Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Quan niệm về thơ của Phạm Quỳnh trong Thượng Chi văn tập""
lượt xem 8
download
Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 4. Nguyễn Thị Thu Hiền,Quan niệm về thơ của Phạm Quỳnh trong "Thượng Chi văn tập". Phạm Quỳnh được xem là người mở đầu cho loại hình viết lý luận phê bình và vận dụng lý luận phê bình.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Quan niệm về thơ của Phạm Quỳnh trong Thượng Chi văn tập""
- Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Quan niệm về thơ của Phạm Quỳnh trong "Thượng Chi văn tập""
- quan niÖm vÒ th¬ cña ph¹m quúnh..., tr. 22-29 NguyÔn ThÞ Thu HiÒn quan niÖm vÒ th¬ cña ph¹m quúnh trong Th−îng chi V¨n TËp NguyÔn ThÞ Thu HiÒn (a) Tãm t¾t. Ph¹m Quúnh ®−îc xem lµ ng−êi më ®Çu cho lo¹i h×nh viÕt lý luËn phª b×nh vµ vËn dông lý luËn phª b×nh mang t− duy ph©n tÝch cña ph−¬ng T©y vµo nghiªn cøu v¨n häc ViÖt Nam. Trong bµi viÕt nµy chóng t«i ®i s©u lµm râ quan niÖm míi vÒ th¬ hiÖn ®¹i cña «ng trong bé Th−îng Chi v¨n tËp: Th¬ lµ g×?, kÕt cÊu th¬, giíi thiÖu th¬ ph−¬ng T©y, phª b×nh v¨n th¬ míi vµ chØ ra c¸c c¬ së: sù biÕn ®æi ®êi sèng x· héi, sù thay ®æi b¶n th©n v¨n häc, sù nhËn thøc cña t¸c gi¶ vÒ xu h−íng thêi ®¹i. 1. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong §«ng D−¬ng t¹p chÝ cña NguyÔn V¨n kh«ng khÝ ®æi míi cña ®Êt n−íc, sù ®æi VÜnh. ¤ng ®· viÕt mét sè bµi vÒ v¨n häc míi vÒ quan ®iÓm nghiªn cøu v¨n häc, vµ t− t−ëng ®¨ng trªn tê b¸o nµy. N¨m nhiÒu vÊn ®Ò cña lÞch sö v¨n häc ®−îc 1917, d−íi sù b¶o trî cña mét viªn quan xem xÐt l¹i mét c¸ch khoa häc, kh¸ch ch¸nh së mËt th¸m §«ng D−¬ng lµ quan h¬n. Trong nhiÒu vÊn ®Ò ®ã chóng Louis Marty, Ph¹m Quúnh ®øng ra ta ph¶i kÓ ®Õn vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ con thµnh lËp Nam Phong t¹p chÝ. T¹p chÝ ng−êi vµ v¨n nghiÖp cña Ph¹m Quúnh. nµy tån t¹i ®−îc 17 n¨m (1917 - 1934) Tr−íc ®©y do bÞ chi phèi bëi quan ®iÓm ra ®−îc 210 sè, riªng Ph¹m Quúnh ®ãng chÝnh trÞ nªn v¨n nghiÖp Ph¹m Quúnh gãp tíi hµng chôc ngµn trang viÕt. B»ng ch−a ®−îc nh×n nhËn mét c¸ch thÊu tµi n¨ng vµ sù lµm viÖc tËn tuþ chu ®¸o ®¸o. HiÖn nay trong xu thÕ héi nhËp vµ cña m×nh, Ph¹m Quúnh ®· trë thµnh ®æi míi, Ph¹m Quúnh ®−îc ®¸nh gi¸ lµ “mét nhµ ng«n luËn” cã kh¶ n¨ng mét häc gi¶, mét nhµ v¨n ho¸ lín cña thuyÕt phôc ®ñ mäi thø chuyÖn trªn ®êi d©n téc ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XX. ¤ng tõ v¨n ch−¬ng ®Õn chÝnh trÞ, kinh tÕ, ®−îc xem lµ ng−êi tiªn phong trong thêi triÕt häc, gi¸o dôc vµ c¶ nh÷ng vÊn ®Ò kú x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn b¸o chÝ, thêi sù. Bé Th−îng Chi v¨n tËp gåm 5 v¨n häc quèc ng÷ n−íc nhµ. Con ng−êi quyÓn chØ lµ mét phÇn nhá trong tr−íc vµ v¨n nghiÖp cña Ph¹m Quúnh ®· t¸c cña «ng, chñ yÕu lµ c¸c bµi b¸o viÕt ®−îc giíi nghiªn cøu bµn ®Õn nhiÒu ë giai ®o¹n ®Çu (1917 - 1922). Trong h¬n. ¤ng thùc sù cã c«ng trªn nhiÒu Th−îng Chi v¨n tËp, ë m¶ng viÕt vÒ v¨n lÜnh vùc: v¨n ho¸, v¨n häc, gi¸o dôc, häc, «ng chó träng c¸c vÊn ®Ò tôc ng÷, lÞch sö, chÝnh trÞ, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ ca dao, TruyÖn KiÒu, bµn vÒ tiÓu m¶ng viÕt vÒ v¨n ch−¬ng. §Æc biÖt thuyÕt, th¬ lµ g×. C¸c bµi viÕt cña Ph¹m trong bé Th−îng Chi v¨n tËp, Ph¹m Quúnh vÒ th¬ ®Õn nay vÉn ch−a hÕt Quúnh ®èi s¸nh “th¬ ta” víi “th¬ T©y” tÝnh thêi sù, c¸c thÕ hÖ vÒ sau vÉn ph¶i ®Ó x©y dùng mét lo¹i h×nh lý luËn míi suy nghÜ vµ tiÕp tôc t×m c¸ch lý gi¶i. vÒ th¬ hiÖn ®¹i. 2.1. Ph¹m Quúnh ®−a ra mét quan 2. Ph¹m Quúnh (1892 - 1945) cã bót niÖm míi mÎ vÒ th¬ hiÖn ®¹i mµ lý luËn hiÖu Hoa §−êng, Hång Nh©n vµ vÒ th¬ hoµn toµn dùa trªn c¬ së thùc tÕ Th−îng Chi. Quª gèc cña «ng ë lµng kh¸ch quan cña nã. Tr−íc hÕt, Ph¹m L−¬ng Ngäc, phñ B×nh Giang, tØnh H¶i Quúnh dùa trªn nh÷ng biÕn ®æi quan träng ë c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi. D−¬ng nh−ng «ng sinh ra ë Hµ Néi. Tr−íc khi Ph¸p x©m l−îc, x· héi ViÖt N¨m 1913 «ng lµ céng t¸c viªn cña tê NhËn bµi ngµy 23/02/2009. Söa ch÷a xong 10/04/2009. 22
