ®−îc nh©n lªn gÊp béi. Nçi nhí quª c−êng kh«ng bÞ ®ång ho¸. h−¬ng nung nÊu t©m hån con ng−êi, lµ Nh− chóng ta ®· biÕt, d©n §µi Loan chç dùa tinh thÇn cho nh÷ng ng−êi xa chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi ë tØnh Phóc KiÕn xø, lµ nÐt ®Ñp trong truyÒn thèng v¨n vµ Qu¶ng §«ng di sang. Tõ thêi th−îng ho¸ d©n téc. Qua Kinh thi, Së tõ, §−êng cæ hä ®· rêi bá ®¹i lôc ra sinh sèng ë hßn thi ta ®· ®−îc ®äc bao dßng th¬ bÊt hñ vÒ ®¶o ch¬i v¬i gi÷a sãng giã. Tuy sinh c¬ nçi nhí quª. Bµi th¬ “TÜnh d¹ t−” (C¶m lËp nghiÖp ë ®©y nh−ng hä vÉn h−íng vÒ nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh) cña Lý B¹ch n¬i ch«n rau c¾t rèn cña tæ tiªn m×nh. ®· rung ®éng t©m linh cña con ng−êi Sau nµy, nhÊt lµ sau n¨m 1949 ng−êi hµng bao thÕ kû. Trung Quèc ®¹i lôc å ¹t kÐo ra ®©y, sù “§Çu gi−êng ¸nh tr¨ng räi chia c¾t ®«i bê ®· t¹o nªn nçi nhí Ngì mÆt ®Êt phñ s−¬ng. th−¬ng quª h−¬ng da diÕt. Nçi nhí NgÈng ®Çu nh×n tr¨ng s¸ng th−¬ng ®ã ®· ®−îc thÓ hiÖn thµnh dßng Cói ®Çu nhí cè h−¬ng.” v¨n häc “h−¬ng sÇu” – nçi sÇu xa xø. V¨n häc “h−¬ng sÇu” sím nhÊt cña Tuy v¨n häc §µi Loan ®−¬ng ®¹i pha t¹p §µi Loan ®−îc thÓ hiÖn d−íi ngßi bót nhiÒu dßng. Cã v¨n häc chèng céng 1950, cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc di c− cña d©n v¨n häc hiÖn ®¹i chñ nghÜa 1960, v¨n téc H¸n. S¸ng t¸c cña hä chñ yÕu lµ th¬. häc “h−¬ng thæ” nh÷ng n¨m 70, v¨n häc hiÖn thùc phª ph¸n x· héi §µi Loan * PGS.TS §¹i häc KHXH vµ NV- §¹i häc Quèc nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh−ng cã lÏ bao gia Hµ Néi trïm vµ kh«ng hÒ ®øt ®o¹n lµ dßng v¨n Nçi nhí quª hoµ quyÖn trong lêi th¬ vÞnh häc “h−¬ng sÇu”. phong c¶nh ë h¶i ®¶o lµm nªn ®Æc ®iÓm Ngay c¶ nh÷ng t¸c gi¶ ®iªn cuång v¨n häc “h−¬ng sÇu”. chèng céng, trong t¸c phÈm cña hä ®©y
71 Dßng v¨n häc “H−¬ng sÇu” cña § i Loan V¨n häc “h−¬ng sÇu” ®−¬ng ®¹i cña Sau chiÕn tranh Trung – NhËt n¨m §µi Loan thÓ hiÖn kh¸ phøc t¹p. Tõ n¨m Gi¸p Ngä (1894 - 1895), v¨n häc “h−¬ng 1949 trë ®i, ®«i bê c¸ch trë ®· ¶nh h−ëng sÇu” §µi Loan ®· b−íc sang mét giai ®Õn t©m sinh lý cña con ng−êi §µi Loan, ®o¹n míi, bëi v× hiÖn thùc cña m¶nh ®Êt do ®Êy néi dung cña v¨n häc “h−¬ng sÇu” thùc d©n ®ang ®e däa ph¸ vì v¨n ho¸ còng cã sù thay ®æi, nã trë nªn ®a d¹ng truyÒn thèng cña ng−êi §µi Loan, nçi h¬n, ®a thanh h¬n. §iÓm qua th¬ v¨n, ®au mÊt n−íc trë thµnh t×nh c¶m chung tiÓu thuyÕt, t¶n v¨n, kÞch cña thêi kú cña c¶ d©n téc. Thêi kú nµy kh«ng chØ cã nµy ta thÊy v¨n häc “h−¬ng sÇu” cã th¬ mµ b¾t ®Çu cã c¶ tiÓu thuyÕt còng nh÷ng giäng ®iÖu d−íi ®©y: viÕt vÒ ®Ò tµi nµy. TuyÖt väng. Giäng ®iÖu nµy xuÊt hiÖn Chñ ®Ò cña v¨n ho¸ “h−¬ng sÇu” cña ë ngßi bót cña c¸c nhµ v¨n tõ ®¹i lôc di thêi kú nµy ®Çu tiªn biÓu hiÖn ë ý thøc c−. §Çu thËp kû 50 thÕ kû XX, cuéc sèng d©n téc vµ t− t−ëng yªu n−íc. Thi nh©n l−u vong, mÆc c¶m chÝnh trÞ g©y nªn thÓ hiÖn nçi ®au mÊt n−íc víi t×nh c¶m trong c¸c t¸c gi¶ di c− nµy nçi nhí quª nhí quª: da diÕt nh−ng v« cïng tuyÖt väng, ®au “Trong méng khãc ®au ®ín khæ v× cã quª mµ ch¼ng ®−îc vÒ. TuyÖt väng v× ch−a hoµ nhËp ®−îc vµo cuéc Dßng lÖ gèi ®Çm ®×a sèng ë h¶i ®¶o. TiÓu thuyÕt “c« ®éc” cña Trïng d−¬ng bao c¸ch trë NhiÕp Hoa Linh m« t¶ ®¸m di d©n mßn Khi nµo ®−îc vÒ quª” mái tr«ng vÒ quª nhµ xa l¬ xa l¾c. V× T©m th¸i x· héi ®Æc biÖt ë thêi kú ngµy vÒ mê mÞt nªn hä suèt ngµy ñ rò NhËt chiÕm ®ãng còng ®−îc biÓu hiÖn “lµm sao mµ sèng ®−îc”. C¸c t¸c gi¶ di kh¸ râ. Nh©n vËt chÝnh trong tiÓu thuyÕt c− nµy th−êng nhÊn m¹nh vµo ba ®iÓm: “§øa con c« ®éc” cña Ng« §ôc L−u a. Trong khi m« t¶ nçi nhí quª, hä kh«ng sèng ®−îc ë m¶nh ®Êt thùc d©n, nhÊn m¹nh ®Õn nçi khæ ®Õn tª d¹i cña ch¹y vÒ ®¹i lôc còng kh«ng sèng ®−îc, nh©n vËt. Nçi nhí quª céng thªm hiÖn l¹i trë vÒ §µi Loan, anh ®· gÆp bao thùc ®en tèi ®· lµm cho hä cµng thªm nghÞch c¶nh ®au lßng, khiÕn anh trë ®au khæ vµ bÕ t¾c bëi v× muèn thay ®æi thµnh ng−êi c« ®éc. Tuy vËy nh©n vËt thùc tr¹ng nh−ng “lùc bÊt tßng t©m”, do kh«ng thèi chÝ, anh cuèi cïng trë vÒ Tæ ®Êy cµng lµm cho hä sa vµo b−íc ®−êng quèc ®¹i lôc tham gia vµo ®éi ngò ®Êu cïng tuyÖt väng. tranh gi¶i phãng ®Êt n−íc. ë ®©y nçi b. NhÊn m¹nh ®Õn t×nh tiÕt li biÖt. Do nhí quª ®· biÕn thµnh hµnh ®éng chèng li biÖt nªn th−êng nhí ®Õn céi nguån, l¹i qu©n x©m l−îc. NhiÒu t¸c phÈm ®−êng vÒ céi nguån t¾c nghÏn, nªn sinh kh«ng chØ dõng l¹i ë nçi buån nhí quª ra tuyÖt väng. h−¬ng mµ cßn thÓ hiÖn t− t−ëng d¸m hy c. X−a kia