Báo cáo nghiên cứu khoa học " HỢP TÁC CẠNH TRANH GIỮA TRUNG QUỐC VÀ VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH QUAN HỆ KINH TẾ QUỐC TẾ HIỆN NAY CỦA TRUNG QUỐC "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

125
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, đối với từng quốc gia sự hợp tác và cạnh tranh của họ với bất kỳ khu vực hoặc quốc gia khác luôn đ-ợc đặt ra. Sẽ rất ít có những tr-ờng hợp trong quan hệ giữa quốc gia này với quốc gia khác hoặc chỉ là hợp tác, hoặc chỉ là cạnh tranh. Quan hệ kinh tế giữa Viêt Nam và Trung Quốc trong tình hình hiện nay cũng nh- vậy. Về mặt quan hệ kinh tế quốc tế, Việt Nam và Trung Quốc...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " HỢP TÁC CẠNH TRANH GIỮA TRUNG QUỐC VÀ VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH QUAN HỆ KINH TẾ QUỐC TẾ HIỆN NAY CỦA TRUNG QUỐC "

51 Hîp t¸c v c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam v Trung Quèc… NguyÔn V¨n TuÊn* rong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ 1. Nh÷ng tiÒm n¨ng ¶nh h−ëng tíi T héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña Trung Quèc nay, ®èi víi tõng quèc gia sù trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hîp t¸c vµ c¹nh tranh cña hä víi bÊt kú - TiÒm n¨ng kinh tÕ chung khu vùc hoÆc quèc gia kh¸c lu«n ®−îc §ã lµ nÒn kinh tÕ cã tèc ®é t¨ng ®Æt ra. SÏ rÊt Ýt cã nh÷ng tr−êng hîp tr−ëng cao nhÊt thÕ giíi, nhiÒu n¨m liÒn trong quan hÖ gi÷a quèc gia nµy víi quèc ®¹t tõ 8-10%. Tõ n¨m 1965 ®Õn n¨m gia kh¸c hoÆc chØ lµ hîp t¸c, hoÆc chØ lµ 1999 tèc ®é t¨ng b×nh qu©n GDP cña c¹nh tranh. Quan hÖ kinh tÕ gi÷a Viªt Trung Quèc ®¹t 8,1%; so víi Mü lµ 3%; Nam vµ Trung Quèc trong t×nh h×nh Ên §é lµ 4,1%(1). Ngay c¶ nh÷ng n¨m cã hiÖn nay còng nh− vËy. VÒ mÆt quan hÖ nhiÒu khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, kinh tÕ quèc tÕ, ViÖt Nam vµ Trung khu vùc vµ trong n−íc (1997- 2000), Quèc sÏ lµ nh÷ng ®èi t¸c cña nhau, cã kinh tÕ Trung Quèc vÉn t¨ng tr−ëng cao. hîp t¸c vµ c¹nh tranh ngay trong nÒn Tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 5 n¨m kinh tÕ cña mçi n−íc vµ trong nÒn kinh tÕ 1997-2002 vÉn ®¹t 7%/ n¨m(2) n¨m 2003 cña mét sè khu vùc vµ quèc gia kh¸c. §iÒu ®¹t 9,1% vµ n¨m 2004 ®¹t 9,5%. Tuy ch¾c ch¾n lµ, hîp t¸c vµ c¹nh tranh gi÷a nhiªn, quy m« nÒn kinh tÕ lín vµ tèc ®é ViÖt Nam vµ Trung Quèc trong quan hÖ t¨ng tr−ëng cao còng cã ®iÓm yÕu trong kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay dï ë ®©u còng lµ tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ. ChØ mét biÕn tÊt yÕu kh¸ch quan mµ mçi bªn ®Òu ph¶i ®éng nhá, nh¹y c¶m cña nÒn kinh tÕ hay lùa søc m×nh, t¨ng c−êng kh¶ n¨ng hîp cña mét kh©u nµo ®ã trong nÒn kinh tÕ t¸c vµ c¹nh tranh cña m×nh ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®Æt ra. * TS. Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. §Ó cã c¬ së nhËn ®Þnh vÒ kh¶ n¨ng Trung Quèc còng g©y nªn nh÷ng x¸o hîp t¸c vµ c¹nh tranh gi÷a 2 nÒn kinh tÕ ®éng lín trong n−íc vµ quèc tÕ. Trung cÇn ®iÓm l¹i mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan Quèc còng ®· nhËn thÊy −u thÕ vµ nh−îc ®Õn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ héi nhËp ®iÓm vÒ quy m« thÞ tr−êng nµy cña hä kinh tÕ cña mçi n−íc trong bèi c¶nh kinh mµ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ nhiÒu quan hÖ chÝnh trÞ, ngo¹i giao kh¸c tÕ quèc tÕ hiÖn nay.
