intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " giải mã văn hóa trong tác phẩm văn học "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST
Báo xấu
76
lượt xem 19
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sự phát triển mạnh mẽ và thâm nhập ngày càng sâu của văn hóa học vào nhiều ngành khoa học xã hội và nhân văn, trong đó có văn học, làm cho mọi ng-ời càng thức nhận vai trò và sự gắn kết của văn hóa với văn học vốn đã có từ trong bản chất đến nay lại càng sâu sắc và không thể chia tách. Văn học là sự tự ý thức văn hóa. Văn học chẳng những là một bộ phận của văn hóa, chịu sự chi phối ảnh h-ởng trực tiếp của văn hóa mà...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " giải mã văn hóa trong tác phẩm văn học "

  1. TrÇn lª b¶o PGS.TS trÇn lª b¶o Khoa V¨n §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi MÆt kh¸c, nhµ v¨n – chñ thÓ s¸ng t¸c 1. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ th©m ph¶i lµ con ®Î cña mét céng ®ång, thuéc nhËp ngµy cµng s©u cña v¨n hãa häc vµo vÒ mét céng ®ång nhÊt ®Þnh, muèn hay nhiÒu ngµnh khoa häc x· héi vµ nh©n kh«ng anh ta còng ®· tiÕp nhËn nh÷ng v¨n, trong ®ã cã v¨n häc, lµm cho mäi thµnh tè v¨n hãa cña céng ®ång m×nh, ng−êi cµng thøc nhËn vai trß vµ sù g¾n nh÷ng lèi t− duy, nh÷ng m« thøc øng xö kÕt cña v¨n hãa víi v¨n häc vèn ®· cã tõ trong ®ã chøa ®ùng néi hµm v¨n hãa trong b¶n chÊt ®Õn nay l¹i cµng s©u s¾c t©m lý riªng cña thêi ®¹i còng nh− vµ kh«ng thÓ chia t¸ch. nh÷ng ng−ng tô gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn V¨n häc lµ sù tù ý thøc v¨n hãa. V¨n thèng cña céng ®ång. V× vËy nhµ v¨n dï häc ch¼ng nh÷ng lµ mét bé phËn cña v¨n s¸ng t¹o tíi ®©u, viÕt ra hay nãi ra vÊn hãa, chÞu sù chi phèi ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Ò g× th× còng vÉn thÓ hiÖn t©m th¸i v¨n cña v¨n hãa mµ cßn lµ mét trong nh÷ng hãa vµ nh÷ng kÕt cÊu t©m lý v¨n hãa ®éc ph−¬ng tiÖn tån t¹i vµ b¶o l−u v¨n hãa. ®¸o cña d©n téc m×nh. V¨n häc chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp tõ m«i Thªm n÷a, khi ®äc vµ t×m hiÓu v¨n tr−êng v¨n hãa cña mét thêi ®¹i vµ häc n−íc ngoµi, ë ®©y chóng t«i lÊy dÉn truyÒn thèng v¨n hãa ®éc ®¸o cña mét chøng tõ nÒn v¨n häc Trung Quèc vèn d©n téc, ®ång thêi thÓ hiÖn c¶ néi hµm gÇn gòi vÒ t−¬ng ®ång v¨n hãa víi ViÖt t©m lý v¨n hãa ®éc ®¸o cña mét thêi ®¹i Nam; trªn thùc tÕ kh«ng chØ lµ qu¸ tr×nh vµ mét céng ®ång d©n téc. Cïng víi hÖ vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ng«n ng÷ thèng gi¸ trÞ v¨n hãa lµ nh÷ng m« thøc n−íc ngoµi - vèn ®· kh«ng dÔ dµng ®èi v¨n hãa riªng cña mét céng ®ång d©n téc, víi nhiÒu ng−êi, mµ quan träng h¬n lµ v¨n häc ®· tù gi¸c tiÕp nhËn vµ thÓ hiÖn ph¶i hiÓu ®−îc bèi c¶nh v¨n hãa cña d©n nh÷ng gi¸ trÞ vµ m« thøc mµ c¶ céng téc kh¸c, hiÓu ®−îc nh÷ng ng÷ nghÜa ®ång t«n träng vµ tu©n thñ. v¨n hãa d©n téc tiÒm Èn trong vá ng«n Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 68
  2. Gi¶I m· v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc… ng÷ cña hä, hiÓu ®−îc nh÷ng m« thøc t− thao t¸c gi¶n ®¬n, cô thÓ cña phª b×nh duy, t©m th¸i v¨n hãa, nh÷ng m· v¨n v¨n häc theo chñ nghÜa cÊu tróc hay phª hãa cña céng ®ång kh¸c, thËm chÝ v« b×nh thÓ lo¹i v¨n häc hoÆc lµ mét c¸i g× cïng kh¸c l¹ víi ng−êi nghiªn cøu. Nãi ®ã t−¬ng tù nh− vËy. Ng−êi ta coi nã nh− kh¸c ®i lµ muèn hiÓu v¨n häc n−íc ngoµi mét gãc ®é quan s¸t vµ gi¶i thÝch d©n kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ biÕt tiÕng n−íc d· cña phª b×nh v¨n häc. Tuy nhiªn cho ngoµi mµ cßn cÇn biÕt c¶ nÒn v¨n hãa dï xem xÐt nh− vËy, ng−êi ta còng cã cña céng ®ång Êy, míi mong hiÓu ®−îc thÓ thu l−îm ®−îc sù liªn th«ng gi÷a thÊu ®¸o v¨n häc cña hä. chØnh thÓ v¨n hãa vµ s¸ng t¹o thÈm mü ChÝnh v× vËy mµ viÖc t×m hiÓu vµ gi¶i trong t¸c phÈm v¨n häc cô thÓ, ®ång thêi m· v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc ®¹t ®−îc nh÷ng nhËn thøc míi vµ nh÷ng kh«ng chØ cÇn thiÕt cho viÖc nghiªn cøu b×nh gi¸ míi ®èi víi néi hµm nhiÒu líp v¨n häc trong n−íc mµ còng sÏ v« cïng v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc. V× vËy cÇn thiÕt ®èi víi viÖc nghiªn cøu v¨n häc míi dÉn tíi sù quan t©m vµ coi träng n−íc ngoµi. Ph−¬ng ph¸p nµy sÏ t×m nh÷ng nghiªn cøu vµ gi¶i thÝch mèi ®−îc nh÷ng c¬ së khoa häc liªn ngµnh quan hÖ g¾n bã gi÷a v¨n häc vµ v¨n hãa cÇn thiÕt vµ hîp lý. C¸ch thøc gi¶i trong thêi ®¹i ngµy nay. m· nµy lµ ®Æt v¨n häc vµo bèi c¶nh réng 2. XÐt tõ gãc ®é phï hiÖu v¨n b¶n, tËp lín cña v¨n hãa - x· héi, hoÆc trong ¶nh trung chñ yÕu ë ng«n ng÷, nh÷ng kÝ hiÖu, h−ëng qua l¹i cña v¨n häc ®èi víi nh÷ng biÓu t−îng v¨n hãa, tõ ®ã më réng ph©n hiÖn t−îng v¨n hãa x· héi kh¸c, tõ ®ã tÝch lý gi¶i nh÷ng néi hµm v¨n hãa cña lµm næi bËt nh÷ng s¾c th¸i v¨n hãa chóng – nh− mäi ng−êi th−êng gäi lµ phong phó ®−îc thÓ hiÖn trong t¸c phÈm “gi¶i m· v¨n hãa” – ®©y lµ c«ng viÖc ®Çu v¨n häc; hoÆc gi¶i m· kh¸m ph¸ nh÷ng tiªn v« cïng quan träng trong qu¸ tr×nh phï hiÖu, biÓu t−îng hµm Èn mu«n vµn t×m hiÓu ph©n tÝch v¨n hãa trong t¸c líp nghÜa trÇm tÝch cña v¨n hãa trong phÈm v¨n häc cô thÓ. Trong tÇng líp nµy, v¨n b¶n v¨n häc cô thÓ. Qua líp bÒ mÆt c¸c nhµ phª b×nh th−êng ®Æc biÖt coi cña ng«n ng÷ t¸c phÈm, trªn c¬ së so träng hÖ thèng h×nh thøc cã thÓ quan s¸t s¸nh hiÖn thùc vµ lÞch sö, ®i s©u kh¸m nhËn biÕt trªn v¨n b¶n, ®Æc biÖt lµ ph©n ph¸ néi hµm t©m lý v¨n hãa vµ h¹t nh©n tÝch lý gi¶i v¨n hãa cña c¸c hÖ thèng v¨n hãa tiÒm Èn trong nhiÒu líp trÇm h×nh thøc ng«n ng÷ v¨n b¶n. tÝch cña t¸c phÈm, ®èi chiÕu tæng thÓ V¨n hãa kh«ng ph¶i lµ mét h×nh th¸i trªn nhiÒu b×nh diÖn, nhiÒu gãc ®é, nhµ nghiªn cøu cã thÓ ®¸nh gi¸ hÕt c¸i hay quan niÖm trõu t−îng kh«ng bãng h×nh, c¸i ®Ñp cña t¸c phÈm v¨n häc vµ ý nghÜa kh«ng c¨n cø, nhµ nh©n lo¹i häc Mü quan träng cña v¨n häc ®èi víi cuéc sèng Kelefod. Gelkan cho r»ng: “(v¨n hãa) do cña nh©n lo¹i. lÞch sö truyÒn di, thÓ hiÖn ë nh÷ng m« thøc ý nghÜa trong nh÷ng phï hiÖu Cã ®iÒu r»ng, l©u nay xem xÐt mèi t−îng tr−ng, mäi ng−êi m−în hÖ thèng quan hÖ cña v¨n hãa ®èi víi v¨n häc vÉn nµy ®Ó giao l−u, duy tr× nh÷ng tri thøc cã thÓ vÉn bÞ coi lµ mét ph−¬ng ph¸p Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 69
  3. TrÇn lª b¶o nµy cho thÊy ng«n ng÷ chuyÓn t¶i ®Æc cã quan hÖ trong cuéc sèng vµ cã th¸i ®é ®iÓm v¨n hãa, trong ®ã cã c¶ ®Æc ®iÓm giao ®·i thÝch hîp trong cuéc sèng”. §èi cña truyÒn thèng v¨n hãa vµ c¶ nh÷ng víi t¸c phÈm v¨n häc, néi hµm v¨n hãa yÕu tè thÇn bÝ s©u kÝn trong hiÖn thùc mét mÆt bao hµm trong nh÷ng nh©n tè v¨n hãa vµ hiÖn t−îng v¨n hãa; khiÕn nã cña néi dung, mÆt kh¸c thÓ hiÖn mét lo¹i trë thµnh ch×a khãa - mét yÕu tè quan tiÒm Èn v« thøc trong h×nh thøc ng«n träng më c¸nh cöa ®i s©u vµo b¶n chÊt ng÷ v¨n b¶n. V× vËy ph©n tÝch v¨n hãa tinh thÇn vµ t©m linh ®ång thêi lµm mét h×nh thøc ng«n ng÷ v¨n b¶n kh«ng s¸ng tá kÕt cÊu c¸c tÇng líp cña h×nh chØ lµm cho viÖc kh¶o s¸t v¨n hãa trong th¸i v¨n hãa ®éc ®¸o cña mét céng ®ång. t¸c phÈm v¨n häc cã ®−îc mét tiÒn ®Ò khoa häc cña mét lo¹i phª b×nh v¨n häc Trong qu¸ tr×nh thao t¸c ph©n tÝch cô mµ quan träng h¬n cßn xem kÕt cÊu thÓ, c¸c nhµ phª b×nh dùa vµo nh÷ng m« ng«n ng÷ cña nh©n lo¹i lµ toµn bé c¬ së h×nh biÓu ®¹t ng«n ng÷ ®Æc thï trong v« thøc cña v¨n hãa nh©n lo¹i. H×nh t¸c phÈm v¨n häc nh−: hÖ thèng tõ ng÷, thøc ng«n ng÷ trë thµnh n¬i chuyÓn t¶i, h×nh thøc có ph¸p, kÕt cÊu ch−¬ng môc, tr×nh hiÖn vµ ng−ng tô nh÷ng líp v¨n hÖ thèng h×nh t−îng vµ c¸c quan hÖ ®an hãa Èn tµng trong néi dung v¨n b¶n, b¶n chÐo kh¸c nhau cña v¨n b¶n, ®Ó ph©n th©n tÇng diÖn nµy còng ®· bao hµm tÝch lý gi¶i nh÷ng nh©n tè t©m lý vµ nh÷ng th«ng tin v¨n hãa quan träng, nh©n tè thÈm mü ®−îc h×nh thøc ng«n khiÕn cho nã trë thµnh mét trong nhiÒu ng÷ chuyÓn t¶i; tiÕp ®Õn lµ ®i s©u khai líp v¨n hãa tÊt yÕu cÇn ®−îc gi¶i thÝch th¸c nh÷ng néi hµm v¨n hãa ®· ng−ng trong t¸c phÈm v¨n häc. tô trong ®ã. ë gãc ®é nµy cã thÓ më ra Nghiªn cøu v¨n hãa ng«n ng÷ häc nh÷ng kiÕn thøc v« cïng phong phó vÒ hiÖn ®¹i còng cho r»ng nhËn thøc trªn lµ t− t−ëng triÕt häc, t«n gi¸o, ®¹o ®øc, cã c¨n cø khoa häc. V¨n hãa ng«n ng÷ phong tôc tËp qu¸n… cña mét céng ®ång häc hiÖn ®¹i cho r»ng b¶n th©n ng«n ng÷ nhÊt ®Þnh. lµ “mét lo¹i phi b¶n n¨ng tiÕp nhËn chøc Dùa theo quan ®iÓm trªn, nhµ nghiªn n¨ng cña v¨n hãa”. Do tÝnh x· héi vµ cøu Lý Hång Ch©n trong bµi: Kh«ng tÝnh nh©n v¨n cña ng«n ng÷, do bÞ lÖ gian nh©n lo¹i häc cña thÕ giíi thÇn thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh tån vµ tho¹i – gi¶i thÝch nh÷ng líp ng÷ nghÜa nh÷ng nh©n tè h¹n chÕ trong thÕ giíi trong tiÓu thuyÕt cña M¹c Ng«n ®· cho quan cña mét céng ®ång d©n téc nhÊt r»ng viÖc ph©n tÝch néi hµm v¨n hãa ®Þnh ®−îc ph¶n ¶nh trong ng«n ng÷ vµ ng«n ng÷ trong Cao l−¬ng ®á còng cã thÓ hµnh vi cña céng ®ång d©n téc, cho nªn ®em l¹i nh÷ng nhËn thøc míi. Sau khi ng«n ng÷ kh«ng chØ ®−îc coi lµ c«ng cô kh¶o s¸t cô thÓ nh÷ng ph−¬ng thøc ng«n giao l−u cña nh©n lo¹i mµ ng−êi ta cßn ng÷ ®−îc M¹c Ng«n hay vËn dông trong coi nã lµ h×nh thøc c¶m nhËn vµ lý gi¶i thÕ giíi. Cã mét sè nhµ v¨n hãa ng«n tiÓu thuyÕt, nhµ phª b×nh ph¸t hiÖn thÊy ng÷ häc thËm chÝ cho r»ng: “Ng«n ng÷ lµ nhµ v¨n th−êng m−în nh÷ng kinh thÕ giíi cña chóng ta”. XÐt tõ ý nghÜa nghiÖm, nh÷ng tr¶i nghiÖm cã tÝnh Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 70