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 1b-2009 tr−êng §¹i häc Vinh Nam lµ x· héi phong kiÕn ph−¬ng ®¹t ®¹o lý th¸nh hiÒn, ph¶i ®em g−¬ng §«ng, con ng−êi sèng g¾n bã víi céng s¸ng ®¹o ®øc ®Ó gi¸o ho¸. V¨n häc hiÖn ®ång lµng xãm, quan hÖ thø bËc rÊt ®¹i v−ît khái ¶nh h−ëng vµ h¹n chÕ cña chÆt chÏ, sèng chñ yÕu b»ng nghÒ trång v¨n häc nh÷ng thÕ kû tr−íc mang tÝnh lóa, quan hÖ x· héi ch−a cã g× phøc t¹p. chÊt trung ®¹i. B¶n th©n v¨n häc cã sù §Çu thÕ kû XX, thùc d©n Ph¸p thùc thay ®æi tõ quan niÖm s¸ng t¸c ®Õn t− hiÖn chÝnh s¸ch khai th¸c thuéc ®Þa, kÕt t−ëng thÈm mü, tÝnh tù chñ cña v¨n cÊu x· héi ViÖt Nam hoµn toµn thay ®æi häc, ng«n tõ v¨n häc, Víi sù thay ®æi so víi tr−íc ®ã. X· héi b¾t ®Çu cã sù cña v¨n häc, vÊn ®Ò con ng−êi c¸ nh©n, ph©n ho¸ s©u s¾c. Hµng lo¹t giai cÊp c¸ tÝnh trong v¨n häc còng cã ph−¬ng míi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn: t− s¶n, tiÓu t− ph¸p biÓu hiÖn kh¸c nhau. Bªn c¹nh ®ã s¶n, trÝ thøc, c«ng nh©n. Cuéc sèng ®« c¸c ph−¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i ra thÞ trë nªn nhén nhÞp h¬n, con ng−êi cã ®êi: in Ên, ®¸nh m¸y, nhµ in, nhµ xuÊt nhiÒu thay ®æi, b¾t ®Çu cã ý thøc ®Ò cao b¶n, vµ ch÷ quèc ng÷ ®−îc phæ biÕn c¸i t«i c¸ nh©n, ph¸t huy c¸ tÝnh. X· héi réng r·i. C¸c ph−¬ng tiÖn ®ã ®· hç trî phong kiÕn chuyÓn dÇn sang x· héi rÊt nhiÒu cho qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ thùc d©n nöa phong kiÕn. Sù thay ®æi nÒn v¨n häc. H¬n n÷a viÕt v¨n b©y giê x· héi kÐo theo sù thay ®æi v¨n ho¸. Cã kh«ng cßn lµ “nghÒ ch¬i” mµ trë thµnh sù hoµ nhËp gi÷a v¨n ho¸ ViÖt Nam víi mét “nghÒ kiÕm sèng”. Tr−íc yªu cÇu v¨n ho¸ khu vùc. TÊt nhiªn cÇn thÊy sù cña c«ng chóng, ®éc gi¶ th−ëng thøc ®ßi ¶nh h−ëng cña v¨n ho¸ ph−¬ng T©y, hái b¶n th©n nÒn v¨n häc ph¶i ®i vµo v¨n ho¸ Ph¸p ®èi víi v¨n ho¸ ViÖt quü ®¹o hiÖn ®¹i. Ph¹m Quúnh lµ ng−êi Nam. V× thÕ mµ diÔn ra sù tiÕp biÕn dÔ dµng n¾m b¾t tÝnh hiÖn ®¹i cña v¨n v¨n ho¸, v¨n häc trong khu«n khæ chÕ häc ®−¬ng thêi v× «ng lµ mét trÝ thøc ®é thùc d©n “tiÕp thu c¸i míi chÞu ¶nh T©y häc. h−ëng cña c¸i thèng trÞ dÇn dÇn h−íng 2.3. Ph¹m Quúnh vèn xuÊt th©n tõ theo nÒn v¨n ho¸ míi mét c¸ch kh«ng mét gia ®×nh phong kiÕn nÒ nÕp l©u ®êi thÓ c−ìng l¹i ®−îc” [4, tr. 16]. nªn muèn gi÷ ®¹o Nho cæ truyÒn mµ 2.2. NÒn v¨n häc ViÖt Nam ®i vµo «ng cho lµ cã nh÷ng mÆt tÝch cùc ®· quü ®¹o hiÖn ®¹i lµ xuÊt ph¸t tõ b¶n thÊm s©u vµo t− t−ëng, linh hån d©n th©n v¨n häc. §Çu thÕ kû XX, v¨n häc téc. TÊt nhiªn «ng còng nh×n thÊy ViÖt Nam ®· vËn ®éng theo mét h−íng “nh÷ng lÒ thãi cæ hñ do chÕ ®é phong míi. Qu¸ tr×nh nµy ®i liÒn víi qu¸ tr×nh kiÕn ®Ó l¹i, nµo lµ lèi häc h− v¨n tÇm biÕn ®æi lÞch sö d©n téc trong ®iÒu kiÖn ch−¬ng trÝch có “c¸i häc nh¹i l¹i nh÷ng kh¸ch quan: yªu cÇu canh t©n ®Êt n−íc, b· r¸c cña cæ nh©n” kh«ng s¸ng lËp ra hoµ nhËp v¨n ho¸ ViÖt Nam víi v¨n ho¸ mét t− t−ëng g× míi” [3, tr. 1365]. H¬n khu vùc. §Õn tr−íc thÕ kû XX, cô thÓ lµ n÷a Ph¹m Quúnh lµ mét trÝ thøc ®−îc nöa ®Çu thÕ kû XIX trë vÒ tr−íc, v¨n ®µo t¹o tõ tr−êng th«ng ng«n cña Ph¸p. häc ViÖt Nam còng gièng nh− v¨n häc ¤ng cã nhiÒu n¨m liªn tôc lµm viÖc t¹i ViÔn §«ng B¸c cæ häc viÖn. N¬i ®©y «ng mét sè n−íc §«ng Nam ¸ chÞu ¶nh cã dÞp ®äc s¸ch vµ tù häc ch÷ H¸n, v× h−ëng cña v¨n ho¸ Trung Quèc - v¨n thÕ c¨n b¶n häc thøc vÒ T©y häc cña häc thêi ®¹i nhµ nho vµ ¶nh h−ëng Nho Ph¹m Quúnh ®−îc më mang rÊt s©u gi¸o. Theo quan ®iÓm Nho gi¸o, v¨n lµ réng. ¤ng lµ ng−êi th«ng th¹o tiÕng biÓu hiÖn cña ®¹o vµ ®−îc dïng truyÒn 23