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 52 nh÷ng n¨m nÒn kinh tÕ thÕ gi¬Ý cã nhiÒu n−íc nµy ®· sö dông nã nh− mét lîi thÕ khã kh¨n nh−ng thu hót ®Çu t− n−íc vµ tù kiÒm chÕ m×nh khi cã nguy c¬ ®ông ngoµi cña Trung Quèc ®¹t 44 tû USD vµo ch¹m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nh¹y c¶m liªn n¨m 1997, 50 tû vµo n¨m 2002, 53 tû quan ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ. USD n¨m 2003 vµ 60,6 tû USD vµo n¨m - Tr×nh ®é quèc tÕ ho¸ cña nÒn kinh 2004.(3) tÕ Trung Quèc VÒ dù tr÷ vµ nguån tiÒn tiÕt kiÖm §©y lµ mét −u thÕ næi tréi cña Trung Trong lÜnh vùc nµy Trung Quèc còng Quèc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. §ãng ®¹t nh÷ng con sè kû lôc. TÝnh ®Õn cuèi gãp cña tæng kim ng¹ch xuÊt, nhËp khÈu th¸ng 6 n¨m 2005, Trung Quèc ®· ®¹t cña Trung quèc trong tæng xuÊt nhËp con sè dù tr÷ ngo¹i tÖ ë møc 711 tû USD, khÈu cña thÕ giíi tõ 1980 ®Õn 2002 t¨ng mét trong nh÷ng n−íc dù tr÷ ngo¹i tÖ tõ 1.2% (xuÊt) vµ 1,1% (nhËp) lªn 5,2% lín nhÊt thÕ giíi. Víi sè dù tr÷ ngo¹i tÖ vµ 4,2%. TÝnh riªng thêi gian tõ n¨m lín nh− vËy, Trung Quèc cã ®iÒu kiÖn 1993 ®Õn n¨m 2002, tæng kim ng¹ch thuËn lîi h¬n ®Ó øng phã víi nh÷ng bÊt xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Trung Quèc ®· t¨ng 17,3% n¨m. Trong n¨m 2003 kim tr¾c cã thÓ x¶y ra trªn thÞ tr−êng quèc ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc tÕ. ®¹t 851,2 tû USD, ®øng thø 4 thÕ giíi; Sè tiÒn tiÕt kiÖm trong n−íc còng lµ n¨m 2004 ®¹t 1154,7 tû USD v−¬n lªn mét chØ b¸o cho sù æn ®Þnh vµ n©ng cao ®øng thø 3 thÕ giíi, sau Mü vµ §øc. søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Theo sè liÖu nghiªn cøu, n¨m 1999, sè tiÒn tiÕt Sau khi c¶i c¸ch, më cöa ®Êt n−íc nµy kiÖm trong d©n ®¹t 5000 tû NDT(5). §Æc ®· kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é trong biÖt trong c¬ cÊu tiÒn tiÕt kiÖm nµy, hÇu viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng hÕt lµ cña nh÷ng ng−êi cã thu nhËp quèc tÕ vµ vÞ thÕ trong hÖ thèng kinh tÕ trung b×nh vµ thÊp, ng−êi giµ vÒ h−u. Hä thÕ giíi nhê thu hót m¹nh mÏ ®Çu t− sÏ chØ rót tiÒn tiªu khi cã nh÷ng c«ng n−íc ngoµi. viÖc lín cña c¸ nh©n vµ gia ®×nh mµ VÒ thu hót ®Çu t−. kh«ng ph¶i lµ ®Ó ®Çu c¬. Do vËy, nh÷ng Trong mét thêi gian dµi Trung Quèc nguån vèn khæng lå nµy sÏ ®−îc ChÝnh lµ n−íc thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi phñ sö dông vµ ®iÒu tiÕt mét c¸ch chñ lín thø hai thÕ giíi, sau Mü vµ ®øng ®Çu ®éng. ChÝnh v× vËy nã Ýt g©y ra sù biÕn c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. Tõ n¨m 1976 ®éng vµ ¶nh h−ëng tíi ®ång tiÒn cña ®Õn n¨m 1997, theo thèng kª, tæng gi¸ Trung Quèc trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. H¬n trÞ ®Çu t− n−íc ngoµi trªn hîp ®ång t¹i n÷a tr¶i qua cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh n−íc nµy lµ 656,901 tû USD, trong ®ã tiÒn tÖ ch©u ¸ 1997, Trung Quèc vÉn æn ®Çu t− trùc tiÕp chiÕm tû träng lín: 520 ®Þnh t¨ng tr−ëng kinh tÕ, më réng c¸c tû USD. Cô thÓ h¬n lµ tõ n¨m 1988 ®Õn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ nªn tÝn nay, vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo Trung nhiÖm vÒ ®ång tiÒn cña hä vµ qua ®ã sù Quèc liªn tôc t¨ng tr−ëng. NÕu n¨m tÝn nhiÖm vÒ kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t− vµ 1991, sè vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo søc c¹nh tranh hµng ho¸ cña Trung Trung Quèc lµ 4 tû USD, th× n¨m 1997 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo ®Õn 2000, lµ
53 Hîp t¸c v c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam v Trung Quèc… Quèc cã c¬ héi duy tr× ch¾c ch¾n h¬n ®· ®−îc x¸c lËp ®Ó Trung Quèc trë thµnh trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. thµnh viªn. Nguån lao ®éng 2. Mét sè ®æi míi v kÕt qu¶ quan hÖ Trung Quèc lµ n−íc ®«ng d©n nhÊt kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam trong thÕ giíi vµ còng lµ quèc gia cã nguån lao nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®éng lín nhÊt thÕ giíi, víi 740 triªô lao - æn ®Þnh vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®éng. Trong khi ®ã, sè l−îng lao ®éng Trong thêi gian t−¬ng ®èi dµi, kho¶ng cña c¸c n−íc ph¸t triÓn céng l¹i còng chØ 10 n¨m trë l¹i ®©y, tèc ®é t¨ng tr−ëng ®¹t 430 triÖu. Sè n¨m ®i häc trung b×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam æn ®Þnh vµ ë møc cña ng−êi lao ®éng Trung Quèc lµ 7,11 t−¬ng ®èi cao, kho¶ng 7%/ n¨m. Tõ khi n¨m. Ng−êi lao ®éng Trung Quèc trong ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, n−íc còng nh− ngoµi n−íc lµ nh÷ng héi nhËp, quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ng−êi cÇn cï, cã ý chÝ v−¬n lªn vµ hä cã ViÖt Nam còng ngµy cµng ph¸t triÓn. tÝnh tæ chøc, tÝnh céng ®ång cao khi XuÊt khÈu t¨ng tõ 9,1 tû USD n¨m 1997 sinh sèng vµ ho¹t ®éng ë n−íc ngoµi. lªn 16,5 tû USD n¨m 2002, tèc ®é t¨ng Cã thÓ nãi vÒ mÆt héi nhËp kinh tÕ trung b×nh mçi n¨m trong thêi gian nãi quèc tÕ hiÖn nay, xÐt trªn mét sè lÜnh trªn lµ 12%/ n¨m. Trong khi ®ã, cïng vùc kÓ trªn, Trung Quèc hiÖn vÉn ®ang giai ®o¹n nµy t¨ng tr−ëng xuÊ t khÈu næi lªn lµ mét thÞ tr−êng tiªu thô hµng cña c¸c n−íc khu vùc ch©u ¸ (trõ Trung ho¸ vµ ®Çu t− hÊp dÉn; mét sè s¶n phÈm Quèc) ®¹t kho¶ng 8%/n¨m. KÕt qu¶ ho¹t cã tû träng lao ®éng cao cña Trung Quèc ®éng xuÊt, nhËp khÈu n¨m 2003 ®¹t ®ang ®−îc thÕ giíi yªu thÝch vµ chiÕm 19,8 tû USD, t¨ng 18% so víi n¨m 2002. ®−îc −u thÕ trªn thÞ tr−êng thÕ giíi víi N¨m 2004, ®Æc biÖt mét sè ngµnh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng tr−ëng gi¸ c¶ hîp lý vµ chÊt l−îng ®¶m b¶o. B¸o cao nh− ngµnh may - t¨ng gÊp ®«i; c¸o cña Ng©n hµng thÕ giíi n¨m 2002 ngµnh giµy dÐp t¨ng 80%; thuû s¶n t¨ng thõa nhËn, nÕu nhËp khÈu s¶n phÈm 100%. ViÖt Nam xÕp trong tèp 10 n−íc cïng lo¹i tõ c¸c n−íc kh¸c (kh«ng ph¶i ®¹t chÊt l−îng hµng ho¸ vÒ thuû s¶n tõ Trung Quèc - TG) th× ng−êi tiªu dïng trªn thÞ tr−êng mét sè n−íc cã yªu cÇu Mü ph¶i tr¶ thªm 15 tû USD mçi n¨m(6). kh¾t khe vÒ chÊt l−îng hµng thuû s¶n Ngµy 11-11-2001, Trung Quèc trë nh− Mü, EU. Trong vßng 5 n¨m trë l¹i thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc ®©y, ViÖt Nam æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh Th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), sÏ ®−îc tÕ vµ kh«ng ngõng më réng quan hÖ h−ëng mäi −u ®·i trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ngay trong nh÷ng ®iÒu th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc thµnh viªn kiÖn khã kh¨n cña kinh tÕ khu vùc vµ WTO theo c¸c quy ®Þnh ®· ®−îc x¸c thÕ giíi. ®Þnh. §ång thêi, Trung Quèc còng ph¶i - Më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ tu©n thñ nghiªm ngÆt mäi quy ®Þnh Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ViÖt trong quan hÖ th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc Nam còng tõng b−íc chuyÓn tõ hîp t¸c víi c¸c n−íc trong hÖ thèng XHCN lµ
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 54 chñ yÕu sang më réng quan hÖ ®a Kh¶ n¨ng hîp t¸c toµn diÖn, l©u dµi ph−¬ng, hîp t¸c víi c¸c nÒn kinh tÕ trªn vµ c¹nh tranh mét c¸ch t−¬ng ®èi réng c¬ së b×nh ®¼ng cïng cã lîi. TÝnh ®Õn gi÷a Trung Quèc vµ ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò cuèi n¨m 2003, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ phøc t¹p, cÇn cã sù nghiªn cøu l©u hîp t¸c kinh tÕ víi gÇn 200 quèc gia vµ dµi.Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chØ xin vïng, l·nh thæ; ®· ký h¬n 80 hiÖp ®Þnh ®Ò cËp vÊn ®Ò hîp t¸c vµ c¹nh tranh th−¬ng m¹i song ph−¬ng, tõ hîp t¸c trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt trong lÜnh vùc bu«n b¸n, th−¬ng m¹i lµ Nam vµ Trung Quèc ë mét sè mÆt hµng vµ lÜnh vùc ®Ò cËp d−íi ®©y. chÝnh sang ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc bao gåm c¶ bu«n b¸n, thu hót ®Çu t− cña 3. KÕt qu¶ xuÊt khÈu mét sè mÆt n−íc ngoµi. h ng v thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n ®Çu Thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi t− cña ViÖt Nam víi mét sè n−íc, l·nh Lµ ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ t−¬ng thæ cã liªn quan ®Õn quan hÖ bu«n b¸n ®èi míi ë ViÖt Nam. TÝnh ®Õn cuèi n¨m v ®Çu t− gi÷a ViÖt Nam v Trung Quèc 2002, ViÖt Nam ®· cÊp giÊy phÐp cho C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt gÇn 3.700 dù ¸n, trong ®ã cã gÇn 3000 Nam trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh ®æi dù ¸n cßn hiÖu lùc thùc hiÖn víi tæng sè míi ®· cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. Ngoµi vèn ®Çu t− kho¶ng 46 tû USD. Tû träng nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng nh− than vèn ®Çu t− n−íc ngoµi trong nh÷ng n¨m ®¸, dÇu th«, mét sè s¶n phÈm nhiÖt ®íi gÇn ®©y chiÕm kho¶ng 25% tæng vèn ®Çu nh− cµ phª, hå tiªu, trong nh÷ng n¨m t− toµn x· héi(7). N¨m 2004 doanh gÇn ®©y hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ®· ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu 8,6 tû USD; t¹o viÖc cã thªm mét sè lo¹i míi. Tiªu biÓu lµ lµm cho 739.000 ng−êi(8). lóa, g¹o. N¨m xuÊt khÈu ®Çu tiªn, 1989 víi sè luîng kho¶ng 1 triÖu tÊn, ®Õn Tãm l¹i, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu n¨m 2003 xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam kinh tÕ nãi chung vµ thµnh tùu trong héi ®· ®¹t con sè 4 triÖu tÊn. Sau ®ã ph¶i kÓ nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi riªng ë møc ®Õn c¸c lo¹i hµng ho¸ thuû h¶i s¶n. ®¸ng kÓ. Trong quan hÖ so s¸nh vÒ c¹nh MÆt hµng thuû h¶i s¶n. tranh vµ héi nhËp trªn tr−êng quèc tÕ Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y, s¶n l−îng víi Trung Quèc, ViÖt Nam còng ®ang vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mÆt hµng nµy gÆp mét sè khã kh¨n. Khã kh¨n lín nhÊt ngµy mét t¨ng. N¨m 2000 ®· ®¹t kim lµ mÆc dï ®· cã quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ng¹ch trªn 1,47 tû USD, n¨m 2003 ®¹t ®a ph−¬ng vµ ®a d¹ng nh−ng ViÖt Nam kim ng¹ch 2,3 tû USD vµ cã triÓn väng vÉn ch−a trë thµnh thµnh viªn cña ®¹t kim ng¹ch ngµy cµng cao h¬n. WTO, do ®ã cã nhiÒu quy chÕ vÒ xuÊt Ngµnh thuû h¶i s¶n cña ViÖt Nam ®· khÈu hµng ho¸, b¶o hé hµng ho¸, c¹nh ®−îc trang bÞ kü thuËt chÕ biÕn tiªn tiÕn, tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr−êng quèc tÕ, cã m«i tr−êng nu«i trång ngµy cµng c¶i ViÖt Nam vÉn ch−a ®−îc h−ëng. thiÖn theo c¸c tiªu chuÈn nu«i trång s¹ch. Toµn ngµnh ®· cã 174 doanh
55 Hîp t¸c v c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam v Trung Quèc… nghiÖp ®¹t tiªu chuÈn an toµn vÖ sinh Mü còng t−¬ng ®èi lín 1,6 triÖu tÊn/n¨m. thùc phÈm; 100 doanh nghiÖp ®−îc c«ng MÆt hµng lín nhÊt lµ t«m, 85% nhu cÇu nhËn ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu sang thÞ t«m cña thÞ tr−êng Mü ph¶i nhËp tõ tr−êng EU, 174 doanh nghiÖp ®· ®−îc n−íc ngoµi, −íc tÝnh vµo kho¶ng 49.800 vµo danh s¸ch xuÊt khÈu sang Hµn tÊn. ViÖt Nam cung cÊp kho¶ng 25% Quèc(9). ThÞ tr−êng NhËt B¶n ®· ®−îc c¸c l−îng nhu cÇu nµy. doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû, h¶i s¶n ThÞ tr−êng EU tiÕp nhËn hµng thuû ViÖt Nam coi lµ thÞ tr−êng truyÒn thèng. s¶n cña ViÖt Nam kh«ng lín. N¨m 2002 Tõ n¨m 1998, kim ng¹ch xuÊt khÈu kim ng¹ch cña ViÖt Nam t¹i ®©y ®¹t 73,7 thuû, h¶i s¶n cña ViÖt Nam sang NhËt triÖu USD. ThÞ tr−êng EU yªu cÇu chÊt B¶n t¨ng ®Òu 11% n¨m; gi¸ trÞ kim l−îng nu«i trång vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn ®èi ng¹ch xuÊt sang NhËt n¨m 2001 ®¹t 466 víi c¸c lo¹i hµng nµy t−¬ng ®èi cao. triÖu USD; n¨m 2002 ®¹t 537 triÖu USD; Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m tr−íc ®Õn cuèi th¸ng 10/2003 ®¹t 444 triÖu m¾t vµ sau nµy, xuÊt khÈu hµng thuû, USD. C¸c mÆt hµng thuû h¶i s¶n ViÖt h¶i s¶n cña ViÖt Nam ®ang vµ sÏ gÆp Nam xuÊt sang NhËt phong phó gåm c¶ mét sã khã kh¨n. Khã kh¨n ®Çu tiªn lµ nhuyÔn thÓ, t«m, c¸. NhËt B¶n lµ thÞ viÖc tiÕp tôc gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ tr−êng tiªu thô thuû h¶i s¶n lín nhÊt tr−êng Mü vµ c¸c thÞ tr−êng ®· cã. Trong thÕ giíi, hµng n¨m nhu cÇu nhËp khÈu n¨m 2003, mét sè ®Þa ph−¬ng vµ c«ng ty thuû s¶n cu¶ NhËt B¶n tíi 3,5 triÖu tÊn. Mü ®· kiÖn ViÖt Nam vÒ b¸n ph¸ gi¸ c¸ §Õn nay, ViÖt Nam ®· trë thµnh nhµ da tr¬n. Nh÷ng th¸ng gÇn ®©y, phÝa Mü cung cÊp lín thø hai (sau In®«nªxia) cho l¹i kiÖn c¸c n−íc xuÊt khÈu t«m, trong thÞ tr−êng nµy. ®ã cã ViÖt Nam. Khi ViÖt Nam míi gia Tõ n¨m 1999, ngµnh thuû s¶n ViÖt nhËp thÞ tr−êng thÕ giíi vµ ch−a trë Nam cã thªm thÞ tr−êng míi lµ thÞ thµnh thµnh viªn WTO, ®©y lµ mét tr−êng Mü. N¨m 1994, l« hµng t«m só, trong nh÷ng khã kh¨n ®Ó tiÕp tôc ph¸t hµng thuû s¶n ®Çu tiªn cña ViÖt Nam triÓn ë thÞ tr−êng Mü. sang Mü cã gi¸ trÞ 6 triÖu USD. Sau ®ã §èi víi thÞ tr−êng EU, yªu cÇu chÊt hµng cña ViÖt Nam ®· v−ît lªn 60 n−íc l−îng hµng ho¸ cao. Víi mét kim ng¹ch kh¸c trong sè 130 n−íc cung cÊp hµng tuy nhá nh− trªn, ViÖt Nam ®· trë thuû s¶n cho thÞ tr−êng nµy. Hµng thuû thµnh quèc gia sè mét cung cÊp hµng s¶n cña ViÖt Nam cung cÊp cho thÞ thuû s¶n cho EU. Dung l−îng thÞ tr−êng tr−êng Mü còng ®a d¹ng, phong phó nh− kh«ng lín, h¬n n÷a EU ch−a ký víi ViÖt t«m só, c¸ da tr¬n. N¨m 2001, thÞ tr−êng Mü lµ thÞ tr−êng lín nhÊt thu hót s¶n Nam hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i vµ hîp ®ång phÈm hµng thuû, h¶i s¶n xuÊt khÈu ViÖt b¶o hé ®Çu t− nªn ®ã sÏ lµ nh÷ng khã Nam, víi gi¸ trÞ 500 triÖu USD; n¨m kh¨n cho c¸c hµng ho¸ thuû s¶n ViÖt 2002 vµ 10 th¸ng 2003, kim ng¹ch xuÊt Nam vµo ®©y. khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ Hµng thuû h¶i s¶n ViÖt Nam còng ®· tr−êng nµy ®¹t 638 triÖu USD. Nhu cÇu th©m nhËp thÞ tr−êng Trung Quèc. GÇn vÒ hµng ho¸ thuû h¶i s¶n cña thÞ tr−êng