  4. Gi¶I m· v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc… víi nghÞ luËn), lµm cho tiÓu thuyÕt trµn truyÒn kú cña ng−êi cao tuæi gÇn gòi ®Çy t×nh tiÕt truyÒn kú ®¹t tíi hiÖu qu¶ nh− “«ng néi” “bµ néi” ®Ó kÓ vÒ nh÷ng thÊm ®Ém s¾c mÇu thÇn thäai trong ý c©u chuyÖn cuéc ®êi con ng−êi trong thøc tù ng· cña con ng−êi hiÖn ®¹i, h×nh x· héi n«ng th«n tr−íc kia, ng«n ng÷ tuy thµnh mét “kh«ng gian nh©n lo¹i häc hÕt søc phong phó vµ phøc t¹p, nh−ng cã cña thÕ giíi thÇn tho¹i”. Trong kh«ng thÓ chia ra lµm hai hÖ thèng ®éc lËp gian nµy, tr¹ng th¸i sinh tån vµ ph−¬ng song vÉn cã quan hÖ g¾n bã víi nhau, thøc s¶n xuÊt kinh tÕ x· héi n«ng th«n, mét bªn lµ hÖ thèng tªn gäi nh÷ng ng−êi cïng v« sè v« thøc tËp thÓ trong håi øc th©n ®¸ng kÝnh “«ng”, “bµ”, “cha”, “mÑ”, chñng téc nh− tÝn ng−ìng vµ ý thøc sinh mét bªn lµ nh÷ng tõ th©n thuéc cña hÖ tö, tÊt c¶ lu«n ®an quyÖn vµo nhau hÕt thèng ng«n ng÷ hiÖn ®¹i nh− “Ng−u tö søc mËt thiÕt; ®Õn khi con ng−êi hiÖn ®¹i khè”, “§Þch t− khoa”, “T©m th¸i”, “to nghiªn cøu ý nghÜa triÕt häc cña sù sinh tem”… HÖ thèng tªn gäi trªn liªn quan tån, ®· cÊu thµnh nhiÒu líp ng÷ nghÜa ®Õn bèi c¶nh v¨n hãa qu¸ khø cña quª kh«ng gièng nhau, ®iÒu nµy ®· bao hµm h−¬ng, mang l¹i mµu s¾c cña bøc tranh néi dung v¨n hãa häc nh©n lo¹i hÕt søc h−¬ng th«n tr−íc ®©y; hÖ thèng sau cã phong phó. XÐt tõ gãc ®é nhµ phª b×nh, quan hÖ víi bèi c¶nh v¨n hãa ®« thÞ hiÖn d−íi ngßi bót M¹c Ng«n, líp kh«ng gian ®¹i, thùc hiÖn chøc n¨ng tù sù vÒ c©u tù sù quª h−¬ng §«ng B¾c Cao MËt, chuyÖn; nhµ phª b×nh l¹i ®−a ra ph©n còng mang tÝnh chÊt song trïng võa tÝch hai c©u trong tiÓu thuyÕt M¹c Ng«n: thùc t¶ võa h− t¶, nã cã mét tªn gäi thùc “Bµ néi lµ ng−êi ®i ®Çu trong gi¶i phãng vÒ ®Þa lý nh©n v¨n tiªu biÓu cho v¨n hãa c¸ tÝnh” vµ Cao l−¬ng ®á lµ bøc tranh quª h−¬ng §«ng B¾c Cao MËt, ®ång thêi quª h−¬ng Cao MËt”. Hai kiÓu c©u nµy còng lµ h− cÊu cña t¸c gi¶, nh÷ng suy biÓu hiÖn rÊt ®iÓn h×nh quan hÖ chñ vÞ, ngÉm v¨n hãa bao hµm mét kh«ng gian quan hÖ c¸c s¸o ng÷ gi¶i thÝch ë cÊp ®é triÕt häc cña “cuéc sèng d©n gian xa x−a”. c¬ b¶n cña h×nh thøc trÇn thuËt, ®ång Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, chóng ta cã thêi ph¶n ¸nh hÕt søc tËp trung nh÷ng thÓ thÊy së dÜ cã nh÷ng nhËn thøc, ®Æc tr−ng ng÷ nghÜa ®−îc n¶y sinh trong nh÷ng phª b×nh tr−íc ®©y ch−a thèng qua hÖ ng÷ ph¸p nh− vËy. §ã lµ ý thøc nhÊt cã thÓ do nh÷ng nhµ phª b×nh ch−a tù ng· hiÖn ®¹i trong viÖc trÇn thuËt cã ý thøc g¾n kÕt gãc nh×n v¨n hãa trong còng nh− t« vÏ vµ b×nh gi¸ cuéc sèng d©n phª b×nh v¨n häc víi v¨n b¶n t¸c phÈm. gian thêi qu¸ v·ng. Néi hµm t¸c phÈm v¨n häc lu«n Èn chøa §i s©u thªm mét b−íc n÷a, c¸c nhµ v¨n hãa trong v¨n b¶n – bao qu¸t néi phª b×nh cßn ph¸t hiÖn trong tiÓu thuyÕt dung nhiÒu líp gi÷a hiÖn thùc vµ lÞch sö, M¹c Ng«n, hai hÖ thèng s¸o ng÷ võa ®an gi÷a vËt lý vµ t©m lý – còng kh«ng chØ xen g¾n kÕt l¹i võa chia t¸ch, phï hîp ®¬n gi¶n lµ t¸c gi¶ dïng c«ng cô ng«n víi ph−¬ng thøc kÓ chuyÖn ®éc ®¸o cña ng÷ ®Ó truyÒn ®¹t mét vÊn ®Ò nµo ®ã, mµ quan träng lµ trong b¶n th©n hÖ M¹c Ng«n (t¸c gi¶ lu«n cã sù chuyÓn ®æi thèng ng«n ng÷ ®éc ®¸o kia ®· Èn chøa trong ®¶o thuËt vµ håi øc cïng pha trén Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 71