trong v¨n häc cæ, nçi buån sinh v× ®éc lËp tù do cña ®Êt n−íc. ë ®©y nhí quª th−êng ®−îc göi g¾m ë thiªn v¨n häc “h−¬ng sÇu” ®· to¸t lªn lßng yªu nhiªn c©y cá mét c¸ch tÕ nhÞ, nay trong n−íc cao c¶ - mét trong nh÷ng truyÒn v¨n häc ®−¬ng ®¹i §µi Loan kh«ng thèng tèt ®Ñp cña ng−êi Trung Hoa. nh÷ng m−în vËt göi g¾m câi lßng mµ
nghiªn cøu trung quèc sè 1(65) - 2006 72 cßn dïng nhiÒu thñ ph¸p kh¸c béc b¹ch di t¶n. MÆc dï cã sù kh¸c nhau nh−ng trùc tiÕp t©m t− cña m×nh. vÉn lµ sù diÔn tiÕn cña quan niÖm gi¸ trÞ d©n téc trong v¨n häc “h−¬ng sÇu”, lµ sù §¾ng cay. Giäng ®iÖu nµy còng nèi tiÕp truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc ë th−êng xuÊt hiÖn ë ngßi bót cña c¸c nhµ trªn h¶i ®¶o. v¨n di c− tõ ®¹i lôc. Tuy vÉn lµ nçi buån xa quª nh−ng nã ®em ®Õn cho ng−êi ®äc §øng tr−íc sù thay ®æi ®Õn chãng mÆt mét vÞ ®¾ng cay. ë ®©y c¸c nhµ v¨n cña h¶i ®¶o, nÒn kinh tÕ ®« thÞ ph¸t nhÊn m¹nh ®Õn b−íc ®−êng gËp ghÒnh, triÓn m¹nh mÏ, mäi gi¸ trÞ tinh thÇn tr¾c trë cña sè phËn nh©n vËt. TiÓu ®ang bÞ ®e do¹, c¸c nhµ v¨n b¶n ®Þa hoµi thuyÕt “Ng−êi §µi B¾c” cña B¹ch Tiªn niÖm vÒ cuéc sèng ®iÒn viªn ªm ®Ñp xa Dòng ph¶n ¸nh sù thay ®æi cña hiÖn x−a, ca ngîi quan hÖ nh©n hËu gi÷a con thùc tµn nhÉn khiÕn “con ng−êi ch¼ng cã ng−êi víi con ng−êi, ca ngîi sinh th¸i tù mét ngµy vui, b«ng hoa kh«ng cã mét giê nhiªn thuÇn khiÕt. C¸c nhµ v¨n ®· g¾n khoe s¾c”. §äc xong, ng−êi ®äc thÊy viÖc ph¶n ¸nh hiÖn thùc nghiÖt ng· víi ngËm ngïi, mét vÞ ®¾ng ®äng ë cæ häng. nçi buån nhí quª cña con ng−êi hiÖn ®¹i Nh÷ng t¸c phÈm cã giäng ®iÖu nµy l¹i víi nhau. Nçi buån n¶y sinh khi gi¸ th−êng t¶ nh©n vËt méng du, hµnh trÞ con ng−êi bÞ biÕn thµnh hµng ho¸ h−¬ng vÒ xø së, t×m l¹i tuæi th¬, mÑ giµ, cña x· héi. Hä tõng tù hái: “Cuéc sèng b¹n cò. Nh−ng råi chît tØnh, tÊt c¶ chØ lµ nh− thÕ nµo míi cã ý nghÜa?”. Hä muèn con sè kh«ng trßn trÜnh, chØ cßn l¹i cuéc trë l¹i c¸i gia ®×nh truyÒn thèng, tõ ®ã sèng ®¾ng cay. mµ trë vÒ céi nguån, trë vÒ víi truyÒn thèng v¨n ho¸ Trung Hoa. C« ®¬n. §· ®¾ng cay vµ tuyÖt väng th× dÉn ®Õn c« ®¬n. §ã lµ hiÖn t−îng t©m PhÊn khëi. Tõ cuèi thËp kû 80 thÕ kû lý cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc bÞ phiªu b¹t XX, chÝnh