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 56 ®©y, do nhiÒu lý do, xuÊt khÈu thuû s¶n EU kho¶ng 1 tû, NhËt B¶n 500 triÖu sang ®©y gi¶m m¹nh. N¨m 2002, gi¸ trÞ USD, chiÕm kho¶ng 14%. xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n cña ViÖt Nam So s¸nh lo¹i hµng xuÊt khÈu nµy víi sang Trung Quèc chiÕm 16,25% tæng gi¸ hµng ho¸ cïng lo¹i cña mét sè quèc gia trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n, ®Õn n¨m 2003 trong ®ã cã Trung Quèc cã thÓ thÊy: chØ cßn 6,98%. Mét ®iÓm míi trong xuÊt Trong cïng n¨m 2003, kim ng¹ch hµng khÈu thuû h¶i s¶n cña ViÖt Nam lµ ®· dÖt may cña Trung Quèc trªn thÞ tr−êng më ra ®−îc nhiÒu thÞ tr−êng míi: Lµo, thÕ giíi ®¹t 50 tû USD, gÊp h¬n 10 lÇn Niu Ghi-nª, S¬rilanca, Burun®i; mét sè ViÖt Nam; Ên §é 12 tû; Th¸i Lan 6 tû. thÞ tr−êng so víi n¨m tr−íc cã kim ng¹ch Tû träng hµng dÖt may xuÊt khÈu cña t¨ng m¹nh n¨m 2003 nh− ¤txtr©ylia ViÖt Nam ë mét sè thÞ tr−êng EU lµ t¨ng 75%, Cana®a t¨ng 18% v.v. . 0,95%; NhËt 2,9%; Mü 3,2%(8). Trung Quèc còng lµ mét quèc gia Tuy cã sù t¨ng tr−ëng, ph¸t triÓn nh− cung cÊp c¸c hµng ho¸ vµo c¸c khu vùc trªn nh−ng ngµnh dÖt may ViÖt Nam trªn nh− Mü, EU, NhËt B¶n. §iÒu thuËn trong nh÷ng n¨m tíi sÏ gÆp mét sè bÊt lîi cña Trung Quèc lµ hä míi trë thµnh cËp trªn thÞ tr−êng thÕ giíi vµ trong thµnh viªn WTO, Trung Quèc ®· ký hiÖp c¹nh tranh víi hµng dÖt may cña Trung ®Þnh th−¬ng m¹i víi EU vµ c¸c hîp ®ång Quèc. Khã kh¨n lín nhÊt lµ ®Õn n¨m b¶o hé hµng ho¸ víi EU nªn kh¶ n¨ng 2005, EU, Mü vµ c¸c n−íc WTO sÏ xo¸ c¹nh tranh cña hµng ho¸ Trung Quèc sÏ lín h¬n. bá h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may. Cã nghÜa lµ viÖc cung cÊp hµng dÖt may sÏ MÆt hµng dÖt may kh«ng cÇn tho¶ thuËn hîp ®ång tr−íc. V× DÖt may lµ mét trong nh÷ng mÆt thÕ s¶n phÈm lo¹i hµng ho¸ nµy hoµn hµng xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt toµn ph¶i c¹nh tranh b»ng chÊt l−îng vµ Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng quèc tÕ. SÏ cã mét vµi n¨m qua, kim ng¹ch cña mÆt thªm nh÷ng yªu tè chi phèi xuÊt khÈu hµng nµy ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng cao vµ cña c¸c n−íc kh¸c nhau t¹i c¸c thÞ ®· trë thµnh ngµnh kinh tÕ xuÊt khÈu tr−êng lín nãi ë trªn lµ nhiÒu thÞ tr−êng mòi nhän víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh khu vùc sÏ t¨ng bu«n b¸n néi vïng vµ tû qu©n hµng n¨m (kho¶ng 10 n¨m trë l¹i gi¸ ®ång tiÒn sÏ lµ mét yÕu tè c¹nh tranh ®©y) ®¹t 23,8%/ n¨m. Hµng dÖt may cña trong th−¬ng m¹i bu«n b¸n. ViÖt Nam ®· cã mÆt trªn 100 n−íc, vïng Cã thÓ cßn cã nh÷ng ngµnh hµng kh¸c l·nh thæ kÓ c¶ nh÷ng thÞ tr−êng khã tÝnh trong ph¸t triÓn chÞu sù t¸c ®éng cña nh− Mü, NhËt, EU. N¨m 2003, kim ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ cña ng¹ch ngµnh dÖt may ®¹t 3,6 tû USD, Trung Quèc, nh−ng nh÷ng ngµnh trªn lµ t¨ng 30% so víi n¨m 2002. C¸c thÞ nh÷ng ngµnh tiªu biÓu v× cã kim ng¹ch tr−êng lín mµ s¶n phÈm dÖt may ViÖt xuÊt khÈu lín vµ chÞu ¶nh h−ëng cña Nam cã thÞ phÇn lµ: Mü 54% ®¹t 1,95 tû; hµng ho¸ Trung Quèc c¹nh tranh m¹nh
57 Hîp t¸c v c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam v Trung Quèc… mÏ h¬n. §Ó cã thÓ t×m hiÓu cô thÓ h¬n chËm ph¸t triÓn cña Trung Quèc vµ khã n÷a nh÷ng t¸c ®éng cña quan hÖ kinh tÕ th«ng th−¬ng víi thÕ giíi bªn ngoµi, víi quèc tÕ cña Trung Quèc tíi ho¹t ®éng khu vùc miÒn §«ng kinh tÕ ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam, cña Trung Quèc. §Êt n−íc réng lín, ®Þa chóng t«i xin ph©n tÝch thªm néi dung h×nh nhiÒu hiÓm trë, tiÕp gi¸p víi nhiÒu quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ViÖt Nam - quèc gia kh¸c nhau, Trung Quèc ®· cã Trung Quèc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chiÕn l−îc kinh tÕ vïng biªn rÊt râ rµng lµ t¨ng c−êng hîp t¸c víi c¸c n−íc xung 4. Quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ViÖt Nam- quanh nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c vïng Trung Quèc nh÷ng n¨m gÇn ®©y biªn vµ c¸c vïng gi÷a, vïng phÝa T©y. - Mét sè ®Æc ®iÓm chi phèi quan hÖ ChiÕn l−îc ®ã ®· ®−îc dù kiÕn vµ nhiÒu kinh tÕ ViÖt Nam - Trung Quèc ng−êi dù b¸o cã thÓ sÏ hiÖu qu¶ h¬n so ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai n−íc víi viÖc Trung Quèc chia sÎ sù ph¸t triÓn l¸ng giÒng, gÇn gòi, cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng cña c¸c vïng kh¸c trong n−íc cho c¸c ®ång vÒ v¨n ho¸, gÇn nhau vÒ l·nh thæ. khu vùc nµy. ViÖt Nam lµ mét trong §iÒu quan träng h¬n lµ hiÖn hai n−íc nh÷ng quèc gia cã nhiÒu thuËn lîi trong ®ang cïng trªn con ®−êng c¶i c¸ch më hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ ®Ó thùc hiÖn cöa, ®æi míi, cïng ®ang trong thêi kú chiÕn l−îc ®ã. V× kinh tÕ ViÖt Nam trong x©y dùng chñ nghÜa x· héi. nh÷ng n¨m gÇn ®©y ph¸t triÓn t−¬ng ®èi æn ®Þnh; ViÖt Nam ®· tõng cã quan hÖ Do nhiÒu nguyªn nh©n mµ quan hÖ hîp t¸c bu«n b¸n nhiÒu n¨m trªn thÞ kinh tÕ Trung Quèc, ViÖt Nam ®· ®−îc tr−êng Trung Quèc, ®· cã nh÷ng tuyÕn ®æi míi vµ t¨ng c−êng trong nh÷ng n¨m ®−êng th«ng th−¬ng víi Trung Quèc ®em gÇn ®©y, nhÊt lµ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho c¶ hai n−íc. V× cña thÕ kû XX. Sù hîp t¸c kinh tÕ nµy vËy, hîp t¸c gi÷a hai n−íc cã thÓ tiÕt xuÊt ph¸t tõ chÝnh nhu cÇu cña mçi kiÖm h¬n so víi hîp t¸c víi quèc gia, n−íc trªn tinh thÇn l¸ng giÒng h÷u nghÞ, vïng l·nh thæ kh¸c trong mét sè lÜnh hîp t¸c toµn diÖn, æn ®Þnh l©u dµi, vùc s¶n xuÊt, trao ®æi bu«n b¸n. h−íng tíi t−¬ng lai nh− c¸c vÞ l·nh ®¹o + ThÞ tr−êng Trung Quèc réng lín, cÊp cao cña hai §¶ng vµ hai Nhµ n−íc nhu cÇu ®a d¹ng c¶ s¶n phÈm chÊt l−îng ®· kh¼ng ®Þnh. cao lÉn s¶n phÈm chÊt l−îng kh«ng cã + C¸c yÕu tè ®Þa lý vµ ®Þnh h−íng yªu cÇu cao, ®Æc biÖt lµ n«ng s¶n thùc ph¸t triÓn ®Êt n−íc cña Trung Quèc vµ phÈm t−¬i. Nh÷ng mÆt hµng nµy ViÖt ViÖt Nam lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t Nam cã thÓ tæ chøc tèt ®Ó cung øng cho triÓn hîp t¸c gi÷a hai n−íc cã hiÖu qu¶. thÞ tr−êng nµy. Trung Quèc vµ ViÖt Nam liÒn kÒ nhau, + C¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i cã nhiÒu ®−êng giao th«ng nèi gi÷a hai cña ViÖt Nam - Trung Quèc ®−îc thùc n−íc, nhÊt lµ trªn bé. ViÖt Nam l¹i tiÕp hiÖn mét c¸ch thuËn lîi, tiÕt kiÖm th«ng gi¸p víi khu vùc T©y Nam, lµ khu vùc
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 58 qua c¸c Héi chî th−¬ng m¹i vµ Héi chî cho mçi n−íc x¸c ®Þnh ®−îc chiÕn l−îc xóc tiÕn ®Çu t− trªn l·nh thæ hai n−íc. hîp t¸c song ph−¬ng cña m×nh trong thêi §· tõ nhiÒu n¨m nay, c¸c h×nh thøc nµy gian tíi. ®· ®−îc tæ chøc lu©n phiªn t¹i nhiÒu ®Þa - Mét sè kÕt qu¶ hîp t¸c kinh tÕ ViÖt ®iÓm trªn l·nh thæ hai n−íc vµ ®· thu Nam - Trung Quèc vµ triÓn väng ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ khÝch lÖ. + T¹o hµnh lang ph¸p lý Mét sè khã kh¨n trong hîp t¸c kinh tÕ §Õn nay, ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· gi÷a hai n−íc ký cïng nhau h¬n 40 v¨n b¶n tho¶ + C¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt cña Trung thuËn, trong ®ã cã: HiÖp ®Þnh th−¬ng Quèc víi ViÖt Nam kh«ng kh¸c nhau m¹i, HiÖp ®Þnh mua b¸n vïng biªn; HiÖp nhiÒu, nhÊt lµ c¸c hµng ho¸ chñ lùc cña ®Þnh thµnh lËp Uû ban Hîp t¸c kinh tÕ ViÖt Nam nh− giµy dÐp, dÖt may, thuû vµ Th−¬ng m¹i; HiÖp ®Þnh giao th«ng h¶i s¶n xuÊt khÈu. Trong khi ®ã viÖc ®−êng s¾t, ®−êng bé, ®−êng hµng kh«ng cung cÊp hµng ho¸ cña Trung Quèc cã v.v. nhiÒu lîi thÕ h¬n hµng cña ViÖt Nam vÒ gi¸ thµnh vÒ h−ëng c¸c quy chÕ bu«n + Hîp t¸c bu«n b¸n b¸n b×nh ®¼ng, ®Æc biÖt lµ quy m« cung Trung Quèc hiÖn nay lµ b¹n hµng lín øng hµng ho¸ cña Trung Quèc chi phèi nhÊt cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch bu«n b¸n tíi ho¹t ®éng kinh tÕ c¸c n−íc nhËn mua gi÷a hai n−íc t¨ng æn ®Þnh tõ n¨m 1991 rÊt lín. ®Õn nay, tõ 30 triÖu USD lªn 69 tû n¨m 2004(11). Trong ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu + T¹i thÞ tr−êng néi ®Þa cña Trung Quèc, tuy nhu cÇu thÞ tr−êng lín nh−ng cña Trung Quèc sang ViÖt Nam ®¹t 4,5 chÝnh s¸ch më cöa, bu«n b¸n cña Trung tû USD. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ Quèc ch−a æn ®Þnh. Cã thÓ mét sè ®Þa yÕu cña Trung Quèc sang ViÖt Nam lµ ph−¬ng, kÓ c¶ ®Þa ph−¬ng cã chung biªn xe m¸y, x¨ng dÇu, m¸y mãc, ph©n bãn, giíi víi ViÖt Nam còng cã nh÷ng quy hµng dÖt may v.v… ®Þnh riªng cña m×nh vÒ xuÊt, nhËp khÈu NhËp khÈu tõ ViÖt Nam cña Trung ®èi víi c¸c ®Þa ph−¬ng cña ViÖt Nam. Quèc ®¹t 2,4 tû USD. MËu dÞch biªn giíi Nh÷ng quy ®Þnh ®ã cã thÓ t¸c ®éng trùc ®−îc ®−a vµo kû c−¬ng, n¨m 2001 ®· ®¹t tiÕp, m¹nh mÏ tíi viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô 400 triÖu USD. Tõ n¨m 2002, hµng hµng ho¸ cña ViÖt Nam. xuÊt khÈu ViÖt Nam sang Trung Quèc + C«ng nghÖ kü thuËt cña 2 n−íc t¨ng cao. C¸c s¶n phÈm chÝnh lµ dÇu ®ang cßn ë tr×nh ®é thÊp cña thÕ giíi. V× th«, thuû s¶n, hoa qu¶ nhiÖt ®íi, cao su, thÕ viÖc hç trî lÉn nhau khi cÇn thiÕt hå tiªu. Trong nh÷ng n¨m tíi hµng ho¸ nhiÒu khi kh«ng thÓ ®¸p øng ®−îc. cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam xuÊt sang Trung Quèc lµ dÇu th«, do thÞ tr−êng Tuy nhiªn, quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ Trung Quèc ®ang thiÕu hôt n¨ng l−îng ViÖt Nam - Trung Quèc ®· cã mét bøc lín; cao su, do Trung Quèc thiÕu nguån tranh nhiÒu nÐt ®Æc tr−ng cã thÓ gióp