- quan niÖm vÒ th¬ cña ph¹m quúnh..., tr. 22-29 NguyÔn ThÞ Thu HiÒn Ph¸p vµ am hiÓu nÒn v¨n häc Ph¸p. tiªn phong ®−a ra quan niÖm vÒ th¬ ViÖc gi¶ng d¹y v¨n häc Ph¸p, viÖc tiÕp hiÖn ®¹i. Quan niÖm ®óng ®¾n vµ cã xóc hµng ngµy víi c¸c t¸c phÈm tõ tÝnh khoa häc cña Ph¹m Quúnh lµ c¸i Ph¸p göi sang lµm cho «ng, còng gièng mèc quan träng cho ng−êi s¸ng t¸c vµ nh− mäi trÝ thøc ®−¬ng thêi, nhanh c¶ cho ng−êi nghiªn cøu v¨n häc hiÖn chãng am hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò cña v¨n ®¹i vÒ sau. häc Ph¸p hiÖn ®¹i. V¨n häc Ph¸p t¸c 3.1. Ph¹m Quúnh ®−a ra lý luËn vÒ ®éng mét c¸ch s©u s¾c ®Õn sù ph¸t triÓn th¬ trªn c¬ së lµm râ kh¸i niÖm “Th¬ lµ vÒ sau cña v¨n häc n−íc ta vµ lµm nªn g×” vµ nh÷ng ®Æc tr−ng cña Th¬ hiÖn chç kh¸c nhau gi÷a v¨n häc ViÖt Nam ®¹i. Trong bµi Th¬ lµ g× «ng ®· chØ ra so víi v¨n häc c¸c n−íc còng ë §«ng Th¬ kh«ng chØ xÐt ë mÆt h×nh thøc: cã Nam ¸ do hoµn c¶nh chung mµ ®i vµo vÇn vµ ®iÖu mµ ph¶i xÐt th¬ ë mÆt “tinh quü ®¹o v¨n häc thÕ giíi. H¬n thÕ n÷a thÇn”. Ph¹m Quúnh ®· chØ ra kh¸i niÖm lo¹i v¨n nghÞ luËn (phª b×nh, nghiªn vÒ th¬ cña ng−êi Tµu: “Th¬ lµ mét nghÒ cøu, lý luËn v¨n häc) vèn dÜ xuÊt hiÖn ë phong nh· chñ diÔn nh÷ng t×nh ý cao n−íc ta rÊt sím. Kho¶ng thÕ kû XIV, th−îng ra lêi ®Ñp, cã ¶nh h−ëng cã tiÕt XV cha «ng ta ®· biªn so¹n, ghi chÐp, tÊu, khiÕn cho ng−êi nghe ®−îc vui tai b×nh luËn d−íi h×nh thøc lµ nh÷ng bµi kho¸i trÝ” [7, tr. 947]. NhiÒu nhµ lµm b¹t, bµi tùa, hay nh÷ng lêi b×nh. §ã lµ th¬ ë Tµu, ë n−íc ta “coi th¬ lµ mét lêi tùa cho mét tËp th¬ míi ra ®êi hay nghÒ phong nh· b»ng ®¼ng víi ba nghÒ th− tõ trao ®æi v¨n ch−¬ng hoÆc nh÷ng kh¸c n÷a: cÇm, kú, ho¹”. Theo Th−îng nhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ “dï d−íi h×nh thøc Chi, kh¸i niÖm cña v¨n häc Tµu ®−a ra nµo th× nh÷ng bµi b¹t, bµi tùa, lêi b×nh lµ hîp vÒ ph−¬ng diÖn mÜ thuËt mµ Êy ®Òu mang néi dung nhËn ®Þnh, tæng thiÕu tÝnh triÕt lý. Trong nh×n nhËn cña kÕt trªn c¬ së ph©n tÝch v¨n b¶n nh»m «ng, c¸c nhµ lµm th¬ ph−¬ng §«ng giao l−u ®èi tho¹i, ®¸nh gi¸, gîi më, phÇn nhiÒu lµ nh÷ng nhµ mü thuËt mµ ®Þnh h−íng” [5, tr. 55]. ThÓ lo¹i v¨n Ýt khi lµ nhµ triÕt lý. §èi lËp víi kh¸i nghÞ luËn cã nh÷ng ®ãng gãp cho v¨n niÖm Th¬ cña ng−êi ph−¬ng §«ng, ch−¬ng thÈm mü thêi trung ®¹i. Sang Ph¹m Quúnh giíi thiÖu kh¸i niÖm Th¬ ®Çu thÕ kû XX hiÖn ®¹i ho¸ lý luËn, phª cña ng−êi ph−¬ng T©y “ng−êi T©y coi b×nh lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trªn §«ng Th¬ võa lµ mü thuËt võa lµ triÕt lý”, c¸i D−¬ng t¹p chÝ vµ Nam Phong t¹p chÝ. tinh thÇn cña th¬ “ta” vµ th¬ “T©y” kh¸c §Æc biÖt nh÷ng bµi bµn vÒ th¬, vÒ tiÓu nhau lµ nh− vËy. Tõ chç giíi thiÖu quan thuyÕt trong Th−îng Chi v¨n tËp cña niÖm kh¸c nhau vÒ th¬ cña ng−êi Ph¹m Quúnh võa tiÕp nèi thÕ hÖ tiÒn ph−¬ng §«ng vµ ng−êi ph−¬ng T©y, nh©n, võa béc lé tÝnh chÊt míi mÎ cña Ph¹m Quúnh thõa nhËn quan niÖm vÒ t− duy ph©n tÝch ph−¬ng T©y. Dùa trªn th¬ cña ng−êi ph−¬ng T©y. ¤ng ®· quan nh÷ng c¬ së cã tÝnh tÊt yÕu ®ã Ph¹m t©m vµ dÞch ra tiÕng ViÖt bµi diÔn Quúnh ®−a ra mét quan niÖm vÒ th¬ thuyÕt cña mét thi sÜ ng−êi Ph¸p hiÖn ®¹i. PrutgÐraldy råi giíi thiÖu trong bµi viÕt 3. Trong Th−îng Chi v¨n tËp Ph¹m Th¬ lµ g× cña m×nh. Theo «ng ta “Th¬ vÝ nh− mét vÞ thÇn” nh−ng råi Th¬ kh«ng Quúnh ®· cã nh÷ng bµi viÕt cô thÓ bµn ph¶i lµ thÇn “®i t×m Th¬ mµ kh«ng biÕt vÒ th¬ nh− Th¬ lµ g×, Th¬ ta, th¬ T©y, Th¬ Èn vµo chç nµo vËy; cã khi m×nh Th¬ Baudelaire. ¤ng ®−îc coi lµ ng−êi 24