  5. TrÇn lª b¶o nh÷ng néi dung, nh÷ng lêi ®Ò nghÞ, s¶n phÈm cña lÞch sö céng ®ång. Chóng nh÷ng dù b¸o thÓ hiÖn nh÷ng kh¸t väng, cã thÓ biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn tïy theo lý t−ëng thÈm mü cao ®Ñp cña t¸c gi¶. thêi ®¹i. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh dµi Chóng ta cã thÓ ch−a hoµn toµn tiÕp thu l©u, nhiÒu thµnh qu¶ v¨n hãa dÇn dÇn nh÷ng kÕt luËn cô thÓ cña c¸c nhµ phª ®−îc sµng läc, ng−ng tô, thÈm thÊu vµo b×nh, nh−ng c¸c nhµ phª b×nh ®Òu rÊt t©m lý v¨n hãa d©n téc, trë thµnh mét coi träng tÝnh thÈm mü cña v¨n b¶n, lo¹i “v« thøc tËp thÓ”, cÊu thµnh mét lo¹i th«ng qua viÖc ph©n tÝch tinh tÕ hÖ c¬ së t©m lý siªu c¸ thÓ. Tõ ®ã trë thµnh thèng ng«n ng÷ v¨n b¶n, ®· ®¹t ®−îc truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc, bé phËn nh÷ng ph−¬ng thøc gi¶i thÝch, tiÕp cËn cèt lâi cã céi nguån néi t¹i trong th©m néi hµm v¨n hãa cña tõng líp tõng líp tÇng kÕt cÊu cña v¨n hãa d©n téc. V× vËy s©u dÇn trong v¨n b¶n t¸c phÈm, vµ gi÷ g×n b¶o l−u vµ kÕ thõa truyÒn thèng ch¾c ch¾n chóng ta sÏ kh¸m ph¸ nhiÒu v¨n hãa d©n téc cã ý nghÜa quan träng ®iÒu míi l¹. vµ søc m¹nh to lín chi phèi, ¶nh h−ëng 3. C¸c nhµ nh©n häc v¨n hãa còng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn hµnh vi cña dùa vµo nhiÒu nguån t− liÖu ra søc con ng−êi vµ céng ®ång trong c¸c thêi chøng minh v¨n hãa d©n téc cã t¸c dông ®¹i kh¸c nhau, ®ång thêi còng thÓ hiÖn h×nh thµnh cÊu tróc t©m lý d©n téc. Mét trong mu«n vµn nh÷ng hµnh vi øng xö mÆt hä cho r»ng vÒ céi nguån mäi nÒn v¨n hãa kh¸c nhau cña mäi ng−êi trong v¨n hãa ®Òu cã tÝnh ng−êi vµ mang tÝnh céng ®ång. §−îc ph¶n ¸nh trong s¸ng nh©n lo¹i. Tõ xa x−a, kÓ tõ khi h×nh t¹o v¨n häc, lµ nh÷ng ý t−îng v¨n häc thµnh x· héi loµi ng−êi cho tíi nay, v¨n nh÷ng m«tip vµ nguyªn mÉu kh«ng hãa c¸c d©n téc ®· ra ®êi ®¹i ®Ó gièng gièng nhau. Nh÷ng ý t−îng, nh÷ng nhau ®Òu lµ do con ng−êi s¸ng t¹o ra m«tip vµ nguyªn mÉu cña v¨n häc nµy nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa trong qu¸ tr×nh ®· trë thµnh phÈm vËt di truyÓn kÕ thõa tiÕp xóc, øng xö víi tù nhiªn vµ x· héi, vµ tiÕp nèi cña truyÒn thèng v¨n häc; lµm cho trong tÇng s©u t©m lý v¨n hãa chóng “®em l¹i v« sè nh÷ng h×nh thøc vµ nh©n lo¹i vèn ®· cã sù t−¬ng ®ång, kinh nghiÖm ®iÓn h×nh cña tæ tiªn chóng nh÷ng tÝnh chung cña con ng−êi. MÆt ta”, “chóng lµ v« sè nh÷ng s¶n vËt ng−ng kh¸c c¸c céng ®ång d©n téc kh¸c nhau, tô t©m lý kinh nghiÖm ®ång lo¹i”. v× ph¶i øng xö víi m«i tr−êng sèng, hoµn “Trong mçi ý t−îng ®Òu ng−ng tô mét sè c¶nh ®Þa lý kh¸c nhau, cã lÞch sö ph¸t nh©n tè t©m lý nh©n lo¹i vµ vËn mÖnh triÓn x· héi còng kh«ng gièng nhau, v× nh©n lo¹i, xuyªn thÊm trong lÞch sö tæ vËy mµ hä s¸ng t¹o ra nh÷ng nÒn v¨n tiªn chóng ta lµ nh÷ng ph−¬ng thøc hãa kh¸c nhau víi b¶n s¾c d©n téc ®éc t−¬ng ®ång ®−îc lÆp ®i lÆp l¹i nh− ®¸o cho riªng céng ®ång m×nh. Trong nh÷ng tia håi quang tµn d− cña hoan l¹c ho¹t ®éng s¸ng t¹o v¨n hãa cô thÓ, con vµ bi th−¬ng”. Th«ng qua viÖc ph©n tÝch ng−êi ®· h×nh thµnh nh÷ng quan niÖm ý nghÜa v¨n hãa t−îng tr−ng cña mét sè t− t−ëng, phong c¸ch ®¹o ®øc, tËp tôc biÓu t−îng, m«tip vµ nguyªn h×nh v¨n t«n gi¸o, høng thó thÈm mü… tÊt c¶ lµ häc, cã thÓ ®−a ng−êi ®äc ®i s©u h¬n vµo Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 72
  6. Gi¶I m· v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc… nh÷ng líp nghÜa phong phó cña t¸c nhiªn kh«ng hÒ th−¬ng tiÕc. MÆt kh¸c phÈm v¨n häc. BiÓu t−îng ®−îc c¸c nhµ trong quan hÖ víi con ng−êi, tõ xa x−a nghiªn cøu v¨n hãa vµ v¨n häc rÊt coi sãi ®· trë thµnh t«tem, thµnh niÒm träng v× nã lµ “®¬n vÞ c¬ b¶n” cña v¨n ng−ìng mé sïng b¸i cña nhiÒu téc ng−êi hãa, lµ “h¹t nh©n di truyÒn x· héi” vµ trªn th¶o nguyªn trong ®ã cã ng−êi quan träng lµ nã ®−îc sinh ra nhê n¨ng M«ng Cæ. Trong “v« thøc tËp thÓ” c¸c lùc “biÓu t−îng hãa” cña con ng−êi. Con céng ®ång d©n téc ë ®©y ®Òu coi m×nh lµ ng−êi t− duy b»ng biÓu t−îng, giao tiÕp truyÒn nh©n, lµ con ch¸u cña sãi. §iÒu b»ng biÓu t−îng, thÓ hiÖn t©m t− t×nh nµy ®−îc thÓ hiÖn trong nhiÒu huyÒn c¶m s©u kÝn nhÊt còng nh− th¨ng hoa tho¹i vÒ céi nguån c¸c d©n téc trªn th¶o nh÷ng kh¸t väng ®Òu b»ng biÓu t−îng. nguyªn. Song sãi còng ph¶i ®Êu tranh ChÝnh v× vËy míi cã nhµ nh©n häc v¨n sinh tån víi con ng−êi vµ x· héi loµi hãa cho r»ng: v¨n hãa lµ dßng th¸c biÓu ng−êi, nã trùc tiÕp trë thµnh kÎ thï cña t−îng ®i tõ ng−êi nµy sang ng−êi kh¸c. con ng−êi trong viÖc tranh giµnh sù sèng. Ch¼ng h¹n chóng ta thö kh¶o s¸t Vµ sãi còng ®−îc thÇn th¸nh hãa, nh©n biÓu t−îng sãi trong t¸c phÈm T«tem sãi hãa, trë thµnh ng−êi ®−a linh hån ng−êi ®· tõng g©y nhiÒu tranh c·i cña nhµ v¨n chÕt lªn trêi, thµnh ng−êi b¹n cña con Kh−¬ng Nhung. Nh÷ng tranh luËn cña ng−êi víi chøc n¨ng b¶o vÖ ®ång cá - nh÷ng nhµ phª b×nh kh«ng ph¶i kh«ng ng«i nhµ chung cña mu«n loµi trong ®ã cã lý. Cã ®iÒu r»ng, mçi ng−êi ®øng trªn cã con ng−êi, ®em l¹i tÆng phÈm thiªn quan ®iÓm riªng vµ cã c¸ch tiÕp cËn nhiªn cho con ng−êi. Sãi còng lµ ng−êi