59 Hîp t¸c v c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam v Trung Quèc… vËt t− nµy vµ ®· quyÕt ®Þnh t¨ng h¹n chî ®ã cã 17 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ng¹ch nhËp khÈu. HiÖn thÞ tr−êng ký ®−îc c¸c hîp ®ång bu«n b¸n vµ ®Çu Trung Quèc ®ang vµ sÏ khan hiÕm thùc t− trÞ gi¸ 50 triÖu USD. Râ rµng vÞ trÝ phÈm t−¬i vµ tr¸i c©y nhiÖt ®íi. Trung ®Þa lý vµ tÝnh cã thÓ bæ sung lÉn nhau ®· Quèc sím cã chñ tr−¬ng c¾t gi¶m thuÕ gióp cho quan hÖ bu«n b¸n ®Çu t− cña cho c¸c hµng n«ng s¶n ®Õn tõ ASEAN. Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®−îc thùc hiÖn §ã lµ nh÷ng c¬ héi cho hµng ho¸ ViÖt mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ nhanh chãng. Nam xuÊt sang Trung Quèc trong nh÷ng Cho ®Õn cuèi n¨m 2001, møc ®é quan n¨m tíi. hÖ kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc nh− sau: Th−¬ng m¹i Trung Quèc víi §Çu t− cña Trung Quèc t¹i ViÖt Nam. ViÖt Nam chØ chiÕm 0.44% tæng kim TÝnh ®Õn th¸ng 2-2005, Trung Quèc ng¹ch bu«n b¸n cña Trung Quãc, ViÖt cã 322 dù ¸n ®Çu t− t¹i ViÖt Nam víi Nam lµ b¹n hµng ®øng thø 27 cña Trung tæng sè vèn 662,6 triÖu USD ®øng thø 15 Quèc, Trung Quèc ®øng thø 24 trong sè trong tæng sè c¸c n−íc vµ l·nh thæ ®Çu c¸c n−íc cung cÊp vèn cho ViÖt Nam(12). t− trùc tiÕp vµo ViÖt Nam. C¸c lÜnh vùc ®Çu t− chÝnh lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn, 4. TriÓn väng hîp t¸c vµ c¹nh n«ng l©m s¶n, vËt liÖu x©y dùng, d−îc, tranh vÒ kinh tÕ ViÖt Nam - Trung dÞch vô y tÕ, s¶n xuÊt, l¾p r¸p phô tïng Quèc xe m¸y. C¸c dù ¸n ®Çu t− ®· ®−îc triÓn Trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, khai ë 30/64 tØnh, thµnh phè c¶ n−íc. hai sù kiÖn quan träng t¸c ®éng trùc tiÕp tíi quan hÖ bu«n b¸n ViÖt Trung ®ã lµ Xóc tiÕn th−¬ng m¹i Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn chÝnh Nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, do cã nhiÒu thøc cña WTO vµ cã nh÷ng cam kÕt ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ ®Þa lý, Trung dµnh quy chÕ tèi huÖ quèc cho ViÖt Nam. Quèc vµ ViÖt Nam ®· tho¶ thuËn tæ chøc Sù kiÖn thø hai lµ th¸ng 4 n¨m 2002, c¸c héi chî xóc tiÕn th−¬ng m¹i hµng Trung Quèc ®· ký hiÖp ®Þnh khung vÒ n¨m t¹i mçi n−íc. §©y lµ c¬ héi tèt cho hîp t¸c toµn diÖn Trung Quèc ASEAN. c¸c doanh nghiÖp vµ doanh nh©n hai §©y lµ nh÷ng c¬ héi tèt cho c¸c hµng ho¸ n−íc tiÕp cËn lÉn nhau vµ ph¸t triÓn c¸c ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr−êng Trung quan hÖ bu«n b¸n trao ®æi trùc tiÕp, Quèc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc bu«n b¸n, nhanh chãng. Héi chî n¨m 2003 tæ chøc ®Çu t−. t¹i Lµo Cai ®· thu hót 91 doanh nghiÖp Trung Quèc vµ 216 doanh nghiÖp ViÖt Qua viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ nh÷ng ®æi Nam tham gia. Trong thêi gian diÔn ra míi vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ héi chî ®· thu hót gÇn 10 v¹n ng−êi tíi quèc tÕ cña Trung Quèc, trong ®ã cã giao l−u. C¸c doanh nghiÖp Trung Quèc quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ víi ViÖt Nam ®· tiªu thô ®−îc gÇn 3 tû VND hµng trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y, trong ho¸; doanh nghiÖp ViÖt Nam tiªu thô quan hÖ kinh tÕ gi÷a Trung Quèc vµ ViÖt ®−îc gÇn 5 tû VND hµng ho¸. Trong héi Nam trong bèi c¶nh hîp t¸c kinh tÕ quèc
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 60 tÕ míi cña Trung Quèc næi lªn mét sè víi quan hÖ víi mét sè n−íc kh¸c. VÞ trÝ nÐt chÝnh sau: ®Þa lý gi÷a hai n−íc liÒn kÒ nhau, ®Êt n−íc Trung Quèc réng lín, d©n c− ®«ng, - ThÕ vµ lùc cña nÒn kinh tÕ Trung nhu cÇu s¶n xuÊt, tiªu dïng phong phó Quèc trªn tr−êng quèc tÕ ngµy mét n©ng vµ nhiÒu møc chÊt l−îng kh¸c nhau. cao. Trung Quèc lµ ®èi t¸c cña nhiÒu nÒn ViÖt Nam cã thÓ bæ sung mét sè thiÕu kinh tÕ chñ chèt trªn thÕ giíi nh− Mü, hôt vÒ nhu cÇu ®ã b»ng quan hÖ bu«n NhËt B¶n, Hµn Quèc, EU . Víi søc m¹nh b¸n trao ®æi. kinh tÕ cña m×nh, Trung Quèc ®ang tÝch cùc c¶i thiÖn c¸c quan hÖ víi c¸c n−íc - Trung Quèc cã chiÕn l−îc kinh tÕ l¸ng giÒng vµ c¸c n−íc trong khu vùc ph¸t triÓn khu vùc gi÷a vµ miÒn T©y §«ng ¸, bao gåm c¶ ViÖt Nam. ChÝnh dùa vµo c¸c quèc gia, l·nh thæ bªn ngoµi. s¸ch nµy ®ang ®−îc thùc thi tÝch cùc, cã ViÖt Nam cã thÓ tranh thñ c¬ héi ®ã ®Ó hiÖu qu¶. hîp t¸c vµ ®Çu t− vµo ®©y mét c¸ch phï hîp. - Trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, quan hÖ kinh tÕ cña Trung Quèc víi nhiÒu n−íc - Trªn thÞ tr−êng quèc tÕ, ViÖt Nam còng bÞ c¸c quan hÖ chÝnh trÞ, qu©n sù, vµ Trung Quèc cã c¬ cÊu c¸c hµng ho¸ cã ngo¹i giao chi phèi. Mét vµi quan hÖ cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu gÇn víi nhau. §ã lµ nh÷ng t¸c ®éng ch−a thuËn lîi cho quan c¸c hµng ho¸ dÖt may, giµy dÐp, thuû h¶i hÖ kinh tÕ quèc tÕ song ph−¬ng cña Trung s¶n. C¸c hµng ho¸ nµy cña Trung Quèc Quèc lµ quan hÖ Trung Quèc - Mü; Trung cã gi¸ thµnh thÊp h¬n vµ chÊt l−îng tèt Quèc - NhËt - B¶n; cã nh÷ng quan hÖ b¹n h¬n cña ViÖt Nam. Trong khi ®ã Trung bÌ vµ bu«n b¸n tèt lµ quan hÖ Trung Quèc ®· lµ thµnh viªn cña WTO, ®· ký Quèc - EU; Trung Quèc vµ c¸c n−íc ch©u ®−îc nhiÒu hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i quèc tÕ Phi. víi nhiÒu tæ chøc kinh tÕ vµ víi nhiÒu quèc gia nªn vÒ c¬ b¶n søc c¹nh tranh - Trong quan hÖ víi ViÖt Nam, cïng cña hµng ho¸ Trung Quèc cao, ®Æc biÖt víi nh÷ng −u tiªn chung trong chiÕn lµ ë mét sè thÞ tr−êng lín nh− EU, Mü. l−îc c¶i thiÖn víi c¸c n−íc l¸ng giÒng vµ khu vùc, Trung Quèc vµ ViÖt Nam cßn cã Mét sè hµng ho¸ vµ thÞ tr−êng nhÊt nhiÒu c¬ héi thuËn lîi trong hîp t¸c kinh ®Þnh, hµng ho¸ cña ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu tÕ nh− hai n−íc ®Òu tiÕn hµnh c¶i c¸ch, thuËn lîi th©m nhËp thÞ tr−êng h¬n so më cöa vµ cïng lµ nh÷ng n−íc ®¹t nhiÒu víi hµng ho¸ cña Trung Quèc ®ã lµ c¸c thµnh tùu kinh tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn hµng ho¸ thuû h¶i s¶n t¹i NhËt B¶n, mét sè hµng ho¸ t¹i thÞ tr−êng Ên §é. ®©y; Trung Quèc, ViÖt Nam cã quan hÖ hîp t¸c l©u dµi, tr×nh ®é vÒ nhiÒu mÆt - VÒ thu hót ®Çu t−, Trung Quèc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ, khoa häc, c«ng nghÖ nay cã −u thÕ thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi gÇn t−¬ng ®−¬ng nhau nªn sù gióp ®ì lín nhÊt trong sè c¸c n−íc ®ang ph¸t lÉn nhau nhÊt lµ tõ phÝa Trung Quèc víi triÓn. NhiÒu n¨m Trung Quèc ®øng ë vÞ ViÖt Nam sÏ hiÖu qu¶ vµ phï hîp h¬n so trÝ thø hai trong thu hót ®Çu t− n−íc
61 Hîp t¸c v c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam v Trung Quèc… ngoµi trªn thÕ giíi. HiÖn nay, Trung tr−êng lín vµ cã thÕ m¹nh h¬n so víi Quèc cã chiÕn l−îc kh«ng t¹o søc m¹nh Trung Quèc. trong c¹nh tranh thu hót ®Çu t− víi c¸c - TiÕp tôc cã c¸c nghiªn cøu vÒ ¶nh n−íc xung quanh, thËm chÝ cßn chia sÎ h−ëng cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ®Çu t− cña n−íc ngoµi víi c¸c n−íc ®ang Trung Quèc víi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ph¸t triÓn kh¸c. cña ViÖt Nam. 5. §«i ®iÒu kiÕn nghÞ - Trong quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ víi Chó thÝch: Trung Quèc chóng ta ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c, tranh thñ sù hîp t¸c víi Trung (1). TTXVN, Tµi liÖutham kh¶o ®Æc biÖt Quèc trong thu hót ®Çu t− cña Trung (TLTK§B), th¸ng 10-2002, tr.37 Quèc vµo ViÖt Nam; trong viÖc xuÊt khÈu (2) TTXVN, TLTK§B, sè 11-2003. mét sè hµng ho¸ cã thÕ m¹nh vµ cã s½n (3) HVCTQG, ViÖn TTKH, Th«ng tin t− cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Trung Quèc liÖu, th¸ng 6-2003, tr 16. ®ã lµ dÇu th«, c¸c s¶n phÈm qu¶ nhiÖt ®íi, (4) HVCTQG Hå ChÝ Minh, ViÖn TTKH, thuû h¶i s¶n, tr¸i c©y, rau t−¬i. Th«ng tin chuyªn ®Ò Mét sè vÊn ®Ò vÒ Héi - ViÖt Nam còng cÇn tÝch cùc chuÈn bÞ nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tr.59. vµ t¨ng c−êng ho¹t ®éng hîp t¸c vµ ®Çu (5) TTXVN, TLTK§B Chñ nhËt ngµy 17- t− sang c¸c vïng trung t©m vµ c¸c tØnh 11-1999, tr.16 T©y Nam Trung Quèc d−íi nhiÒu h×nh (6) HVCTQG Hå ChÝ Minh, ViÖn TTKH, thøc kh¸c nhau nh− hîp t¸c doanh Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi, Th«ng tin tõ nghiÖp víi doanh nghiÖp; hîp t¸c ®Þa internet, sè 20/2003, tr. 10. ph−¬ng víi ®Þa ph−¬ng vµ trªn tÇm quèc (7). Nt, sè 47, 2003, tr. 15. gia. (8). Ph¹m V¨n Hïng: §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam, thùc tr¹ng vµ triÓn - ViÖt Nam ®Èy m¹nh h×nh thøc quan hÖ bu«n b¸n qua biªn giíi víi Trung väng. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t tiÓn, th¸ng Quèc b»ng nh÷ng h×nh thøc tæ chøc vµ 4/2004, tr. 17. qu¶n lý phï hîp ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých quèc (9) Bé Th−¬ng m¹i, Bµi ph¸t biÓu t¹i Héi gia vµ cña n−íc tiªu dïng. th¶o m«i tr−êng ®Çu t− vµ c¸ch thøc ®Çu t− - ViÖt Nam lùa søc vµ cè g¾ng cao vµo ViÖt Nam, H. tr.1 trong c¹nh tranh víi mét sè hµng ho¸ (10) TrÇn Vinh, XuÊt khÈu thuû s¶n vµ xuÊt khÈu thÕ m¹nh cña m×nh nh− dÖt thÞ tr−êng thÕ giíi, Nh©n D©n cuèi tuÇn sè may, giµy dÐp víi hµng ho¸ Trung Quèc 52/778, 28-12-003, tr.4. trªn tr−êng quèc tÕ; tranh thñ quan hÖ (11) Vn Net, B¶n tin kinh tÕ, th¸ng song ph−¬ng ®Ó æn ®Þnh vµ më réng thÞ 1/2004, sè 43937. tr−êng NhËt B¶n vµ Ên §é lµ hai thÞ (12) TTXVN, TLTK§B ngµy 15-4-2002, tr. 2 (13) nt, tr.3.