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 1b-2009 tr−êng §¹i häc Vinh t×m ë ph−¬ng nµy mµ Th¬ ë chèn nä, giµu h×nh ¶nh vµ nhÊt lµ cã nhÞp ®iÖu. còng cã khi gÇn Th¬ mµ kh«ng biÕt ra C¸c t¸c gi¶ ®· thõa nhËn ®Þnh nghÜa vÒ Th¬; kh«ng ph¶i r»ng cø cã h×nh thÓ th¬ cña Sãng Hång: “Th¬ lµ mét h×nh Th¬ míi ra Th¬” [7, tr. 951]. §iÒu nµy thøc nghÖ thuËt cao quý, tinh vi. Ng−êi cã nghÜa lµ Th¬ kh«ng chØ cã h×nh thøc lµm th¬ ph¶i cã t×nh c¶m m·nh liÖt, thÓ bªn ngoµi, cã vÇn cã ®iÖu lµ Th¬. C¸i hiÖn sù nång ch¸y trong lßng. Nh−ng h×nh thøc lµ c¸i ng−êi ta dÔ b¾t ch−íc: th¬ lµ t×nh c¶m lý trÝ kÕt hîp vµ cã nghÖ nh− vÇn víi ®iÖu, tr¾c víi b»ng, ng−êi thuËt. T×nh c¶m vµ lý thuyÕt Êy ®−îc tÇm th−êng mµ dông c«ng m« pháng diÔn ®¹t b»ng nh÷ng hiÖn t−îng ®Ñp ®Ï còng lµm ®−îc. Th¬ cÇn chó träng ë mÆt qua nh÷ng lêi th¬ trong s¸ng vang lªn “tinh thÇn”. Th¬ ph¶i biÕt v−ît qua thêi nh¹c ®iÖu kh¸c th−êng” [2, tr. 309, 310]. gian mµ b−íc vµo câi “míi l¹ cã høng Trong bµi diÔn thuyÕt, Ph¹m thó h¬n”. Ng−êi lµm th¬ kh«ng chØ thay Quúnh quan t©m ®Õn phÇn thi sÜ ng−êi ®æi h×nh thøc bÒ ngoµi mµ ph¶i thay ®æi Ph¸p ®−a ra quan niÖm vÒ nhµ th¬. t− t−ëng, t×nh c¶m cña chÝnh m×nh, Theo thi sÜ ng−êi Ph¸p, «ng cho r»ng ph¶i ®æi míi t©m hån, tÝnh c¸ch cña nhµ th¬ cã hai h¹ng. Mçi h¹ng nhµ th¬ m×nh “ng−êi ta së dÜ khao kh¸t t×m Th¬ cã mét c¸ch diÔn ®¹t kh¸c nhau. §ã lµ mµ kh«ng thÊy Th¬ v× chØ biÕt ë bÒ hai c¸ch diÔn t¶: Mét c¸ch u ¸m vµ mét ngoµi mµ kh«ng biÕt t×m ngay ë m×nh” c¸ch râ rµng. H¹ng thø nhÊt lµ nh÷ng [7, tr. 955]. Quan niÖm vÒ Th¬ cña thi sÜ nhµ th¬ cã c¸ch diÔn t¶ u ¸m. Hä lµm ng−êi Ph¸p ®· ®−îc Ph¹m Quúnh ®ång th¬ chØ cã c¸i c¶m gi¸c m¬ mµng vÒ th¬, t×nh vµ giíi thiÖu mét c¸ch kh¸ ®Çy ®ñ lèi th¬ nµy th−êng “mung lung, phiÕu thÊu ®¸o. diÔu”. H¹ng thø hai theo «ng lµ nh÷ng Ph¹m Quúnh ®−îc coi lµ ng−êi më nhµ th¬ cã c¸ch diÔn ®¹t s¸ng sña. ®−êng cho quan niÖm vÒ th¬ cña v¨n Nh÷ng nhµ lµm th¬ theo c¸ch nµy häc hiÖn ®¹i. L−u Träng L− h¬n chôc th−êng trùc tiÕp víi trÝ tuÖ, c¶m gi¸c n¨m sau ®ã ®−a ra ®Þnh nghÜa: Th¬ së hån th¬ mét c¸ch th¼ng h¬n vµ diÔn ra dÜ lµ th¬ bëi v× nã sóc tÝch gän gµng, lêi mét c¸ch minh b¹ch. Th¬ nµy thuéc vÒ Ýt mµ ý nhiÒu vµ nÕu cÇn tíi nghÜa chØ triÕt lý h¬n lµ vÒ ©m nh¹c, c©u th¬ dÉu v× thi nh©n kh«ng xuÊt diÖn mét c¸ch vÉn cã tiÕt tÊu, ®äc vÉn vÐo von mµ ®ã trùc tiÕp, lêi nãi thi nh©n ph¶i lµ h×nh ch¼ng qua lµ nh÷ng c¸i bÒ ngoµi, chÝnh ¶nh. Nhãm Xu©n thu nh· tËp quan tinh thÇn ë n¬i triÕt lý kh«ng ph¶i ë chç niÖm vÒ th¬ nh− mét c¸i g× ®Êy kh«ng ©m ®iÖu. Thi sÜ ng−êi Ph¸p cã lý luËn râ thÓ gi¶i thÝch ®−îc b»ng lêi. Hä ®−a ra rµng b»ng mét c©u kh¸i qu¸t “©m nh¹c lµ th¬ cßn mê, cßn ®ôc, triÕt lý lµ th¬ ®· ®Þnh nghÜa vÒ th¬: Th¬ lµ sù rung ®éng, s¸ng ®· trong” [7, tr. 961]. cã rung ®éng lµ cã th¬. Th¬ lµ c¸i g× huyÒn ¶o, tinh khiÕt, th©m thuý, cao Tõ quan niÖm vÒ th¬, vÒ nhµ th¬, siªu, hay th¬ lµ ®¹o lµ t«n gi¸o lµ t×nh thi sÜ ng−êi Ph¸p ®· nhÊn m¹nh nh÷ng ®Æc tr−ng cña th¬ Ph¸p, theo «ng th¬ yªu. Sau nµy trong Tõ ®iÓn thuËt ng÷ Ph¸p chó träng vÒ triÕt lý. NhiÒu bµi v¨n häc, Lª B¸ H¸n, TrÇn §×nh Sö, th¬ cña c¸c bËc thi hµo Ph¸p thiªn vÒ NguyÔn Kh¾c Phi (®ång chñ biªn) ®· cã trÝ nhiÒu h¬n vÒ t×nh, −a triÕt lý h¬n lµ quan niÖm vÒ th¬: Th¬ lµ h×nh thøc ©m thanh. Mét sè nhµ th¬ Ph¸p thÕ kû s¸ng t¸c v¨n häc ph¶n ¸nh cuéc sèng 19 chÞu ¶nh h−ëng th¬ n−íc Anh mµ thÓ hiÖn nh÷ng t©m tr¹ng nh÷ng c¶m “th¬ n−íc Anh vÉn träng vÒ ©m thanh”. xóc m¹nh mÏ b»ng ng«n ng÷ hµm sóc 25