riªng nªn tranh c·i còng kh«ng cã g× lµ thÇy häc ®¸ng kÝnh cña con ng−êi khi nã l¹. D−íi gãc ®é gi¶i m· biÓu t−îng v¨n t−îng tr−ng cho trÝ tuÖ vµ søc m¹nh hãa, ng−êi ®äc cã thÓ thÊy ®−îc nhiÒu qu©n sù, cho t×nh yªu tù do vµ tinh thÇn gi¸ trÞ kh¸c lung linh, kh¶ dÜ cã søc ®ång lo¹i. Tõ biÓu t−îng sãi, t¸c gi¶ thuyÕt phôc. BiÓu t−îng sãi ®· lµ sîi chØ ®· h×nh t−îng hãa hai lo¹i h×nh v¨n hãa ®á xuyªn suèt t¸c phÈm. Sãi trong mèi gèc mµ c¸c nhµ nghiªn cøu v¨n hãa l©u quan hÖ víi tù nhiªn, tr−íc hÕt nã lµ nay vÉn gäi lµ “v¨n hãa sãi tÝnh” (v¨n hiÖn th©n cña tù nhiªn, cña søc m¹nh tù hãa gèc du môc) vµ “v¨n hãa cõu tÝnh” nhiªn. Sãi tham gia vµo cuéc sèng tù (v¨n hãa gèc n«ng nghiÖp), chø ®©u h¼n nhiªn víi quy luËt c¹nh tranh thËt kh¾c lµ ®Ó “lµm bÏ mÆt ng−êi Trung Quèc” nghiÖt – m¹nh ®−îc yÕu thua. Sãi cßn lµ nh− cã ý kiÕn phª b×nh nh− vËy, mµ nÕu mét trong nh÷ng chñ thÓ cña tù nhiªn cã lµm bÏ mÆt ng−êi Trung Quèc th× Lç gi÷ g×n b¶o vÖ sù c©n b»ng cña m«i TÊn ®· lµm tõ l©u råi. §Êy lµ ch−a nãi tr−êng tù nhiªn, b¶o vÖ m«i tr−êng sèng tíi th«ng qua biÓu t−îng t«tem sãi, nh− nã vèn cã. Ng−îc l¹i, con ng−êi ®Ó cã Kh−¬ng Nh−ng ®· göi g¾m t×nh c¶m yªu cuéc sèng d− thõa ®· tµn ph¸ hñy ho¹i mÕn ®Õn ch¸y báng ®èi víi thiªn nhiªn tù nhiªn, hñy ho¹i m«i tr−êng sèng cña hïng vÜ mµ hoang d· n¬i th¶o nguyªn chÝnh m×nh vµ cña c¶ mu«n loµi trong tù M«ng Cæ vµ lêi c¶nh tØnh ®Çy h×nh t−îng Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 73
  7. TrÇn lª b¶o sinh ®éng h·y b¶o vÖ m«i tr−êng sèng, nguyªn h×nh cña ý t−îng v¨n häc, ®Êy lµ b¶o vÖ ng«i nhµ chung cña mu«n loµi c«ng viÖc ®Çu tiªn, c¬ së nghiªn cøu cÇn trªn hµnh tinh chóng ta nh− l©u nay thiÕt khi tiÕn hµnh ph©n tÝch nh÷ng Liªn hiÖp quèc vÉn ra søc kªu gäi, cÇn cã nguyªn h×nh v¨n hãa. Mçi d©n téc trong nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc b¶o vÖ m«i qu¸ tr×nh s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn v¨n hãa tr−êng ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Nh− vËy cña m×nh, ®· h×nh thµnh mét sè néi tõ gãc ®é gi¶i m· biÓu t−îng v¨n hãa dung “v« thøc tËp thÓ” cã néi hµm lÞch sö trong t¸c phÈm v¨n häc, c¸c nhµ nghiªn phong phó, thÈm thÊu vµo c¸c líp cña cøu cã thÓ ®i s©u vµo v« vµn líp nghÜa v¨n b¶n v¨n häc trong c¸c thêi ®¹i kh¸c trÇm tÝch trong kÕt cÊu t©m lý v¨n hãa, nhau, dï thêi gian cã qua ®i, triÒu ®¹i cã t©m th¸i v¨n hãa vµ nhiÒu m« h×nh øng thay ®æi th× nh÷ng biÓu hiÖn nµy cña “v« xö kh¸c nhau. Nh÷ng quan niÖm triÕt thøc tËp thÓ” vÉn tån t¹i dai d¼ng vµ häc, tÝn ng−ìng t«n gi¸o, ®¹o ®øc, phong ngoan c−êng. Th−êng chóng ta cã thÓ tôc tËp qu¸n v« cïng phong phó, phøc ph¸t hiÖn nh÷ng bé phËn nhá, nh÷ng t¹p vµ ®éc ®¸o cña ng−êi M«ng Cæ tõ xa yÕu tè ®−îc lÆp l¹i víi tÇn suÊt cao trong x−a cho tíi hiÖn nay còng ®−îc hÐ lé. mét t¸c phÈm cô thÓ, tõ ®ã më réng tÇm nh×n, kh¶o s¸t c¶ chiÒu réng vµ chiÒu VËy nªn ph©n tÝch nguyªn h×nh cña ý s©u, cã thÓ ph¸t hiÖn vµ n¾m b¾t ®−îc t−îng v¨n häc, tøc lµ ph©n tÝch th«ng nh÷ng nh©n tè nµo ®ã cã tÝnh chung, qua nh÷ng h×nh th¸i biÓu t−îng cña v¨n tÝnh céng ®ång trong céi nguån lÞch sö häc – “nh÷ng ý t−îng ®iÓn h×nh ®−îc lÆp v¨n hãa s©u kÝn. l¹i víi tÇn sè cao”, ph¸t hiÖn vµ lµm s¸ng tá néi dung cña “v« thøc tËp thÓ” lãe Vµo nh÷ng n¨m t¸m m−¬i cña thÕ kû s¸ng trong “ký øc chñng téc” xa x−a, tr−íc, ë Trung Quèc nh÷ng c¸i ®−îc gäi tiÒm tµng ®»ng sau nh÷ng líp nghÜa cña lµ mÉu mùc cßn ®ang tranh luËn s«i næi biÓu t−îng. Trªn thùc tÕ, nhµ phª b×nh nh− “v¨n häc ph¶n t−”, “v¨n häc c¶i th−êng b¾t ®Çu ®i vµo t×m ý t−îng thÈm c¸ch”, “v¨n häc vÕt th−¬ng”… ng−êi ta cã mü cô thÓ, trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch vµ thÓ thÊy ë mét sè t¸c phÈm v¨n häc lý gi¶i ý nghÜa v¨n hãa t−îng tr−ng cña t−ëng nh− kh¸c nhau rÊt xa, nh−ng ý t−îng thÈm mü, sÏ ®¹t ®−îc mét sù chóng l¹i cã c¸i chung nhÊt cña t©m lý trõu t−îng nµo ®ã, tõ ®ã ®i s©u vµo céi v¨n hãa d©n téc. Ch¼ng h¹n nh÷ng t¸c nguån, ®Ó ®¹t tíi nh÷ng lý gi¶i vµ n¾m phÈm nh− “Linh hån vµ thÓ x¸c”, “Lôc v÷ng ®−îc céi nguån v¨n hãa cña ý hãa thô”, “Ghi chÐp viÖc x−ëng tr−ëng t−îng thÈm mü. KiÒu nhËm chøc”,… t¸c phÈm nµo còng kh¾c häa nhËn vËt ®éc ®¸o vµ tæ chøc Trong thao t¸c cô thÓ, nhµ phª b×nh t×nh tiÕt chÆt chÏ, ®Òu cã ph−¬ng thøc cã thÓ kh«ng c©u nÖ ph¶i ph©n tÝch t×nh truyÒn ®¹t t×nh c¶m vµ ký th¸c t− t−ëng tiÕt t¸c phÈm, mµ cè g¾ng më réng kh¶o riªng; ph¹m vi ®Ò tµi cña tõng t¸c phÈm s¸t c¶ chiÒu däc vµ chiÒu ngang, ®Ó n¾m còng kh¸c nhau; nh−ng nÕu bá qua mét b¾t nh÷ng kÕt cÊu céng sinh, nh÷ng biÓu sè nh÷ng sai biÖt, chóng ta cã thÓ ph¸t t−îng hoÆc m«tip, tøc nh÷ng h×nh thøc Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 74
