Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nghiên cứu khả năng nhân giống khoai mỡ bằng phương pháp cắt lát củ giống tại Thừa Thiên Huế"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

114
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khoai mỡ (danh pháp hai phần: Dioscorea alata Linn) là một loài thuộc chi Củ nâu Dioscorea. Đây là loại dây leo cho củ được trồng nhiều ở Ấn Độ, Malaysia, Châu Phi. Ở Việt Nam, khoai mở còn có tên khác là khoai tím, khoai vạc, củ cái, củ mỡ, củ cầm, củ đỏ, củ tía, khoai tía, khoai ngà, khoai long, khoai bướu, khoai trút, khoai ngọt...[3] Đây là loại khoai được trồng làm cây lương thực rất lâu đời. Một số loài khác của Dioscorea cũng được con người trồng, hoặc khai thác từ cây dại để...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nghiên cứu khả năng nhân giống khoai mỡ bằng phương pháp cắt lát củ giống tại Thừa Thiên Huế"

T P CHÍ KHOA H C, ð i h c Hu , S 64, 2011 NGHIÊN C U KH NĂNG NHÂN GI NG KHOAI M B NG PHƯƠNG PHÁP C T LÁT C GI NG T I TH A THIÊN HU Lê Th Khánh, Ph m Th Hà Trư ng ð i h c Nông Lâm, ð i h c Hu TÓM T T Thí nghi m ti n hành 2 năm (2009 - 2010) t i Th a Thiên Hu , g m 8 công th c, tương ng 8 kh i lư ng lát c t c gi ng ñem dùng t 10 - 80 g, trong ñó, kh i lư ng c gi ng ñ a phương ñang tr ng làm ñ i ch ng (ð/C). Nghiên c u này nh m xác ñ nh m t kh i lư ng lát c t c gi ng thích h p, cho năng su t và hi u qu nhân gi ng cao nh t ñ xây d ng quy trình nhân gi ng t i Th a Thiên Hu . K t qu nghiên c u ch ra r ng kh i lư ng lát c t c gi ng 30 - 40 g có nhi u ưu ñi m nh t: Kh năng nhân gi ng t t nh t, h s nhân gi ng cao (5 - 6,7 l n), sinh trư ng, phát tri n, năng su t và hi u qu kinh t khá, thích h p v i ñi u ki n sinh thái và kh năng ñ u tư gi ng c a ñ a phương. Ti p theo là kh i lư ng 60 - 80 g cho năng su t và hi u qu kinh t cao nh t, nhưng h s nhân gi ng th p nh t (2,5 - 3,3 l n), kh i lư ng 10 - 20 g cho năng su t và hi u qu kinh t th p nhưng h s nhân gi ng cao nh t (10 - 20 l n). T khoá: Dioscorea alata L.; c t lát, lát c t. 1. ð t v n ñ Khoai m (Dioscorea alata L.) là cây ăn c , tr ng ph bi n Vi t Nam. C là ngu n cung c p Carbonhydrat, ñ c bi t hàm lư ng protein trong c cao hơn h n s n và khoai lang. Các nghiên c u g n ñây cho th y, nhu c u tiêu dùng khoai m c a ngư i dân ngày càng tăng vì nó là lo i th c ph m giàu ch t dinh dư ng, không b nhi m các thu c b o v th c v t hay dư lư ng nitrat. Nh ng năm g n ñây, trư ng ð i h c Nông Lâm Hu ñã thu th p, ñánh giá và tuy n ch n ñư c m t s gi ng khoai m có năng su t cao, ch t lư ng t t, kh năng thích ng r ng t m t s ñ a phương mi n Trung và Tây Nguyên. M t trong nh ng gi ng t t ñó là khoai m /khoai tía (Dioscorea alata L.) Th a Thiên Hu . Tuy nhiên, vi c s n xu t khoai m ch u nh ng nh hư ng b t l i c a