quyÒn T−ëng Kinh Quèc cã sù ë h¶i ngo¹i. Hä tù vÝ m×nh nh− nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch ®èi víi ®¹i lôc, cho kh¸ch l·ng du v« gia ®×nh, sèng ®¬n ®éc phÐp ng−êi §µi Loan ®−îc vÒ ®¹i lôc kh«ng th©n thÝch, kh«ng b¹n bÌ. Trong th¨m quª cha ®Êt tæ. Lßng ng−êi phÊn nh÷ng t¸c phÈm cã giäng ®iÖu nµy, t×nh chÊn, trong t¸c phÈm v¨n häc “h−¬ng tiÕt li biÖt bÞ t−íc bá, ngô ý ph¸ bá ý sÇu” ®· thÓ hiÖn: nghÜa cña c¸i “nhµ”. Nh©n vËt M−u a, NiÒm vui cña ®oµn tô. Nçi niÒm Thiªn Lçi trong t¸c phÈm “L¹i thÊy c©y ®ªm mong ngµy nhí ®· trë thµnh hiÖn cä, l¹i thÊy c©y cä” cña D− Lª Hoa tuy ®· thùc. Nh÷ng ®iÒu tai nghe m¾t thÊy ë giËt ®−îc m¶nh b»ng tiÕn sÜ, mµ vÉn ®¹i lôc khiÕn cho nh÷ng ®øa con xa quª c¶m thÊy ®ã lµ “mét vËt v« h×nh, mét c¶m thÊy Êm ¸p vµ cã Ên t−îng s©u m¹nh. c¶m gi¸c v« h×nh. T«i lµ hßn ®¶o, trªn ®¶o b, C¸c t¸c phÈm ®Òu lµm næi bËt t×nh toµn lµ c¸t, mçi h¹t c¸t ®Òu c« qu¹nh”. tiÕt ®oµn tô. C¸c t¸c phÈm th−êng t¶ RÇu rÜ. Giäng ®iÖu nµy chñ yÕu thÓ theo c«ng thøc: “li biÖt – quª míi – xa l¹ hiÖn ë ngßi bót cña c¸c nhµ v¨n b¶n ®Þa. - trë vÒ”, vµ lÊy ®oµn tô lµm kÕt côc viªn Do kh¸c nhau vÒ hoµn c¶nh, nªn nçi m·n vui vÎ, nh−ng t×nh h×nh thùc tÕ l¹i buån quª h−¬ng cña c¸c nhµ v¨n b¶n ®Þa kh«ng nh− vËy. Cã nhµ th¬ ®· viÕt: “ Khi b¸nh xe cña l·ng tö liÒu m¹ng ®uæi mÆt kh¸c víi nçi sÇu xa xø cña c¸c nhµ v¨n
73 Dßng v¨n häc “H−¬ng sÇu” cña § i Loan trêi s¾p lÆn/ Muèn ¸nh tµ d−¬ng tr−íc 2. ThÓ hiÖn lßng nh©n nghÜa trong khi t¾t h·y ë l¹i/ §Ó an ñi d¹ sÇu cña v¨n ho¸ Trung Hoa. C¸c t¸c gi¶ §µi ng−êi tõ viÔn xø/ GÆp nhau råi mét lóc Loan bÊt kÓ lµ tõ ®¹i lôc ®Õn hay b¶n l¹i chia ly”. Trong niÒm hoan l¹c võa ®Þa ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn t×nh yªu th−¬ng nhen nhãm ®· cã mÇm mèng ®au khæ gi÷a con ng−êi víi con ng−êi, ®Æc biÖt cña cuéc chia ly. C¸c t¸c gi¶ mong muèn nhÊn m¹nh ®Õn quan hÖ m¸u mñ, t×nh kÕt thóc vÜnh viÔn nçi sÇu xa xø nµy, nghÜa ®ång bµo gi÷a nh©n d©n ë hai bê nh−ng nµo cã nhanh ®−îc! TÊt c¶ cßn ë c¸ch trë. T×nh c¶m Êy kh«ng thÕ lùc nµo phÝa tr−íc. cã thÓ ng¨n c¸ch næi. T×nh c¶m Êy nh− C¸c t¸c phÈm v¨n häc “h−¬ng sÇu” cã søc m¹nh lµm dÞu nçi ®au chia c¾t vµ cña c¸c nhµ v¨n di c− vµ b¶n ®Þa mÆc dï gióp hä chèng l¹i sù x©m ph¹m cña cã sù kh¸c nhau vÒ néi hµm t×nh c¶m, ngo¹i lai. nh−ng ®Òu cã chung mét ®iÓm lµ h−íng 3. Nh÷ng nhµ v¨n gèc Hoa ë h¶i ngo¹i vÒ v¨n ho¸ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña Tæ (kh«ng ph¶i sèng ë §µi Loan) tuy kh«ng quèc m×nh. Trong nh÷ng ngµy bÞ NhËt, mÊt m¸t g× nh−ng do cïng mang dßng Mü chiÕm ®ãng, nÒn v¨n ho¸ d©n téc bÞ m¸u Viªm Hoµng, hµng ngµy sö dông x©m ph¹m, nh−ng dßng v¨n häc “h−¬ng ng«n ng÷ v¨n tù cña Tæ quèc m×nh nªn sÇu” vÉn ph¸t triÓn, nã h−íng tíi t¸i tr−íc sau vÉn t×m vÒ gèc rÔ cña v¨n ho¸ hiÖn l¹i nh÷ng thuÇn phong mÜ tôc, ®¹o Trung Hoa. ®øc mang tÝnh nh©n v¨n cña d©n téc 4. Trong sù giao l−u v¨n ho¸ §«ng Trung Hoa. T©y, mÆc dï cã hÊp thô mét vµi yÕu tè Tãm l¹i, v¨n häc “h−¬ng sÇu” cña §µi ngo¹i lai (vÝ dô ph−¬ng ph¸p s¸ng t¸c Loan tr−íc vµ sau n¨m 1949 ®Òu cã hiÖn ®¹i chñ nghÜa) nh−ng nh×n chung nh÷ng ®Æc tÝnh sau ®©y: v¨n häc “h−¬ng sÇu” vÉn gi÷ ®−îc b¶n 1. ThÓ hiÖn lßng tù hµo d©n téc. s¾c d©n téc trong c¶ h×nh thøc vµ néi TruyÒn thèng v¨n ho¸ Trung Hoa dung. kh«ng nh÷ng thÊm s©u vµo m¸u thÞt cña 5. Do h¹n chÕ vÒ lÞch sö vµ thÕ giíi nh÷ng nhµ v¨n di t¶n tõ ®¹i lôc ®Õn mµ quan cña c¸c t¸c gi¶, trong v¨n häc cßn in ®Ëm vµo t©m trÝ cña nh÷ng nhµ “h−¬ng sÇu” còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt v¨n sinh tr−ëng t¹i §µi Loan. T×m vÒ céi ®Þnh. Trong khi ca ngîi nh÷ng phong tôc nguån, t×m vÒ quª h−¬ng chÝnh lµ t−ëng tËp qu¸n cña Tæ quèc m×nh th× ®ång thêi nhí ®Õn truyÒn thèng v¨n ho¸ l©u ®êi c¸c t¸c gi¶ còng ®Ò cao c¶ nh÷ng cÆn b· cña Tæ quèc m×nh. NÒn v¨n ho¸ Trung trong tËp tôc cæ truyÒn cña d©n téc Hoa ph¸t triÓn liªn tôc vµ ngµy cµng m×nh, nh÷ng tËp tôc nµy mang nÆng ph¸t triÓn cµng lµm cho nh©n d©n tõ ®¹i tÝnh chÊt phong kiÕn vµ mª tÝn. lôc ®Õn h¶i ®¶o ®Òu rÊt tù hµo vÒ tæ tiªn 6. V¨n häc “h−¬ng sÇu” cña §µi Loan m×nh. Nhµ th¬ Tõ Quang Trung viÕt: lµ dßng v¨n häc tiÕn bé, yªu n−íc, nã cã §¹i lôc cæ x−a lµ “Ng−êi mÑ cña tÊt c¶ kh¶ n¨ng thu hÑp sù c¸ch trë gi÷a ®«i bê nh÷ng ng−êi mÑ”, lµ “Cha cña tÊt c¶ vµ sÏ gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù nghiÖp nh÷ng ng−êi cha”. thèng nhÊt cña d©n téc Trung Hoa.