  8. Gi¶I m· v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc… chóng ta còng kh«ng khã ph¸t hiÖn, vÊn hiÖn thÊy râ tÝnh céng ®ång, c¸i chung ®Ò t×nh yªu lµ chuyÖn mu«n thuë trong cña nh÷ng t¸c phÈm nµy. PhÇn lín tiÕn tr×nh lÞch sö nh©n lo¹i. Trong cuéc nh÷ng tiÓu thuyÕt nµy ®Òu dùa vµo mét sèng, con ng−êi ®Òu mong muèn cã t×nh c©u chuyÖn t×nh yªu ®ñ søc lay ®éng yªu lý t−ëng vµ h¹nh phóc c¸ nh©n lßng ng−êi. Thªm n÷a trong nh÷ng c©u trong sù ph¸t triÓn dµi l©u cña x· héi. chuyÖn t×nh yªu Êy, ®Òu m−în ph−¬ng Trªn thùc tÕ, ®ã lµ sù thèng nhÊt gi÷a thøc dÉn d¾t cña cèt truyÖn anh hïng t×nh c¶m vµ nhËn thøc cña con ng−êi ®èi hoÆc tµi tö gÆp n¹n, may m¾n nhËn ®−îc víi lÞch sö vµ hiÖn thùc, nã lu«n lu«n lµ sù cøu gióp hÕt lßng cña mét c« g¸i si tr¹ng th¸i t©m lý cÇu mong, hy väng vµ t×nh hay cña mét c« g¸i nhiÖt t×nh ®«n c¶m thô ®èi víi t×nh yªu lý t−ëng. hËu nh−: Ch−¬ng VÜnh L©n víi M· Anh MÆt kh¸c cho thÊy nh÷ng biÓu hiÖn Hoa d−íi ngßi bót cña Tr−¬ng HiÒn t©m lý gièng nhau trong c¸c thêi ®¹i L−îng, KiÒu Quang Ph¸c vµ §ång Trinh kh¸c nhau cña m« thøc kÕt cÊu c©u theo ngßi bót cña T−ëng Tö Long, L−u chuyÖn truyÒn thèng “c«ng tö l©m n¹n Chiªu vµ L· Sa trong t¸c phÈm cña Lý ®−îc thôc n÷ cøu gióp”, ®ång thêi còng Quèc V¨n… nÕu kh¸i qu¸t hãa vµ trõu lµm s¸ng tá tÝnh b¶o thñ ®Çy thó vÞ cña t−îng hãa th× vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ m« thÈm mü d©n téc, nã lµ mét lo¹i “v« thøc thøc t×nh yªu gi÷a “tµi tö” vµ “thôc n÷” tËp thÓ”, ®−îc ng−ng tô vµ tiÕp nèi trong (còng cã thÓ coi lµ nguyªn mÉu v¨n hãa) truyÒn thèng v¨n hãa dµi l©u, cho dï c¸c dÔ thÊy ë nhiÒu n¬i trong v¨n häc d©n t¸c gia cã tinh thÇn s¸ng t¹o ®éc ®¸o nh− gian, trong hÝ khóc vµ trong tiÓu thuyÕt thÕ nµo, th× còng ch−a dÔ g× tho¸t khái truyÒn thèng; sau khi lo¹i bá nh÷ng néi ¶nh h−ëng s©u s¾c cña nh÷ng m« thøc dung lu©n lý cô thÓ cña truyÒn thèng, râ v¨n hãa truyÒn thèng mét c¸ch triÖt ®Ó. rµng ë ®©y chÝnh lµ m« thøc t×nh yªu lý t−ëng, cïng t©m lý nghÖ thuËt thÈm mü Ph−¬ng thøc gi¶i thÝch vµ ph©n tÝch ng−ng tô trong truyÒn thèng lÞch sö v¨n v¨n hãa cña ý t−îng nguyªn h×nh, ®−îc hãa cña d©n téc Trung Hoa, ®−îc thÓ gîi më trùc tiÕp tõ phong trµo “phª b×nh hiÖn hÕt søc sinh ®éng vµ ®éc ®¸o nhê nguyªn h×nh thÇn tho¹i” næi lªn tõ h×nh thøc biÓu hiÖn ®−¬ng ®¹i. nh÷ng thËp niªn 50 ®Õn thËp niªn 60 thÕ kû tr−íc. Nhµ phª b×nh hoµn toµn cã Ph©n tÝch nguyªn h×nh v¨n hãa cña ý thÓ chän lùa nh÷ng nguyªn h×nh h¹n t−îng v¨n häc ®−¬ng nhiªn kh«ng thÓ hÑp kh¸c nhau trong thÇn tho¹i cæ ®¹i, chØ dõng l¹i ë viÖc kh¶o s¸t vµ miªu thuËt, quan träng lµ trong khi t×m hiÓu råi ®em gãc nh×n míi soi chiÕu vµo m« ph©n tÝch céi nguån nguyªn h×nh, cÇn thøc nµy. Nhµ phª b×nh còng cã thÓ tõ n¾m v÷ng céi nguån v¨n hãa s©u kÝn nh÷ng t¸c phÈm ®−¬ng ®¹i ph¸t hiÖn ra tiÒm Èn ®»ng sau c¸c nguyªn h×nh. §ã lµ nh÷ng ý t−îng nguyªn h×nh, t×m mèi nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa thÈm mü trong liªn hÖ gi÷a chóng víi lÞch sö v¨n hãa nh÷ng h×nh thøc nguyªn h×nh nµy. Nh− x· héi, lµm th¨ng hoa nh÷ng ph©n tÝch trªn ®· nãi, nÕu ®i s©u thªm mét b−íc, nguyªn h×nh, khiÕn nh÷ng gi¶i thÝch v¨n Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 75
  9. TrÇn lª b¶o cña v¨n hãa d©n téc vµ néi hµm v¨n hãa hãa cã søc ®ét ph¸ m¹nh mÏ cña lý tÝnh. t©m lý d©n téc, kÓ c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nhá Ch¼ng h¹n xuÊt ph¸t tõ mét gãc ®é kh¸c, nhÊt cña b¶n chÊt v¨n hãa trong v¨n häc chóng ta kh«ng xem AQ lµ b¶n tÝnh mét ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®iÒu chØnh vµ x©y dùng giai cÊp nµo ®ã hoÆc b¶n chÊt mét tÝnh nhËn thøc vÒ t©m lý d©n téc vµ v¨n hãa c¸ch x· héi nh− l©u nay vÉn cho r»ng ®ã d©n téc. lµ quèc d©n tÝnh, mµ lµ mét néi hµm v¨n Ph−¬ng thøc ph©n tÝch vµ kh¸m ph¸ hãa phong phó cã thÓ thÓ hiÖn mét t©m lý v¨n hãa ®ßi hái kÕt hîp phª b×nh nguyªn h×nh b¶n chÊt v¨n hãa tinh thÇn v¨n hãa v¨n häc víi ph−¬ng ph¸p t©m lý mét lo¹i ng−êi nµo ®ã. V× vËy ph©n tÝch ý häc hiÖn ®¹i. Sù kÕt hîp nµy võa lµ tÊt t−îng nguyªn h×nh tõ v¨n hãa t©m lý yÕu võa lµ kh¶ n¨ng. Bëi