vi c cung c p c gi ng, cũng như nh ng khó khăn liên quan ñ n b o qu n lưu tr khoai m sau thu ho ch. ðó là nh ng thách th c ñ i v i các nhà nghiên c u, nông dân và c nhà s n xu t. Theo phương th c s n xu t truy n th ng, ngư i dân thư ng l y gi ng t v trư c cho các v tr ng ti p theo. ð i v i khoai m , tuỳ theo ñi u ki n sinh thái và kh năng ñ u tư, nông dân thư ng tr ng c gi ng có kh i lư ng t 100 – 600 g ho c nhi u hơn, t c là h ph i s d ng 10 - 30% kh i lư ng thu ho ch ñư c ñ làm gi ng cho v 67
sau. Vì v y, ngư i dân thư ng thi u c gi ng tr ng, nh t là nh ng năm g p h n hán hay d ch b nh. Do thi u ngu n gi ng nên bà con s d ng lo i c gi ng ch t lư ng th p (t l nhi m b nh virus cao, già sinh lý và ñ thu n ch ng th p. H s nhân gi ng th p và ch t lư ng c gi ng không ñ ng ñ u là y u t h n ch m r ng di n tích tr ng khoai m nh ng vùng phù h p. ðây cũng là m t trong nh ng nguyên nhân d n ñ n năng su t th p và hi u qu kinh t không cao. ð phát tri n gi ng này ra s n xu t trên di n r ng, m t v n ñ l n ñ t ra là s d ng phương pháp nhân gi ng nào thích h p, ñơn gi n, d áp d ng, gi m s lư ng c làm gi ng ñ ñ y nhanh quá trình s n xu t gi ng khoai m , tăng hi u qu kinh t ?. M t trong nh ng phương pháp ñó là nhân nhanh gi ng khoai m b ng các lát c t nh . Vì v y, chúng tôi ti n hành ñ tài “Nghiên c u kh năng nhân gi ng khoai m b ng phương pháp c t lát c gi ng t i Th a Thiên Hu ” nh m: - ðánh giá kh năng sinh trư ng, phát tri n và năng su t c a khoai m có kh i lư ng lát c t c gi ng ñem tr ng khác nhau. - Ch n m t công th c có kh i lư ng lát c t c gi ng t t nh t v i kh i lư ng thích h p, có kh năng sinh trư ng, phát tri n, ch ng ch u t t, cho năng su t và hi u qu kinh t khá cao, phù h p v i ñi u ki n sinh thái và kh năng ñ u tư gi ng c a nông dân. - Góp ph n xây d ng quy trình nhân gi ng khoai m b ng phương pháp in vivo t i Th a Thiên Hu . 2. ð i tư ng, n i dung và phương pháp nghiên c u 2.1. ð i tư ng nghiên c u Gi ng: Khoai m Th a Thiên Hu (khoai tía), có ñ c ñi m là cây sinh trư ng kho , phân nhánh nhi u, th i gian sinh trư ng trung bình, cho năng su t cao, phù h p v i ñi u ki n sinh thái Th a Thiên Hu . ð c bi t khoai m TT Hu có màu s c ñ p (màu tím) và mùi v thơm ngon, r t ñư c th trư ng ưa chu ng. ð t tr ng: Thu c lo i ñ t cát n i ñ ng, nghèo dinh dư ng, dí d , th m thoát nư c nhanh, ñi u ki n canh tác khó khăn. Giá th giâm: Cát s ch ñư c s d ng ñ giâm các lát c t t c gi ng. Th i v : Thí nghi m ñư c ti n hành trong v hè thu 2009 và v ñông xuân 2009 - 2010. 2.2. N i dung nghiên c u 3 thí nghi m (1,2,3) nghiên c u v nh hư ng c a các kh i lư ng lát c t (có giâm và không giâm trong cát m) ñ n th i gian m c, t l s ng, kh năng ra r , ra lá, kh năng sinh trư ng, phát tri n c a khoai m Th a Thiên Hu trong cùng v ñông xuân 68
2.3. Phương pháp nghiên c u Thí nghi m 1 v hè thu 2009 gieo 3/04/2009, thí nghi m 2 và 3 v ñông xuân 2009 - 2010 giâm (trong cát) và tr ng (ngoài ñ ng) ngày 01/11/2009. M i thí nghi m g m 8 công th c (I-VIII) tương ng 8 m c kh i lư ng lát c t c gi ng t 10 g ñ n 80 g, trong ñó IV làm ñ i ch ng (ð/C), nh c l i 3 l n, di n tích m i ô thí nghi m 8 m2, di n tích m i thí nghi m 200 m2.T ng s m u/công th c là 16, t ng s m u cho m i thí nghi m 384. Thí nghi m 2 giâm trong khay ñ ng giá th là cát s ch, kích thư c m i khay 60 x 40 x 20cm. Khay ñ t trong nhà có mái che, tư i nư c gi m 65 - 70 %. Ch n c gi ng có kh i lư ng t 1 - 1,3 kg, cùng th i gian b o qu n ñ c t lát. Lát c t t c gi ng trư c khi giâm và tr ng ñ u ñư c ch m tro khô ñ tránh m t nư c và phòng n m b nh. Phân bón (tính cho 1 ha): 12 t n phân chu ng + 60 kg N + 60 kg P2O5 + 80 kg K2O + 400 kg vôi b t, kho ng cách tr ng (60 x 50) cm, m t ñ 33.000 cây/ha. Các bi n pháp k thu t khác ñư c áp d ng ñ ng ñ u và thích h p. Các ch tiêu theo dõi: T l m c, th i gian sinh trư ng, kh năng sinh trư ng, ra nhánh, tình hình sâu b nh h i, năng su t và các y u t c u thành năng su t, h s nhân gi ng... áp d ng theo quy trình kh o nghi m gi ng khoai c c a vi n nghiên c u Di truy n Hà N i. Các bi n pháp k thu t khác ñư c áp d ng ñ ng ñ u và thích h p. S li u ñư c x lý th ng kê sinh h c theo chương trình MS Excel, Statistix. 3. K t qu nghiên c u và th o lu n K t qu nghiên c u cho th y: Trong cùng m t kh i lư ng lát c t c gi ng thì các m u gi ng ñem giâm trong giá th cát có t l m c m m cao (86,67 - 100% ) hơn so v i tr ng tr c ti p ngoài ñ ng (v hè thu 64,58 - 83,33%, v ñông xuân 77,1 - 97,9%) Trong 2 v tr ng lát c t c gi ng, kh i lư ng lát c t c gi ng càng l n thì t l lát c t m c m m có xu hư ng càng cao trong ñi u ki n giâm cũng như tr ng tr c ti p ngoài ru ng (tăng 2,08 - 8, 33% v hè thu và 6,2 - 16,6% v ñông xuân so ð/C) Trong cùng m t v tr ng, kh i lư ng lát c t l n nh t công th c VII và VIII có t l m c m m cao nh t, cao hơn ð/C 13,33% v hè thu và 14,5 - 16,6 v ñông xuân. ði u này ch ng t lát c t càng nh kh năng d tr ch t dinh dư ng ít, s m m ng trên da c cũng ít, kh năng ch ng ch u ñi u ki n ngo i c nh y u hơn so v i lát c t có kh i lư ng l n hơn, nên kh i lư ng lát c t c càng l n có nhi u l i th hơn. B ng 1 cho th y: Cùng m t ñi u ki n giâm trong giá th cát, th i gian m c t 19-24 ngày, công th c VIII rút ng n hơn I, II 5 ngày. S r và s lá sau giâm 30 ngày có xu hư ng tăng t kh i lư ng lát c t nh ñ n l n, công th c VII, VIII m c nhanh, có s r , s lá nhi u nh t (5,1 - 5,4 r và 2,2 - 2,4 lá) tương ng. 69
B ng 1. nh hư ng c a kh i lư ng lát c t c gi ng giâm trong giá th cát ñ n kh năng sinh trư ng (giai ño n sau giâm) c a khoai m Th a Thiên Hu Ch tiêu Th i gian t S r sau giâm 30 S lá sau giâm 30 giâm ñ n m c ngày (r ) ngày (lá) m m (ngày) Công th c I 24 2,3 e 0,1 c II 24 2,9 de 0,3 c III 23 3,2 d 0,5 c IV(ðC) 23 3,87 c 1,4 b V 21 4,5 bc 1,87 ab VI 22 4,9 ab 2,07 ab VII 21 5,1 ab 2,2 a VIII 19 5,4 a 2,4 a LSD0,05 0,628 0,726 Ghi chú: Các công th c gi ng nhau ñư c bi u th cùng m t ch cái, các ch cái khác nhau bi u th s sai khác có ý nghĩa m c 95%. So sánh v i cùng kh i lư ng lát c t c gi ng tương ng sau tr ng (c t lá, ch m tro r i tr ng ngoài ru ng) thì th i gian m c m m dài hơn giâm trong cát ñáng k (5 – 10 ngày). ðây là cơ s cho vi c xây d ng quy trình nhân gi ng b ng phương pháp c t lát c gi ng t t hơn. - nh hư ng c a kh i lư ng lát c t c gi ng khác nhau ñ n th i gian sinh trư ng c a khoai m Th a Thiên Hu Trong 2 v thì th i gian t tr ng ñ n m c m m (29 - 34 ngày), tr ng ñ n ra nhánh (76 - 84 ngày), hình thành c (120 - 126 ngày) v hè thu dài hơn v ñông xuân 5 - 10 ngày. ði u này cho th y, s m c m m c a khoai m có liên quan ñ n th i gian ng nghĩ c a c gi ng, cũng như ch u nh hư ng các y u t ngo i c nh như nhi t ñ và m ñ r t l n ñ n sinh trư ng, phát tri n c a khoai m . Vì v y, trong k thu t ch n c gi ng, b o qu n gi ng cho v sau là r t quan tr ng. Trong cùng m t v , các giai ño n sinh trư ng khác nhau (tr ng - m c m m, tr ng - ra nhánh, tr ng - hình thành c ) thì kh i lư ng lát c t l n có xu hư ng rút ng n so v i lát c t nh 4 - 9 ngày. Ch ng t r ng kh i lư ng c gi ng l n có kh năng sinh trư ng kho , có nh hư ng ñ n năng su t sau này. Các giai ño n sinh trư ng khác nhau nhưng t ng th i gian sinh trư ng sau tr ng 70
180 ngày là cho thu ho ch. Nhìn chung, các kh i lư ng lát c t này ñ u có th i gian sinh trư ng phù h p v i cơ c u cây tr ng c a ñ a phương (vùng ñ t 2 v /năm). - nh hư ng c a kh i lư ng lát c t c gi ng ñ n kh năng sinh trư ng c a khoai m Th a Thiên Hu K t qu b ng 2 cho th y: Trong 2 v tr ng thì v hè thu kh năng sinh trư ng v chi u cao thân chính (214,87 - 303,53 cm), s lá/thân chính (35,2 - 47,4 lá), s nhánh/cây (7,4 - 11,53 nhánh) th p hơn v ñông xuân (247,3 - 313,3 cm; 40,7 - 47,9 lá/thân chính và 11,2 - 14,8 cành/cây). ði u này cho th y trong cùng m t kh i lư ng lát c t nhưng v ñông xuân có m ñ cao, nhi t ñ th p hơn nên kh năng sinh trư ng m nh hơn v hè thu. ðây cũng là cơ s cho năng su t sau này. Trong cùng m t v thì kh i lư ng lát c t l n có xu hư ng sinh trư ng kho hơn kh i lư ng lát c t nh , công th c VIII (80 g) có chi u cao thân chính (303,53 cm), s lá/thân chính (47,4 lá), s nhánh/cây (11,53 nhánh) cao nh t c 2 v tr ng. ði u này cũng nói lên r ng, c n lưu ý n u tr ng v i kh i lư ng lát c t c gi ng nh ph i có bi n pháp chăm sóc t t ho c tr ng nơi có ñi u ki n sinh thái thu n l i ñ tránh r i ro cao. B ng 2. nh hư ng c a kh i lư ng lát c t c gi ng ñ n kh năng sinh trư ng c a khoai m Th a Thiên