- quan niÖm vÒ th¬ cña ph¹m quúnh..., tr. 22-29 NguyÔn ThÞ Thu HiÒn Nh−ng ng−êi Ph¸p vèn −a triÕt lý nªn th¬ cã hai phÇn: “Mét lµ ©m ®iÖu, hai lµ th¬ Ph¸p vÉn lÊy râ rµng, s¸ng sña lµm t×nh tø, ©m ®iÖu lµ phÇn h×nh thøc, t×nh träng. Tõ ®ã t¸c gi¶ ®i ®Õn nhÊn m¹nh tø lµ phÇn tinh thÇn” [7, tr. 163]. H×nh ®Ò cao vai trß cña c¸c nhµ lµm th¬ cã thøc kÕt cÊu th¬ mçi n−íc kh¸c nhau v× c¸ch diÔn ®¹t s¸ng sña, th¬ cã nghÜa lý tiÕng mçi n−íc kh¸c nhau th× ©m ®iÖu râ rµng th−êng t¸c ®éng vµo trÝ tuÖ kh«ng gièng nhau “nªn thi luËt cña ng−êi ta mét c¸ch s©u xa. Cßn th¬ “m¬ n−íc nµo lµ riªng cho n−íc Êy”. Cßn mµng ph¶ng phÊt” ®äc xong kh«ng ®Ó “tinh thÇn” th× th¬ n−íc nµo còng gièng l¹i trong t©m trÝ ng−êi ta mét tÝ g×. Th¬ nhau, “tinh thÇn” thuéc vÒ c¶m høng, Ph¸p mçi thêi cã mét ®Æc tr−ng riªng, c¶m høng thuéc vÒ lßng ng−êi mµ lßng hån th¬ mçi thêi mét thay ®æi “ThÕ kû ng−êi th× n−íc nµo còng s−íng, còng 17 lµ thêi ®¹i th¬ v¨n toµn thÞnh sau khæ, còng buån, còng vui nh− nhau. nµy lÊy lµm ®êi cæ ®iÓn cho v¨n häc Trong bµi Th¬ ta, th¬ T©y, Ph¹m Quúnh n−íc Ph¸p; KÓ ®Õn thÕ kû 18 thêi nh©n ®· ®èi s¸nh hai lèi kÕt cÊu cña “th¬ ta” t©m biÕn ®æi, thêi thÕ suy vi cho nªn ®êi vµ “th¬ T©y” ®Ó ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh ®æi Êy c¸i hån th¬ suy kÐm h¬n c¶; thÕ kû míi vÒ kÕt cÊu th¬ lµ mét nhu cÇu cÇn 19 thêi chñ nghÜa l·ng m¹n h×nh thµnh. thiÕt cña v¨n häc hiÖn ®¹i. C¸c nhµ th¬ ®Òu chØ thê mét thÇn ¸i Ph¹m Quúnh ®· cã mét nhËn xÐt t×nh, coi cuéc ®êi nh− mét tr−êng xu©n x¸c ®¸ng vÒ luËt th¬ cò “luËt th¬ còng méng, tha hå mµ ®»m th¾m m¬ mµng, nghiªm nh− luËt h×nh”. Ng−êi lµm th¬ say s−a vui thó; Nay thÕ kû ta ®©y thêi ®ßi hái ph¶i thuéc luËt, b»ng tr¾c kh«ng c¸i hån th¬ xuÊt hiÖn thÕ nµo? HiÖn nay lÉn lén, vÇn tÊt ¸p, luËt tÊt niªm, ®iÖu ch−a cã thÓ mµ ®o¸n ®−îc mµ biÕt ®−îc. tÊt xøng, ®èi tÊt chØnh. Ng−êi nµo Nh−ng còng cã lÏ ng−êi ®êi theo ®uæi kh«ng thuéc luËt th× ph¹m vµo nh÷ng Th¬ ë ngoµi m·i ®· nhäc sÏ tØnh ngé mµ téi ghª gím, nµo lµ téi thÊt luËt, téi thÊt quay vÒ t×m Th¬ trong t©m hån m×nh vµ niªm, téi khæ ®éc, téi trïng ý, téi ®iÖp còng cã lÏ t×m ®Êy thêi thÊy ch¨ng?” [7, ®iÖu. Th¬ “ta” kh«ng nh÷ng ®ßi hái vÒ tr. 964, 965]. luËt mµ cßn ph©n ®ñ lo¹i: Th¬ thÊt Giíi thiÖu bµi diÔn thuyÕt cña thi sÜ ng«n b¸t có, §−êng luËt b¸t có, thñ vÜ ng−êi Ph¸p tøc lµ Ph¹m Quúnh ®· cã ý ng©m, b¸t có liªn hoµn, thÊt ng«n tø thøc vËn dông nh÷ng lý luËn th¬ cña tuyÖt ba vÇn, ngò ng«n b¸t có. §Æc biÖt ng−êi ph−¬ng T©y vµo viÖc s¸ng t¸c th¬ lµ kÕt cÊu th¬ §−êng luËt cña nã mang ta trong thêi hiÖn ®¹i. tÝnh ®Þnh s½n. KÕt cÊu cña mét bµi th¬ nh− mét c¸i khu«n ®Þnh s½n nh÷ng suy 3.2. Tõ viÖc ®−a ra c¸ch gi¶i nghÜa nghÜ, t×nh c¶m cña nhµ th¬. Th¬ §−êng “Th¬ lµ g×”, Ph¹m Quúnh chó ý ®Õn vÊn luËt chia lµm bèn phÇn: c©u 1-2 lµ c©u ®Ò kÕt cÊu th¬. Sau nµy Bïi V¨n ®Ò (ph¸ ®Ò vµ thõa ®Ò), hai c©u 3-4 lµ Nguyªn, Hµ Minh §øc tõng gi¶i thÝch c©u thùc, hai c©u 5-6 lµ c©u luËn, hai “KÕt cÊu th¬ ca lµ sù tæ chøc néi dung c©u 7-8 lµ c©u kÕt. H×nh thøc kÕt cÊu lµ c¶m xóc vµ thi tø. PhÇn lín néi dung kÕt qu¶, lµ ph−¬ng thøc biÓu hiÖn néi c¶m xóc ®−îc tæ chøc trªn c¬ së sù vËn dung c¶m xóc. H×nh thøc kÕt cÊu cña ®éng vµ ®èi lËp cña tø th¬ gi÷a hiÖn th¬ §−êng gß bã cã khu«n khæ nh− thÕ thùc vµ m¬ −íc, gi÷a c¸i t«i vµ c¸i ta, nªn néi dung, c¶m xóc theo Ph¹m gi÷a hiÖn t¹i vµ qu¸ khø” [6, tr. 87]. Quúnh lµ “Nh÷ng bøc tranh c¶nh con Lóc bÊy giê Ph¹m Quúnh ®−a ra h×nh con. §· lµ bøc tranh ®Ó vÏ c¸i c¶nh ®Ñp thøc kÕt cÊu míi vÒ th¬. ¤ng cho r»ng 26