lÏ v¨n häc lµ ®ång thêi còng lµ sù ®èi chiÕu cña chØnh s¶n vËt cña ho¹t ®éng v¨n hãa nh©n lo¹i, thÓ thÈm mü, ®Æng n¾m ch¾c nh÷ng líp v× vËy nã còng lµ mét hiÖn t−îng v¨n nghÜa hµm Èn trong tÇng s©u cña ý t−îng. 4. Ph©n tÝch t©m lý v¨n hãa trong t¸c hãa; ®ång thêi nã còng lµ mét h×nh thøc phÈm v¨n häc, tøc lµ kh¶o s¸t vµ lµm ho¹t ®éng tinh thÇn cña con ng−êi, cho s¸ng tá t©m th¸i v¨n hãa vµ kÕt cÊu t©m nªn nã cßn lµ mét hiÖn t−îng t©m lý. VÒ lý v¨n hãa d©n téc ®éc ®¸o ®−îc thÓ hiÖn ®¹i thÓ mµ nãi th× nghiªn cøu v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc cô thÓ, trªn c¬ vµ nghiªn cøu t©m lý cã chung mét ®iÓm së ®èi chiÕu song trïng gi÷a hiÖn thùc xuÊt ph¸t, lµ ph¶i lý g¶i vµ n¾m v÷ng sù vµ lÞch sö, gi÷a v¨n hãa vµ thÈm mü cÇn tån t¹i tù th©n cña nh©n lo¹i. Con ng−êi ®¹t ®−îc nh÷ng ph¸n ®o¸n vÒ gi¸ trÞ v¨n lµ g×? Con ng−êi lµm thÕ nµo mµ chØ lùa hãa thÈm mü trong t¸c phÈm v¨n häc. chän nh÷ng ph−¬ng thøc hµnh vi nµy Con ng−êi lµ s¶n phÈm cña v¨n hãa, tiÕp mµ kh«ng lùa chän nh÷ng ph−¬ng thøc nhËn vµ tÝch lòy nh÷ng truyÒn thèng hµnh vi kh¸c. Tr−íc nh÷ng vÊn ®Ò cã vÎ v¨n hãa cã néi hµm lÞch sö v« cïng hãc bóa nµy, ng−êi ta chØ cã c¸ch thu tËp, phong phó, v× vËy nhµ v¨n cïng víi viÖc so s¸nh vµ gi¶i ®¸p c¸c kiÓu c¸c lo¹i kh¾c häa con ng−êi hiÖn thùc, cßn kh¾c ph−¬ng thøc lùa chän cña c¸c céng ®ång häa kÕt cÊu t©m lý v¨n hãa truyÒn thèng kh¸c nhau míi cã thÓ lý gi¶i râ rµng d©n téc vµ c¶ t©m th¸i d©n téc ®−¬ng ®¹i. ®−îc. §iÒu nµy cÇn nh÷ng kh¶o s¸t Nhµ v¨n dï biÓu hiÖn cuéc sèng cña con chung ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò t−¬ng ®ång ng−êi nh− thÕ nµo, còng vÉn lµ miªu t¶ vµ dÞ biÖt cña t©m lý c¸c céng ®ång ng−êi, nh÷ng tÇng líp, nh÷ng hiÖn t−îng, cho nªn v¨n hãa häc vµ t©m lý häc nh÷ng b×nh diÖn kh¸c nhau cña nh©n ®· gÆp gì vµ kÕt hîp víi nhau ë t©m t×nh thÕ th¸i, phong vËt d©n tôc, ph¶n ®iÓm nµy. §ã lµ sù liªn kÕt liªn ngµnh, ¶nh nh÷ng t×nh c¶m cña t©m th¸i d©n míi ngâ hÇu chØ ra ®−îc l«gic cña sù téc, thÓ hiÖn thó vÞ thÈm mü vµ gi¸ trÞ ph¸t triÓn. C¸c d©n téc kh¸c nhau cã lÞch sö ph¸t v¨n hãa ®éc ®¸o cña d©n téc. V× vËy nhµ phª b×nh cã thÓ ®i s©u lý gi¶i ®Ó n¾m b¾t triÓn v¨n hãa kh¸c nhau, hä cïng lóc ®−îc nh÷ng h×nh th¸i biÓu hiÖn ®éc ®¸o s¸ng t¹o ra nÒn v¨n hãa ®éc ®¸o, s¸ng Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 76
  10. Gi¶I m· v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc… lÏ lÞch tr×nh gian nan cña v¨n häc thÕ t¹o kÕt cÊu t©m lý v¨n hãa riªng cña giíi ®Òu h−íng vÒ nh©n tÝnh nh©n t×nh céng ®ång, song v¨n hãa d©n téc còng vµ nh©n dôc. Còng cã thÓ tõ gãc nh×n kh«ng v−ît ®−îc ra ngoµi nh÷ng biÕn ®æi réng lín cña v¨n hãa quan s¸t sù tr×nh kh«ng ngõng cña nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch hiÖn ®éc ®¸o c¸c líp t©m lý v¨n hãa sö v¨n hãa x· héi cô thÓ. KÕt cÊu t©m lý trong t¸c phÈm v¨n häc, ®Ó ®¹t ®−îc sù v¨n hãa còng sÏ v× vËy mµ kh«ng ngõng liªn th«ng gi÷a thÈm mü nghÖ thuËt c¸ ®iÒu chØnh vµ chuyÓn ®æi s¸ng t¹o, do kÕ thÓ ®èi chiÕu víi lÞch sö v¨n hãa chØnh thõa gi¸ trÞ v¨n hãa truyÓn thèng cïng thÓ. Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch t©m lý víi viÖc tiÕp nhËn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa v¨n hãa trong t¸c phÈm v¨n häc cô thÓ, ngo¹i lai trong ®iÒu kiÖn lÞch sö v¨n hãa cÇn quan t©m tíi xu thÕ, ®Þnh h−íng x· héi míi. V× vËy trong kÕt cÊu t©m lý t−¬ng lai. XÐt tíi cïng, t©m lý v¨n hãa v¨n hãa võa ng−ng tô truyÒn thèng v¨n nh©n lo¹i còng do tù th©n con ng−êi tõ hãa phong phó võa cã néi dung thêi ®¹i trong thùc tiÔn lÞch sö v¨n hãa x· héi t−¬i s¸ng. Ph©n tÝch t©m lý v¨n hãa t¸c mµ s¸ng t¹o ra. Nã thÓ hiÖn tÝnh phong phÈm v¨n häc, cÇn ph©n tÝch xu h−íng phó néi t¹i vµ tÝnh ®Þnh h−íng t−¬ng lai thÈm mü cña t¸c gi¶ trªn c¬ së nh÷ng ®−îc ng−ng tô trong lÞch sö tinh thÇn tÝnh c¸ch, ý t−îng vµ ng«n ng÷ v¨n b¶n cña nh©n lo¹i, ®ång thêi thÓ hiÖn kh¸t v¨n häc, tõ ®ã kh¸m ph¸ nh÷ng nh©n tè väng v−¬n lªn kh«ng ngõng trong cuéc ng−ng tô truyÒn thèng bao gåm c¶ tÝch sèng cña con ng−êi. Tõ nh÷ng líp lÞch sö cùc vµ tiªu cùc trong kÕt cÊu t©m lý v¨n liªn tôc cã thÓ thÊy, kÕt cÊu t©m lý v¨n hãa d©n téc, kh¸m ph¸ nh÷ng h×nh th¸i hãa d©n téc lµ sù b¶o l−u kÕ thõa nh÷ng biÓu hiÖn gi¸ trÞ thÇm mü vµ v¨n hãa di s¶n v¨n hãa d©n téc, v× vËy viÖc gi÷ trong hiÖn thùc kÕt cÊu t©m lý v¨n hãa g×n nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng céng ®ång. §iÒu nµy lµm cho phª b×nh cã ý nghi· v« cïng quan träng. C¸c nhµ v¨n häc kh«ng chØ cã thªm søc sèng mµ th¬ ®êi §−êng chØ thÝch “®¨ng cao” mµ cßn cã nhiÒu ý nghÜa thùc tiÔn x· héi. ng¹i “®i xa”, hä rÊt mÉn c¶m víi dßng Nh− vËy chóng ta cã thÓ thu ®−îc nh÷ng ch¶y cña thêi gian “xu©n xanh thu tµn” nhËn thøc míi do th©m nhËp s©u h¬n mµ buån th−¬ng nh− “thiÕu n÷ th−¬ng vµo tÝnh thÈm mü cña h×nh t−îng v¨n xu©n chÝ sÜ bi thu”… Cßn trong nh÷ng hÝ häc, còng cã thÓ n¾m b¾t ®−îc nh÷ng khóc vµ tiÓu thuyÕt truyÒn thèng Trung tr¹ng th¸i vi tÕ s©u kÝn cña néi hµm t©m Quèc ®¹i lo¹i nh÷ng t¸c phÈm nh− “N÷ th¸i d©n téc. t−íng hä D−¬ng”, “TruyÖn Nh¹c Phi”, Cô thÓ trong qu¸ tr×nh gi¶i thÝch, nhµ “Tam quèc chÝ diÔn nghÜa” … v× sao cho phª b×nh cã thÓ ®èi chiÕu bèi c¶nh v¨n tíi nay vÉn cã søc hÊp dÉn lay ®éng lßng hãa víi t©m lý v¨n hãa ®Ó xem xÐt sù ng−êi, ®em l¹i nh÷ng høng thó th−ëng thèng nhÊt cña chóng, cã thÓ th©m nhËp thøc trong c«ng chóng, thËm chÝ cßn vµo nh÷ng h×nh thøc biÓu ®¹t t×nh c¶m kÝch ®éng c¶ ng−êi ®äc hiÖn ®¹i. Nguyªn ®−îc c¸ tÝnh hãa vµ nh÷ng ý t−îng ®éc ®¸o trong t¸c phÈm, lµm s¸ng tá kÕt cÊu nh©n th× cã nhiÒu, song trªn thùc tÕ t©m lý v¨n hãa cã ý nghÜa phæ biÕn, bëi kh«ng ai phñ nhËn ®−îc trong nh÷ng t¸c Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 77
  11. TrÇn lª b¶o m×nh. §iÒu nµy lµ v« cïng hÖ träng bëi phÈm nµy ®Òu cã nh÷ng nh©n tè t©m lý lÏ trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa x· héi, phæ biÕn, rÊt Trung Hoa ®ã lµ “Quèc gia chóng cã t¸c dông to lín trong viÖc tù h−ng vong, thÊt phu h÷u tr¸ch” (Quèc ph¸t huy lµm biÕn ®æi t©m th¸i v¨n hãa gia mÊt cßn, kÎ hÌn cßn cã tr¸ch nhiÖm), vµ thøc tØnh ý thøc tù ng· d©n téc. §iÒu lµ tinh thÇn hiÖp nghÜa “tø h¶i giai nµy ®−¬ng nhiªn còng lµm cho phª b×nh huynh ®Ö”… ®−îc b¶o l−u trong t©m v¨n häc cã thªm h¹t nh©n lý tÝnh s©u s¾c thøc d©n téc Trung Hoa tõ x−a tíi nay. vµ ®é s©u cÇn thiÕt cña triÕt häc. MÆc dï trong nh÷ng t¸c phÈm nµy ®an dÖt kh¸ nhiÒu néi dung lu©n lý lÔ gi¸o phong kiÕn, lµm cho høng thó cña con T− liÖu tham kh¶o chÝnh ng−êi hiÖn nay bÞ h¹n chÕ kh«ng Ýt, thËm chÝ khã tiÕp nhËn, song ng−êi ta 1. TrÇn Lª B¶o. Nghiªn cøu gi¶ng vÉn t×m thÊy ë ®ã nh÷ng thêi ®¹i vµ c¸ d¹y v¨n häc Trung Quèc tõ m· v¨n hãa, nh©n siªu viÖt, mang ®Ëm yÕu tè t©m lý tr. 387-396 trong Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ v¨n hãa cã ý nghÜa phæ qu¸t, trë thµnh lÞch sö v¨n häc, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia bé phËn quan träng trong kÕt cÊu t©m lý Hµ Néi. v¨n hãa d©n téc, lµ c¬ së t©m lý cña di 2. (Mü) T«n Long C¬. KÕt cÊu th©m s¶n v¨n hãa truyÒn thèng mµ ng−êi tÇng v¨n hãa Trung Quèc. QuÕ L©m. Trung Quèc h«m nay cã thÓ vµ cÇn thiÕt Qu¶ng T©y S− ph¹m §¹i häc Xbx 2004 ph¶i tiÕp thu. 3. §æng ¢n ChÝnh. V¨n hãa nh©n lo¹i XÐt vÒ mÆt dù b¸o t−¬ng lai, sù ph¸t häc. Th−îng H¶i. Th−îng H¶i nh©n d©n Xbx.1989 triÓn vµ tiÕn bé cña mét d©n téc tïy thuéc vµo sù ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi ngµy Jenan Chevalie & Alain 4. Gheerbrant. Tõ ®iÓn biÓu t−îng v¨n hãa cµng m¹nh mÏ vµ s©u s¾c cña xu thÕ thÕ giíi. Nxb §µ N½ng – Tr−êng viÕt v¨n toµn cÇu hãa. Qu¸ tr×nh s¸ng t¹o v¨n NguyÔn Du 2002 hãa míi còng lµ qu¸ tr×nh b¶o l−u vµ (Ph¸p) Erich Fromm. Ng«n ng÷ bÞ 5. ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn l·ng quªn (Lª TÞnh dÞch) Nxb VHTT.HN thèng ®ång thêi tiÕp nhËn nh÷ng gi¸ trÞ, 2002 tinh hoa v¨n hãa cña céng ®ång kh¸c, ®Ó 6. L©m §ång Kú. §é s©u miªu t¶ vµ ®iÒu chØnh vµ chuyÓn ®æi kÕt cÊu t©m lý quan niÖm v¨n hãa cña Gelkan. Khoa häc v¨n hãa d©n téc. V× vËy, khi xem xÐt x· héi TQ 1999 tr 56-57 nh÷ng líp v¨n hãa nµy, nhµ phª b×nh (Ph¸p) Roland. Baltes. (Lý Êu 7. kh«ng nh÷ng cÇn n©ng cao kiÕn thøc vÒ Ch−ng dÞch) Nguyªn lý phï hiÖu häc. Sinh v¨n hãa ®Ó cã thÓ n¾m b¾t ®−îc nh÷ng ho¹t. §äc s¸ch. Tri thøc míi. Tam Liªn gi¸ trÞ v¨n hãa, truyÒn thèng v¨n hãa, th− ®iÕm 1988 kÕt cÊu t©m lý v¨n hãa d©n téc, mµ cßn 8. Clio Whit Taker. V¨n hãa ph−¬ng biÕt lùa chän vµ tiÕp nhËn nh÷ng tinh §«ng Nh÷ng huyÒn tho¹i. Nxb Mü thuËt 2002 hoa v¨n hãa cña nh©n lo¹i lµm phong phó nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa cña d©n téc Nghiªn cøu Trung Quèc sè 2(90) - 2009 78
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học
320 tài liệu
1246 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2