Hu S nhánh (nhánh/cây) Ch tiêu Chi u cao S lá/thân thân chính chính T ng s C p1 C p2 Công th c (cm) (lá) nhánh/cây V hè thu 2009 I 214,87 e 35,2 e 6,27 2,13 8,40 e II 229,27 de 37,3 de 6,53 2,73 9,33 d III 224,40 de 39,9 cd 6,80 2,80 9,80 cd IV(ðC) 250,07 cd 41,9 bc 7,00 3,00 10,20 bcd V 261,00 bc 43,6 abc 7,47 3,20 10,87 ab VI 280,67 ab 45,1 ab 7,60 3,20 10,33 bc VII 291,73 a 45,7 ab 8,00 3,40 11,47 a VIII 303,53 a 47,4 a 8,27 3,47 11,53 a LSD0,05 27,217 4,076 0,906 71
V ñông xuân 2009 - 2010 I 247,3 e 40,7e 7,9 3,3 11,2 c II 264,0 de 41,6de 8,7 3,5 12,2 bc III 266,9 d 42,1de 8,5 3,5 11,9 bc IV(ðC) 272,9 cd 42,7cd 8,3 3,9 12,2 bc V 290,7 bc 43,9c 8,9 4,0 12,9 b VI 291,9 b 45,7b 10,1 4,1 14,2 a VII 301,9 ab 47,0ab 9,8 4,5 14,3 a VIII 313,3 a 47,9a 9,9 4,9 14,8 a LSD0,05 18,454 1,583 1,189 Ghi chú: Các công th c gi ng nhau ñư c bi u th cùng m t ch cái, các ch cái khác nhau bi u th s sai khác có ý nghĩa m c 95%. - Tình hình sâu b nh trên các công th c thí nghi m K t qu nghiên c u th y r ng, t t c các công th c thí nghi m ñ u b m t s lo i sâu b nh gây h i quanh năm như b nh ñ m lá, sâu s ng và sâu róm h i lá. Trong ñó, b nh ñ m lá h i ph bi n nh t. Trong 2 v tr ng, thì v hè thu có t l cây b b nh ñ m lá (66,67 - 86,67%) cao hơn v ñông xuân (20 - 33,33%). Trong cùng m t v thì công th c VIII b b nh nhi u nh t. Kh i lư ng lát c t c gi ng nh có xu hư ng b sâu h i nhi u hơn hơn kh i lư ng lát c t l n. Sâu b nh gây h i nhi u nh t vào th i kỳ ra nhánh, hình thành c và tháng có mưa l n ho c n ng nóng kéo dài. ði u này cho th y, kh năng ch ng ch u sâu b nh, ch u h n, ch u nóng c a khoai m không t t, c n chú ý bi n pháp b o v th c v t và tuy n ch n c gi ng cũng như ch ñ chăm sóc t t. - nh hư ng c a kh i lư ng lát c t c gi ng ñ n các y u t c u thành năng su t và năng su t c a các lát c t c khoai m Th a Thiên Hu B ng 3. nh hư ng c a kh i lư ng lát c t c gi ng ñ n các y u t c u thành năng su t và năng su t c a khoai m Th a Thiên Hu Ch So v i ñ i C tiêu S Kh i ch ng thương NSLT NSTT cây/m2 lư ng c ph m (t n/ha) (t n/ha) Công (cây) (g) T n/ha % (c ) th c V Hè thu 2009 I 3,3 1 132,9 e 4,39 2,93 e -3,48 -54,29 II 3,3 1 151,4 e 5,00 3,60 e -2,81 -43,24 72
III 3,3 1 220,1 d 7,26 4,47 d -1,94 30,27 IV ðC) 3,3 1 286,5 c 9,45 6,41 c 0,00 0,00 V 3,3 1 293,3 bc 9,68 6,82 c 0,41 6,40 VI 3,3 1 303,3 bc 10,01 7,70 b 1,29 20,12 VII 3,3 1 325,1 ab 10,73 7,93 ab 1,52 23,71 VIII 3,3 1 349,2 a 11,52 8,59 a 2,18 34,01 LSD0,05 36,717 0,698 V ðông xuân 2009-2010 I 3.3 1 269,3 d 8,89 4,84 e -3,09 -38,97 II 3.3 1 289,3 d 9,55 5,40 de -2,53 -31,90 III 3.3 1 394,3 c 13,01 6,78 cd -1,15 -14,50 IV ðC) 3.3 1 443,3 b 14,63 7,93 bc 0,00 0,00 V 3.3 1 462,8 b 15,27 8,43 b 0,5 6,31 VI 3.3 1 514,2 a 16,97 9,89 a 1,96 24,72 VII 3.3 1 540,4 a 17,83 10,45 a 2,52 31,65 3.3 VIII 1 550,9 a 18,18 10,70 a 2,77 34,93 LSD0,05 40,739 1,443 Ghi chú: Các công th c gi ng nhau ñư c bi u th cùng m t ch cái, các ch cái khác nhau bi u th s sai khác có ý nghĩa m c 95%. B ng 3 ch ra r ng, s c thương ph m/cây b ng 1 nhưng kh i lư ng c bi n ñ ng r t l n gi a các công th c. Trong 2 v tr ng thì v ñông xuân cho năng su t lý thuy t và năng su t th c thu cao hơn v hè thu. Cùng m t v tr ng thì năng su t lý thuy t và năng su t th c thu có xu hư ng tăng t kh i lư ng lát c t c gi ng nh ñ n c gi ng l n (10 – 80 g). Năng su t tăng là do kh i lư ng trung bình/c tăng. Trong ñó, công th c VIII (lát c t 80 g) cho năng su t cao nh t c 2 v , sai khác r t có ý nghĩa so v i các công th c khác và ð/C xác su t 95% (v hè thu ñ t 8,59 t n/ha (cao hơn ð/C 2,18 t n/ha t c 34,01%); v ðông xuân ñ t 10,70 t n/ha (cao hơn ð/C 2,77 t n/ha t c tăng 34,93 %). Tuy nhiên, kh i lư ng c và năng su t th c thu công th c VI so VII, VIII không có s sai khác nên công th c VI có ý nghĩa v m t kinh t nh t. Tóm l i: Công th c VI, VII và VIII có nh hư ng t t ñ n kh năng sinh trư ng, 73
phát tri n c , kh năng ch ng ch u sâu b nh, cho năng su t cao nhưng h s nhân gi ng th p, hi u qu kinh t không cao. Công th c I, II có h s nhân gi ng cao, ti t ki m chi phí gi ng nhưng kh năng sinh trư ng và ch ng ch u kém, năng su t th p, hi u qu kinh t cũng không cao, vì th , công th c III, IV có nhi u ưu ñi m v kh năng nhân gi ng và ñ m b o năng su t, hi u qu kinh t khá. - Sơ b ñánh giá kh năng nhân gi ng và hi u qu kinh t c a khoai m Th a Thiên Hu b ng phương pháp c t lát. Hi u qu kinh t là do nhi u y u t quy t ñ nh, trong ñó, s lư ng gi ng tr ng cũng là m t trong nh ng y u t góp ph n không nh ñ gi m chi phí s n xu t, tăng hi u qu kinh t . Trong thí nghi m giá bán gi ng khoai m Th a Thiên Hu t i th i ñi m nghiên c u là 6.000 ñ ng, qua tính toán cho th y: Hi u qu kinh t : Kh i lư ng lát c t l n (V, VI, VII, VIII) m c dù ñ u tư ti n gi ng l n (11,18 - 15,84 tri u ñ ng/ha), nhưng do năng su t cao nên lãi ròng cao 2,76 - 3,78 tri u ñ ng/ha t c 9,04 - 12,38 % trong v hè thu; 7,8 - 9,18 tri u ñ ng/ha t c 19,67 - 25,15 % trong v ñông xuân. Tuy nhiên trong th c t hi n nay ngư i nông dân không mu n ñ u tư gi ng l n ho c không có ñi u ki n b o qu n gi ng trong gia ñình v i s lư ng gi ng l n vì ñi u ki n r i ro cao. Vì th công th c III và IV cho hi u s d ng gi ng và hi u qu kinh t phù h p v i kh năng ñ u tư c a ñ a phương - Kh năng nhân gi ng: H s nhân gi ng (l n) b ng kh i lư ng c gi ng (g) ñem c t chia cho kh i lư ng lát c t (g), trong thí nghi m c gi ng ñem c t là 200g, kh i lư ng lát c t t 10 – 80g tương ng công th c I-VIII. H s nhân gi ng là ch tiêu ñánh giá kh năng nhân gi ng. Công th c VII, VIII có kh i lư ng lát c t c gi ng l n, năng su t th c thu cao, chi phí gi ng ban ñ u cao (2310 - 2640 kg/ha), h s nhân giông th p (2,5 - 2,9 l n) nên hi u qu nhân gi ng không cao. Ngư c l i, I, II có kh i lư ng lát c t quá nh tuy ñ u tư lư ng gi ng ít (330 - 660 kg/ha), h s nhân gi ng cao (10 - 20 l n), ti t ki m ñư c chi phí mua gi ng, gi m giá thành s n xu t, hi u qu nhân gi ng cao nhưng cây sinh trư ng, phát tri n kém, kh năng ch ng ch u kém (h n, úng, sâu b nh), cho năng su t và hi u qu kinh t th p. Vì v y, công th c III, IV có kh năng nhân gi ng cao (5 - 6,7 l n), thích h p v i ñi u ki n s n xu t c a ñ a phương Tuy nhiên, trong th c t cũng có th n u ñi u ki n s n xu t khoai m thu n l i, chăm sóc t t, v n có th dùng c gi ng c t lát có kh i lư ng quá nh ñem giâm và tr ng. 4. K t lu n và ñ ngh 4.1. K t lu n Kh năng sinh trư ng: 74
- Kh i lư ng lát c t c gi ng 50 – 80g m c 100%, trong lúc ñó lát c t ñem tr ng ngoài ru ng ñ u có t l m c th p hơn so v i giâm trong giá th cát, trong ñó, VIII có t l m c cao nh t, ñ t 83,33 % v hè thu và 97,9 % v ñông xuân, có th i gian sinh trư ng ng n hơn so v i kh i lư ng lát c t nh dư i 50g t 5 - 10 ngày. - Trong 2 v tr ng thì chi u cao, s lá/thân chính, s nhánh/cây v ðông xuân t t hơn v hè thu, trong ñó, công th c 80g có kh năng sinh trư ng t t nh t. - T t c các công th c ñ u b b nh ñ m lá, sâu s ng gây h i. T l b nh ñ m lá các công th c tr ng v ñông xuân (33,33 – 46,67 %) th p hơn v hè thu (66,67 – 86,67%). Trong cùng m t v , công th c 60 - 80g có t l cây b sâu b nh h i th p hơn 10 - 20g. Tuy nhiên, t l cây b sâu b nh h i không nên ít nh hư ng nhi u ñ n năng su t c . * V năng su t và các y u t c u thành năng su t: Trong 2 v tr ng thì v ñông xuân cho năng su t lý thuy t và năng su t th c thu cao hơn v hè thu. Trong ñó lát c t 80g cho năng su t cao nh t c 2 v , sai khác r t có ý nghĩa khi so sánh LSD0,05 v i ð/C xác su t 95%. V hè thu ñ t 8,59 t n/ha (cao hơn ð/C 2,18 t n/ha t c 34,01%); v ðông xuân ñ t 10,70 t n/ha cao hơn ð/C 2,77 t n/ha t c tăng 34,93 %). * V hi u qu kinh t : Kh i lư ng lát c t c gi ng 60g - 70g có ý nghĩa kinh t nh t, cho lãi ròng cao nh t (cao hơn ð/C 3,18 - 3,78 tri u ñ ng/ha t c 10,41 - 12,38% trong v hè thu và 7,8 - 9,18 tri u ñ ng/ha t c 19,67 - 25,15%) trong v ñông xuân, tuy nhiên công th c 40g phù h p v i ñi u ki n thâm canh, kh năng ñ u tư gi ng c a nông dân nh t, mà v n ñ m b o ñư c hi u qu kinh t . * Kh năng nhân gi ng: Lát c t 30 - 40g cho hi u qu nhân gi ng t t nh t, h s nhân gi ng cao (5 - 6,7 l n), phù h p v i ñi u ki n ñ u tư, canh tác c a ñ a phương. K t lu n chung: Kh i lư ng lát c t 30 - 40g có nhi u ưu ñi m nh t v kh năng nhân gi ng t t nh t, h s nhân gi ng cao (5 - 6,7 l n), sinh trư ng, phát tri n, năng su t và hi u qu kinh t khá, thích h p v i ñi u ki n sinh thái ñ a phương và kh năng ñ u tư gi ng, thâm canh c a