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 1b-2009 tr−êng §¹i häc Vinh thiªn nhiªn hay lµ c¶nh thó trong lßng söa mét v−ên c¶nh, thÕ nµo trong c¸i th× ph¶i theo khu«n khæ, mét bøc tranh giíi h¹n nhÊt ®Þnh thªu nªn bøc gÊm ph¶i phãng nÐt bót ng−êi thî vÏ nghÜa tr¨m hoa. Chuéng vÏ thiªn thó th× nhµ lµ ph¶i lµm thÕ nµo truyÒn thÇn ®−îc th¬ tù coi m×nh nh− c¸i phong cÇm, tuú c¸i c¶nh Êy trong mÊy c©u nhÊt ®Þnh giã thæi mµ nªn tiÕng: kh«ng ®−îc h¬n kh«ng ®−îc kÐm” [7, tr. TiÕng trong nh− h¹c bay qua, 50]. Th¬ “ta” thùc chÊt lµ nh÷ng bøc TiÕng ®ôc nh− suèi míi sa nöa vêi, “phãng vÏ” cña th¬ Tµu. Th¬ ta theo lêi th¬ ph¶i tuú theo líp sãng trong lßng quan niÖm nhµ Nho: lµm th¬ ®Ó nãi chÝ lµ khi dµi, khi ng¾n, khi thÊp, khi cao (thi ng«n chÝ) ®Ó di d−ìng tinh thÇn, kh«ng thÓ cÇm gi÷ trong ph¹m vi nhÊt khuyªn ®iÒu thiÖn, r¨n ®iÒu ¸c, th¬ lµ ®Þnh” [7, tr. 65]. c«ng cô gi¸o dôc con ng−êi. NhËn thøc 3.3. VËn dông lý luËn phª b×nh ®−îc h¹n chÕ cña th¬ §−êng luËt, Ph¹m mang t− duy ph©n tÝch cña v¨n häc Quúnh trë thµnh ng−êi ®Çu tiªn “c«ng ph−¬ng T©y vµo nghiªn cøu v¨n häc kÝch” th¬ §−êng: “Ng−êi ta th−êng nãi ViÖt Nam, Ph¹m Quúnh ®· giíi thiÖu th¬ lµ tiÕng kªu tù nhiªn cña con t©m. phª b×nh th¬ v¨n míi. Trong Th−îng Ng−êi Tµu ®Þnh luËt nghiªm cho nghÒ Chi v¨n tËp «ng ®· chän vµ giíi thiÖu lµm th¬ lµ muèn ch÷a l¹i, söa l¹i tiÕng Mét tÊm lßng cña §oµn Nh− Khuª. ¤ng kªu Êy, lµm cho nã hay h¬n, tróng vÇn, khen §oµn Nh− Khuª cã biÖt tµi lµm tróng ®iÖu h¬n, nh−ng còng theo ®ã mµ thø th¬ ®a sÇu, ®a c¶m. C¸i ®Æc s¾c cña lµm mÊt ®i giäng thiªn nhiªn vËy” [7, “tÊm lßng” lµ thi nh©n biÕt c¶m s©u h¬n tr. 50, 51]. ng−êi th−êng bëi thÕ mµ dÔ sinh ra sÇu. Th¬ ph−¬ng T©y, nhÊt lµ th¬ Ph¸p Bµi th¬ hay nhÊt trong Mét tÊm lßng nhÊn m¹nh “c¶m xóc tù nhiªn”. Ph¹m theo Ph¹m Quúnh lµ bµi BÓ th¶m vµ Quúnh ®· ®−a ra ®èi s¸nh “th¬ ta” víi «ng chª nh÷ng bµi v¨n xu«i trong tËp “th¬ T©y” b»ng viÖc giíi thiÖu mét bµi th¬ v¨n Êy: “§¹i ®Ó «ng H¶i Nam hay th¬ §−êng luËt Qua ®Ìo ngang vµ mét v¨n vÇn h¬n v¨n xu«i, nh÷ng bµi v¨n bµi th¬ Ph¸p. Theo «ng Qua ®Ìo ngang xu«i cña «ng nh− bµi Tùa, bµi Bµn vÒ tuy ®−îc coi lµ tuyÖt bót nh−ng phÇn ch÷ t×nh cßn ch−a ®−îc luyÖn l¾m. Bµi nh©n c«ng nhiÒu, vÏ tù nhiªn Ýt, chØ lµ “tùa” th× khÝ l«i th«i, mµ bµi “t×nh” th× mét bøc tranh c¶nh. Cïng ®Çu ®Ò Êy, cã l¾m ®o¹n h¬i buån c−êi” [7, tr. 202]. c¶m høng Êy mµ vµo tay mét nhµ th¬ Lý luËn vÒ th¬ mµ Ph¹m Quúnh ®−a ra T©y th× nÐt bót ®Ëm ®µ h¬n lêi thÊm mét mÆt nh»m kªu gäi thi sÜ n−íc ta thiÕt, giäng ®iÖu hïng hån biÕt chõng nªn häc tËp, tiÕp thu “tinh thÇn” th¬ nµo. ThÝ dô nh− bµi th¬ Buæi chiÒu ch¬i ph−¬ng T©y, mÆt kh¸c, «ng nhËn thÊy nói còng t¶ c¶nh buæi chiÒu ch¬i nói mµ “söa lèi th¬ cò” còng ph¶i dÇn dÇn c¶nh t×nh man m¸c gîi ra bao nhiªu ý kh«ng thÓ ph¸ bá trong mét ngµy c¸i tø cao th−îng, bao nhiªu t− t−ëng th©m khu«n ®· dïng tõ x−a ®Õn nay. Theo trÇm. Tõ viÖc ®èi s¸nh “th¬ ta” víi “th¬ «ng tiÕp thu “tinh thÇn” th¬ ph−¬ng T©y”, Ph¹m Quúnh ®· nhËn ra sù kh¸c T©y tr−íc hÕt ch−a cÇn “söa l¹i ©m ®iÖu biÖt râ rµng gi÷a hai nÒn th¬ nµy: “Mét véi, mµ cèt nhÊt nu«i lÊy c¶m høng”. §Ó bªn vô bÒ nh©n c«ng, mét bªn chuéng minh chøng cho lý luËn cña m×nh «ng vÎ thiªn thó. Vô bÒ nh©n c«ng th× chñ ®· giíi thiÖu mét nhµ th¬ tÇm cì cña lÊy cùc kú tinh s¶o, lµm bµi th¬ nh− ch¹m mét hßn ngäc, uèn mét c¸i c©y, n−íc Ph¸p thÕ kû XIX: Baudelaire. 27