nông dân. Tuy nhiên, c n có bi n pháp chăm sóc thích h p ñ cây sinh trư ng t t hơn. 4.2. ð ngh C n ti p t c ñánh giá kh năng nhân gi ng khoai m Th a Thiên Hu b ng phương pháp c t lát c gi ng nhi u vùng sinh thái khác nhau ñ có k t lu n chính xác hơn v kh năng sinh trư ng, phát tri n, năng su t, tính ch ng ch u, kh năng nhân gi ng và hi u qu kinh t c a chúng. Trư c m t c n áp d ng tr ng lát c t 30 - 40g ra s n xu t quy mô h gia ñình và có nh ng nghiên c u ti p theo v quy trình nhân gi ng khoai m t i Th a Thiên Hu . 75
TÀI LI U THAM KH O [1]. Nguy n Th Ng c Hu , Cơ s khoa h c xây d ng mô hình ñi m b o t n ngu n gen khoai môn - s trên ñ ng ru ng t i huy n Nho Quan, Ninh Bình, T p chí Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, 14, (2005), 26-29. [2]. Nguy n Th Ng c Hu , ðinh Th L c, Cây có c và k thu t thâm canh, T p 4: cây khoai t , v c, NXB Lao ñ ng Xã h i, 2008. [3]. Ikeorgu, J. E. G. and Igbokwe, M.C., Effects of various sizes of minitubers on seed yam size and yield, Annual report: National Root Crops Research Institute, (1999), 36-40 (En.4 tab). [4]. Ikeorgu, J. E. G., Ezulike, T. O., Nwauzor, E. C., Effect of sett size on the seed yam size- Annual Report 1997 and Programmer of Work for 1998, Umudike, National Root Crops Research Institute, (1998), 39-40. [5]. Kreike, C., Eck, H., Lebot, V., Genetic diversity of taro, Colocasia esculenta Schott, in Southeast Asia and the Pacific, Theoretical and Applied Genetic 109, (2004), 761-768. [6]. Onwueme I. C., Tuber formation in yam (Dioscorea spp.): Effect of moisture stress; contribution of parent sett, J.agric. Sci., Camb., 85, (1975), 267-269. TO STUDY YAM MUNTIPLICATIVE ABILITY BY CUTTING METHOD AT TUBER SITES IN THUA THIEN HUE Le Thi Khanh, Pham Thi Ha College of Agriculture and Forestry, Hue University SUMMARY The experiment was conducted for two years (2009-2010) in Thua Thien Hue Province, including 8 treatments with 8 different masses of correlatively tuber sizes from 10 to 80 g. Among them the local mass tuber size was grown to make control. This research was aimed to determine the effect of mass tuber sizes on the growth, development, yield and economic efficiency of Thua Thien Hue yam variety. It was also aimed to determine the mass tuber sizes, which were suitable, having the highest yield and multiplic`ative efficiency. The results have indicated that the mass tuber sizes 30 - 40 g gets the best advantages in terms of good multiplicative ability, high multiplicative coefficient (5 - 6,7 times), the good growth, development, high yield and economic efficiency, being suitable to local ecological conditions and investment ability from farmers. Further studies will focus on the construction of yam multiplicative process in Thua Thien Hue Province. 76