- quan niÖm vÒ th¬ cña ph¹m quúnh..., tr. 22-29 NguyÔn ThÞ Thu HiÒn rÊt t¸n ®ång víi nhËn ®Þnh cña Ph¹m Ph¹m Quúnh ®· giíi thiÖu mét c¸ch Quúnh khi «ng bµn tíi “t©m lý lèi th¬”. kh¸ tØ mØ, chi tiÕt vÒ cuéc ®êi, con ng−êi, Vµ t¸c gi¶ tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: “T«n t− t−ëng vµ tËp th¬ “¸c hoa” (Fleurs du träng dßng ch¶y tù nhiªn sèng ®éng cña mal) ®em l¹i vinh quang cho c¶m xóc lµ mét hiÖn t−îng míi trong Baudelaire. Ph¹m Quúnh thõa nhËn th¬ liªn quan ®Õn sù trçi dËy cña ý thøc c¸ch ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ phª b×nh c¸ nh©n, cña kh¸t väng “thµnh thùc” ph−¬ng T©y vÒ th¬ Baudelaire r»ng «ng ®−îc nãi râ “nh÷ng ®iÒu kÝn nhiÖm u ®· cèng hiÕn cho ng−êi ®êi mét c¸i uÊt” ®−îc c«ng khai xem c¸i t«i c¸ nh©n “rïng m×nh míi l¹”. §ång thêi Ph¹m nh− mét kh¸ch thÓ nh×n ®êi hîp ph¸p” Quúnh ®· cã nh÷ng ®o¹n b×nh kh¸ s¾c [1, tr. 14]. Ph¹m Quúnh phª b×nh vµ s¶o vÒ nh÷ng rung ®éng s©u kÝn, ®au giíi thiÖu th¬ Ph¸p nh»m mong muèn ®ín, vÒ nh÷ng c¶nh Ðo le mµ bi th¶m thi sÜ n−íc ta nªn häc tËp “tinh thÇn” cña hån th¬ Baudelaire: “¤ng vèn ham th¬ T©y ®Ó thay ®æi c¶m xóc lµm th¬ nh÷ng mÜ lÖ trang nghiªm, nh−ng t¶ ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng chóng thêi c¶nh Êy ra kh«ng ph¶i cÇu lÊy sù kho¸i ®¹i míi. l¹c cho m×nh, t¶ ra chØ chøng cho c¸i 4. Lý luËn vÒ th¬ cña Ph¹m Quúnh sÇu khæ ë ®êi, t¶ ra ®Ó cho biÕt r»ng ë më ra ®Þnh h−íng cho c¶ ng−êi s¸ng t¸c ®êi kh«ng hÒ cã vËy. Nh−ng «ng vÉn rÊt vµ ng−êi nghiªn cøu. Nh÷ng bµi bµn vÒ ham sù thùc n÷a lÊy lµm cña b¸u nhÊt th¬ ®−îc «ng viÕt chñ yÕu ë giai ®o¹n ®êi. Mét ®êi «ng tõng tr¶i ®ñ mäi c¶nh ®Çu (1917-1922) khi nÒn v¨n häc míi khæ, c¶nh nghÌo, c¶nh èm, c¶nh ®ãi, ®ang trong thêi kú ph«i thai, kiÕn t¹o. c¶nh rÐt, c¶nh ®au ®ín, c¶nh bi th−¬ng, Lý luËn vÒ th¬ cña «ng ®−îc xem lµ ®i c¶nh mÊt ng−êi yªu. Bëi thÕ lêi th¬ «ng tr−íc thùc tiÔn s¸ng t¸c mét b−íc. Tuy bi ®¸t v« cïng” [7, tr. 167]. Phª b×nh v¨n th¬ míi cña §oµn trªn thi ®µn lóc bÊy giê ®· b¾t ®Çu xuÊt Nh− Khuª vµ giíi thiÖu th¬ Baudelaire hiÖn nh÷ng ph¸ c¸ch vÒ th¬ nh− T¶n cã nghÜa Ph¹m Quúnh rÊt quan t©m coi §µ, §oµn Nh− Khuª. Nh−ng ë thêi träng t− duy th¬ ph−¬ng T©y. Theo «ng ®iÓm ®ã ch−a cã mét s¸ng t¸c nµo cña th¬ ph−¬ng T©y, cô thÓ lµ th¬ Ph¸p chó c¸c nhµ th¬, nhµ v¨n cã thÓ ®¸p øng tÊt träng m¹ch c¶m xóc ch©n thùc tù c¶ nh÷ng tiªu chÝ mµ Ph¹m Quúnh ®Ò nhiªn. ThÕ giíi néi t©m cña con ng−êi ra. Lý luËn ®ã ®−îc hiÖn thùc ho¸ vµo ®a d¹ng vµ phøc t¹p ®−îc gi¶i bµy mét nh÷ng n¨m (1932-1945) khi phong trµo c¸ch tho¶i m¸i trong th¬. Nã hoµn toµn Th¬ míi në ré nh÷ng phong c¸ch: ThÕ ®èi lËp víi c¶m xóc gß bã cã tÝnh chÊt L÷, Huy Th«ng, Xu©n DiÖu, Huy CËn, ®Þnh s½n cña th¬ Tµu, th¬ ta. ChÝnh ChÕ Lan Viªn, Hµn MÆc Tö. Ph¹m Hoµi Thanh - Hoµi Ch©n, trong Thi Quúnh lµ ng−êi më ®Çu cho lo¹i h×nh nh©n ViÖt Nam, khi ®¸nh gi¸, tæng kÕt ng−êi viÕt lý luËn vµ phª b×nh trong vÒ nghÖ thuËt th¬ míi ®· “viÖn dÉn” tiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam. quan niÖm vÒ th¬ Ph¹m Quúnh vµ cho M·i vÒ sau míi xuÊt hiÖn c¸c c©y bót r»ng Ph¹m Quúnh lµ ng−êi ®Çu tiªn phª b×nh s¸ng gi¸ nh− Phan Kh«i, “c«ng kÝch” th¬ §−êng. Trong cuèn Th¬ ThiÕu S¬n, Hoµi Thanh, §Æng Thai míi trong nhµ tr−êng phæ th«ng (xuÊt Mai, Vò Ngäc Phan. ¤ng xøng ®¸ng lµ b¶n 2008) Phan Huy Dòng còng thõa mét t¸c gia lý luËn v¨n häc cña v¨n häc nhËn lý luËn cña Ph¹m Quúnh: trong giao thêi ®Çu thÕ kû XX. buæi ®Çu cña Th¬ míi h¼n c¸c nhµ th¬ 28
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 1b-2009 tr−êng §¹i häc Vinh T i liÖu tham kh¶o [1] Phan Huy Dòng, Th¬ míi trong tr−êng phæ th«ng, NXB Gi¸o dôc, 2008. [2] Lª B¸ H¸n, TrÇn §×nh Sö, NguyÔn Kh¾c Phi (®ång chñ biªn), Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc, NXB Gi¸o dôc, t¸i b¶n 2007. [3] §ç §øc HiÓu (chñ biªn), Tõ ®iÓn v¨n häc (bé míi), NXB ThÕ giíi míi, 2004. [4] TrÇn §×nh H−îu, Lª ChÝ Dòng, V¨n häc ViÖt Nam giai ®o¹n giao thêi 1900-1930, NXB Gi¸o dôc, 1995. [5] M· Giang L©n, TiÕn tr×nh th¬ hiÖn ®¹i ViÖt Nam, NXB Gi¸o dôc, 2000. [6] Bïi V¨n Nguyªn, Hµ Minh §øc, Th¬ ca h×nh thøc vµ thÓ lo¹i, NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2006. [7] Ph¹m Quúnh, Th−îng Chi v¨n tËp (5 tËp in chung), NXB V¨n häc, 2006. [8] TrÇn V¨n Toµn, C¶m quan thÕ giíi trong lý luËn phª b×nh v¨n häc cña Ph¹m Quúnh vµ t¸c ®éng cña nã trong tiÕn tr×nh v¨n häc, Nghiªn cøu v¨n häc, Sè 9, 2008 SUM MARY Pham Quynh's conception of poetry in work Thuong chi van tap Pham Quynh is considered to be a critic who marked the beginning for critical theory in the history of Vietnamese literature. In his own work Thuong chi van tap, Pham Quynh came up with the ideas about modern poetry, based on social and literary change and authors’ knowledge about the tendency of the times. Pham Quynh applied critical theory with analytic thought from Western literature to study Vietnamse literature. (a) Cao häc 15, chuyªn ng nh V¨n häc ViÖt Nam, tr−êng ®¹i häc vinh. 29
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU CHẤT LƯỢNG NƯỚC VÀ TÔM TỰ NHIÊN TRONG CÁC MÔ HÌNH TÔM RỪNG Ở CÀ MAU"
12 p | 1363 | 120
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Cái tôi trữ tình trong thơ Nguyễn Quang Thiều."
10 p | 614 | 45
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU PHỐI TRỘN CHI TOSAN – GELATI N LÀM MÀNG BAO THỰC PHẨM BAO GÓI BẢO QUẢN PHI LÊ CÁ NGỪ ĐẠI DƯƠNG"
7 p | 518 | 45
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM ẢNH HƯỞNG CỦA MƯA AXÍT LÊN TÔM SÚ (PENAEUS MONODON)"
5 p | 454 | 44
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP PCR-GENOTYPI NG (ORF94) TRONG NGHIÊN CỨU VI RÚT GÂY BỆNH ĐỐM TRẮNG TRÊN TÔM SÚ (Penaeus monodon)"
7 p | 378 | 35
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC DINH DƯỠNG CÁ ĐỐI (Liza subviridis)"
6 p | 380 | 31
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC SINH SẢN CỦA CÁ ĐỐI (Liza subviridis)"
8 p | 331 | 29
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN HỆ THỐNG NUÔI KẾT HỢP LUÂN TRÙNG (Brachionus plicatilis) VỚI BỂ NƯỚC XANH"
11 p | 385 | 29
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Quan hệ giữa cấu trúc và ngữ nghĩa câu văn trong tập truyện ngắn “Đêm tái sinh” của tác giả Trần Thuỳ Mai"
10 p | 434 | 24
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU TẠO KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG VI-RÚT GÂY BỆNH HOẠI TỬ CƠ QUAN TẠO MÁU VÀ DƯỚI VỎ (IHHNV) Ở TÔM PENAEID"
6 p | 354 | 23
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ƯƠNG GIỐNG VÀ NUÔI THƯƠNG PHẨM CÁ THÁT LÁT (Notopterus notopterus Pallas)"
7 p | 306 | 22
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CÁ KẾT (Kryptopterus bleekeri GUNTHER, 1864)"
12 p | 298 | 20
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU DÙNG ARTEMIA ĐỂ HẠN CHẾ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TIÊM MAO TRÙNG (Ciliophora) TRONG HỆ THỐNG NUÔI LUÂN TRÙNG"
10 p | 367 | 18
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU PHÂN VÙNG THỦY VỰC DỰA VÀO QUẦN THỂ ĐỘNG VẬT ĐÁY"
6 p | 348 | 16
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU THIẾT LẬP HỆ THỐNG NUÔI KẾT HỢP LUÂN TRÙNG (Brachionus plicatilis) VỚI BỂ NƯỚC XANH"
10 p | 373 | 16
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU THAY THẾ THỨC ĂN SELCO BẰNG MEN BÁNH MÌ TRONG NUÔI LUÂN TRÙNG (Brachionus plicatilis) THÂM CANH"
10 p | 347 | 15
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ƯƠNG GIỐNG CÁ KẾT (Micronema bleekeri) BẰNG CÁC LOẠI THỨC ĂN KHÁC NHAU"
9 p | 258 | 9
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU SỰ THÀNH THỤC TRONG AO VÀ KÍCH THÍCH CÁ CÒM (Chitala chitala) SINH SẢN"
8 p | 250 | 7
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn